장음표시 사용
481쪽
drangulo,mollit mucrone excepto. Hoc pacto Byboru ex ercitus a Romanis dissipatus est. Alios it Celtas Popilia
os deuicit: dc post illum Camillus,prioris Camilli filius eordem debellauit. Erexit&cotra Celtas Acmilius Paulus troisphaea. Ante Marii aute cosula tus,loge numerosior, bellicosior,&aetate formidatior exercitus Vellaue Galliam mvasit ec Italia,S quosda ex consulibus Romanis superauit,exer citus Q deicuit: contraquos electus Marius uniuersos bello Uicit.Vl tima,maiorin Galloisi cu Romanis pugna, a Caio Caesare peracta est. Plura quippe millia ferocissimos rutro uerper decem fere annos,quibus Galliae praesuit,cum eode gessere bellu quae si quis sub uno numero coplecti cupia qua dringenia dc ultra millia fuisse intelliget. Centu etenim milis
Ita uiroru capta,totidem inpugna cecidisse c5stat.quadrili gentas nationcs, urbes octingeras ,quasdam deficientes ab
ipsis , nonullas eum suscipietes redegit in potestatem. An te maria Fabius maximus Acmilianus modicu ferme dedi cens exercitu, cetum oc uiginti m illia Cellais unica asstrauit acie, cum quinq; supra decem ex suis duntaxat amitisset. Et hec quaqua ex uulnere ql in genam acceperat,grauiter sati cius stagere no dubitauit, acies discurres, suosq; ad bellum incitans quemad modu aduersus narbaros e ilet pugnandum, uerbis insti uens, pariam curru uectus , par tim manu
ductus inambulas. Caesar cotra eosdem bellu gerens prima Luetios,&Tigyrios ad ducentoN milium numerii subegit:
quonia Tigyrq superiori lcpore Pisone,8c Cassio quodada
cente exercitu, Romanos pugna superatos iiib iugum miserant, quemadmodu in antiquis monumetis Paulo Claudio uisum est. Hos quide Tigrrios Labienus praetor superauit: reliquos Cariar, ac culus Tricurios illis afferentes opem. deinde cu Ariovisto Germanos domuit,quos; magnitud maioru magnitudinem loge superauit. His mores ferocissi ininsunt,in aggreditaO insignis audacia, cotemPtUS mortis mau,
482쪽
tis maximus, obreuiuiscedi spem. Ad haec frigoreJbuetur, pabula in necessitatibus P cibo habet. Equi eosse nonunquai nis alunt. Fuere tame utcreditu est in bellis non admodulaa iosi, aut rati5e ulla instructi,uerum beluas rin modum furore saeuientes,ob id Φ Romanis per patientia ac tolera tiam subacti. N a barbarigraui impetu Romanis insurgen, res, phalangem punus Ο disturrebant. Romani cotraordine seruantes,peritia rei militaris eos facile uincebant IO stremo octoginta millia eoru p interualla dedere neci. Post hos Caesar in eos qui Belgae nominant inuectus, in transitu Bς'R Pisfluminis dephensos, tam ingeti caede pstrauit, ut cadaueria ς φ bus oppositis,potis in modum flume pertrasiret. Nervii ta men aliquando illum terga dare coegeriit,cum exercitu ad Her praeparante inopine aggressi, plurimos ex suis occidis sent. Nam ductores ordinu,ec turmasu fere duces oes confecerunt. ipsum qi in tumulu quendan cum scutifer is redactus circuitum obsederunt: veru legione decima a tergo inculeae ad sexaginta millia eo oppressa sunt,qui ex Cimbro. rum, Teutonum p genie ex tuere. Vicit pori o de Allobroges Caesar: Sypetu, di Tancheroluer populos ad quadragin ta millia ,qui partim bello assueti,partim inexpli in acie cesserunt. Sicabri quingetis equitibus quinq; mille Caesaris e quites, subito illis incubentes auerterunt: uerit post haec ui cti dedere poenas. Primus em Romano uet oim Cssar Rhenustransiuit,& ad Britanoue insita medi serraneo ma ima ma n. . iorem existente exercitu delatus,quo in loco mortalibus ni, 1 Ahzi 'hil pensi eius fama fuit: circa inundarisiis tempus iter capit. dicitur. Nam prius id e motus marest turbauerat, Bc exercitus hinc inde per fluctus iactabatur sentina primo , deinde uehemeti Us, donec uiolenta tandem promptitudine Britanniam imsulam ingressus est.
