장음표시 사용
501쪽
quadringentas secum ages,celoces insuper ac lembi quam plures classem sequebantiar. Ad hoc exercitum ducebat κditum sex millium ac sexcentorum. Armorum praeterea ecinstru menti bellici ingentem copiam, comea tum abunde , eo in apparatu cursiim dirigebati s intellectis Carthaginis enses ac Syphax cum Masinissa rem dist1mulanda centent.
amicitiam in illi ultro offerendam, quoad Scipionem bello superassent. Masinissa haud ignarus se ab his decipi, uicis sim insidias illis struens uniuersa Scipioniper suos nunci
at, nec longo apud Uticam interuallo intra se castrametati
Hasdrubal, Syphax Ac Masinissa ,quo in loco Scipio quom
a uetis delatus exercitum habebat. haud multum deinde ab eo Hasdrubal castra locarat peditum uigiti millia,equitum septem in armis apens, elephantos praeterea centum sepra
quadraginta. Syphax igitur siue formidaret, siue utrisq; parum fideret, regnum suum a finimis barbaris uastari que stus,dissimulato negocio in patriam rediit.Scipion6nullos ex suis Hasdrubalem aggrelluros praemisit,quaedam enim ciuitatum illi adlisserant VIasinissa clam noctu in Scipionis castra d clarus, ducem in coplexus monet sequete die ad lo cum triginta stadiis ab Vtiea distantem,in quo turris quaeda gatho/ ab Agathocle Syracusanorum tyrano erecta fuerat, quin v i '' millia ex suis in insid is ponere. Ipse orta luce Hasdrubalia
suadetHannonem equitum praesectum ad explorados ho
stes mittere, & in Uticdses un,cursum facere . ne hostiles, pinquitate tumultus in urbe fieret. sem incissim iturum,si iabeat,pollicetur.Hanno mille Carthaginitatim equites eleoctos ac Libycorum plurimos secu duxit. Masinissa Numia das duntaxat suis habebat. Cum turri appropinquassent di Hanno uersus Utica iter faceret, pauci ex insidiis prodie ..te. At Masinissa Carthaginensiuequitibus suadereccepit, ut illos aggrederentur utpote numero impares , ec ipse subinde serebatur,ueluti auxiliu allaturus.Cum in medium Lita
502쪽
' LIRER LIBYCVs. bycorum peruenisset,plurium insidiae patefacte sunt,&pugna hinc inde inter Romanos θc Masinissam fieri coepta. in ea trecenticapti . Masinissa his peractis Hannoni uel uu amicus festine obvians illum cepit, &ad Scipionem secum incestia Perduxit, eoque modo matrem eius ab Hasdrubale recepit. Scipio interim ac Masinilla regionem depopulati
quoscunq; Romanorum operi damnatos in agris inuenere
ristinae reddidere libertati. Hos Hannibal exiberia&Sici.
a,Plures ctiam ex Italia miserat. Obsidentibus autem Romanis urbem magnam,cui Loces erat nomen,& multagra Loces Mius perpessis, Locenses cum scalas muro appositas uideret urb. Por praeconem annunciant urbem se illis ultro concessuros esse. Qua ex re Scipio statim milites a praecone iussitreuocari. Illi parere recusantes,ac urbem per tegulas ingressi,m
lieres aequeac pueros omes necauere. Hac re indignatus Scapio ciues omnes , qui cladi superfuerant libere abire iussit, militibus uero praedam ademit. Ex principibus aute factio nis cum eos in medium sortitus esset, tres duntaxat mali auctiores supplicio affecit. Hasdrubal cu haud longe castra halheret Magonem cquitum praefectu a seonte praemittit, ipse postremus cu suis sequebat. Cum in medio stetissent Romani opus inter se partiti in singulos eo*couersi,ad quin Libycoru millia occidere,mille & Octingentis captiuis ductis, reliquos saxis obruere. Scipio post haec ad Uticam mari ter victisora oppugnandam couersus, quinqueremibus duabusia pugnatio unu conexis turres desuper imposuit,ex quibus tricubitoruiacul a,ingentis': poderia saxa in hostes emittebat. Cu multis eos cladibus amigeret,nec secus abillis pateretur,pluriam is iuuenu sauciis,eductoingere aggere,arietibus adhibitis moenia pulsare coeperat,tegineta ccquecuin ali plectiois nis instrumeta falcibus auertes. At illi psolso aggere falces Ia iis distinebat, arietes quo* ab ope tardabat. Trabes pie
rea e nauibus ereptas i media iacietcs.cu uctuassarecta et igne ad
