장음표시 사용
31쪽
I. Μ. Gesner. ad orat post red ad uir cap. 5 et Morahin. de Cicer exsit pag. II 5 contendunt Gabinium
fuisse a Cicerone defensum in causa quadam capitali ante annum 695 , et forsitan anno 686. Attamen si res illa omnino ignota est, si verba etiam illa, alterius causam visis recesperam, indicant tantum Ciceronem non defendisse, sed defendendi consilium iniisse, alio modo dubitare licet, qui revera anno 699 Verba fecerit pro hoc tam impio cive, cujus consulatus tam lugendus ipsi Tullio fuerat, quemque tamquam hostem sibi insestissimum reformidavit. Quintil. XI, 1 : Dixit Cicero pro Gabinio et pro P. Vatinio, inimicissimis antea sibi hominibus, et in quos orationes etiam scripserat ..Val. Μax. IV, a, A. Gabinium, ruetundarum reum, summo studio defendit, qui eum in consulatu suo Urbe expulerat s. Vide quoque Dionem Cassium XXXIX,
63; XLVI, 8. Cicero ipse ita loquitur de hac illius defensione
in oratione pro Rabirio Postumo, cap. 8, eadem de causa accusato. Non patitur mea me jam fides de Gabinio gravius agere quem enim ex tantis inimicitiis receptum in gratiam summo studio defenderim, hunc amictum violare non debe, quocum stante, si me Cn. Pompeii auctoritas in gratiam non reduxisset, nunc jam ipsius fortuna reduceret .. Et inferius etiam cap. iaci 4Μihi, C. Memmi, causa desendendi Gabinii fuit reconciliatio Gratiae. Neque me Vero nitet mortales inimicitias, sempiternas amicitias haberes.
Rabirii causa acta est per hiemem 699 Gabinium quoque eodem tempore defendit orator itaque vir ille eodem in anno, ambitus majestatis, et repet indarum reus fuit ad Attic. TV, 6). Cicero innien in tertio ad Quintum Fratrem epistolarum libro, quo tam saepe occurrit Gabinii nomen, nihil de hac defensione profert; ad eam tantum alluditi III, 5); sed et multa alia argumenta comprobant, non omnes
32쪽
servatas fuisse Tullii epistolas Gabinius autem in exsilium missus, a C. Iulio Caesare fuit postea reVocatus. Hanc autem forsan ob causam haec oratio desideratur, quod eam Cicero numquam in lucem protulit. Fragmentum autem, quod divus Hieronymus servavit, ex notis est expressum, quas Tiro post oratoris mortem Collegerat. Censeo quoque Ciceronem non legendam tradidisse, quam pro Vatinio habuit orationem Pudebat sane pollutae, pavore dicam an necessitate, dignitatis pudebat nobilissimam v cem hominibus maxime contemnendis commodare Tiro autem omnia protulit quae Cicero neglexerat, tamquam ad causas parvi pretii, aut quas inritus egerat, pertinerent Optime enim famas suas consulens ullius eas tantum scribebat ora tiones, quae et ipso, et posteris dignae viderentur ipsoque testante vidimus hoc usitatum fuisse a veteribus oratoribus namque Catonem ita in Dial de Sen. c. II, loquentem inducite causarum illustrium quascumque defendi, nunc quam- maxime conficio orationes . Qui autem hunc laborem a inuabant commentarii, eos saepe oratores proserebant Qui
tilianus X de Sulpicii commentariis verbis agit honorificentissimis; sed quae reliquit Cicero eo magis miratur, quod hominem agnoscit qui sibi uni negligenter scriberet. Quae autem in unum corpus redegerat raro, maxime utilia juvenibus erant itaque ad divi Hieronymi et Diomedis grammatici usque aetatem pervenerant. Hic, sicuti diximus ad Fragmentorum calcem, tertium decimum librum notat, et sorsan multo numerosiores erant, si modo has orationes sese vavissent, quae a Cicerone imparato actae fuerant. Ex hoc tam
vasto tamque utili romanae eloquentis corpore Quintilianus hausit IV, i , quas de secunda actione pro Scauro recitat. Qua autem ab Oratione Diomedes, locum quem reser expresserit, ignotum.
