장음표시 사용
51쪽
hi uel nlari, quos eodem capite Avicenna salso innuit esse specio
aereon,sed Chamelaeae tantii,ut habetur ex Dioscoride, cuius, , haec de Chamelaea uerba οπαλαμβανοε α λεια τα φυχλα a.ελ imo' αν καθοura τα ρυ -s ωλκη Ha . Quod ests, Repurgant cum melle concisa lolia, sordida, re quae crustas con si traxerunt, ulcera. Quae deinde sequuntur apud Auicennam, ea Chamaeleoni albo conueniunt, sicut est educere lumbricos, con
ω, tos uentris lumbricos pellit. Datur dc contra cutem subeuntes , aquas utiliter drachmae pondere cum uino, tenuat enim ac mi x, rivit eas.Hunc erroremcdtinuans Avicenna Een vi. canon. nii.
Traret. Summa ii. p. vij.accidentia at remedia quae Chamae leoni nigro, radici uenenatae a Paulo Aegineta assignantur, ipse ad merereon,id est, Chamelaeam transfert. Nec eius erroris e pers fuit Hesue,is enim non aliter u Avicenna, cuius simia existit, meetereon adscribi quae debentur Chamaeleoni:scribit enim in terficereiumbricos, collutionemo eius ex aceto consore dolori dentium, Bd fieri ex eo unguentum bonum adstabiem: quae sin gula a Dioscoride Chamaeleoni albo & nigro tribuuntur. Nihil uero horum conuenire mezereon, siue Chamelaeae, ex Diosco, de liquet, qui uniuersas eius proprietates breuissime his uerbis co plexus est, ταυτης τα φυχλα - καθωζει φλεγμαι λν λι- tν καταποτιψ - νομα. μο υμ νον δε τλασιονας αι νψ θlio Hςενμ.εργ et γαμ. ελουασ. αἰαλαμλαν Boa Aευedim μεν ' λim εα καταποτιν. ετ δε αδεκτα. δεακριτα et οπι λαμc νετια. Id est, Purgant per inferna solia esu, pituitam &bilem, in α γ xime si deglutienda dantur, uni soliorum parti duabus absynthii γγ mixtis: conformantur autem aqua mulsa in pilulas. Non consci a untur in stomacho, sed qualia sumpta suerunt, excernu 'tur. Iam arbitror, ad taedium his in ostensum est, aberrasse in Hezereon descriptione Arabes, consemodum itaq; ut ad aliasininemus
52쪽
On temere Avicenna Cicutam,Napellam rui uulgares admodu herbas, ignorasse dicimus, quando praeter id quod in iis describendis anceps dubiusq; fuit, etiam ea quae Cicutae debentur, N
Ex hoc errore deprehendent, manifesteq: agnoscent ueritatis amatores, quanta in caligine uersentur hi, qui mordicus tenent Avicennam, uniuersael medicinooprincipem statuunt: ac omnia quae idem scripsit sne ullo rationis examine, pro uero admittunt: adeo ut non immerito quis sortem humanam deplorare posset,is tot seculis mirum in modum sub Avicennae placitis periclitata si Certum enim est, Auleennam nihil eorum, quae scripsit, explo rasse.Rex enim suit, & curandis infirmis Operam non dedit, trans seriptorcptantu Aliabatis acrisit,aliorum suit.Proinde ubi suis Melis nauigare tentauit, mox nauem impegit, ita ut recte admoda Ambrosius Leo Nolanus,non obese naris uiride eodem sic pronuncia uerit, Avicenna dum res naturales ingenio proprio tracitae
