장음표시 사용
111쪽
Spartaeus crudelis iRomanos uictor.
faga abiit, ac plerisq; ex uiatoribus ligni ensibus,minita
tis in Vesubium montem ascendit. Eo m loco multos exfu gitivis seruos,quosdam etiam ex agris liberos in unum co- .gregans, quae propinquiora aderant depopuIabatur loca, suppraetores habens Enomau,ac Cristium gladiatores. Ita pcum Praedas ex aequo partiretur, magno confestim multitudo au eum confluxerat. Ad quem oppugnandum primus Varinius Glabrus missus est. post illum Publius Valerius, non legittimum adducens exercitum, uerum ex celeritate, 6c itinere collectum. non enim deinceps Romani belli es terius motum,nec a praedatoribus simile futurum expedimhant. Cum ad pugnam uentum esset Romani superantur. Spartacus Varinil equum ense cosodit,parum 4 abfuit Romanorum ducem a gladiatore in captiuum duci. Post hoc praelium longe maiores copiae ad Spartacum undi adue nere. eciam ad septuaginta uiroru millia in exercitu habe-hat,&arma dietim fabricabat,&apparatus deligebat. sautem Romae aderant,consules duabus lenionibus emi. sere. Quibus se obiiciens Cristus triginta millibus stipatus circa Gargarum monte ab utroq; superatur, ac duabus ex ercitus partibus amissis, una re ipse concidit. Spartacu per Apenninum montem aci alpes, α deinde ad Celtas prope tantem esterconsulum adep tus a fuga prohibuit. Alterode. lnde insequente cum ad utrosq; se couerteret, per partes ui ctor euasit,acilisquide in tumuini ab eo discessere. Sparta cus trecentos ex Romanis captiuos Crisso immolauit, accentum uiginti millibus peditu Romanorum circunseptus ad urbem properabat,quae inutilia armoru supererant igne comburens,α captiuos uniuersos neci dedens,ac super eos curruum iumenta conficiens quo leuius incederet. Translagis plurimis ad eum uenientibus neminem admisit. Consu, IIbus iterum circa Picenum illi occurrentibus, alia insignis
Pugna aeditu tunc quo ingens peracta Romanorum
112쪽
caedes. At ille rect ad urbem pergere no ausus, cunec aequalem se ciuibus in bello credere nec exercitum omne milita ribus instructu armis duceret,nulla quippe ciuitas cu illo co 'spirauerat,sed serui diitaxat,& fugitivi,& cos in turba illusequebantur,uersus Thurium ad montes se conuertit,Thu riuinin recepit.Aurum porib,re argetum negotiatores in- . ferre prohibuit,aut illud possidere. aes sol um, ac ferrum nomediocri pretio emebant,ec importates humane pertracta bant. Qua ex re materia abunde naeli egregia arma conseis . cerant, &plerunq; ad praedas discurrebant Romanis iteruad manus uenientibus uictores tunc quide euasere, ac multum praedsc6secuti retro abiere. Tertius iam annus elapsus
erat,& Romanis horrendum iam adhuc erat bellum, quod a principio ueluti gladiatorium contempserant. Proposita nouoru consuluelectione stupor ornnes detinebat,nec quicquam ad petendum descenaebat, quoad Licinius Crassiis genere,atin opibus longe potans inter Romanos impertu , iuscepit,& sex aliis legionibus ad Spartacu contendit. um applicuisset,quae conlulum duorum fuere, copias recepit, ex quibus iacta sorte ueluti de saepe uictis parte decimauit. Quidam non ita existimant. sed cu imperatori iteru insur rexisset,ex omnibus uictis decimuque. ex sorte delegille Liciniici ad quatuor millia interemit se,cum ob multitudine haud multum indigeret. Utrum istoru factum sit, terribilis certe Spartaco, ipsis ob hostium uictoriam apparuit. Nam confestim ad de
cem millia,qui cum Spartaco una militabant evicit.&duas ε- eorum partes interficiens ad Spartacu propius magno ani mo accessit. quem tande illustri pugna superatum, fiigien tem ad mare persecutus est,cum in Sicilia per naues tran sire properaret. Illu igitur adeptus fossa circunsepsit, A mce . 'nibus,ualloc, continuit. Cum per uim ad Samnites excur rere tentaret,Crassus ad sex millia circa solis ortum inter