33쪽
Huius orationis ad hanc diem titulus ipse ignorabatur:
quae vero aius protulit, et rem, et aliquot sentent a nobis aperuere. Anno oomito et Clodius una petebant, hic consulatum, ille praeturam Clodius medio in senatu contra Milonem fuerat invectus, quod ille non vera dixisset, quum aes alienum palam de more confessus fuerat; quumque depinxisset vividissimis coloribus luxuriam illam intolerabilem
quae, ipso Cicerone latente, tria patrimonia exhauserat, proclamaverat se numquam traditurum rempublicam tamquampnedam in insatiabili viro penitus devorandam Cicero autem amicum defensurus, dicendi veniam rogavit Actio autem illa in manuscripto vocatur Interrogatio: quod nomen quoque orationi in Vatinium inscribitur. In notis expressimus, quonam modo scholiastes vocem hario explicuerit. Haec sunt orationum isagmenta quae in unum corpus redigere potuimus. Ad opera pertinent, quae omnino evanuere: nec satis ampla sunt, ut suo ordine inter cetera collocentur.
Quidquid autem ad orationes attinet pro P. Quintio, pro π Fonteio, de lege Agraria I, in Pisonem, post haec ha-gmenta fuit repositum. Ad hanc diem fuerat inconsulte, nulloque ordine digestum quod facile deprehenditur, si ea
consulantur, quae adnotavimus de fragmentis quibusdam commentitiis in orationem pro Q. Roscio. Inter omnes illos, ut ita dicam, pannos, quibus lini forsan compleri poterit mutila adhuc aliqua oratio, adnotandum est, quidquid deprehendit aius quod attinet adorationem pro Flacco, et quas pertinentia ad actiones pro Flacco, pro M. Fonteio et pro C. Rabirio detexit Niebuhr. Quum autem nova illa fragmenta satis ampla sint, ut in legitimum locum possint reponi, orationibus ex quibus defluxerant, restituimus.
Qui autem de omnibus curant quae ad literas pertinent,
34쪽
quique veteribus studuere scriptoribus, his sane movebuntur, ab med. Hyron detectis, anno 1824, quae cum cap. 2et 13 ilonianae congruunt Benj I Ake cumia selectas orationes quasdam edidit, aliquid mancum in hoc opere praestantissimo deprehendere visus suerat sed narrationi ad cap. I aliquid deesse profitebatur. Locus autem quo ragmentum alterum reponendum est, clarissime indicatur namque in eadem linea, quamvis brevissima sit, occurrunt nonnullae literae verborum jam nutissimorum, et alias quae novum fragmentum efficiunt difficile ergo admodum mihi Videtur contra novas illas opes pugnare. Illic multa quae animo obversantur non perpendam: qui fit, ut numquam in ullo manuscripto vel veterrimo, voces illae apparuerint'
Nam Cicero saepius hanc orationem edidit sicuti et alias quasdam Nonne agmentum illud verbi gratia ad ano pertinere potest orationem, quam primum promtione habuit Tullius, quaeque temporibus Asconii et Quintiliani etiam
adhuc exstabat: quumque a manuscripto comprobetur has lineas cum veteribus cohaerere literis, nonne respondere possemus, hunc locum omnino similem esse in utraque oratione 'multa et alia sunt quae licet disceptari possint, relinques doctis supersit tempus, ut tantam componant litem Attamen credo primum fragmentum non eamdem apud viros doctos fidem obtinere. Quod ex variis elementis quasi conflatum m. Perron edidit hausit enim et a Quintibliano et a Scholiast qui expressit plures sententias exoratione de cere alieno Milonis. Quod quidem primo non ita huic fragmento favet et, ut vera profitear, numquam
sustinerem in hanc magnificentissimam orati0nem novas inqvehere partes, quibus admissis, et alia ruratis desiderarentur.