re aggressus est, ustu adeo argutule disputauit, ut prosperata o ria, mali philosophi nomen adeptus sit. Et haec uera esse, sentient omnes,qui ea quae de Cicuta et Napetis scribit, exacto iuditio trutinauerint. Animaduertendum iram, Sucaram apud Auicennam - eandem esse cum Cicuta, eosdem siquidem Sucaram tribuit ess sectus,quos tacutae Dioscorides. Librocm secundo, cap. DClxxio ducaramin hunc modum describit, Crus huius plantae est, sicut crusserula α habet florem album, & semen scut Anisum. Dio storides uero Jib. iiij. cap. lxxij. Cicutam ita depingi κωνειον καυλον Hiram Is τι-ως. φύγλα δε ε ναρλκιο . mon α δεἰ κω-επ' ακρωνα ατmpuma ex Doue δα . ανdis eπολωομ. πεζ Me ερ γε et οὐ ero λωκοτερον. Quod est, Cicuta geniculatum profert caulem ,seniculi modo,&grandem. Folia seruix smilia,angustiora tamen, dc glauiter odo rata, in cacuminibus & umbellas habet, florem subalbidum, somen simile Aniso, sed candidius. Quis est iam, qui collatis utro sum*descriptionibus, Sucaramesie eandem cum Cicuta non
53쪽
deas' Verum Avicenna tanqua parum sibi costans, descriptione
ista non con tentus,Sucaram aliquando soliis cucumeris, aliquari do mandragorae,iuxta diuersorum authorum opiniones consta
re tradit. Eandem etiam nunc Euphorbium, nunc Alpharphas et nonnunqua Hyoscyamum nigrum uocat. Nam Fen vi. cap. iiii. tractat. i. cap. h. ubi de uenenis agit, Cicutam non Sucaram, sed Alpharphas appellat, erissimatmesse Napellum,aut uenenum intersciens homine, & non interficiens turcios. Quod & h.Canon. cap. in .de Napello iacit, coturnices tamen pro turdis nominat. , , dicens: Coturnices ex eo cibantur,& non moriuntur. Quae equidem Galenus liban.de simplicib. medica. distin. iiij. cap.i.nd Napello 3c turdis,sed Cicutae cc Sturnis adscribit, cuius haec quident, , uerba sunt Cicuta hominem sane interficit ob meatuum latitudisnem,& coloris abundanuam, ac propter magnam,'uam habent, , arteriae in attrahendo uim,Pollens adhuc pertingit ad cor, non exanimat uero Sturnos ex contrariis caussis. in eandem quom sen
' tentiam scribit Galenus lib. q. de alimen iis, & lib. iii. de tempera
, , mentis, P. iiij.dicens: Cicuta Sturno nutrimentum est, hominio, uenenum. Quamuis, ut obiter dicam,antiquus interpres perpo
ram semper pro Sturnis, turdis uerterit. id quod & Alexander Aphrodiseus in prooemio suorum problematum indicat, inqui, ed: Veratro coturnices,Cicuta Sturni uescuntur, quae toxica ho' ' minibus esse eertu est. videmus ital manifestissime, Avicennam' ' Napello tribuita, quae ex authoritate omniti ueterum debentur Cicutae, quem etia nostri seculi medici imitantes, de Napello constanter assirmat,quod nulla experientia habent copertum. Quod autem Cicutam Hyoscyamu nigrum nominat, id manifestum fit ex capite Een vi. canon. iiij. tractat. i.summa iij. Vbi omnia signae quae scribuntur ab Avicenna in eo, qui hausit Hyoscyamu nigri
ac contra idem uenenum remedia non sunt alia, s quae in Cicuta Dioscorides notauit. Avicenna nan ta ait: Accidunt ex eo prae, . focatio dc frigus extremitatum,& tensio uehemens pretesocans,et , , tenebrositas uisus,& sorsitan non uidet aliquid,&destruit imagi , , nationem,&instigidat extrema,deinde spasmat dc praefocat 6cia, , tersicit. Cura. Administra in primis lysteria& uomitum, Sc uen
, , tris solufionem, deinde da in potu de uino puro aliquid posta x, quid, quoniam est magni iuvamenti cum eo quod bibit Gabsyri, , thium, dc detur in potu piper cum uino, smiliter castoreum Mruta&c. Dioscorides uero libro sexto, cap.ri. in hunc modum.