Appiani Alexandrinisophistie Romanorum Lia Dri Celtici P. Candido interprete, finis. Lil a P. CANDI
483쪽
P. CANDIDI IN LIBROS APPIANI so PHISTAE ALEXANDRINI AD NICOLAVM QVINTUM SUMMUM
PONT. PRAEFATIO.. Ppiani Alexandrini historiam seu ueterum in curia , seu temporum iniquitatedeperdita, ecueluti Iongo postliminio ad nos redeunte optime , ac maxime pontifex Nicolae Quint. tuo nutu, tuoque imperio e Graeca Latinam fac i re institui, ut no modo apud nostros nota esstet sedulitas mei obsequit, sed ad posteros quoque uirtutis tuae fama transiret. Quid enim dignius tuis meritis impendi potest, qua ut ii, qui sequenti aeuo haec alictuando legent, cum aedificiorum magnitudinem ornatum intuebuntur, quae aetate nostra tuo auspicio cosecta sunt, te Nicolaum eum esse intelligant, qui non minorem in recuperandis libris, qua in restituedis moenibus huicurbi adhibueris curam.Et pro secto licet illa praeclara, di magna sint, quae manu di arte costant,& a pharimis summo ingenio diligentiam parantur, praestantiora tamen habedaerunt,quae studiis assiuncta,monumentis quoin seruanturliterarum. Itam qui Petri Basili. e contiguam domum admirantur a te structam quadrato Iapide,qui Hadriani molem uicissim restitutam, qui deorutemplum ab Agrippa conditu a te suffectum aetate nostra, . quiplura alia breui cessura uetustati, ni tua charitas admo Mincipias manus,eosdem quom admirariconueniet tot illustres libros, ad nos tua opera traductos e Graecis , nec tuam sapientiam, nomen,dignitarem, commcmorationet audissuarim munes praeterire & si non huius temporis esse pute, uirtutes tuas elegantiori stilo debitas, in medium proterre, hoc solum dixerim , te his rebus gestis assectitum, ut uerias
praesul dignissimus princeps haberere. Sed ad Appianu re
484쪽
deam: doleo equidem summe pater,his in libris traducedisnon.mediocrem mihilaborem,&industriam ereptam esse. Nam cum mecum ipse reputo duos θc uiginti libros tot em Appianus exarasse dicitur 3 ita euanuisse, ut noue uix a me ac ne hi quidem integri posteritati tradi possint,omnis mihi scribendi feruor ille dilabitur: quanquam haec uetus apud nos historiae querela sit, ut rerum gestaru scripta deflere ps tius uacet, quam inspicere .Nam ut clariores reseram, quis Livii lacteum illum eloquentiae fontem exaruisse non defle at interceptam nobis Curtii elegantiam V Trogi grauit tem intcrinissam esse e Taciti magnam partem interiisse Crispi nil extare, quod cupiditatem nostram expleat siue rerum ille summus opisex ita statuit, ut nihil aetati obsiste
ret, nihil permaneret, siue caussarum uis latentium, moris talitari deuouit omnia, paucorum certe auxilio , Dagilitatinosi cosultum est Inter quos cum unicus aetatecta uidea re, qui dignitati tuae uirtutem adiunctam teneas , nec prae sentinus modo, uerum posteris literarumspecimen , orna menta priscae conseruesurbis , meritos sibi honores reddi
mus, te sacro illo solio dignum confitemur,ct quicquid honum faustumque continget nobis, beatitudini oc felicitati
485쪽
SOPHISTAE ALEXANDRINI ROMANAE HISTORIAE PROOEMIUM PUR . CANDIDO.IN TERPRETE. Omanom historiam scribere ador
sus,necessarium in primis mihi exaistimavi, terminos praeponere quibus nationibus imperent Romani Sunt autem huiusmodi in oceano Britannieo plures partes. Ab Her culeis igitur columnis in id mare, quod ad illas denuo circunoe naui
gatur, insulae, littora, populi omes uicomano parent imperio. Horum primi in dextra Maurusii quicula circa mare, omnisin al
