장음표시 사용
511쪽
At ii pacis commoda pensitanda esse, cuius utilitas non Cis rhaginiesibus magis quam ipsis conspicua esset Italia ab hostibus uastata, futuros etiam metus ante oculos ponebanti Hannibal e magnos exercitus ex Italia in Scipionem dedit. cente, astone ex Libya,Hannone uero ex Carthagine cie te bellum. Quibus ex rebus cum addubitaret Senatus,lega
ros Scipioni in Aphrica misit,cum quibus, quid facto opus pael, ses, inexmat econtulerere iudicareposset.Scipio Carthaginis
dera. enses ad pacem adhortatus,in haec coirenisse dicitur:Mag nem quamprimum ab Liguribus classem abducere,Carthaginienses nullos deinceps exteros mercede conducere , naα uesq; non ultra triginta togas tenere posse,nec ulterius quicquam bello conari prster ea,quae intra Phoenicu fossam possiderent Restituere Romanis captiuos eorum transfugas argenti praeterea mille re septingenta talenta statuto illis te
pore penderedebere Masinissam Massilios,& quscunq; ex Syphacis regno occupet possidere. Haec inter utrosc, firmata Ledera, legatim utritam missi,hi quide Roma ut ea apud consules sancirent,al la Roma Carthaginem prosecti qui , Carthaginiensibus ymis firmari poscerent. sinissae Romani societatis 5c fidei monumenta huiusmodi contulere. coronam auri,ensem. ex auro pariter elatum,currum ex ebore,&purpuram stolam. Romanam: equum praeterea phaleris ornatu aureis,& arma quibus in bello uteretur. Duhaec ita geruntur Hannibal quanquam inuitus oc dolens ad Carthaginieses proficiscitur,infidelitatem populi erga principes ,reruq; celeritate nimiam accusans. Dinisus igit indu cias fieri polle,uel si factae essent amasuras esse, Adrumetu Libyae urbe proficiscitur,seumeto in unum collecto pluri mos ad comparandum equos misit. Numidarum praeterea principem Arearchidem nomine in amicitiam pepulit, quatuor equitum millibus transfugarum qui ad eum ueneranti
ec sub Syphace olim militantes Masinissae adhaeserat, ex suis spitione
512쪽
spitione interemptis,quoi una equos caeteris in mercimpartitus est. Venit ad eum ec Mesopylus ex primoribus itemC-quitibus mille comitatus , 5c Vernas alter ex Syphacis fi liis plurimum adhuc paterni regni obtinens . Ex Masinissae
quippe urbibus quasciam suasione pellexerat,nonullas me tu adduxerat,& tunc apud Narcem castra habebat,& com meatibus usus,tanquam socia fruebatur urbe. Cum insidisas inserre decreuisset,plerosq; in urbem misit clamenses ueste tegetes, quibus imperatu erat ulciuibus parcerent quO- ad tuba signis traderetur. tunc uero moenia custodientes agingredi ec portas sibi uendicare. Per hunc moduNarcen ca Pta est. Carthaginiensium interim plebe priusquam laedeura inirenturpersuasi.Tunc Scipione adhuc presente cum legati eorum Romae moraretur, Scipionis commeatum Car Sedium rhaginem delatum ui uentorum rapuere, taedioribus in uincula coniectis. Aduersante autem senatu eorum,di ne Bede.
ra prius inita uiolarent suadente,ut inique ab illis factaque, i sti sunt, famemq; ob huiusmodi moras inualescere. Scipio per inducias bellum illis inferre haud dignum ratus, poenas ab iis qui foedus uiolassent exigebat. Illi contra legatos I .manorum quoad suiCarthaginem redeantdetinere institu unt.Caeterum hos Hanno magnus Sc Hasdrubal Heriphus e popul i manibus ercptos,duabus emisere triremibus. Alii igitur Hasdrubalem classis praesectu hortari coepere,utcir ca Apollinis montem praetervectus,cum triremes applicu iisent legatos inuaderet. quod ab illo factum est. Qua ex re nonnulli legatorum sagittisinterfecti, reliqui saucq ad Sci/Pionis ci allem peruenerunt,ibi nauibus aliumptis insequetes hostes effugerunt. Quae cu Romae nunciataessent, Carthaginiensium legatos qui pro pace ad urbem uenerant,ueluti hostes excedereis liere. Hi uentorum ui ad Scipionis ca Scipionis stra delati capiuntur. Cum aulcm natuum praefectus Scipio m/g0δnin interrogaret quid de ipsis fieri oporteret, nihili,si te
513쪽
APPIANI ALE MANDRINI Carthaginiensibus inquit,sed liberos ire iubet.HEc in Cae
thaginiensium senatus aussisset, plebeios uehemetius increpare coepit, consilioq; initoScipionem placandum statuit, Mi foedera seruaret, poenas ab iis qui facinoris rei essent suis mere t.Illi sena tui aduersantes ob inique acta, quasi nihil utile ab eo perspectum estiet, , seditiosis quibusda irritati que .