54쪽
οινρυκα θίου ν δ γάνου dcc. Hoc est, Caliginem uertigines in ν' oculis tantas Cicutae potus affert, ut nec minimum uidere liceat. α Singultus itidem, mentii alienationem, & extremarum corporis mpartium perfrictiones. Postremo conuulsione strangulantur,cesse divi antea motu omni in arteriis spiritu. A principio igitur,quemad/ iv modum in aliis decretum est, uomitionibus eam educemus,moκ m vexinanitione hac lacta, delapsam in intestina eius partem purgabi , , mus iuncin ueluti ad efficacissimum remedium, Heracas uini po/ , stiones trant ibimus, per interualla dantes, dc in interuallis his a*- , , ninum bubulum uelac, uel absynthium cum pipere, castoriocy, a aut rutam dcc. Caeterii non cognouisse Avicennam, Napellum, is ex multis colligi potest. Primo,quia signa, quae ab Avicenna po nun tur,in eo qui hausit Napellum,sunt eadem iis, quae a Diosco fide scribuntur in iis,qui toxicum biberunt, id quod dilucide eo rundem uerba monstrabunt. Avicenna enim Fen vi. lib. iij. capi te primo, ita de Napello docet: Napellus est re deterioribus, re accidit potanti ipsum, ut apostementur labia ipsius,& lingua eius& si equentes fiunt super ipsum uertigo &sin copis, & ex eo raro euadiit, ex eius cpsucco unguntur sagittae. Quoeomia oscorides lib. vi .cap. XX. non Aconito,quod idem cum Napello est, ut diximus errato quinto,sed toxico adscribit,inquiens, S δὲ τοἱικον δε , ,κει AO G νομ άPπι ἱκ τὰ τοἱα ταν βα*2tρον -'αρ PS. , -παρακολουθεῖ δεε hier πιται om λεων ο φλι ιονα, μα γνπιικ λασἐπιώνουα φανταστας. o coli γν λ τουσχεντας ει α ιαις. ααν-δεε es metrum et γν ναε κο r. id est, TOXicum creditur ideo appellari, v barba νη .ri sagittas tela in sua eo insiciunt. Sequitur potantes linguae labro, di rumcr inflammatio insaniacit, quae coerceri non poni uarias inse , ,
55쪽
mittens imagines: ciuo fit, ut dissicilima curatione sanentur, raro, , incolumes evadant naurientes. Hoc autem ueneni'genus Auicerina, oblitus quod antea de eo scripserit, mox insta cap. mix. cor rupto uocabulo, pro torico Tusom uocat, cuius se ne natur1. Decu curam nosse fatetur: eosdem tamen in eo ex aliorum semen tia tradit esseetiis,ciuos Dioscorides in torico notat,ac quos pau/lb antea ipsemet Avicenna in Napello assignarat, adeo nihil penitus eorum, quae scribit, meminit: ita ut deierare quis posset,lio minem omni cerebro ac memoria caruisse,quod tam pugnan tia non animaduerterit. Secundo, non cognouisse Avicennam
Napellum,& ex eo colligi potest,cum Napellus barbaris nihil alicidiit, si quod Aconitum Graecis 6c Latinis,hocin duplex est,au thoribus Galeno lib. vi. desmplicib. medica. & Dioscoride lib. iiij. cap. lxxi. unum Irrit , ab enecandis Pantheris sic dictum. Aliud λα--ον, quod lupos interficiat, ita appellatum. Avicenna de iis duobus generibus Aconiti eosdem secutus, Ferivi. lib. iiq. de uenenis,sub nomine strangulatoris Adip, id est upi&strangulatoris Impardi seorsum a Napello, tanquare diuella
git, quod nullo pacto fieri potuisset, si Napellum cognitum ha
huisset. Iam uideant medici iunior es, quo paeto suum idolii Ausecennam tuearitur,quem existimant concinno quodam ordine vastum illum fusi Canonem texuisse, dc si Diis placet, uniuersam medicinam per compendium tradidisse posteris. Si enim dili enterea,quae de Napello ac Cicuta,ac multa alia, quae de curandi ratione conscripsit, quorum partem in secundo tomo prosequemur, examinassent, non ordinem 5c lucem, sed Cimmerias tenebras. ac consulam chaos offendissent. Veru, veritatis studiosi facile eae ino erroreaestimabiit, quantum in aliis sit sidendum Avicennae, quem eum, nisi iudidum accedat ac delectus, consultius inper petuo non attigisse.
ERrat Anicenna, uicinitate nominis apud Gro cos deceptus, laon, id est, uiserum, quem Aldi
hic uocat, pro lata inter uenena enumerans, quam
quia ad diuersa capita transfert, penitus ignorasse conuincitur.