tera Libycorum natio usis Carthagine. his superi'res No madar quos Romani Numidas appellant diregionem Numidiam.Altera autem Libyca natio,quae Syrtes ac Cyrene uis incolit, B Cyrene ipsa&Marmaridae, Hammonii .m riai ρ qui paludem Maria tenent. urbs quocu magna qua Al xander ad Aegyptii codidit. Aegyptus quom uniuersa ad Aethiopes Orientales a Romanis reguntur. Per Nilum au
tem nauiganti ad Pelusium ustu per mare, uertentita naui tora byria
.ationem eccollustranti littora Syria occurrit Palaestina, Nupra ipsam pars Arabum , finitimim Palaestinis Phoenices supra mare, oc Phoenicibus ulteriores Cilistrii sua Euphraistem usq; fluuiit. A mari superius Pal myrini sunt,& Pal myxinorum Arenae quae supra Euphratem incoluntur ilices
486쪽
HIs TORIAE PROOEMIUM. qffSrris propinqui, Sc Cappadoces Cilicum finitimi: Arme
niorumin pars quam Armeniam minorem uocant. Apud Euxinum autem pontum quaecum alia maritima Romanis parent. Syri quidem & Cilices ad mare prospectant. Arme nil autem di Cappadoces inter poticas gentes habitant. Per mediterranea uero ad Armeniam maiorem Romani non imperant ex tributo ad modum , veru reges illis approbant.
A Cappadocia &Cilicia in Ioniam descedenti magna adest Cherronesius , cuius a dextra Euxinus potus, Propontis, di Hellespontus, Aegeumq; mare. A l sua Pamphylium, ocAegyptium pelagus. Ferutur quippe ambo Cherronesum facere. Adsunt etiam Sc in Aegyptium mare prospecta res Pamphiliare Lycii, ec post imos Cares usq; ad Ioniam. Otii autem super Euxinum pontum, Propontidem &Hel Iapontum, Galatae& Bithyni,Mysi,Phrygest, in mediterraneis Pysidae oc Lydi j ,tot natioes Cherronesum incolunt,
quibusomnibus imperant Romani. Ulterius uero trans iantes alijs circa pontum imperantgetibus, ec Mysijs qui in Europa, ac Thracibus quicunque circa Euxinum sunt. Ab Ionia autem sinus maris est Aegeus , ec alter Ionii maris,ac Sicu um Tyrrhenumque pelagus usque ad Herculeas columnas, haec longitudo ab lonia ad oceanum. Et in hac ite rum nauigatione tot Romanis subiectae nationes, uniuersa Graecia ac Thessalia, Macedones oc quaecunq; alia adThraces pertinent. Illyriorum oc Paeonum gens ,& ipsa Italia o innium gentium domina, quae ab Ionio circundata pluriamium 1 yrrheno mari usi ad Celtas quos ipsi Galatas uoticantextenditur, omnisque Cel tarum natis, quorum pars ad mare, pars ad oceanum respicit septentrionalem, pars
apud Rhenum fluuium habitat: Iberia omnis & Celtibe ri super Hesperium &Borealem oceanum ad Herculeas finientes columnas. Ac de his quidem di singui is earum diligentillane cdifferamicum de Omnibus particulariternationibus
487쪽
nationibus scribendum fuerit. nunc autem quamlongissiamis terminis principatum assumpserint circa maria, dictu est.Terras deinceps peragranti pars quaedam Maurusiorusuperest, qui ad Aetniopes occiduos spectat, ac calidiorem seris horrente Libyamusin ad orientales Aethiopes, hic quidem Libyae Romanis terminus. Asiae autem Euphrates nullius ec Caucasus mons , maiorisq; Armeniae principiis, ec Colchi ad Euxinum pontum habitates, residua huius maris. In Europa fluuij auo Rhenus &Hister potitumu Romanis fine imponunt, quorum quidem Rhenus ad Borea lem oceanum, Hister ad Euxinum potum influit.Progredi entes ulterius nonnullis Cel tarum, qui supra Rhenum habitant imperant nationibus, ec iis sui supra Histrum quos Dacos appellant. Fines