rebatur,& in uanas spes clatiHannibalem cum iis quas haα heret copijs,accersendum praedicabant. Ille belli magnitu dinem inspiciens, Hasdrubalem cum exercitu uocandum suadebat.Hasdrubal igitur poena liberatus Hannibali se im peratori facit econcessit,neq; tamen palam a Carthaginiei L. sibus uideri ausus in urbe latitabat. bcipio ad Carthaginem deducta clasi , ciues denuo a maris commeatibus inhiberet coepit, non multu etia mediterraneis abundantes copijs de
stituta ob bellum incultac, tellure.Isclcm sci me diebus inuestris pugna inter Scipionem & Hannibalem commissa est.
- In ea Scipio longe stiperior, sequentibus porrodiebus con certationes&praesiainter utrosq; habita. Caeterum cum ScipioHannibal crinuehementi inedia premi, ec commeatum naui aduentantem opperiri cognouisset, nocte I heriliatriis meimus bunum in eos qui ueherentemittit. Thermus igitur tumulo munus, tum quenda angustis tramatibus adeptus , ad tria millia Litabycorum occidi t,commeatumq; ad Scipione detuli t. Han
nibali itam ad extremam inopiam delato,di quemadmodupta sentem seriem perferre pollet meditanti,tadem ad Ma sinistam legatos mittere ullum cst, qui illum precarentur, contuberniil 5c eruditionis pristinae cum Carthaginiensis bus monerent, orarent. utScipionem ad ineunda denuo Dedera hortaretur . Quae cnim a plebeiis prius gesta essent stultissimi cuiusq; temeritate processitse. Masinissa igitur urbis dignitatem,in qua altus,eruditusq; fuerat, haud par
uinciens, multorum praeterea in ea amicissimus, Scipione
ad huiusmodi foedera induxilia dicitur. Reddae Carthaenie ses
514쪽
menses naues uirosui omnes,quos Romanorum commeautum feretes interc issent,quaeue ab illis uiabstulissent, aut damni pretium quemadmodum Scipioillis imperet, olauere: commissorum praeterea mulctam mille taleta Carthaginienses pendere debere. Haec foedera inter utros cpicta, inducia: institutae, quoad haec omia Carthaginem nunciata essent. ec eo quidem modo salute adeptus uidebatur Hannibal. Carthaginiensium porro senatus haec ipsa libentissi me complexus , plebeios ad seruanda foedera hortatus est,
praesentem in omnibus diritatem temporum recensens ex ercitus pecuniarum, reic, frumclariae inopiam commemo
rabat. At illipopulariritu insuspitionem elati,duces eorum priuatae utilitati considentes ,haecomnia cum Romanis in. isse criminabantur, utiliorum potetia freti, urbem sibi psis subderent: quod Hannibal nunc faciat pauloante Hasdru halem fecisse, qui per noctem exercitum hostibus prodererentasset, nec multo postseipsum Scipioi dedere, & haec agitantein urbe latitare. ob haec rumore di tumul tu subito exorto plericii relicto concilio Hasdrubalem hinc inde inquirere coepere: at ille ne hosti insequenti pateat,anticip ato pericu lo ad sepulchrum patris prosectus seipsum ueneno confecit. Illi extracto cadauereceruice abscissa, caput pilo infixu per Mniuersam circumtulere urbem. Sic Hasdrubal prius qui dem inique criminatus,deinde ab Hannone mendatio rete. etlas, tandem aCarthaginiensibus in hunc modii extinctus Cit,defunctus quom cal uni, agitatus. Post haec Carthaginienses ad Hannibale misere ut inducias solueret, bellucu Scipione quacelerrime iniret,same quippe in dies magis ingrauescere. Quod cuille egisset Scipio ad Partham urbe incly Pasiliatam cu exercitu uenit, captaq; urbe castra ab Hanibalchaud inhia gemetatus est. Hanibal educto exercitu, tres cx suis ad eK
515쪽
Hannibal, duo millia duntaxat Scipio ducebat trecens ad imb, o G dixi Italis,quos in Sicilia secum ages armis,equist, instru