503쪽
igne adhibito machinis ipsis adigebat, ita ut Scipionides
ratio quaedam oriretur obsidendae urbis.Syphax intellectis iis quae acta fuerantcu exercitu uenit, nec longe ab Haldruhale castra locauit, utrita se amicum esse simulans. Caeterupugnam ex industria trahebat,quoad caeters naues ad Cara SV acia thaginienses prosechirs uenissent,ac Celtarum Ligui ummumvixio plurimi mercede coducti. Inter haec de pace agitare cinpar, iustum esse inquiens, nec Romanos Libyae, nec Carthagianienses Italiae inferre bellum. Romanos Siciliam, Sardini t am, eterasq; insulas quas habuissent, tenere: Iberia quom
possidere. si quis fefellis Setobseruantibus se foedera auxilio
suturum esse. Haec agitansdam Masinissam ad se reducere tentabat,Messuliorumregnum hac conditione se illicostra maturum spondet.Ex tribus praeterea sororibus suis conatucem illi daturum qua eligeret. Asferebat A nuncius aurum cui haec committebantur, ut si minus illi siladeret, ex Iouis quempiam mercede corrumperet,qui Masinistam pollice retur occidere. Itaq; cum illipersita sere nonpoliet, cuidam ex suis aurum tradidit,necis praemium.Ille parere simulans rem Omnem regi aperit,di qui dedissetinsinuat. phax noultra differendum ratus , palam Carthaginiensibus fauere coepit,urbemi in mediterraneis sitam, in qua bellici appa ratus, frumenti magna uis a Romanis congesta fuerat, per proditionecapit,intersectis ijs qui urbem tuebantur, ac sub . . . . spe Dederum abire recusantibus. Auxilia deinde Numida rum multo maiora accersit, eciam mercenarii milites aduein nerant, naues quoq; egregie instructae una ferebatur. Cum pugnam inire aecreuisset Syphax, eos qui Uticam oblide hant aggredi instituit: Hasurubal Scipionis exercitum in
uadere,naues autem nauibus una congredin haec seque
ridie simul agere, ne Romani numero inseriores pugna luastinere possent. Instante nocte Μasinissa aquibusdam edo eius Scipionem rei certiorem ficit. Eleuetitus ne exercitus
504쪽
in tot partes diuisus ad caetera debilior fieret, duces nocte iutabernaculum conuocat. Ambigentibus his aliquandiu ς tatus, audacia inquit&celeritate nobis, ac belli fiducia opus est amici, aggredientes praeueniamus hostes, quaecun* iΠ se di oris.
exercitu sunt,nostra faciem .Quae dicam igitur aduertite, oratio. nihil illos aequenturbare potest qua subitus cogressus noster ac totius rei inopina cogitatio,quod a tam paucis plures ii Madantur.nos exercitu in partes diuiso haudquaquam ..terimus uti,sed in unum collecto: nessi omnibus cum hosti has censeo conserendu, sed cum iis quos primos elegerimus Castra separatim unusquis eorum habet,ad quorum pari tes aeque potetes sumus, audacia Sc felicitate praestamus. sin deus ex primis uictoria dederit reliquos contenemus.Quishus autem primis insurgedum sit, quodue belli tepus furiorum,si placet,exponam. Annuentibus cunctis lepus inquit ab hoc consilio statim capiendum reor,dum noxest,& bellu formidolosius,& eorum imparata sint omnia, nec quisquasociorum in tenebris auxilium afferre potest. Eo modo con silia hostium t icet praeuenire cum sequenti nocte nos aggre di statuant. Ex tribus quippe eorum exercitibus primum n ues a longe distant, quarum in nocte nulla utilitas. Hasdru
haloc Syphax castra inter se prope posuere. exijs Hasdrubal belli caput: Syphax noctis tempore praesium inire uerebitur utpote uir barbarus delitiis septus &pauore.copisOmnes in Hasdrubalem uertendae sunt. Masinissam insidias Syphaci
struere utilissimum existimo. erit enim inopinus illi exerciatus aduentus. pedites ad Hasdrubalis castra locabimus. Sic
undiq; adsistentes aggrediemur hostes bona spe audaciai confisi,quibus in praesenti potissimula nobis opus est. Eqxiites,nam ipsis nihil in nocte necesse est, longius emittam , ut hostiis agmen circunueniat,ac si forte ab his pelleremur,nos sustineat,& ad amicos salui tutio redeamus. sin uicerimus fugientes persequantur,comprehendantcn. Haec fatus duces
