Ratio atque institutio studiorum per sex patres ad id iussu R.P. praepositi generalis deputatos conscripta

발행: 1586년

분량: 377페이지

출처: archive.org

분류: 철학

331쪽

29o D studiis

robcratur potias bonori Autorum arietate , ad quam dantur qMinque horae : in Rhetorica vero quatuor circiter,duae antemeridianae, totidem pυ-

meridianae,ut plus vacet ad exercendum stγἰum.

Diuisio horarum in hac Humanitatis Classe.

Hora prima antemeridiana. ddatur memoriter M. Tullius, s themata corrigantur quia recitatio pueror um,ix solet quadrantem excedere, reliquum hora tribuatur emendationi, quo lsit accuratior; cum non solum vitia S3ntaxeos corrigenda sint, sed etiam elegantiae s cultus ratio exigenda:quanquam siquid te' poris superfuerit,mutuis adolescentum concertationibus esset impendendum:qua in re semihora saltem quolibet sabbato collocetur. Scribatur autem in sabbato, quo die 'vaca-ιur,carmine;diebus caeteris oratione soluta, cuius argumentum epistolare sit, fermevulgari lingua in latinum,ertendum. Aliquando etiam pridie Festorum breue aliquod argumentum proponatur latine ad inuentionem exercendam, quod proximo post se tum dιe reddatur,idque iuxta rationem progymnasmatum Apibon h. Cum verothemata scribendorum ersuum proponuntur, imiuicet Praeceptor aliqua Poeιarum loca, quae inutari possent audiιores.

332쪽

Humanitatis. 29ISecunda hora antemerediana.

Explicetur M.Tullius pauloῬltra semihora. Trepetatur. Pertinem autem ad hanc antemeridiana Scholam hi fere libri, Ciceronis Oscia, Laelius, Cato,Par adoxa,Τusculana quae Iliones praeter primam, De Fιnibus, De Divinatione,c de claris Orat oribus cum sit liber pene binoricus. Explicandi ero ratio, quae congruit huic sch Iae,licet multiplici antiquitatis, ac rerum scientia magis abundare debeat,quam inferiorum classii: modus ille tamen adhibeatur .ut id potius citra fiat quamultra mediocritatem. Quod autem ad Oheruationes lingua Latinae, imitationem, locutionum

usum, arietatemque pertinet,in ijs se totum Magister effundet: leuiora,N quaeverisimile es auditores in inferioribus classibus didicipe,ita praetereat, ut ea tamen non sit alienum innuere , praesertim si id utile esse intelligat auditoribus. Fossent aliquamdiu aliquae epistolae Pliηij exponim ad eius imitationem aliquid suo Marte conscribere adolescentes assuescant: cuius etiam rei gratia non ab re fuerit nonnullius incertis diebus Ciceronis epistolas percurrere potius, quam inter pretari. Ultima semihora. saee nulla in remilius collocari posse Hidetur , qua in Historico quopia exponedorta qhia caeteris,

333쪽

t92 De studii, quae ad hane classem spectant, Iocus satis ampluserit scholis pomeridianis: tum quia auditores nostri nimis rudes sunt antiquitatis,ex qua S luendi, Oscribendi exempla egregia desumi possunt: tu quia si Poeta, V Historicus alternatim praeleo gantur, totos sex menses Poetis carebit ea classis, quae Poeticae maxime dicata es: contra si Poetae quotidiana praeIectio habeatur, copiosam pueris asserret poeticae inuentionis,s locutionis supellectilem. Nequevero historici explicatio Praeceptori futura est nimis onerosamam binoriae β3lus pla 'niv,ac lucidior esim magno non indigeat studio, e satis fuerit explicare rem gestam, prout ab autore narratur, ut non sit opus alios etiam consule- rescriptores, licet de eodem argumento scripse rint. Ipsa etiam historici explicatio facilis esse de bet i autoris sententia proposita,eius Verba Ie -- ter attingantur,ue ea tantum, quae plusculum ha-ibent obscuritatis . Quo sane modo multa brevi percurri possunt,et minus quam semihorula t aliquid temporis supersit non ad omnia quidem, sed ad praecipua quaedam repetenda. Historici vero qui in hac classe Uidentur exponendi, sunt Caesar, Salustius, Q.Curtius, IuHinus,Cornelius Tacitus,

aliquid Liui'.

ternatio, vero pomeriiuiana Poetae N Historici permitti posset primis duobus circiter anni me sibus, quibus antemeridiana semihora vltima exponendae accuratius Prosodia tribuenda est.

334쪽

Humanitatis. 293 Hora prima pomeridiana. Recitetur alternatim vel poeta , et praecepta Grammaticae: Thema dicteturis inchoetur Foetae praelectio,qua aliquantulum producatur vlira primam horam.

