장음표시 사용
491쪽
aliquando militum uiginti millia una die, alia quadraginta
alia quinquaginta bello amiserint. Periclitate pene urbe, caaliquando fames continua instaret, aliquando p estis urgeret seditioq; eodem tempore uexareturbem,neq; tame a magnitudine animi constantiaq; desiuere, donec per septingentos afflicti annos periculis ac dissidijs evecti, ad huc in quo nucsunt,uenere principatum,felicitatem per salubria adepti cosilia. Et haec quidem multi Graecorum, multi etiam Roma norum perscripsere.cst. Maccdonis tunc quidem priorum
magnae existentis multo maiorum confecta historia. Caete rum cilpientem Romanorum res gestas per uniuersum contemplari,adduxit saepenumero haec scriptura Carthaginem Uerlam,ex Iberia in Siciliam uel Macedoniam per legatos, aut auxilia ad exteros dimissa, itcrum in in Carthaginem ac Siciliam reduxit, ueluti errabundum, ac denuo ab his iminperfectis se conuerti quousque a me per partes est collecta.
Quotiens Romani in Siciliam bella gessere, aut emisere legatos, aut quid aliud egere in Sicilia, donec insulam in hunc
in quo nunc est,Ornatum statuerunt. Quotiens Carthagini entibus intulere bella, aut inducias cum illis enecae, aut Ie gatos ad illos dimiserunt, aut ab illis recepere,aut aliud egerunt, aut passi sunt ab eis, donta Carthaginis urbem euerte riint,& nationem Libycam reduxere in potestate, di denuo
sibiipsis erexere Carthaginem, Libyam, ut nunc est, dema
statuentes. haec omnia a me per nationes sunt descripta. Cupiens nempe Romanoru gesta apud omnes clara elle,quo pe qui populorum imbecillitatem uel potcntiam, aut uicto Tum uirtutem selicitatemue cognouerim, aut siquid illustre contigit notum habeam, satis risus oc alium quempiam ea dem omnia scire cupere,per nationes quasi suo ordine de scribo. Qus uero interim apud alios illis euenere, enarro sinigula,& eorum gestis interpono. Tempora autem in omni lius reserresuperuacaneum exillimosium siqua memorata,
492쪽
digna ex interuallo contigere uicissim refero, aequae Romanis fuere nomina. Olim quidem unum duntaxat singulis,ut cunctis mos est hominibus,erat nomen: deinde assumpsere duo,nec multo post tertium, in uirtutis passionisue cogno men imponi coeptum, ec iuxta Graecorum morem ultra no mina cognomen habitumquod Nipse annotaui,ac potissi me ea, quae ad cognitioncm pertinent illustrium uirorum.
Plura quos his oc alijs similia, quae eximia habentur subin
de refero.Tribus autem libris existentibus,in quibus omnia auae a Romanis in Italia gesta sunt congeruntur, eos omnes omanorum Italicos puto appellados , veru ob rerum ma gnitudinem in partes diuidendos. Primus autem quaecun sub septem regibus acta sunt, quaeue ab illis continet, quem Romanorum Regiu dicemus. Qui uero deinceps quae per
rei iquam Italiam separatim ab iis quae per Ionium sinum gesta sunt continet, in prioris comparatione Romanorum ditacemus Italiciim.Vltimi Samnites erunt,qui Ionium incolu
ec magno difficilio bello per annos octoginta coflictati sunt di post hos,quaecunq; gens illis finitima auxiliosuit, di Graeci omnes, qui sub Italia sunt, colliguntur, quem in priorum comparationem Romanorum Samniticum dici uolumus. Reliqui iuxta ordinem inscribentur omnes, Romanorum Celticus,Siculus Iberius,Hannibalis Carthaginem, acMacedonicus,& deinceps pari modo unus alium ex ordine se quetur,quemadmodum bellum ex bello nasci contigit,quo. uis multa tandem finis huic genti dabitur. Quaecunq; aute Romani inter se dissidentes, aut ciuilibus bellis contenden tes egere,quae omnium sormidolosiora illis extitere, per se, ditionum duces actadescribemus, partim per Marium a repSyllam,partim per Pompeium ec Caesarem, alia per Amo nium Sc Caesarem alterum cognomine Augustum in per
lsiores primi Caesaris,lilia per Antonium oc Augustum intcrsedissidentes atq; bellantes, quoad postremum peracto
493쪽
q6e APPIANI ALEXANDRINI ciuili bello, Aegyptus quoin adRomanorum accessitprincipatum.Haec igitur per libros singula populorum ducumo ciuilia bella partimur . postremo exercitus eorum di copias, quas habuere,aut prouetus quos ex singulis carpunt natio nibus,aut ualidioribus praesidiis abs ut,& quaecunq; alia huiusmodi cognitione digna. Aequum est autem de uirium hus eorum disserentem ab hoc genere capere initium. Qui uero ista perscripserim multi nouere,ec ipse apertius dicere propolia. Appianus Alexadrinus prius quidem in patria degens, moxRomae sub imperatoribus sereses proassus caussas . quoad me
ipsis inseruire dignuPutant. Sin &reliqua scire appetis, etiam de his , me. conscriptum est.