505쪽
i emisit,qui exercitum in armis ponerent. Ipse audaciae S pa, Mori peractis lacris neminem nocte quiescere in castris iubet sed exercitum in promptu cum opus sit habere. Tertia tandeuigilia sensim tuba signum dare imperat,iugi silentio ingentes agens copias,quoad equites hostium castra circundede ' re,pedites ad aggerem adplicuerunt. Tum uero ingenti sublato clamore tunae,strepitu ac machinis multifariam ex. cussis,custodias e uallo deturbant,castra disiectis propugnaculis inuadunt,nonnulIi audaciores concito cursu tabern cula incendunt.Libyci e somno excitiprosilivi, armis p propere assumptis,in ordines confusi redeunt, nec quae praeciapiebantur per strepitum satis audire poterant, non ipso duce
admodum discernete tumultus causiam. His inuecti Roma ni partim arma capientes,partim trepidantes intercipiat ta hernaculis pluribus incensis,eos qui aduersum steterant, cidunt. Nam hostiumclamor,aspectus,&opera sermidolosora cuncta faciebat, cum nocte oc ignorantia rerum circu Mentum putaret exercitum,& ignem tabernaculis iniectum formidantes,inuicem corruerent,campos quasi tutiora quo se reserrent petentes loca.Hos equites Romanorum qui a lateribus extabant, inuadentes c6trucidant. Syphax noctis clamore percepto,flammis undi* accensis tabernaculo se coii nuit. equites uero nonullos Hasdrubali auxilio misit.Quos
aggressus Masinissa plerosq; foeda caede disiecit. Illucellenis
te die Syphax percepta Hasdrubalis fuga exercitu eius paratim crudesissime concessiim,partim ab hostibus detentu,paratim uero turpiter fugientem conspicatus, castra a Romanis lotiosa occupata,impedimeta omnia direpta esse, derelictis omitia ς ' bus ad interiora Libyae iuga penetrauit, ratus Scipionem a Carthaginiensiu insecutione redeunte quaprimu in se copias
moturum. )ua ex re tabernaculu cius caeteraq; impedime.
ta a Masinissa direpta sunt.Eo modo Romani audacia Psui clipei modicanoctisparte consumpta, duobus exercitibus
506쪽
longe suis amplioribus potiti sim t. Ex Romanis circiter commintersecti dicuntur,ex hostibus paulominus qua trigin ta millia desiderata,captiui ad duo 'illia quadringenti aba. sti. ex equitibus sexcenti cuScipioni e pugna redeunti occurrissent, sese illi ultro dedidere,elephati partim intersecti, partim uulnerati sunt. pio cum arma, gentum uru,Plures
elephatos oc equites alios ac Numidas cepisset,ec unica pugna illustris,clarusq; euasisset, Carthaginiensiu cunsia de spiciens praemia militibus reddidit, praeda,& spolioru quodcunq; eximium sibi uidebatur Romam misit. Interim milia tescotinuo labore exercebat Hannibale ex Italia, Hannone Hiciis, uero ex Liguria in dies uenturos opperiens. Cum hoc statuin haustu isset S pio,Hasdrubal Carthaginiensium dux cum equitiabus fere quingentis e pugna nociis elapsus,ec saucius in Andriam confugerat. Ibi nonnullos ex iis qui mercede coducti erant,a pugna fugietes ac Numidas reperit.Seruos igitur ad
libertate conuocare coqui,certior factus Carthaginieses ob res minus prospere gestas eum morti condenaue,Hanno
nem. Bomilcarissitum qui copias eoru regeret, ducem instituisse.Is quippe sceleratis omnibus assumptis adhibitis comeatibus erectos ad bellu instruebat, ad tria millia equitupeditu octo millia secum habes, in sola duntaxat pugna spe .posuerat. Hoc agitans diutius Romanos ac Carthaginieses distinebat. Scipio exercitum armis insigne ad ipsa Cartha ginis moenia adducit, ec Carthaginienses in bellum prouou is
care coepit. Cunemo prodiret, Amilcar classis imperator centum nauibus propere aduectus in Scipionis classem re perator. 'cta ducebat, ratus uenientem inopine praeuenire, nec dissi culter centum nauibus uiginti Romanorum triremes supe rari posse. Scipio hostili classe conspecta, nonnullos ex tuis ad portu misit, ab his onerarias naues anchoris 2 interualla
dispositas in ordinem poni iubet,ut ex illis triremes ueluti exporus emisi e cum tepus exigeret, in hostes deduci possent.