exhorta, Xςrat. Cum in promptu essent omnia, duces equis discurretiones. tes suos uicissam ad hellum hortabantur. Scipio deos inconspectum militum inuocans Carthaginiensium perfidiae te Hes a si rebat,qui foedera toties inita uiolassent,non magni faciendam esse nostium multitudinem: Caeterum uirtutem existimandam,ob qua multo plures in eadem pi ouincia uia cissent: quod si uictoribus ad belli euentum timor aut una Uia,aut trepidatio ulla insit, quanto magis uictis ipsis ex necessitate inesse existiment.ad hunc modum Scipio suos allocutus posthabito pauo ad bellum incitabat . Hannibal es tera ex parte quatin Italia a suis gesta est enim orabat,qua, multata praeci ara egissent,nec cu Numidis, uerum cum Itabs omnibus 5c in ips a Italia : paucitatem praeterea hostium illis ostedebadhortabatur. ne deteriores paucioribus, ipsi multo plures in propria tellureexisteret. Discrimen denio instantis belli unusquiri; suis recensebat. Hannibal no Carthaginem modo,secu ibyam omnem ex huiusmodipugna
Pend ere aiebat, ec an serui futuri essent, an eoru principatu qui cepissentretenturi. Scipio ne uictis quidem fugam tuto Patere,uictoribus gloriam,summu imperium, praesentium laborum requie,reditum deni ad suos polliceri. sic quisis suos adhortatus ad praelium accessit. Prior Hanibal signum dare tuba imparat. cui Scipione uicissis reclamatum est. Puena in Congredientibus ipsis primi elephanti terribili apparatum ter Hanni sidentium stimulis agitati pugnam incoepere. Ad hos equis stibiohε accurrentes Numidae turmatim eos uulnerabant, quousim 'p''' ' sitici ac fiagientes, nec satis assessorum imperio parente ac pugna discessere.Et haec quidem circa elephantos ad cor
nua exercitus gesta. at media acieRomanorum pedites locatiscedἡ terebatur. Quippecum pugnae haud satis gnari tomidiores
516쪽
midiores praeterea armis onusti nem fugere, neq; inlacita facile poterant, his Scipio equites Italos a tergo inflantes,ac leuius armatos praelio adiungit , costa ex equis metu terristis descenderesiastisΦ elephantos pallim discurrentes ins cstari iussit se inter caeteros primus equo descedit, elepha.
tum in irruentem hasta transverberat. Qua ex re excitati re liqui in elephantos celericursu seruntur,uulneratostp ab impetu auertunt. Vacuefacta igitur clephantis aciepugna uirorum,equorum iu fieri coepta. Dexu um Romanorum cornu cui Laelius praeerat, Numidas aduersos pellere coepit. nam Masinissa unu ex regulis Massathen note humi strauerat. Massailia Caeterum accurrente Hannibale puana quasi deperdita ex regulus. integro restituta est. Sinistrum ueroRomanorum cornu qd Octauius regebatCeltae ac Ligures uehementius urgebat: his propere Scipio Thermu tribunum cum clectioribus auxilio mittit. Hannibal in laeuum Liguresac Celtas adequiti tare iubet, secundam Carthaginiensium,ac Libycorum aciem inferens Romanis.uidens iginir ill u Scipio cum alijsco piis accurrit. Duobus igitur clarissimis ducibus inpugnam prodeuntibus contentio interomnes splendida,timorq; uersabatur, nihil promptitudinis ab ullo omiisum est, uehemeti proelio. labore, ac uociferatione cuncta strepebant. Cum longa & incerta pugna esset milites imperatorum sortem miserati inuiccnaarmis concurrunt, eo modo celerius prie Iium confici posse sperantes.Infestis euam hastis intersec6 currere duces. id aduertens MasinisTa, Romani porro d cem militari more certantem cospicati uehementius in puis gnam ruunt, periirrbatosquehostes insequi coeperunt. Hi neque adequitante Hannibale, atque rogante ut fugam susterent, pugnam denuo ingrederentur exorari potuere. , Ita destitutis ipsis Italos, qui ciim eo uenerant,stabilem tadhuc aciem serti abant, in p u3na excita t, raru&Romanos
sparsim . ac sine ordine suos inIequetes facile turbari posse.