mit Otidem. alios circa occasum, tribus ex Romano exer IL citu dua
113쪽
citu duntaxat interfectis septem uulneratis. tama subito ob supplicium ad uictoriam inclinatio facta est. Spartacus cquitibus ad eum aliunde confluentibus adhuc perstans, iactan plius ad pugnam omnibus cum copiis prodibat. Multum autem sibi circunsidentes infestabat per partes continue subito incumbens,faces etia igne coireptas in sellam de mittens uallum incedebat.&laborem illis multo difficilio rem afferebat. Captiuum praeterca ex Romanis campi in medio suspendit,propriis militibus aspect im anteponens, quem uicti essent passuri. Romani interim qui in urbem rabantur obsidionem intelligentes,cum turpe ducerent adiatorium bellum in tam longum differri tempus,dissiculutate eius cognita, Pompeium ex Iberia nuper redeuntem ad curam eius rei delegere.Ob hanc electione ueritus Crassus negloriam huius belli Pompeius sibi ascisceret, summa se stinatione in Spartacum deducit, Spartacus Pompeiu prae uenire studens, Crassum cum eo ad foedus inuocat. uerum ab illo repulsus periculum subire statuit. Assidetibus igiturcquitibus magno conatu cum omnibus copiis uallum exu perat, ac Brudusium uersus celeri fuga sese proripit, Crasso continue uestigia cius insequente. Cum uero relatum ciliat Lucullum ex Mithridatica uictoria reuersum Brundusium Menisse,desiperatis omnibus, magnis copiis cum Crasso cS greditur. Exorta pugna longa quidem, ac difficili ueluti in desperatione tot millium in unum coeuntium, Spartaco ste mur telo transfigitur,quo uulnere prol apsus in genuconci dit,obiectMo clypeo insurgentes repellebat, depugnabatind. ii siu. donec caetera in multitudo incircuitu eius oppressa est. oua iri, Reliquum exercitus nullo ordine,ut in turba concisum, sic uetus est. ut caedes sine numero aederetur. Ex Romanis mille deside rati,Spartacus ipsedefiinctiis,nusquam inuetus.Multitudo ex his ingens extra praelium in motibus secederat, ad quos
114쪽
gnabant,do nec omnes interfecti cum cseris occubuere,fex
millibus ex eptis,qui capti in crucibus sublati sunt per iter quod a Capua Romam us* protenditur. Haec Craisiis sex
mensibus operatus particeps potissimum omni ex parte Pompeianae uisus est gloriae, necn exercitum deponere uor luit, quia nec idem Pompeius uideretur faelistus, ambo ad consulatum petendum descenderunt. Hic quidem iam
praetura functus iuxta Syllae lege,Pompeius uero neci prae turam, neo quaesturam uspiam adeptus,anno statis quarto citrigesimo multa tribunis secundum ueterem movcm uel Ie concedere est poli icitus.Consili es itaq; electi,nec exercititus urbi propinquos demisere,occasione sibi Quisin uendicantes, ompeius quidem ad Ibericum triumphum dicteurum redeuntem operiri se aiebat Crassus Pompeium prius dissoluere oportere dicebat. Populus igitur dii tensione iam di inde emergentem intuens,ac duos exercitus sibi assidentes reformidans,consulem in foro sedentem orare coepit,utam hos inter se conciliaret. Quod primum uterc, eorum renuit Ariolis deinde quibusdam multa, ac dira comminantibus ni inter se couenirent, populus iterum cum gemitu utros id recatus est, denuo Syllae, ac Marii erumnas afferentes.
Quibus ex rebus commotus Crassus prior e solio descendit 2
oc ad Pompeium prosectus manum illi, ut una conciliare hesu. tur inhibuit. Is autem subito assurgens ad illum accurrit, ciliati. se. inuicem coplexi sunt. Laiides itam multiplices illis red ditae,neq; populus prius e concione discessit,quam consules exercitus deponere uelle scripsere.Sic contentio quae in ina. ius excrescere cunctorum opinione putabatur, feliciter dic soluta est, annum circasexagesimum ciuilium bellorum maxime a Tiberi, Gracchi interitu.