507쪽
Naues praeterea antennis ad inuicem annexas composuit. quae uice muri csteras tuerent. Eo opere piacto minus trepidare cepit. Insurgetes itaq; Carthaginies es partim e nauibus partim e terra,nonnulli e moenibus ab ipsis nauibus uulne rabantair.Tandem praesto desest e circa uesperam cu diicet sissent,Romanorum naues alia cx parte perinterualla maiorum penetrantes in eos ferebantur,oc si pellerentur Iacile acisuos redibant. Vnam igitur e Carthaginiensium nauibus ui: ris uacuam cepere, eam ad Scipionem adduxerunt: Uest haec cum omnes in hyberna concessistent, Romanis qui e ob maris propinquitatem commeatus abunde aderat. Vtice ses uero ac Carthaginienses fame premebantur.Qua excata. latrociniis undiq; maria insestabant, quoad aliae Roma, norum naues ad Scipionem uenere, eosque liberius uagari prohibuere. Iam fames in dies acrius urgere coeperat, cum
Masini ita haud longe aSyphace in hybernis constitutus ter tiam copiarum partem quas Scipio ductabat, ad exercitum sibi adiungi postulat. His sumptis duce Laelio Syphacem invadit. Ille in fugam uersus prohibente fluuio pugnam inire
cogitur,ut eorum mos est in unum conglobati repetino cursu in Romanos seruntur: Romani oppositis clypeis eorumo .. A impetum sustinuere.Syphaxcon Becto Masinissa ira concutus in eum sertur,cuilae te Masini ilaobuiat. Dum igitur si Distae dua gularicertamine diutius inter se dimicant,Syphacis milites Hiμφ' terga uertentes ad alteram fluminis ripam traiecere. Hic duquispiam Syphacis ectuum propulisset,regem insidera te hummi deiicit,eoque modo accurrente Masinissa captus est Syphax,& cum eo alter ex filiis,quos statim ad Scipionem de duci iussit. Cecidere ea in pugna ex Syphacis exercitu decemillia,Romanorum uero quinq; duntaxat ec septuaginta: eκ Masinissae militibus circiter trecenti desiderati sunt: S phax ipse cum tribus millibus captus.In his Massili j duo millia ecquingenti ivere,qui ad Syphacem a Masinissa coniu-
508쪽
LIBER LIBYCUs. m gerant.Hos cum Masinissa a Laelio imperasset,ad unum inisterfecit. Post haec in Massilios oc Syphacis regione signauertere, partim ut Masinissam in regno restituerent,partim ut dissimulantes ac dubios ad fidem reuocarent. Aduenere i terim Cirta legati degnum phacis pollicentes,nonulli Cirta Praeterea amicorum a Sophonis Da Syphacis coniuge ad Ma uxb sinissam dei ati, priuatim connubii necessitatem referebant. Hanc Masinissa laeto animo sustepit , deinde ad Scipionem hasVoharcuersus cum in Cirta reliquisset anxius rei fine expectabat. cia cIux tum Scipionem ita Syphacem allocutum ferunt. Qus inseli citas te amicum nobis,& pro Romanis in Libya serentemar Scipionisma adeo Issit,ut non deos solum iureiurando,sed Romanos is '' ipsos salieres,&pro Carthaginiensibus in Romanos bellu ΜΥΘ'- 'gereres,quipro te contra eosdem auxilia tulerer At ille Sotaphomina inquit Hasdrubalis filia, quam depereo, patriae a micissima,&quae uult facile suadere potens,haec nos a mu tua amicitia ad patriae amorem compulit,& in hancqua ceranis miseria ex illa felicitate deiecit. 1 autem oportet&qus a me,& Sophonisba acta sunt omittere,stabilet nobis ami cumbesse.Custodi Sophonisham,nei asinissa ad ea quae cupit eam compellat. Non enim conuenit ne si hanc uxore duruxerit,quaeRomanorum sunt aliquando sperare audeat, sic enim ciuitatis suae uehemens amatrix est. Haec finis,seu ire re, seu amore saucius Masinissam certe maximis aficit cladi hus.Scipio cum Syphacis pxudentia facile perspiceret, euet: regionis gnarum dic expertum sciret, inter dominicos rece pit, nec secus ac Cre Lydio Cyrus amico usus est , cost ac &secretorum participem esse uoluit. Accedente demum Lae - , Iio,& quae de Sophonima serebantiu audisse dictitante, Scia ipionis edicto Masinissa Sophonitam reddere compellitur. Excandestente rege,& quae prius acta erant cuilla repetete turbatius a Scipione responsium e s Nihil spol iorum Romani populi ab illo pur uim capiposse in mediu astaret, siquid Ooo 3 deinde