56쪽
Avicenna Fen vi. Canon. iiij. summa ij. eap.xxxiii. de Visco sub nomine Aldibi ita enim Arabice'ppellatur,tanqua ueneno loquitur: eidem enim eadem sere sgna at s remedia attribuit, quae Dioscorides in lacuae uenens potione recenset, adeo deceptus nominum propinquitate, ιἱον , id est,uiscum, pro gixe ueneno dein scripsi. in quem euam errorem Plinius incidit,idi genus uenen quod Graeci diali uocant, no semel, sed iterum atqr iterum viscuappellauit. Quare inter iuniores quocis nonnulli salsi, putant tam Avicenam, quαm Plinium loqui de Visco, quo aues decipitatur. At seri no potuit, ut aut Avicennaaut Plinius Viscum aucupum inter uenena conumerarit. Avicena siquide Iib.ri. cap. Dccxxviii. de Visco tanquam salubri medicina, haud aliter quαm Dioscorides lib. iij. cap .xcv. plurima scribi nulla dans in eo ueneni modi tiferi notam. Non minus Plinius lib.xvi. cap.xliij. accuratissime de uariis Visci generibus scribes, tantum abest, ut uiscum uenena
esse dicax ut in robore arbore natum, certa tamen religione decerptum, secundum Druidum opinionem, contra omia uenena esse remedio astruat. are lateri oportet, utrosep abusos esse uocabaio licum pro Ixia accipientes. Cui hoc nomine possinta calumnia Dindicari non est tamen, quod reliqui Avicennae errores, quibus in Iria multipliciter implicat, queat tolerari. Inter quos is primus est, quod eos effectus hephisae tribuit, quos Dioscorides Iriae ueneno,quum tamen ab Ixiast diuersa. Verba autem Avicennae Fen vi. canon. iiii. summa ii. tracta. i. cap.riri. deThephisia haec sunt: Haec est gummi rutae montanae, & quandocti sentitur in se pore eius,scut sapor Albedarungi, Sc est calida, oc accidit illi qui bibit eam, retentio eorum omnium quκ currunt ex utrisq; uiis, dc apostematur lin M& accidunt rugitus Sc in flatio. Has notas uniuerses Dioscorides lib.Q.cap.NU. lxiae ueneno adscribit, in hanc
ας εντ' ' ο ζε, m . Id est, lxias, qui 3c Ulophonos dicitur,simile quiddam dum bibitur Ocymo in gustu et odore re sol. Facit grauem linguae inflammationem, insaniamet. Cuncta corporis excrementa compescit,& cum desectu animae intestin s
57쪽
., rum strepitus ac inflationes excitat, nec quicqua tamen excernit. . , , Ex praeaictis auit Avicennae uerbis iteria tres colliguntur errores.
Unus est,quod salso Thephisam gummi rutae sylvesiris interpro ratur,id quod non solum noc loco secisse constat,sed etiam ii. C si non. cap. DccX. ubi inquit: Thephisa est gummi rutae agrestis. .Quem errorem deinde seculi iuniores omes, Thephisiam passilii. ita exposuerunt. Verum si caput hoc secundi Canonis de Thephiria exactius examinassent,ac cum capite de Tapsia apud Dioscori . dein contulissent, procul dubio intellexissent hoc nomen Thephisiam esse apud Auicennam deprauatum, S pro Tapsia scriptum esse Thephisiam. Vnde exerrore scripturae salia etiam expositio habuit originem. Potuissent autem ex eodem Dioscoride aiscere, . Tapsiam alio nomine non rutam sylvestrem sed serulam potitis. sylvestrem appellari. Vide iam, quantum linguarum inscitia ad iis
.redigenda authorum scripta obsit, adeo certe, ut non modo deli rent hi, uerum etiam insaniat, qui linguarii cognitionem medico . non esse necessariam contendant. Insuper,& si erroris ex falsa uocabuli tantum scriptura promanauerit, necessarium tamen era ut hunc indicaremus, quando non pauci sint ussadeo morosi, qui ueterem hanc Avicennae translationem caeteris omnibuspraesit
re putent,citiusq; mori eligant,qu in ab ista quicquam dissentire. Alter error qui re praedictis colligitur, prioribus multo grauior est, quod sibi ipsi Avicenna in Thephisia contradicit Nam in se eundo Canone de Theplusia scribit,. in radice eius et corticibus