Appiani Alexandrini prooemii historiae
Romanae P. Candido interprete, finis.
494쪽
ALEXANDRINI SOPHISTAE ROMANORUM MAER VILIBYCUS INSCRIBI. TUR o P . CANDIDO INTERPRETE. Arthaginem inLibyaPhoenices
codidere annis quinquaginta ante Ilii captitutarem. Conditores fuere Xorus & Carchedon. Si, cur aute Romani&ipsi Cartha henienses existimant, Dido mu :r e Tyro prosecta, cuius uim Pygmas cum Pygmalion urbis tyrannus Ito clam interemisset somnio moni
ta,collectis iis quibus Pygmalionis sevitia inuita suerat, pecunias ia
que in unum congestis in Libram enauigauit: ec eo loci ubi nunc Carthago sita est conlidit. Expellentibus deinde U-rid g eos ineolis tantum soli deprecati sunt, in quod se conser rent, quantum taurino corio circundare possent. Ea ex causa primum risus inter Phoenices Ortus , rei exilitate ,demuqui liustisimodi foret astus scire cupientes ,potissimum cum ambigerent quemadmodum ciuitas tam angustaspacso in cludi posset, concessuros se iureiurando firmauere. Hi coorium per minuta secantes,circunposuere loco ubi nunc Car thaginis arx residet,que ob id ZIrsa appellata est.Proceden Byria. te mox tempore hincinde proficis,cum finitimis longe pro triores haberent, deducta dasse ,Δ mare quemadmodu reis qui Phoenices enauigates,urbem extra Brrstin condidere. De m
495쪽
Demum subacta Libya magnam maris tenuere parte. Viae rius bella mouentes Siciliae'Sardinia caeterasq; insulas qus mari illo continentur occuparunt,& in Iberiam uso emisere colonos. Abhuiusmodi igitur initio principatum aiIumpserunt Graecis quidem potentia non imparem,opulentia Per sarum regno comparandum. Septingetis deinde ex quo ur hem condidere,elapsis annis Romani Siciliam illis abstulere,deinde Sardiniam. secundo autem Punico bello Iberiam omnem. Magnis igitur copiis adinvicecogressi Poeni duce Hannibala Italiam omnem depopulati sunt annis fere sede
cim. Romani contra Cornelio Scipione maiore imperante Carthaginem uis coepereomnia, naues praeterea di elepharOS,ac tributum pendere ad tempus coegerunt.Secundae deinde induciae inter Romanos& Carthaginenses fa me, per quinquaginta annos permansere , donec solutis his icritum Sultimum inceperebellum, in quo Scipione minore duce Carthago, omanis euersa est, α praeter spem demum re seituta priore tamen angustiorem enecere,veluti opponinuin Libya locum. Quae autem in Sicilia gesta sunt,satis apparet eo in libro quem de Siculis rebus scripsimus. quae in Ib ria,in eo quem de Ibericis. ecquaecun Hannibal in Italiam profectus egissedicitur,meo quem de Hannibale.quae uero an Libya acta resertitur,llic a principio collegimus. Incepere