517쪽
Atilli ducis astutia perspecta , dato signo celerrimest intriaicem ab infecitione reuocat, uerumq; ad praesium redeunt:
quibus cum hastae equique deficerent, ensibus inter se complexi inbellum gerunt. hic uero ingentem caedem, imme inruul nera cernere erat, dentium gemitus,interficientiu mianae exaudiebantur,don Itali hcntes in fugam uertunt,firgienteS MUuuntur. tum belli sententia illustris visa. Han nibal cum eruga praeceps Numidarum equites quamplu
rimos adhuc stantes uideret, indignu ratus eos derelinque xe,conuersis accurrit habenis,iterum in persequentes ad
hortatur sperans utile quippiam eo in praelio se facturum. Primis igitur Massiliis inuectus praestu renouat. Ei haec unica Masinissae& Hannibalis pugna fuit cum uter consiste ret. Promptis ergo animis inuicem congressi depugnabat. Nasinissa equo prolapsiushostem pedes aggreditur, accur rentem l sibi ante alios equite obtruncat. Deindetela ab eleph antis derelictasuscipies, infixam diuellens inhostem de torquebat,uerum dum frustra nititur equitem propius stantem sedit. Postremo telum educere conatus brachio traii, citur. post modicum itam pugna excedere compellitur. Scipio intellecta re, utMasinissae instanti periculo consuleret, auxilio accurrit. Interim Masinissam alterius equo insiden rem, di in praelium redeuntem cernit uulnus pala ostentanalem. Erat belli discrime iterum inter utrosin par ipsis duces uerentibus,quousq; Hannibal Iberos ei Celtas tumulo quodam consistentes cursu ad eos delatus, euocat, uelutiin pu gnam deducturus, tum uero caeteripnelio int nil cum caussam ignorarent,motum ducis siletam arbitrati eproelio discedunt, nullom ordine palantes effunduntur,necqua Hanni halem euntem conspexere,uerum ut casus quens impulit, fiagam capellunt, eoo modo exercitus omis dissipatus est.
Romani deuictis hostibus temere essiisi insequi coeperunt, nec ipsi admodum quae ab Hannibale gesta erant discerne.
518쪽
tes. At ille Iberis S Cel tis denuo comitatus aderat. Qua ex ScipioniareScipio iterum suos ab insecutione reuocari admonet,lon Σ ' gem plures quam quos ductabat Hannibal ,e tumulo redies igiti. in aciem statuit,ita ut eorum impetumfacileperserre posset. Hannibal hac ultima frustratus spe postquam omnia a se ii cassum attentari uidit,desperatis rebus non iam clanculum, sed aperte fugam arripit, quem plurimi Romanorum equitusubinde cospicati propere insequunt. Uem ante alios Masianissa quanquam uulneris dolore praepeditus continuo propius urgebatequo,haud parulfaciens Hannibalem Scipioni
captiuum ducere.Caeterum beneficio nodiis ereptus cum ui
ginti duntaxat equitibus, qui eius cursum sequi potuere ad urbem peruenit, cui Thunex est nomen. Hic Bretiorum &Iberorum enuites quamplures e pugna aufugisse uidet. V Timex ritus igitur Ioeros,utpote barbaros, non minus etia Breuos Mxb suspectos habuit,gentem Italicam Scipioni amicam arbitratus,facile ob ea quae in Italia egissen tiueniam ab illo petitu ros esse,ob id unico comitatus equite cui maxime fidebat, Adrumetum urbem maritimam ilico accessit,duabus nodii hus totidem diebus ad tria millia stadia emensus. In ea ex Adrumes ercitus ibi partem quam ad commeatus curam destituerat, um' inuenit Praemissis ita nonnullis adfinitima loca, quousq; e bello fligientes reuocabat, arma machinas praeparabat. At Scipio tam insigni uictoria elatus quaecun , ex praeda minus utilia uita sunt igne cremauit, caetera ut Romanis duciabus mos est asseruari iubet.Ex his decem auri talenta, argeti uero duo millia ct quingenta, elephantumq; eximie ornatu ac captiuorum quoscun* clarissimos Romam misit. adhaec Laelium uictoris nuncium cum classe ire iussit. Reliqua inter milites,ut cuius cpuirtus mereri uisa est distribata sunt. Mali nissa aurea corona donatus est. Ipse urbes omnes circunue
etiis in potestatem redegit. Et hic finis Hannibalis 6c Scipio nis in Libya belli fuit, in quo inuicem tum primum collatis. - .