O , ipsius dc lachryma eius est solutio,hic uero de ea inter uenena tra , , ctans,ait: Et accidit ei qui bibit eam retentio eorum omnium, quae ν α currunt re utrisin viis. Quare cum uolusio dc retentio stiperfuita tum seu excrementorum,sint effectins contrarη, liquet maisi sesiissi, , me sibili si contradixisse Avicennam. Dioscorides autem lib. vi. si cap. xxxiq.Tapsiam inter ea enumerat,quae saluus quidem caussa si dantur, non tamen minora aliis uenenis pericula afferunt. Strati ai gulationes facientes,aut ultra quam opus est purgantes. Non est ita , ut Avicennam quis ab errato uindice quin apertissimam in eius uerbis esita contradictionem dicat. Tertius error est,qui ex superioribus colligitur, quoniam bis se de una eademq; re scripsisse sub diuersis nominibus no animaduertit. Nam cum paulo antea
de Thephisia tanquam de Iria scripsssiet, uerum eodem libro de eadem lxia sub Aldibic nomine tractat eoMemm effectus quossi
pi a Thephisiae tribuerat, iam Alcibic, id est, uisco adscribit, id
58쪽
quod mox deprehendent,qui sibi ut iusti: capitis uerba contule .. tint. Intelligent&ex isto errore medicae professionis candidati, si passim ambigua scribat Avicenna, de quo certe nihil mirandum: transscriptor enim tantummodo aliorum sui omniam utcuncri sese obtulerunt, citra iuditium at delectum in unum corrast, noaliud studens, nisi ut hoc pacto Canonem suu ad iusti uoluminis; magnitudinem deduceret, non curans utcun consarcinati Centones sibi responderent,tanquam sua caecis esset obtrusurus.
T Gnorauertit Serapion, Avicennaat Arabes aliit Isaiidem herbam, quam ipsi Nil siue Nilem ap/pellant, ideoq; tam uarii atq; ancipites in ea descri/. benda suerunt.
Quod praeter tenebras nihil oss dant Arabes,facile uidebui, qui ea, quae de is aude scripserunt, diligenti iuditio perpenderint. liaudem uero herbam, quam nostra aetas Guadum appellat, esse eam, quam Arabes Nil liue Nilech nominant,ostendunt ea,quae de Nilech scripsit Serapio, nam ea sere omnia de Isalide fatiua dc sylvestria Dioscoridetratatur. Serapionis autem de Nilech haeci sunt uerba: Est de Nilech domesticus Zc sylvestris. Domesticus est ille,quo tinctores utuntur, cuius klium est smile klio planta finis, , nisi quia est magis uiscosum, oc sortioris nigredinis, dc ha et stipitem id tudinis brachii unius. Sed agrestis asimilatur do mestico, nisi quia solium eius est magis simile solio lactuc vi ha
ειν Malop. Quod est, Isatis domestica, qua lanarum insectores
59쪽
seu fini lares utuntur, solium habet plantagini simile, pingulus in
, , men& nigrius,caulem duobus cubitis altiorem. Isatis ueros, lue., sitris satium similis existi solia tantum minora habet, ad lactucae so, , lia accedentia, caules graciliores,diuisiones multas habcntes, ro, , hescentes, in summo ueluti solliculos linguarum sigura multos , , pendulosa habentes,in quibus semen est, florena fert lutheum Sc,, gracilem. Adde quod IsaridemGraecorum esse Nil Arabum colli itur etiam re Avicennali. Canon. cap. Do. ubi eidem hostri uit effectus, quos Dioscorides suae liatidi. Eius, inquit, aliud est , , domesticum,aliud uero sylvestre, cuius operatio est operatio do , , mestis. Est stipticum, & prohibet fluxum sanguinis,cietumescere., , facit apossemata, & confert exituris malis in membris duris, con ,, uenit Erysipilae, bonum est ulceribus putridis. Dioscorides singu, . los hos esseduis Isaudi adscribit,dicens, λάατα τα κατα . , ψαμο α παν οι Me δαψλοοεῖν, κου. , Mime κοπιῶν ζω λοξακαστε Sε, GAου νικα, ita Lems a levat ελοι- Isias Θωρα--p. Hoc est, Possunt Isai , , dis solia illita omnes tumores, tuberculasv discutere, cruenta uula, , nera glutinare, sanguinis eruptiones sistere, phagedaenica comori dentia ue & serpentia,sacros iqnes & exedentia sanare. Caeterum eis in Dioscoridissententia Nil seu Nilecti Serapio at Avicena descripserint, tamen id non cognouisse, eo arguuntur, quoa ancipites in eadem depingenda suerunt. Serapio nan priaedicta