autem Romani iuxta Siculum hoc statim bellum,ec nauihus quinquaginta supratrecentas in Libyam delati plerasq; urbes sibi subegerunt. Adharcimperatorem Attilium Reguium statuere, a quo urbes fere ducentae inditionem redactae sunt,quae Carthaginiensium odio ad eum defecerunt, & re Rionem praetervectus depopulatus est. Carthaginentis contra ducem a Lacedaemoniis postularui, fatis arbitrati ob d cum imperitiam minus prospere pugnatum esse. Hi M tippum Carthaginem misere. Attilius ea tepestate circa pa
ludem castra habebat, aetatisque temporibus paludem es
496쪽
tumibat in hostes deducturus, armorum graustate , siti, ecangore difficul ter agmen agens, Bc ex editis ac praeruptis locis in plana destedera Cum uesper appropinquasset fluuio inhibente statim copias traducere curauit, quo Xantippum aduentu suo terreret. At ille instructa acie prope ipsas urbis portas eduxit exercitum, satis fisus hostes calore ac isdio cofectosfacile deleri posse,&noctem ad uictoriam plurimum conferre: nec spe sua frustratus est. nam ex triginta m ilitum milibusquos ductabat A tu ius uix pauci arma sumpsere,reliqui omes partim caesi, partim capti, eccum qs Attilius imperator&consul captiuus ductus. Quem non multo post perpessi Carthaginienses cum legatis suis Roma misere in ducias impetraturum,aut Carthaginem denuo cum illis rediturum. Attilius autem siue difficultate rerum dubius, sis Medissimulans bellum a Romanis sequendum persuasit. Ita mn Atti Carthagine reuersus caueaelauis circunuallatainclusus eX 2b , Q. tinguitur.Haec felicitas Xantippo calamitatis initium attiD Ie. Maxi .li t. Quippe ueriti Carthaginienses ne Lacedaemonii tanti ta lib. .ca.ι. cinoris gloriam sibi asciscerent, publice illum' mul tis assiecere donis, ac triremi impositum denuo ad suos reuerti suas runt. nautis uero clam edixere ut illum inter nauigandum mari obruerent. ita rerum prospere gestarum poenas haud
merito luit Xantippus. Ethaec quidem primo Punico bello Romanis uel aduersa uel laeta contigere, quousq; Carthagianienses Siciliam illis concessere. uemadmodum id conti gerit eo libro dictum est, que de Siculis rebus scripsimus. Post haec inter Romanos &Carthaginienses pax inuicem secuta. Libyci deinde quicunm Carthagiritentium imperio ' parebat,aut pro illis inSicilia bellum gesserat, Celtae quoq;
mercede conducti, stipendiose fraudari conquerentes acri, Qus Intreter in eos bella uerterunt. Carthaginieses ea tempestate Ro Puni immanos in auxilium uocauere,veluti socios ex laedere coniti :'oos.AtRomaniiure hospicii duntaxat illis astricti,bellum cundu in , ' Nnia ab Italia Merunt.