519쪽
uiribus dimicatum est. Romanorum duo millia 5 quingenti ea pugna cecidere. Ex Masinissae militibus multo plures.' Homum uero quinin ecuiginti millia caesa traduntur captiui octo nulle di quingenti abacti. Praeterea Iberi qui ad scia
ionem transfugerant treceti.Numidae uero qui apud Maai nil Iam octingenti. Ignorantibus adhuc Carthaginiensibus Romanis. bi lieuentum,Carthaginienses Magonem qui Celtas deduceret in Italiam descenuere, sin minus id queat. cum ipsis in Libyam ad nauigare iubent. Interces tiS aulcmi iteris ec Romam millis,nouum denuo exercitum,equites, naues,pecuniam Romani Scipioni decernunt. Scipio Octa uium terrestri itinere Carthaginem praemittit. ipse subinde nauibus aduentabat. At Carthaginienses cognita Hanniba, Hanno lis clade legatos Scipiorii cum naui destinat Hannonem c magnus. gnomine magnum,&Hasdrubalem Heriphum. Hi tubicianem in prora nauis statuentes porrectis manibus supplicum more deprecabantur,quos Scipio in exercitum ueniresiastix ipse editiori solio locatus quae dicturi essent expectabat. e gati profusis lachrymis humi se prosternunt. Hos ministerais urgere monitos quae uellent effari imperat. tunc Hasdru .
' hal Heriphus in hunc modum allocutus est. Mihi quidem fas est o Romani oc Hannoni ipsi, reliquisin Carthaginiensibus quicunq; non insipietes lunt purgare crimina quae nori his obiiciuntur. Legatos uestros,in quos ciuitas nostra haud spote deliquerat fime compulsa, tutati fuimus, scp ad uos saluos misimus,aequum eli autem non omnibus succensere
Carthaginiensibus,tis qui pacem prius petiere, cupideque
susceptam firmauere sacramento.Sunt autem populi adde
P0pVJ V teriora procliues,ct quicquid multitudini gratius est locum pi liuis. Obtinet, quod oc nos pasti sumus, neq; suadere potentes
rael continere, ob illos qui nos criminabantur, Omnemo fiduciam a nobis auserebant. Neque nostra suasione, aut
consilio haec ipsa iudicetis o Romani; uinim si fidere cui . ctantibus
520쪽
ctarucius peccatum ducitis, famem,ac necessitatem eorum quae obhaec passistimus cogitate, quorum nullum Opus tu luntarium nobis fuit. Modo quidem pacem exorare , Pec 'nias tot impendere, naves longas praeter paucas omnes diamittere, plurimum quom imperii uobis linere,&haec omnia firmare sacramento: iusiurandum interea Romam mit
tentes cum legati nostri apud uos adhuc es lent. sponte delib.qu i ste creditis. Verum potius deorum quempiam uobis iniis mictim misisse putandum est, ac tempestatem quae uestros comeatus Carthaginem detulit, ex quo tempestati fames uos eripuit non bene super iis,qui omnium indigni sunt iudicantites. Non enim a multitudine incomposita, atin inselici ratio exigenda est Sin uobis di hoc modo errasse videmur, no infelices extitisse id quom fatemur,&ob id ueniam a uobis supplices deprecamur. Est quidem innocentium iustificatio Propria,delinquentium uero deprecatio censenda:in qua seiicillimorum misericordia eo facilioressedebet, quo huma Daconi lantes ob subitos atq; inopinatos casus eos depre Cari uident,quos paulo ad nocendu potetes cospexere. Qualis Carthaginensium ciuitas olim fuerat, quae cunctaru in Lahya potetia superior nauibus, cuni satis elephatis abuda bat,equestribus copijs pedestribusq; florebat, pluribusneti
tionibus per septingentos annos imperauerat,totius Libyae aliarum geliu,insulam praetclea,maris , domina nonuqua de imperio uobiseu cotederat nuc omibus destituta nemine sibi obsequente habet,no equite,non pedite,non nauim,no elephantum,quoru omnium salutis spem nobis ademistis.
Sed ec in uobis sunt qui mal a pertulerunt.ad quae opus est o
Romani,indignationem c, fortunae in uobis obseruates me diocriter.psperitate uestra uti,magnanimitatisc, uestrae ne quaqua obliuisci, scaliquando Carthaginiensu infelicitati condigna facere, rerum mutationcs sine inuidia in nostris
ι isponetes cladibus,ut apud deuirreprehesibilia uestra sint