terrarum quamdiligentissime inquiroti propemodum hi uidebuntur. Omnes autem insulae Quae cunq; intra mare sitae sunt Cyclades,uel Sporades, uel Hyades,uel Echinades,uelThyrrenides,uel Mesis,uelquscu aliae alio nomine aliter dicuntur circa Libyam 8c Ioniam , uel Aegyptum,uel Myrthoum, uel Siculu, uel aliud cuius. cum nominis mare, quae singulariter a Graecis magnae inlulae dici solent Cypros,Creta,Rhodos,Lesbos, Euboia, Siticilia,Sardinia Cyrnos: uel alia quaecun minor maior ue uniuersae Romanis paret. Borealem priterea Oceanis,&Britannicam insulam penetrates, ingeniiQ terra maiorem stipra dimidiu potentioris seli in ea possidentes alterius no indigent, cum nec utilis admodum, nec ferax ipsis sit, neq;
quam tenent. Harum tantarum innumerarumin nationum cum tanta sit magnitudo: Italia tamen magno labore, acuiXquingentis annis stabilem sibi reddidere, cum medio in te rim tempore regibus usi per reliquit his expulsis, nullos de HUR'ς δ inceps reges admittere iureiurando sancientes,Aristocratiast, pra coluere politiam, ec ab inde imperiis utebantur anniuersa riis, ducentis aut implius ultra quingentos quos diximus
488쪽
annis,quo tempore rerum principatum adept externa omnem oppressere potentiam,uniuersas fere nationes sibi subtigendo. Caius aute Caesar superatis Romanis imperioq; sta scep to,oc in potestatem redacto formam quidem politiae nomenq; seruaui re autem principem secunctis pr titiEstcii
in hanc uso aetatem eadem Bb uno potcstas principe, quos Metiliquam Romanes reges appellant,uetus iusiurandum, ut ego arbitror, in primis ueriti,imperatores eos dici maluere quod priscorum ducum nomensuit. Sunt autem re ipsa uerereSes,a quibus ad aetatem usi nostram anni fere duceti eI pli sunt, quo temporepbtissimum Romana res floruitrer gressus aa maiora uidetur adaugcricunctis in pace costia tutis amplisssima summam felicitate: ac nonnulla a priorubus nationibus ijdem imperatores in principatu suscepere. deficientia* rcuituere integritate consilii, terrae,marissi do minantes,potius m augere dignitatem cupiebant, quam inter barbaros propagare imperium,getem inope minimaeq; ' utilitatis. utiorum ego nonnullos Romae uidi obid missos quo se sua Romanas dederent,ne imperatorem admittetem,quos ut inutiles sponte recusabat plurimis etianationi
hiis quarum infinita pene est multitudo Romani reges sta tuunt,nihil iis ad imperium indigentes. Et nonnullis praetorea imperio paren tibus, atq; suppositisplus detrimenti piunt quam utilitatis.)ios licet inutiles ab incere cu pudeat Principa tum omnem magnis copijs,magnisq; praesidijs circunquat uallantes tantuleres tantum maris,quasi funduquendam seruant ac continent. Nulltrinquippe in praesente Lacedaemoniorum,&Thebanorum qui separatimimperauriit a Darii regis expeditione,qua maxime floruere, usqi ad. Philippum Amyntae filium Graecorum res gestas in unum colligat,anni plures uidebuntur, in quibus contentionibus
489쪽
ROMANAE tpotius,ae diisdiis inter se ad ambitionem certasse dicentur
. quam ob principatum,aut libertatem in posteros succestura
bella gessisse. Quidamenim ex ipsis in Siciliam profecti ob alterius spem imperii ultro corruere. Vel si quis in Asia pro