Sed quum in hac causa a doctis viris sit res dijudicanda,
necesse est ut ea exponam quae ad me scripsit Am. 'ron
6 februarii 1825, ut notum mihi faceret, quanam ratione Μaius, quaedam verba a Scholiasta relata pro orationis ipsius fragmento habuerit: te hortor, inquit, ut intuearis coit -
35쪽
mentarium Ambrosianum Mediolanensem, tamquam alicujus grammatici in amaria nullo ordine digesta, qui scholia quam celerrime recitabat, vix primas indicans Voces eis suemas loci, quem explanabat, Atque per . . . de non omn. etc. Tatus se totum locum meliori ordine relaturum, quum rursus hanc materiam tractaret, et rescriberet quae confuse nussoque ordine chartis mandabat. Quae omnia certe sapientissima sunt, sed tamen fragmentum mihi videtur non
satis Clarum ac fixum, ut non Nova luce collustrari necesse sit.
Plaudendum tamen est nobilissimis laboribus eorum qui literis amicissimi ex Romae Florentiae, Mediolani, Veronaeque ac Taurini Bibliothecis nova eliciunt eloquentiae, numenta. Utinam Italia, tam dives pretiosorum operum, et nebris eruat aliquot artis miracula vetustate abolita, et ipsa nova luce veterem hanc suam gloriam collustreti no vero, donec inveniatur et deprehendatur ignoti voluminis pars aliqua, si convertere oculos velimus et mente recolligererinae fuerint dotecta, videbimus decen ac novem oratiomes iis addendas esse, quas quinquaginta et sex -- mero expressimus, et majorem etiam nunierum deprehendi posse, quippe erant hias actiones pro Tullio, geminae pro Cornelio, geminae pro Scauro, etc. tum ex tertio decimo commentariorum libro, de quo grammaticus quidam agit, nullo modo conjicere possumus, quot libri fuerint orationum illarum, quarum capita tantum, et quasi summam Tiro servaverat. Quin immo multa et alia sunt de his egimus scriptis quorum adhuc aliquot voces supersunt quid esset, si hic numerare velimus, quae tantum titulo innotuere pItaque conjieere licet in hac uino qua Ciceronis orationes ipso vivente a discipulis in scholis memoriae mandabantur Ep. ad Quint. ΙΙΙ, ), collectum fuisse, si non omnino, at saltem partim quidquid egit variis forensis vitae aetatibus;
ut pro semina Arretina dictatore Sulla Wo Caecin cap. 33I;
36쪽
pro Scamandro Fabricii liberto, 677 pro Cluentio, cap. 7 et seqq.);im C. ustio, quem juvenis defenderat in Verr.
I, 53) in M. Claudium Fragment. nov. orat pro Tullio qcap. 7 pro Sthenio, ante tribunorum collegium, in Verr. II, i); pro Cluentio contra Ennium pro Cluent.
cap. 9); pro C. Orcinino, 688, vel 689 de Petit consul. cap. 50 pro C. Pisone, consulari pro Flacco, cap. 39);
pro A. Thermo, quem bis defendit, quemque poena exsolvit, i ibid.); pro C. Antonio olim collega, quem, eodem anno incipiente, frustra defendit pro Dorn. cap. 6); pro L. B Stia, ambitus reo condemnato undecima februarii di Ep. ad Quint. Datr. II, 3), postquam sexies ab oratore
fuisset defensus Phil. XI, 5 XIII, a); pro Cispio, qui
damnatus quoque fuit ad annum circiter pro Plancio, cap. 3 i); pro taminio Gallo, ad idem tempus Epist ad Div. VII, ); pro Reatinis adversus Interamnates mense Iulio 699 ad Att. IV, ix pro Scauro, ); pro essio, pro Druso, eodem anno ibid. IV, 15, 6); Annalium scriptor Fenestellaeontendebat Ciceronem defendisse anno 688 Catilinam repetundarum reum Ascon ad orat in tog cand.); videtur tamen hoc mente tantummodo agitavisse Cicero ad Attic. I a). Eodem anno quo Milonis causa dijudicata fuit, C. in natium Plancum Bursam accusavit, ut qui populum post Clodii necem, ad incendendam curiam impulerat, et exsilio
multandum curavit ad Div. VII, a XII, 18 Philipp VI, 4, XIII, 1 a Dion XL, 550 Plancus vero, sicuti Gabinitis
aliique complures, a Caesare fuit revocatus. Aliquot orationes quo tempore egerit orator, haud ita iacile est adnotare attamen testari possumus, eum etiam defendisse Titiniam obtae uxorem, contra Curionem patrem Brut cap. 6o Orat.
