장음표시 사용
721쪽
quata & solida disparitas reddi valet, nisi forte per inanes Logomachias, auItortas loquendi formulas, quas e Uitavre, quam refutare malumus, ad utilio. ra perg*ntra. CCCIV. Curollarium. Quoniam ideam eodem jure, ac snem inter causas ob-ubjςςHVς jectivas numeramus , hino, pariter Maiis*RROR omnia quae paulo ante de fine dicta reate. ' sunt, etiam de causa'itiali-intelligi debent, nempe quod moUeat secun dum este reale, sive secundum esse O bue jectivam, quod habet in intellectu, non' i vero secundum esse intentisnade, id est, -- - secundum eognitionem. Drmalem p res ' 's' enim eognita, non ipsemet cognitio est ' illa eauna exemplaris, in quam artiseX. dum operatur, animum suum inte dit, etiam dum de cogitatione sua n
An omnis causa sit prior perfecti suo esse i
status CCCV. Vertum est, quod omnis quaestio. causa sit aliquo modo prior, Bis atque persectior suo effectu, quia hic
722쪽
ab illa fuit; atque dependet, Cum vero prioritas sit multiplex, Log. fol. 86. hic quaeritur, an quaelibet causa
necessario . essectum suum praecedere debeat prioritate temporis, seu duratione, vel num sussciat, si solum prioritate natura, sive suppositionis, ut anni, ante- Cedat 3 nec etiam quaestio procedit de causa in acta secundo considerata, prout scilicet actu causat; sic enim causa &essectas sunt eorrelativa, & consequenter existunt smul tempore, natura, cogitatione, Log. sol. . 82. sed quaeritur de causa, materialiter accepta, hoc est, secundum entitatem suam ab .i di solutam considerata. Similiter de per--: asectione causarum quaestio agitatur; num scilicet causae singulae, materialiter spo-ctatae, sint effectu suo perlaetiores nam quod causae, ut causa, su os esseetus in perfectione praecedant, vel ex eo solo manifeste deducitur, quod causae sint independentes, enectus autem essentialiter a suis causis dependeant.
723쪽
Caus debet neeessario essectum pro
natura, non autem semper . . tempore.
Causa de. CCCVI. IROBATUR I. pars. . Causa et este x necessario prius intelligi- Natura tur, quam effectus, nec ab hoc essen-Pri 0r quRtialiter dependet, bene vero effectus si αυδ sine causa, a qua dependet, eXistere ne quit, atqui in hoo consistit prioritas naturae: Log. DI. 86. Ergo. a
Non autε PROBATDR a. pars. Suffcit, ut ea tempore. sa in eo instanti temporis, quo existit, producat effcctum, tribuendo ei suum esse: ergo. p. A.' Sol V. g. juxta Peripateticos eodem tempore quo in Horizonte ponitur, illuminat, &s fuisset M aeterno, prout inquit S. Augustinus. etiam ab aterno produxisset lucem. Item ψnis, quandocunque existit, calefacit. Nec materia potest esse aliquo temporesne forma , consequenter sunt simul tempore, licet non natura. Caeterum RR. quoad haec allata exempla non nihil aliter in Physica loquuntur.