115쪽
ALEXANDRINI DE CIVILIBUS RO MANORUM BELLIS LIBER SE CUNDUS P. CANDIDO
ost Syllae monarchia,& quaecunci a Sertorio, ac Perpenna in iberia gesta sun t,alia denuo ciuilia Romanis insurrexere bella, suous p Ca ius Caesar,Pompeius m magnus ad inuicem armis usi, Pompeiusq; a
Caesare superatus est, Caelare uero in Senatu nonnulli regno aspiran tem interemere. Haec igitur quem
admodum acta sint,&Pompeius ac Caesar demum interierint, hoc secundo ciuilium bellorulibro describemus. Pompeius depurgato prius a piratis m ri,qui undio omnia depraedabantur,mithridatem Ponti regem debellauit, regnum quoq; eius, ac reliquas illi par esCωsihi, nationes ad Orientem usic, sibi subdidit. Erat aute adolesces mores de adhuc Caesar,uerum dicendi,& agendi promptitudine lom ambixi*- ge clarissimus,& qui uniuersa auderet atin speraret. ad am bitionem supra modum profiisus re ardens,utpote qui aedis litate,& praetura aere alieno meruillet: felicitate etia Quada Catilina gratus multitudini,quae ut plurimu liberales colit, ac diligiti hin 'mi Lucius autem Catilina gloriae,& generis splendore praeceiat amorε lens, temeritate notissimus, adolescente filium ob Aureliae adolescen Orestillae amorem interfecisse dicitur, cum mulier superstiatem filiu te nuptias eius recusaret. Is Syllae familiaris olim , ocia tu amicus,sedi stoe Plenus,lyranidis illius imitator fuit. ex ambitione
116쪽
Ditione pariter ad inopiam redactus,ctim a potentibus quia husdam uir is,mulieribusq; obseruaretur ad consulatum petendum accellera quasi ab illo ad tyrannideparaturus aditalum. sed cum eligi se cito sperauisset, ob huiusmodi suspitionem repulsus est,&Ciceroni consulatus eius loco delegatur Miro praecipua eloquentia,&oratorijs artibus oria a to. Ob id Catilina eos improbans,a quibuscdlbi esset designatus, in ignobilitatem Ciceronis inuectus,nouum hominem Cice ronem appellat. sic enim eos,quia seipsis nulla maioru dabgnitate claruere Romani solent nominare. Hospitalitatem praeterea urbis irridens, inquilinum es nona inat, quo Ver bo dictitur hi qui alienas aedes incolu t. Ipse uero hac excata in Rempub. fere omne penitus euertit,ita ut minime ad moriarchiam, aut magnum aliquod emergeret, uerum litibus
repleretur,di inuidia. Pecunias quippe a plerium mulieri hias undiq; conquirens, tuae uiros ipso in tumultu occisum iri putauerant,ciim nonullis Senatorii ordini equitibusviiureiurando conuenit. Induxit oc populares quoscia,& hoc Ducs,Zc seruos.quorum primores fuere Cornelius Letulus GCethegus:erant enim hi ea tempestate praetores in urbe. Per Italiam uero quosdam Syllanis demisit,qui comm da per uim parta consumpsissent,similia autem exoptarent. cκFesulis scilicet oc Tyri neniis C.Maliv.ex Picenis & ApuIia alios qui exercitum secrete compararent. Quae omniaca Ccculta adhuc essent Sc incognita, Fuluia paru pudica mi Iter Ciceroni indicat. Huius amator Quintus Curius fuit, vir ob probrum consulatu amotus, oc ob id consiliorum Catilinae particeps,leuis admoduna,& ambitiosus ad muliere omnia detulerat,&ueluti potentiam statim habiturus,coruquae in Italia agitabantur mentionem fecerat. His perceptis
Cicero ciuitate per interualla prs sidiis munit, oc ex illustriAhus plures emittit,qui ad suspectiora quae intenti praesiderem. Catilina nemine eum suscipereaudente, ob diligetem
Ciceroni cosulatus loco Catilinae deleagatus
secreta raro uel nuncs malimbus communicanda.