p. 37 LM. Saufeium, pro quo Verba iterum fecit Ascon. ad Milonian.), sicut pro Acilio ad Div. VII, o), et pro Dolabella, quem postea generum habuit ibid. III, o VI, 110; Bursam qui postea ipso suadente, damnatus est sibi d. VII, a), ucium, quem Calenus surti insimulaverat
37쪽
Fragment orat in tog candid.) L. Atratinum eius patrem qui Coelium accusavit pro Coel cap. 1, 3, etc.); P. Ascitium, qui anno 676, accusabatur Dionis necisia sceps fuisse ibid. cap. io Sabinum Munatio accusante Plutarch in vit Ciceronis, cap. 25) C. Curtium Postumum s ad Attic. IX, 6); Popilium Laenam, qui Ciceronem mactavit Seneca, Controv. III, 7), etc. etc. Inter orationes de republica administranda habitas, eas memorabimus, quas apud populum de Pecuniis residuis egit, per praeturam Fragment orat pro Corn. pr. ut legem grariam rursus impugnaret, hoc anno quo consul fuit ad Attic. II, 10; ut provinciam detrectaret eodem annos ibid. II, et ad Div. V, a in Pison. cap. a); apud senatum pro Caesare de Prov. eonsul cap. I saepius contra Gabinium, ad annum. 698
Quintil. XI, i); de libertate enediorum ad Quint. r. II, i); pro Crasso ad Div. I, 9); pro amnistim, intemplo Telluris post Caesaris necem Dion XLIV, 30 et
multas alias opiniones, quarum nonnullae in lucem emissae sunt. Quid multa Cicero quoque orationes pro amicis scripsit namque ad Quint. Fratr. III 8 funebrem laudationem juvenis Serrani Domestici scribit, quos patre habita est vigesima quarta novembris die anni 699, novaque Μediolanensis bibliothecae scholia docent nos eum edictum contra Clodium scripsisse, quod tribunus Racilius anno D protulit. Paullulum immorati fuimus in hisce orationum fragmentis, quia pars illa historiae Ciceronis fuerat nimis ad hanc diem a commentatoribus neglecta s Middiaton ne dimidiam quidem partem retulit); nec aliquid inane ad inutile prorsus agere nos censuimus, quum omnia, quantum in nobis fuit, collegimus Ciceronianae gloriae monumenta, propter quae ipso vivente fuerat orator romanus praedicatus ac proclamatus.
38쪽
In oratione pro Cluentio, cap. 56, occurrit quidam Cn.π-tinius, vel itinnius eques romanus Q. Titinius senator factus, quum Verris iudex sederet Verr L, 490, saepissime nominatur in epistolis ad Atticum; et apparet IX, 6 filium ejus a principio belli civilis cum Caesare stetisse. Titinios
autem Sulla proscripserat de Petit consul cap. 20. Gens illa numquam consularis fuit, et tota serme in administranda pecunia Versata est. Attamen, si quid conjicere ex harum epistolarum fragmentis licet, videtur Μ. Titinitis, ceterum omnino ignotus, eloquentiae operam dedisse; namque Cicero non ita de primis tentamentis suis verba faceret, ad eum qui res illas minimum curaret. Inde creditum est, sed absque ullo argumento, hic agi de itinio veteri poeta quem Nonius, Charisiusque, et Festus nonnumquam memo
Quidam commentatores contenderunt epistolas Ciceronis ad Cornelium Nepotem, Corneliique epotis ad Tullium, sexdecim libris absolvici certum est satis numerosas esse, namque ubique amicitiae vestigia inter eos apparent Cic. ad Attic. XVI, 5 Corn. Nepos Vit Attici Fronton epist. ad arc. Aurel. I, 6 Aulus Gellius, XV, 28 Lactant. III, 15 Ammianus arcellinus XXVI, , etc.). Aulus vero Gellius ipse commemorat librum primum Ciceronis vitae quam scripserat omelius Nepos, et oratori, et Attico ami
Illae praesertim a nobis desiderandae sunt epistolae Fr menta vero earum quas Nonius expressit, indicant post
39쪽