724쪽
mus e ciens univoca est aeque perfecta, ac esse ius 4 aequivoca vero spem
fectior, Aut se quandoque finalis b
perfectior es. r. CCCVII. DROBATUR I. p. Causa en In η '' L ficiens univoca producit sensti ea effectum sibi Amilem in specie. v. g. ' Pς ' ignis . . ignem , leo . leonem &c.r U .. CCXLVIL eto. atqui omnia individua eiusdem speciei iunt aequalis per- : 'i, sectionis e sentialis; cum habeant ean- ..dem essentiam: Ergo. PROBATUR a. pars. Causa aequivoca est, quae producit effectus specie dive sos: n. cit. atqui causa generans vi versos effectus e1h perfectior effectu, cum ejus activitas ad plura & perfectiora se extendat: Ergo. : PROBATUR 3. p. DEUS, tanquam causa snalis hominis , superat Omnes ejus actus, & opera ad ipsum tendentia, quae homo facit: ergo. Dixi ta men quandoque. potest enim non nime ili ci. 'quam operans pro fine habere bonum tantum appareys. & imaginarium, ac . F hve,
725쪽
Sin. Id. ' ' OaDIU. Dissertat. m. . leve, ut, siquis V. go studiis diu noctu. sue Uacet, solum Odo ut vanam gloriam, inanes titulos & mendacem ac brevi transituram hominum estimationem sibi conelliet, tunc quippe revera essecturnobilior est, quam causa Inalis. Nequiti' CCCVIII. Sciation I. Quaeri hic indari mini super solet, an duae causae physicae ne-ti 'μs' queant sibi mutuo esse causae 3 hoe est, de dua, 'V- g, ygnis A, causans ignem Β, possierausa, produci ab eodem igne B 3 & respon- ejusdem dent omnes negative, intelligendo pro ordinis. eodem causarum genere quia scilicet eadem causa sic ellet, & non esset se esset, ut supponitur, & non Uet, quia primum a suo effectu produceretur: a
qui hoc implicat: X. ergo. Si tamen sit in diverso causarum genere, utique seri potest, prout de materia & forma paulo ante dictum est, CCLXXXIX.
sic etiam v. g. sumptio medicinae est causa esciens sanitatis , & sanitas i est causa flaalis sumptionis medicinae. Nee simi- Ie potest
'i CCCIX. Seholion II. Huc etiam spectat illud in scholis sat notum axioma,suod simile non posm agere in simile actione uni caue non eniΠι e. g. aqua calida
ut 4. agendo in aquam calidam ut 4.
726쪽
Deprioritate, Nperse e causarum. syI
illi dare potest quintam gradum caloris,
utpote quem ipsum in se non habet rs tamen alterum sit tantum virtualiter simile, tune potest agere in illud, actiove scilicet, uti vocant, aequivoca, prout patet e. g. in vino virtualiter calido, quod additum corpori calido intendit calorem, item duo vitra se invicem frangunt, non propter duritiem, quae in utroque est causa univoea, sed propter collitionem, quae est actio diversa ab
utriusque duritie, & equi ca. . E Nee dicas. I. Duo carbones , aut DiIuun. manus calidae se mutuo in calore conis tur ObserUant. 2. Duae manus frigidae per jςa Dicationem mutuo se calefaciunt, si eut & manus calefacit chyrothecam , ct haec rursus manum. 3. Pluvia ca sat vapores, &.Vapores denuo ca sant pluviam. 4. Duo baculi, pyramidaliter collocati, se invicem suste tant. S. Actus efficienter causani h
hilum; & habitus effcienter rursus causat actus: ergo dari potest mutua causalitas pIurium caularum ejusdem ordinis, itemque simile agere in similemctione uni voca. R. ad imum D. A.