117쪽
Catilina undic, cautelam suspitione exterritus, & in celeritate si enio h bis. Rpponens pecunias Fesulas mitrix. Apposito insuper cuni
Cicefo ni coniuratis Ordine ut Ciceronem interficerent,urbem per in insidia terualla nodis incenderet, ad Caium Manlium quasi alium P/y-bδς paratirrus exercitum sese proripit, ut sequente urbis incen-ψPP R dio promptus accurreret. Eo in Ioco fasces,& secures ueluti proconsul leuiter admodum prae se tulit, & ad Manliu pro
testiis deicetiis habere coepit. Lentulo,& coniuratis tempus Oh uiu, Patradgrei adesse tussium,cum Catilina ad Manlium uenisάεe Cethe, set.Lentillum igitur ipsum, ac Cethegum circa auroram adgus com Ciceronisdqmum ensibus uine coniectis insidias struere iuri bi, bent. ingressisS deinde ob dignitatem sermone in longum subau o, deducto, inter ambulandum, Ciceronem a caeteris semotara inter is interficere: Lucium ucro Sextium tribunum plebis concim ςxeiussi. nem sudinde aduocare,palam cp de Cicerone conqueri,qui assidue bellum quaereret,urbem nulla ex caussa in discrimeponeret. Post Sextij orationem nocte insequeti reliquos ex coniuratis duodecim in locis urbem incendere,prs dari omnia, optimos quosci interimere. Sic enim Lcntulo, Cethe go,Statilio, & Sextio, caeterisq; coniurationis primoribus agendum uidebatur, tempust ad ea operiebantur. Legati Allobrogum eorum praetores apud Senatu accusaturi re mam uenerant, alliam quoq; ad bellu concitare cum Lotulo, teriri; una consenserant. Hos Lentulus ad Caul inaire iubet, eccum his Vulturtium Crotoniatem emittit, qui literas sine nomine ad eum deserat. Legati ob id ipsum ambigentes rem Fabio Sangae annunciant. Erat autem is mi hrogum patronus in urbe, ut caeteris populis olim Romae, adcile mos fuit. Ab hoc Cicero certior factus legatos urbei discedentes,& cum his Uulturtium intercoepit, sq; in Seianatum subito inducit. hi quae a Lentulo audierant benatui. reserunt.Inducti porro addidere Lentulis saepenumero illis
asta masse. tres e Coracliopu familia Romanis futuros prin
118쪽
m is LIBER s E CUNDVs. incipes. ex his Cinnam, A Syllsi prius titisse, se teritu SibyIlinis libris declarari. Quibus cognitis Senatus Lentulum dignitate spoliauu.Cicero tantiquein separatim in praetorum custodia deponit. Ip se in Senatu rcuersus, sententia de omnibus exquirit,ac statim in Sena tu tum ut tus oritur. nec enim eoru quae ferebantur manifeste adhuc patebat timor. Letuli praetcrea,ac Cethegi serui,libertit magna opificum manu Calusis
in unu coparata praetora domos diuerso itinere inuaserant, a Ciceros eoru , dominos per uim liberare conabatur. Quare percea ne custos
Pta Cicero e Senatu egreditur,& opportunis praesidiis ubiq; q/s y-Φ iappositis itcrum in Senatu,ut sentensia exquireret,accurrit. ,
Syllanus consul designatus primus ut sentcntiam efferret consule rogari coeperat. Quippe Romanis consul praefutu rus , merito in primis dicturus uidebatur. 5c ut puto multa ' ex his,quae decrcta essent executioni mandaturus,& ob id maturius, liberiusp singula animaduersurus. Consulenteitacpeo coniuratos ultimo supplicio assciendos esse, multiassensi sunt,ad Nerone quous p delata sententia. Nero intorim eos custodiri,donec Catilina bello superas lent, ic redis ligentius,certius animaduersissent,aequius censebat esse, e Caius aute Caesar cum suspicione minime purgaret,ne con ectius 'iurationis particeps uideretur esse,Cicerone neutiqua fide, nis Catiute,si ad hunc in primis populare,seditiosum sententia af nx p*re' erreni,hos uiros per municipia quae Cicero elegistet,distribuendoselle ccnsuit,donec superato Catilina in iudiciu ac cersiretur, net quid dirum aut intollerabile in primores uiros praeter ius aequum* esse statuendii. Eius sentetia cu tu sta apparuisset,& a plerisq; admitteretur, multio haud prudenter in eam inclinarent, Cato suspitionem quae in Caesare
latebat,graui Iuculenta ψ oratione proniiciat.Veritus itaq; Cicero, ne instante nocte aliqua coniuratorum manus in
foro exurgeret, ac pro illis,pariter θc seipso sollicitus, ne quid dirum, aut foedum molirentur , i ilius eae ratus, cu