Pharsalicam pugnam fuisse scriptas celem quoque ad dictatorem erant scriptae, nisi in hoc libro continerentur, quae compositae fuerant dum in Galliis Caesar bellum ageret. Quum summus ille imperator, patria armis oppressa, adnisus est primum clementia et comitate potestatem illam temperare legibus adversam tum Cicero qui mortuo Catone, et Ligariis arcellisque in exsilium pulsis, solus veteris reipublicae imaginem repraesentare videbatur, tentavit epistolam de republica administranda, ad Caesarem mittere, difficillimum opus, cui diu incubuit, quodque postr mo insectum reliquit Epist ad Att. XII, 4o 51, 5a; XIII,
, 7, 8, 1) Quasdam ex hac epistola sententias iis recitaverat qui Caesari adhaerebant, qui nullo modo rem probaVere, nec probare poterant, si quis fuerit eorum de republica animus, his Ciceronis ad Caesarem ipsum epistolis, judicamus: quidam e tuis amicis tibi suadent, ut senatum
dedigneris ac contemnas, tamquam non esset M. Itaque Se Umquam audiendum desperavit Cicero, et has partes elegit, quae optimo cuique sunt amplectendae, quum militari potentia subnixus aliquis ad tyrannidem grassatur, animum liberum in silentio ac solitudine servavit. Ex hoc quasi otio aliquando expergefactus est, uti victorum causam ante victorem ageret, et Vera quaedam inter fastus ac triumphales pompas palam proclamaret. Quae vero agendi ratio magis tibi miranda videbitur, si eam conferas cum moribus hominis qui Ciceroni bellum indixit, quo melius Caesari assentaretur Sallustius postquam omnibus flagitiis vitam dehonestavisset, duas epistolas quoque de republica administranda ad eum scripsit, quem dominum palam actitabat, quia poenis eripuerat quibus rapinae erant plectendae, et in senatum restituerat, unde fuerat propter infamiam vita et scelera ejectus Hoc mente tantum destinatum habebat, ut his scriptis Caesarem ad impotentem dominatum impelleret, eosque in odium adduceret, qui libertatis causam in his erant temporibus disicillimi amplexi. Sane Caesaris amici geminas
40쪽
illas epistolas summo studio excepere; nam nullo modo reformidandum erat, ne Sallustii consilia dictatori displi
In his epistolis quae Cicero ad Caesarem juniorem ab anno 7o scripsit, deprehendere potuissemus, quonammodo ad
conservandam rempublicam juvenem excitaret, quae nomine uno Caesaris a militibus tuta esse poterat quonam modo Senatus Veterumque morum studium overet, quonam modo pacem ac concordiam stabiliri posse speraret, quod quidem mentem nobilissimi viri ad ultimum erexit, donec pessimo exitu spes illa fuisset deleta. Tum si felici quodam fato non evanuissent quae respondit Octavius, potuissemus introspicere, inter pietatis et obedientiae argumenta, hanc flagitiosam perfidiam, quae turpiter fidem Virtutemque vincit ac superat. Nunc vero pretiosa illa monumenta tempus abolevit, et supersunt tantum aliquot sententiae ex tribus libris a grammatic Nonio expressae, ea tantum mente, ut peculiares quasdam dicendi figuras notaret Attamen ex quibusdam quae adnotavimus apparebit, fragmenta illa non esse admodum inania, quum belli apud utinam historiam et Philippicas quadam luce collustrent.
AD C. PANSAM ET AD A. HIRTIUM.
Nonius commemorat tertium librum epistolarum Cicer Dis ad C. Pansam, et nonum earum quae ad A. Hirtium scriptae sunt. Quarum certe maxima pars de bello agebat, quod apud utinam contra Antonium fuit susceptum, quoque consules ambo morte mere oppressi. Qui autem exitus omnia Ciceronis consilia evertit. Quidam Octavium aiunt venena eorum vulneribus insudisse. Dignus sane fuit quem tanto scelere insimularent; qui enim ambitione obcaecatus parum de flagitiis curat, raro falsi criminis arguitur.