laetus est minimum adeptus,non multo post in patriam rodint.Graecorum quippe potetia 5c si maximis coni stata pro lijs,nunquam tamen ultra Graeciam firmiter progressa es L. Merum Potentes duntaxat extitere .se libros aliquandiu ecinuictos praestantes. A Philippo quippe Amyntae filio ec, Alexandro Philippi magno,in deterius eorum res labi visae praeterm dignitatem prucamdecidisse. Asiae quidem primcipatus, si quae in Europagina sunt uel minim consideres, nullius ferme momenti autuirtutis habebitur,ob ingenitam timididatem imbecillitatemq; populorum,quod oc sequen tia scripta declarant. Modicis quippe exercitibus Romani tot in Asia getes populosin subegere,quot in praesenti adhuc Alexader obtinenti Macedonibus ipsis resistentibus, aliu oppugnane Uzyμ ' tibus plurima tamen circa Libyam 5c Europa confecta sunt. Congesta porro in Alexandrum Philippi filium Assyri
rum, Medorum, ac Persarum uires trium maximarum po- . tentissimarum nationum,neutiquam ad noningentos an
ip errima. BOS seruare potuere quanta nunc pollidet Romani. Hagnia itudo. tudo nempe illorum imperi nec ad dimidium huius ut ex istimo quivit attinetere. Coniecto id autem cum Romano rum ab occidete &Hesperiooceano supra Caucasum monorem.&Euphrarem fluuiu,& Aethiopes stiperiores per Ae gyptum,& Arabes supra occidentalem rursus oceanum Pri tendentium imperium, ec terminus illis sit ide oceanus in cipientis&finientis diei, tum mari uniuerso, quodinterius est,insulis in eo imperent omnibus. Oceano praetcrea Brivitannico, ac rudis di Persis ubi plurimum maris, uel Paphi
lius inest sinus, di unica Cypros insula , vel quid al iud modi sum Ionit in mari, simul cle Persici: nempe quicquid huius eu
490쪽
marIs Romani tenent, Quae autem Macedonum ante Phia
lippum Anivntaefilium gesta referuntur. permodica fuere cum nonnullis&1psiparuerint. Ipsius uero Philippi labore
cierumnis non inticior reserta esseomnia. uerumcirca Graeeiam ec unicam duntaxatResta prouinciam. Alexandri a tem principatus magnitudine rerum insenti felicitate .ce. teritatem gestarum permaxime enituit. Sed cum infinitum re nulli imitabilem gradum attigisset, breuitate temporis. fulguri coruscanti alsimilis, di hinc inde disturrenti,inmutatos dominatus, plurimas partes enui sit. Nostris autem temporibus,&quidem solis copiae ingetes adsunt,peditum Romano. ducenta,equitum quadraginta millia,clephantorum trecen ας torum bellicosorum numerus. Curruum praeterea ad Prae- copiae. lia instructorum duo millia,ac armorum in supplementum trecenta millia:& h quidem terrestribus copns. Maritimis uero minorum nauium duo millia,triremium a sexcuplis in quinqueremes millequingentarum classis. Instrumetorum quo naualium numerus bis totidem.ad hoc naues partim auro prῆris,partim puppibus exornatae, quas Thalom uas malos
appellant,ad belli pompam quibus ijdem imperatores uehi
consueuere, octoginta. Pecuniarum preterea in thesauris Aegriptiorum talentorum, quatuor & septuaginta milli tanti apparatus summa, ac rei militaris ex regiis codicibus licet intueri ab ipsis in unu cumulata at relicta. Caeterv sc
cundus ab Alexadro Aegyptioru rex,qui ec lucrari potetin simus repuiuitiac spledide impendere, ec magnifice eleg term costiuere,cu eius regnum diuitiis ec opuletia nulli ce dere omne circasoboleeius exhausit,dissidetibus inuice fialijs,qus res summos principatus inter secotedetes soleteuertere. Romanodi aut magnitudo ac felicitas maturitate cosilii diuinitateq; teporis adauctae nite, patietia ac toleratia eos suo cuctos extulere.No em in psiperis se evexere rebus,qu
ad Habile uictoria sunt adepti,nec aduersis costacti aio,cum: mmm 2 aliquando