notisicarione non contentus,affert etiam aliorum authorum se
tenuas, orum aliqui Nilech habere florem Coriandri, aliquiso. lio phaseolorum constare dixerunt. Quas equidem opiniones facile improbare potuisse .si herbam ipsam non tam ex aliorum scriptis,quam o scipso cognitam alet perspecta habuisset. Et ne quis
meum esse commentum puter, ecce Serapionis uerba subiiciam, , , quorum haec est sententia: Nilecti est arbustum pulverulentum, , , cleuaturi cum stipite suo longitudine unius brachii, & habet res, mina ramorum. In summitate sua est flos, sicut flos Coriandri. Et, , iterum: Est planta habens solium longum, plusquam solium saliis, , cis, Scassimilatur soliis laseoli coloris aures. Avicenna quoq;, eici eadem de Nil scripserit, quae de Isalide Dioscorides, ut paulo su pra patuit quoniam eoaem modo diuidit in saliuam audi sylve sirem,easdemet sere uires huic tribuit,quas Dioscorides Ilaudi, itamen ipse eum de ea tribus in locissita Nil uocabulo scribasinae
60쪽
rho suspitionem affert se etiam utubasse atq; fuisse ancipitem,quidnam Isatis esset. Nam h. Canon. cap. ccxcvrj. ita scribit: Guasmen . 'est soliu Nil , in ipso est stiplicitas dc abstersio, tingit capillos. Quae uniuersa quo paulo post in capite de Nil de eodem solio scribit,
ob id reprehensione carere non potest, quod frustra de eadem rein diuersis capitibus tractat. Plurimum praeterea a Dioscoride acueritate discrepant, quae idem Avicenna cap. cccvi. de grano Nil in hunc modum scribit: Granum Nil est Cariamum Indum. Item , ssolutione educit humores crassos,multasq; alias proprietates subin xsinseri, quae nihil ad Isatidem pertinent,pro qua Nil cap. DXvi. re tuler t. Quae iteru suspitionem ament, Avicennam Ilaudem non cognouisse. Non praeterire ualeo hic crassium Pandectarii errore, apud quem in eisdem rebus nominibusta: mira est colluvio. Nam falsum admodum est, quod docet Nigel Arabice dictum, a Grae cis Netae,a Latinis autem Indicum appellari. Netae enim aeque ut Nigel barbarum est uocabulum. lndicum uerotam GraecoruRαm Larinorum aliud multo ab Isaude est, ut uidere licet apud 1ioscoridem&Plinium. Dioscorides enim lib. v. cap.rui. inter lapides connumerans Indicum, ita de eo tradit, noδεε λε s Leseis ' ἰνδε υ-ἀυγμα et ἀνετια, οι orii εκ αφα ον et ἰνδε '
pens. Alterum,quod insectivum uocant, ueluti flos purpurae aere γ' is coronis supernatans,quem despumantes insectores,siccant. Pli
nil autem, Dioscoride imitantis, lib. xxxiii. cap. V. de Indico haec sunt uerba: Ab hoc maxima authoritas Indico. Ex India uenit lia iarundinum spuma adhaerescente limo, cum teritur nigrum. At in diluendo mixturam purpurae erulei v mirabilem reddit. Alterii γνgenus eius est in purpurariis ossicinis innatans eortinis. Existissa γνtis apparet,quantu indicum ab Italide disserat. Insuper idem Pan dectarius alio in loco,inlitera uidelicet Osaiidem uel potius Is iidem dc Borith Graece, Arabice autem Agisdo, Latine uero Sa/ponariam, ues herbam fullonum, eandem herbam esse docet, at mendacissime. Nam Isatim, quam ipse uiuose Osatum uocat, non esse herbam, quam Graeci Struthion, Latini radiculam siue lana rim inam, eo quodiationes eanipurgandis lanis utuntur, m