509쪽
deinde uelle i, suadedo postul a re t. ea ex caussa cum quibus dam Romanorum egressus,quasi mulierem illis traditurus clam uenenum primus obtulit sortem praesentem reserans: 'admonebatenim uel uenenum sumpturam esse,uel Roma- η γ G norum seruitutem sponte subituram. nec plura locutus equa ' in calcaribus abigitalia nutrici calicem ostentans, ecpsa pro A. fessa nihil queri de mortis genere quo egregie uitam obitura vae mors. esset,uenenu intrepido uultu hausit. Eius corpus Masinissa Romanis qui una aderant ostendi iussit. Ipse iustis persolutis,regio more ad Scipione rediit.Scipio uirtute eius collaci data, suasionibus adhibitis quod iniquam mulierem a se abegisset, ronatum ac plurimis donis exornatum in regnu demisit. Syphace Romam deducto nonnulli saluti suae consuletes populi Romani amicum, ac propugnatorem in Iberia fuisse fatebantur,nonnulli supplicio dignum aiebant, quod sociis di amicis bellu intulisset. Hos inter rumores Syphaπεrphδςi' .moerore confectus interiit.Hasdrubal ex quo milites armO- 'R μ ' rum patientes oc expertos reddidit, ad Hannonem Carthaginiensium ducem quosdam ex suis mittit,qui illum belli mcium ec participe accirent. Admonebat praeterea plures eae Iberis cum Scipione in castris esse,qui auro di pollicitationi. hus facile adduci possent,ut ignem castris iniicerent,addid t&se una iturum cum tempus scisset. haec Hasdrubal.Et Ha no astutia in illum usus rem confici posse non desperat. Caeterum hominem probatae fidei,cum auro uelut transfugam in scipionis castra mittendum,qui facilem ad quosq; congrcs sum habeat,plures in sententiam trahere pollit,statutaq; illis Μι Ude ad suos reuertatur,diem uero Hasdrubali Hanno annuti sacria. ciet. Inter haec Scipioni sacra facienti periculum incendit cla re ostendebatur,quamobrem exercitum omnem scrutari iuhet,&sicubi liberior ignis fieret extinguit, ac deinceps perplures dies immolanti cum eadem signa apparitissent, dubia rure coepit,& exercitum inde mouere instituit.Interim equi
510쪽
1 LIBER LIBYCUS- . si 'tis Romani seruus intellecta re,se scitursi quicqisid esset, pollicetur,demum p ad herum reuersus clincta ex ordine edisseritalle ad Scipione seruum mittit,eoq; modo uniuersa multitudo facinoris conscia intercepta est,& iussu Scipionis necata,cadauera e castris abiecta. Hannonicum propius exeo citum haberet rumor subito delatus est . itaq; a congrcssu se continuit: Hasdrubal uero rei ignarus cum luis uenit. Caetorum cadauerum multitudine perspecta,satis quid esset arbitratus abscessit. Hanno capta occasione in exercitu palam re 'tulit Hasdrubalem Scipioni se dedentem ad eum accessisse,
Scipionem autem non admisisse,quorum caussa multo ma gis a Carthaginiensibus odio haberi coepit.Eadetempestate Amilcar Romanorum naues inopine aggressus,triremem una,& onerarias sex inde capit. Hanno altera ex parte ijs qui circa Uticam castra habebant,propereinuectus Dede pellit. Scipio cum nihil proficeret soluta obsidione machinas om nes ad Hipponam transtulit. Cunm huiusmodi instrumetis nihil ulterius indigere uideretur, bustis omnibus regione depopulatus est,nonnullis in amicitiam admissis, quibusdapraedae suppositis. Carthaginienses desperatis rebus Hanni halem belli ducem statuerunt:Nauium uero praesectum cum classe demisere,qui eum in Libyam propere acciret. Interim ad Scipionem legatos mittunt,pacem postulantes. Sperabat enim ex duobus alterum consequiposle,ut uel pacem impe, traret, uel quoad rediret Hannibal, tempus consultando te rerent. Scipio induciis duntaxat illis concessis,resecta exercitus imp es a Carthaginiensium legatos Romam misit. Hile gationis officio fungetes,extra moenia, ut hostium mos cst, Persistebant. Cum ad senatum accessissent,ueniam supplicia ter deprecati sunt. Senatorum igitur plerim Carthaginien sium perfidiam cora referebant,qui toties Dedora inita uio