497쪽
ab Italia expulerant. sic enim laedera inter utrosq; inita testari uidebamur. misere tamen legatos Romani qui pacem talis conciliarent: quibus Libyci parererecusantes urbes illis
si uellent,polliciti sunt. Abnuentibus autem Romanis Canthaginienses magna classe in eos delati, nauigationem ma ris omnem abstulersst. Destitutis itaq; urbibus , rerum in pia ut in bello sit,uniuersam Libyam reduxere in potestate. Peracto bello negociatores mari nauigates aggressi depraea dabantur. Romanos uero siquos intercepissent mari obruebant, clam stelus contegentes,quod aliquandialatuit. Ue rum cognita re Romanipoenas ab is exigerent, idqi dis serrent , bellum in eos decreuere. ea ex cautia coaeti sunt ocSardiniam insulamillis dedere. sic em priori ex laedere prPstriptum erat. No multo post Carthaginienses in Iberia mo uere bellum,&prouinciaper parte&lubigere coepere, qa usQ Saguntinis ad Romanos cofugientibus terminus illis, in iberia statutus ne Iberum pertransirent amnem. Haec ta
men laedera a Carthaginiensibus neglecta,cum fluuium dace Hannibale transilient: transgrestus Hannibal nonnullis in Iberia reliciis ipse cimi reliquis copiis in Italiam destedita Imperatores Romanoruin theria P.Cornelius,& Cru Cor nelius Scipio ambo Datres splendidarei militaris opera edi .dere. Ueram climaterm belloconcidisset, milites qui cum . illis erant, Dede capti θc uenudati sunt,quoadScipioP.Sci . pionis illius filius qui in Iberia perierat,nauibus adue s. quasi sipiritu quodam diuino comitate uictoriam assecutus est: urbem ob hasres dianitate di gloria illustre reddidit. Ipse deposito magistram,ociisqui ad eum ex urbe umerant concesso, Roma prosectus dignus iterum uisus est quiin Liby am mitteretur, Hannibalem pulsurus Italia, ac Carthaginiensibus domi bellum illaturus. Huic ex primoribus nonnulli aduersabantur. quidam non oportere dicentes ,prius. :
498쪽
- LIBER LIBYCVs. - MIN agone in I ateribus eius Ligures Celtas ducDe, in Libyam transire,nec exteris inferre bellum, antequam a suis ci
dem expulissent. Alri autem Carthaginienses nil domi uenitos continue in Italia mansuros: sin bellum Carthagini insci Tetur. Hannibalem reuocaturos esse. Tandem ex sentenua insum est Scipionem in Libram mittere,nec tamen illi exercitum decernendum esse ex Italia Hannibale gerente hest Euntem uero si quosaliunde inueniret pro libito accipere. 8c iis qui in Sicilia adhuc erant in bello uti posisse. Triremes praeterea decem ut pararet ad belli usum,&supplementum pro ijs capere,& quae in Sicilia uicissim forent,addere iusse runt,pecunias tamen pro iis nequaqua praebuere,nisi si acie Scipioni ab amicis collatae sunt. Adeo negligenter huic belloab initioRomani addidere animu, quod omnium maximum digloriosissimu paulopost illis futurum erat. Scipio igit Carthaginiensibus iam prideminsensius septe millibus equitum peditumq; in unum collectis in Siciliam enauiga
Uit,tyrones electinimos trecentoscircum seducens,quibus sine armis insequi iussum erat. culorum praeterea totidem ex opulentiorinus, equis armisi ornatissimos ad statutam
diem adesse iussit. Cum accessissent an aliquepro se qui tmilitaremallet interrogauit. Annuentibus cunctis trecetos illos armis exutos in medium accivit, eos Siculoru armis equisin ornari iussit. Eo modo Trones trecenti ex Italia Si
culorum loco ad bellirinstructissimi Scipioni astitere, aliis gratias agentibus.quibus ad omnia utiliter in bello usus est. Carthaginienses his pceptis, Hasdrubale Gisgonis filium
ad conducendos elephantos demisere. Magoni uero finitia .. morum aduenarum pedites sex mille,equites octingetos,
ct elephantos septem tradiderunt, ei iniunxere quamaximis possetcopiis in Hetruriam descendere,quo Scipionem a Libya auerteret. Mago Hannibalicopias adiungeresestumias obloci distantia disserre cogebat . Cartauer releuentum, Nnn a. intentus