Secunda hora pomeridiana . Praelectio finiatur,er repetatur,m ultimo rirciter quadrante secundae horae, Graecae Iirguae exercitationes inchoentur ad finem que schola. rum. Poeta vero huius classis fere sunt Virgilius, Horatius, Facti Ouidij, Tragoedia Senecae, Statii

Sγluae,Claudianus. In Graecis autem explicentur Isocrates,Lvcr nus, Epigrammata, ristophanes, Theocritus . Exponatur etiam Syntaxis , ratio accentuum ,

ἐν spirituum. Alternis diebus aliquid Graeci convertatur, er tribus postremis anni mensibus tradatur breuis ratio Prosodiae, o nonnulla tent iur in versibus faciendis prolusio . Nec in diocriter conducet, Draeceptor faciliora quaedom

Graece interroget,Grace etiam respondeant audis

tores .

Duobus extremis armi mensibus mane loco M. τλῆ ,-Historici exponatur Upetoricae compendium ex Cypriano eum faciliori aliqua M. Tuliij oratione t pro Archia, pro Marcello, ro D

iotaro , Philippica septima. Quo tempore adole-

335쪽

scentibus proponatur argumenta Exordiori , garrationum, Epilogorum, aliarum ue partium orationis initior paulo post totarum etiam orationum Ysque ad finem. Cur vero haec exercitatiod Paschali tempore inchoanda non sit, alibi ratio reddita est. Classis Rhetoricae. 3

a Sicubi necesse sit Metoribus exponere com

pendium Logicae quod Philosophiae, alijsque s

cultatibus vacare non possunt) non expedit toto armo Logicam eum Rhetorica coniungere, maenim alterius cy phrasim, T exercitationes imp dit. Quare tribus tantumvltimis anni mensibus Dialecticae epitome mane, O espere exponatur, o in disputationibus Logicis adolescentes exer-' ceantur. Quod si consuetudo sit,ut tota die detineantur in schola, T ad totum die implendu faris esse non Ῥidetur studium Dialectica, adiungi tunc etiam posset aliquid, quod ad oratoriam

facultatem pertineret. et Valde incommodum idetur , ut Rhetoricam duo Professores doceant, nus praecepta, alter orationes. Usus enim praeceptorum ab eo videtur explicandus a quo praecepta ιraduntur: ue frequenter accidere potest i in orationibus M.Τnllij praecepta indicentur IOVE aliter, quam exposita su rint in arte.Multo vero incommodius est, i argumenta compositionum ab alio dictentur, S emen

336쪽

Humanitatis. 29 sdentur, quam ab eo,qui exponit artem, cχm exedicendi sint auditores iuxta normam, quae singulis diebus ex arte praescribitur. Neque vero nimium rius Prosesior Rhetoricae oneraretur,cum Philosophi duas quotidie babeant lectiones ,repetitiones praeterea, dis utationes, er quotidianas propὸ

responsiones ad ea,de quibus priuatim interrogantur.Posset adhuc mos iste Romanu 1 alere pigritia aliarum Prouinciarum, in quibus Metoricae Pro

fessores possent sibi collegam, aut socium petere exemplo Romani Collegii ; er iam diu ista res non

bene audit in Prouinciis,in quibus et artem,et orationes, ta Graecam lectionem nus Professorsustinet sere. 3 'Nihil minus duabus mane horis, duabus d prandio in sobola manendum esse videtur, id enim in omnibus prouinciis receptum est, ὀ quibus Romanum Collegium discrepare non decet, cum illud

Collegiis caeteris tanquam exemplar proponatur in ConItitutionibus. Olescentes quoque,qui Metoricam audiunt,quo amplius in schola morantur,. eo minus rebus noxiis implicantur: implicantur autem nihilo minus, quam aliarumscholarum auditores. Neque cro propterea discipulis ad elaborate scribendum tempus deerit, si prudenter diuisatur. Praeceptor quoq; existimet suam auditoribus operam utiliorem esse, dum in schola versatur, quam

cum priuatim tanto apparatu se comparat ad Iragendum.Huc accedit,quod cum Rhetores versibus

etiamscribendis frequenter vacent,iuuandi videria

337쪽

29s Destudiis

tur prore quotidiana Poetae alicuius enarratione, unde depromi possit Poeticae imitationis,atque locutionis varietas, o copia. 'Libri in Rhetorica exponendi, fere sunt Or tiones Tullianae, aliquae etiam Liuianae, Partitio nes, Libri de Oratore, de Inuentione, Rhetorica Aristotelis: Topica M.Tuliij vixvidenturvtilia propter exemplorum obscuritatem, qua plus temporis sibi vendicant, quam ea, quae sunt propria Rhetoricae. Quare loci oratorij exponi possunt in