Mutuo se conservant actione directa, N. Λ. indirecta, quatenus scilicet unitim
727쪽
aim fortius resistunt agenti contrario. quam divisim C. A. Igniculi in carbonibus, manibusque calidis facilius con tinentur . ne avolent, si conjuncti sint earbones illi & manus , indeque aer exterior, frigidus vel humidus, aditu prohibeatur. Saltem ex illa parte, qua se contingunc .& consequenter unus Catho.. automanus non agix directe, nec innuit effective in alteram. . Pari tet, ad *dum , mutua fricatione main
DUum , . Vci Chyrothecis , externum
frigus arcentibus, fit, ut tum ignis compuscula latentia, tum . sanguinis partes, : i Per copiosiorem spiritum. Vitalium aD -- fluxum. celeri ac perturbato motu
agitentur, sicque calor qui in simili
motu consistit excitetur , Dac etiam Chyrothecis., nisi. per nimium ampla ipsarum foramina, Ieu poro , avo lare permittantur, se . similii ratio, o via communicet. Ad 3tium. Uapores
. a pluuiis re ipsa non differunt, nisi quod illi sint pluviae rarefacta, hoc est, et
particulis aqueis di ociatis constantes et ideoque etiam aere specifice leviores ascendant i si vero magis condensentur, evadunt eodem aere eraviores, inde que rursum descendentes terram Plu'
vita irrigant; & quidem, quo alIiore
728쪽
sunt, quove magis cum aliis partic lis nubium diffraetis, in descensu uniuntur, eo etiam gravior ac vehementior. imber oritur. Ad 4tum. Locationes illae baculorum sunt cffectus simul tanei, provenientes partim a causa eL sciente quacunque, eos ad se invicem inclinante, partim etiam a gravisate,& impenetrabilitate baculorum. Ad Duran. Ex frequentatis actibus equidem siti habitus. attamen habitus non con currit ad illos ipsos numero actus, per
quos ipse fuit generatus, sed ad alios, Husdem tamen speciei qui habitum
de noVO augent atque perficiunt. Et consequenter nuspiam datur 'mutua caulatitas an eodem genere causarum,.. bene. Vero in diverso , nec datur actio
ivoca του smilis in pimile, sed solum
- , cause intificiμθ. CcLX. uae hactenus recensita sunt . in causarum genera, ea agen tibus naturali bus, seu naturae, quae est urincipium inιrinsecum suarum mutatiO-
729쪽
cipue, competunt, hic autem de cavsa artiscali, si ve de arte, quae non absinque ratione nature Amia dicitur , inquantum fori est Philosophici, agere Ars quid juvat: dicitur ergo ars principium emtrinsecam sui artefacti, cavsaque arti cialis ea est, quae dirigentibus regulis opera externa, seu artefacta perficit,ι & in hoc a causa naturali distinguitur, quomodo quod ista I. etiam sibi relicta, citra alia differat terius si solius Dei, tanquam naturae, causa i ut aiunt, naturantis influxum eX E peris) concursum, actus quosdam eia sicere valeat, dum econtra illa industria, & directione Magistri indiget, ut agere possit. a. Quod causa naturalisph3lice influat, ut principium internum,
suisque propriis Viribus; ars vero non nisi direciive per instrumenta aliena Opua externum efformet. 3. Denique quod causa naturalis possit producere, & ve- re generare effectus in natura sibi similes: e. g. homo hominem , equus
equum &c., id quod praestare nullis viri-hus ars Valet; e. g. nullum horologiam majus unquam produxit minus , nec
730쪽
- CCCXI. Ars dicitur artificem in Ars qu tantum dirigere, quatenus per suas reis modo diis gulas, longa experientia, diverssque rigat op observationibus sat cognitas, eum do V ntomyeet, mediante motu, activa se applicare passivis, corporaque sentabilia. eerto stu ita disponere. Ut opus, quantum fieri potest, omnibus numeris absolutum prodeat: sic enim e. g. ars fabrilis docet ligna lignis certo situ αordine superimponere, Vel detrahere, item per artem Medicus jubet pharmacopolam miscere herbas salibus &c. ut contraria contrariis medeantur &c. Inindeque satis colligitur, quod arteS D-ctive operando nil aliud efficiant, nisi formam solummodo, seu Ruram novam, in materiam introducendo, id quod fit duplici potissimum ratione. I. Addendo necessaria ad subjectum il-POrma adilud, ex quo opus artificiale enasci d het. a. Subtrahendo sive demeηδε tu' ,24udi perflua. Sie v. g. pictor aut statuarius tui εlaborant, prior quidem addendo colores telae lineae, aut alteri materiae inh. stratae; posterior Vero amputando, &subtrahendo partes superfluar. Hinc etja forma artiseialis apte definiri valet, ' quod sit talis materiae sensibilis ab artisee facta Mispositio. ut omnes parte