499쪽
intentus expectabat. Hasdrubal ab elephantis reuersus Carthaginensium θc Libycorum circiter pedites sexies mille pari numero aduehebat. equites praeterea octingetos. His in uorum quos ad naualem usumcoparauerat, quinq; millia adiunxerat,ex Numidis equites his mille,exterosq; mercede conductos,quos exercitando per ducenta stadia ab urbe aberat. Numidarum in Libya reges pleri Φ reserutur, quo Tu me numero Syphax omnium primus lammo in honore chinctis.habebatur. E Messuliorum aute genere illustri re gis filiusMasinissa Carthagine innutritus, oc eruditus fire rat.Huic cum N pulchritudine corporis,& morum elegati
polleret longe Hasdrubal Gisgonis filius nulli Carthaginiesnim nobilitate inferior, filiam suam uxorem dederat quanquam ille Numida, ipse Carthaginiensis esset. Cum autem generum cum assumpsistat, statim iuuene in Iberiam duce ad bellum misit.Syphax ob amore zelo commotus in Car thaginiensium agros impetu facit,Scipioni exlberia a uentanti, ecPoenis bellum inserre ita tuenti una conuenita. Haec cum intellexissent Carthaginienses haud parui existiam antes Syphacem Romanis ad bellum cospirare, uirgine
Syphaci dare decernunt, Hasdrubale& Masinissa in Iberia
existetibus, ac huius reiprorsus ignaris. Demum percepta reindignatus Masinissa cum Scipione in Iberiafoedus iniit, clam Hasdrubale,ut arbitrabatur. At ille intellectis omni hus, quanqua huiusmodi columeliam filia genero pariter infringi gra uisime serret, tamene Reip. utilitate litium est Masinissam e medio tollere. Huic igitur ex Iberia in Libya redeunti equites quidam praemissi, quibus occul te impera
tum erat, ut insidiis circumIentum eum occiderenti ille fraude percepta in fugamuersus , domu redit, patrium* regnusibivendicauit post haec equites plurimos in unum collegit His opus duntaxat erat hastis instructi die noctuc, rapien- PO aggredi,deinde retrocedere, mox ad rapina denuo pro
500쪽
LIBER LIBYCUs. 66bri r necatio pugnandi genere qua fugiendo&insequendo
- uti. Sunt enim hi praecaeteris Numidarum inediae pariete , Num da, di plerunm herbis pro pane uestunt, nec aliud omnino qua tu plerio aquam bibunt. Equi praeterea eorum neq; hordea gustant, herbis Muerum gramine assidue pascuntur, famescunt quamplurimum. Hos Masinissa ad uiginti millia in unum collectos ad rapinas praedam v aliarum emittebat nationis, quemadmodum opus illi uidebatur. Carthaginienses acdyphax huiusmodi multitudinem inseparari existimantes no enim qua iniuria illum affecissent ignorabant) primu ipsi bcllum inis ferre statuut,mox cum illum subegissent,Romanos aggre di.nam copiarum multithidine loge praestabant: uerum magno rurruum impedimetorum. Pondere di apparatu e a Masthitacitum ducebant. Masinissa contra assiduo labore suos exem astutia. cebat, nec alio qua equitatu utebatur, nullos currus, nultata impedimenta, ac ne commeatum quidem secum duces,
ex quo facile insequebatur,fiigiebat , 5cin abdita quaeque ac mimita sese retrahebat. Non quam diuisis copiis loca per quae facillime et aboctur eligebat, ubi cumpaucis delitescens quoad sui ad se redirent expectabar, diem noctem in
in unumducens.Per triduum quippe in spelunca hostes circunsidentes latuit, nec quo loci in exercitu stabularetur scitari poterat,sed delitcscens continue ducebat agmen. Qua ex caussa nulloin loco iusta acie secumcogredi hostespoterat. caeterum irruentem assidue expectabant,prsi ia praetcrea abilloper singulos dies agitabantur ut nocte locum caperet, Millam,aut Oppidum occuparet. quibus interceptis uniuerinia rapiebat tradebatqj sequetibus. Quamobrem multi Nu. midarum nullo stipendio, uerum ingenti mercede pellecti ad illum confluebant, eoq; modo cum Carthaginiensibus bellum gerebat. Scipio rebus in Sicilia feliciter gestis,sacris Ioui ac Neptuno rite peractis in Libyam enauigauit, longa