Partitionibus, alijsve libris,in quebus eos breuiter attingit Tullius,Praeceptore interim rem locupletante,quantum satis est, ex alijs autoribus vel cum

de his agendum videbitur,exponi posset liber septimus Quintiliani. Nilalvero Rodulpbi Agricolae

videtur legendum,nec aliquid Dialecticum,cum dfulo, inuentione, spirituque Dialectico oratores maxime sint abstrahendi. Hoc loco dubitari pot,an expediat Lihilo,quo in schola Rhetoricae adolescetes detinetur ordinarie, perfici totu Rhetoricae cursum ex locis,lex partibus orationis,ex figuris,ex dicendii generibus,ex periodis, uec. Et fortὰ id non esset inutile t tota arte habere possint ob oculos auditores,cu no parv prace piis iuuatur in scribedo: cotravero accidere solet, Ῥι licet biennio, triennioe audiverint,nihil tamen sciant de numero,nihil de concinnitate, nihil de assectibus Orc. Deberent autem hae Rhetoricae partes non modo de sumi, sed etiam adverbum transcribi ex varijs M.Tali ij locis in unum opus collatis: σ

338쪽

Humanitatis. 297

in idemuolumen redigi possent nonnullae ixstitutiones eu tractationes, quas M. Tullius leuiter attigit,ut de numero, de periodis, de generibus dicendi alijsque id genus, quae ex alijs a litoribus Gracis, aut Latinis, recentioribus etiam peti possent , sed M.Tullis tantumverbis explicari .ri ec inutile βο-ret si ex multis Nolirorum Professerum Rhetoriacae lucubrationibus tam in artem, quam in orationes , optima q'aeque in unum volumen collecta in lucem ederemur in jubsidium multorum, qui nunc

primum Rhetoricam incipiunt profiteri. 1 In hac classe prael gendi ratio recipit magna

doctrinae arietatem exueteri memoria, er locorum insignium interpretatione, ex grati bus a Morum sententiis; ex clarorum' irorum apophtegmatis,ex exemplis, ex testimonijs, ex multarum reruoriginibus, ex nobilissmarAm Rerumpublicarum gentiumque institutis,moribus, luteris, magistratibus, legibus, ritibus, sacris . Hu us etiam scholae sunt reconditae illae,quae ex interioribus literis pro muntur obseruationes tum lirguae Latinae, tum illustrium locutionum, tum omnis artis, simitati0nis oratoriae.Videndum est tamen in i ,sicut in caeteris, ne quid a proposita re dicatur alienum, neu speciem ac pompam magis, quam ad fructum Ytilitatemque discipulorum industria conferatur. 6 Porro in classe Rhetoricae atque Humanitatis non quaelibet indiscriminatim dictanda, atque excipienda sunt sed peculiares quaedam locorum diss-cilium interpretati es, quae aut non fac ile cuiuis obuia

339쪽

t93 De studiis obuiae sint,aut quas ex sua quisque doctrina Mavstri deprompserint: ad haec annotationes quaedam insigniores in alia,atque alia loca Scriptoris illius, qu prae manibus habetur, earum rerum similes, quas is pertractant,qui ariarum lectionum libros ediderunt: id enim ιθ dignitatem habebit adolescentibus erit ad cognitionem opportunum. Fe itilud quidem abfuerit d dignitate, siquando in hae classe phrases quaedam tiliores, aut Latinae linguae obseruationes grauiores exciperentur; dummodo ex iis essent,quae a communi, ustarique consuetudine recedunt. Diui sio horarum . Prima hora antemeridiana , quae sit semihora poli commune principium scholarum . Recitetur memoriter oratio M.ΤΗΤῆ . Praelegantur praecepta Eletoricae.

secunda hora.

Dimidia π repetatur ,s aliquid ὀ discipulis

compositum corrigatur: Thema vero breuiter a

Magistro dictetur, quod amplificent phstea discipuli. Affligatur interdum alicuius oratio parieti,

ut caeterorlim iuuenum censura castigetur. Ver

sus,c soluta oratio diebus alternis scribantur. Dimidia

340쪽

Humanitatis. 20'midia aliera bora aliquis Poeta enarretur, cum

sim tamen, o breuiter, t res,s phrases plane i telligantur, N paulo ante finem semihorae aliquid ex ijs, qua exposita Iunt, repetatur. Hora prima pomeridiana, quae sit dimidia hora post aliarum schol

ruminutum.

Praelegatur oratio M. Tullij , sed non sine aliqua repetitiuncula ad sinem. Secunda hora. Graecis 'vacetuNexplicetur ero Demosthenes, Xenophon, Homerus,Pindarus, Euripides,Soph cles, Thucydides. In quorum lectione longius esseι quotidie progrediendum, tames satis es et quaternos, aut senos Autoris quotidie versiculos ediscere. ec quicquam explicetur a Magistro,quod statim ab auditoribus non repetatur. Toto vero annosemel minimum octauo quoque diesolutum orationem, semel item carmen argumento proposito scribendum videretur. Si relis etiam minimum mensibus breuis aliqua oratio, vel carmen Graecum cum Latino publice pronuncian

dum.

En N illud scribendi genusvalde Ytile,si quod

a Graecis Auroribus vixia,solutave oratione scriptum en, Latinὰ Pertatur eodem orationis ge-

SEARCH

MENU NAVIGATION