119쪽
cum Senatus in curia adhuc esset, celeriter nullo iudicio re' conficere, unumquenoe ex coniuratis in carcere deduci im
perat,ibidem multitudine inscia supplicio affecit. Post haec
in forti delatus palam eos interiisse tignificauit. Caetcrimetiarerriti,ac sibi ipsis praecauentes hinc inde dilabuntur. eo 'modo ciuitas a trepid atione,quae cunctis eadem die potissi naum institerat,paulisper respirauit. Catilinam deinde adulenti hominum millia in unum adducentem, quoru quartare pars armis instructa fuerat,dic in Galliam quo delectus nouos appararet properantem Antonius consill alter sub is i is, ipsis alpium radicibus,nullo sere negocio nactus superauit
ab Anio. Virum temerarium tam crudele opus mente cogitatem, ocolo supes ad rei experimentu multo magis temere apparatu sere nuta
νδ με- Io prodeuntem. quanquam nec ipse Catilina,aut quispiam ex his,qui illustriores affuere, fuga saluti suae consuluerint. sed in hostes proruentes,pariter inpugna consessi sint. Ca tilinae itam seditio cuius caussa paru abfuit, uniuersam fere urbem ad extremum deduci exilium, Ciceronis consilio in hunc modum dissoluta est. Cicero quanquam dicendi pote state clarus haberetur, tum uel maxime ob insigne facinus omnium sere uersabatur in ore,& saluator tunc quidem p Cieb o di, reuntis patriae uisus est extitisse. Gratiae itam immensae ab ter patriae Omnibus illi habitae,uariar laudationes. nam Cato Patre dii ius. patriae illum appellavit,quod decus nominis subinde a po-3ulo confirmatum est .Ea ex caussa a nonnullis creditum estiuiusmodi appellationem a Cicerone sumpsisse initium, ubinde ad imperatores,qui digni habebatur paulatim de fluxisse. Nec enim omnibus quanquam regno praesidenti bus a principio statim cum caeteris appellationibus id nomeinditum, Verum procedente tempore, uix maximis adhuc intestimonium uirtutis accessit. Caesar deinde in Iberia dea lectus praetoricu in his, quae utilia uisa fuerant,Romae spe neretur,magnam. facultatu partem ob ambitu aere alieno
120쪽
devinxisset, huiusmodi uerbis usus dicitur: Bis insilies. Κquingenties celena milia sibi adesse oportere ut nihil habe.ret. Compositis igiturhis,a quibus petebatur, ut melius liacuit, in Iberiam delatus . nem in ciuitatibus ius dicere , die ite adhibere ad causas, aut his similia agere sustinuit, ueluti qui nihil operaepretium in huiusmodi rebus csse crederet.
Merum exercitu in unum comparato,caeteros iberorumpo.
Pulos per partes aggressus Aegionem omne ex tributo uo. manis obnoxiam parere uoluit: magnam quocu pecuniaruitim per Quintum quessiorem Romam misit. Cuius rei cati Coelar ensa cum triumphus a Senamdecretus esset, pompae appara ' tum ouam splendidissimum in suburbanis Romae iubet in--uita striai.Iisdem forte diebus creandorum cosulum comitial O Romam rode parabantur,necesse erat petitorem una adesὰ.Ingre. miax-dienti uero neutiquam ad triumphum licebat redire.Caesar ad consulatum potissimum aspirans, nondum triumphi ap Paratu edito ad senatum destinat, rogat ut absenti per amiecos consulatum petere liceat.Eius rei licentia praeter legem aliis nonnunquam concessa fuerat. Contradicente au te Caatone , 5c diem ad petendum destinatam uerbis deducente, Caesar spreto triumpho, ad comitia descendit, di creatione eius dignitatis opperiri coepit. Interea Pompeius obmithridaticum bellum ad summum gloriae.& dignitatis euectus, Senatum rogare pergit ut multa quae regious, dynastis, ac ciuitatibus idem concesssisset,Senatus ex decreto confirmare uellet. Contra plurimi inuidia accensi in illum repugna
hant. Inter hos uel in primis Lucius Lucullus fuit, qui ante Pompeium ad id bellum delegatus,debiliorem ad resisten. dum Pompeio Mithridatem reliquisse se aiebat, eius belli gloriam sibi soli spectare praedicabat. Lucullo Crassus pati
modo adsistebat. Indignatus ita 3 Pompeius amnitatem cu . . Caesare inire studuisitein inpetitione consulatus illi assumis
ima siurando pollicetur. Is Crassum Pompeio subindem concilia