장음표시 사용
531쪽
popaeum ad commiserationem flecterenti elogiporro ronesius ne deunti Amilcar Samnitis inopinus occurrit, occisisq; non Hasdru' nullis ex sociis eius Gelossem metu terruit. Quibus rationi
Misinici bus adductus Masinissa , urbem Horoscopam cotra laedussam. Obsidere coepit.Carthaginienses.v. N. xx. peditu millibus, equitibus urbanis trecentis in unum collectis,pluribus additis, Hasdrubalem plebis fautorem in ducem eligunt qui in Masinissam statim copias mouit. Appropinquantibus auteipsis Masio 8c Subasar regis praetormus,cum dissensio inter eos oc rinis filios orta esset, ambo ad Hasdrubalem equites sexies mille adducentes cofugiunt. Quibus ex rebus elatus Hasdriibal propinquior regi castra posuit, locorum iniqui tate confisus. At sinissa idias illi struens, cophs retro abductis fugam simulat, Carthaginienses illum sequentes
in campum latep atentem,trastum deducit. in eo omni ex parte colles quidam,scopuli prominebant. comeatus ueαro inopia P magna aderat. Cum in hunci ocu uenisset Has. drubal, Masinissa conuersis signis medio in campo castra locat . Hastrubal quo tutius inusteret ad asperiora loca de duxit exercitum.Cum sequenti die praelium uiderentur inta re , Scipio iunior qui posterius Carthagine cepit, ad regem uenit. militabat autem ea tepestate cum L. Lucullo aduer
stis Cel liberos gerentehellum, oc ab illo missus elephantos a rege postulabat. Eo loco Masinissa in e lignam parato corpor e equites uniuersbs ire iussi ilium. ad se uenientes rocipere imperat.Ipse orta luce copias in ordinem statuit, octauum iam & octogesimum aetatis annuagens, equitandi poritissitariis,nudum ephippiis equum ut Numidis mos est solus inscedere, siue ducis munus obies siue militis,solebat Sunt quippe Numidae Libycorum omnium Ionge sertisti
mi, longaevis., ut aiunt,uita longiores: caussam asseruntiquod non admodum illis frigida sit hyems, sub qua omnia - sere cQrrumpuntasiaestas non multum torrida .ut ad Aethiopes at p
532쪽
LIBER LIBYCUS. foypes at* liados, ob ido immanissim as omniti belluas regio
nem illam gignere, homines sub diuo assidue degentes, ta hore maximo erceri,modicum illis adesse vim. Cibus uero simplex,nullom apparatu. Masinissa igitur assiimpto e quo copias ad bellum instruebat. Hasdrubal multitudinem omnem in ordine educit,& iam multi in equis ad plana descenderant.Cum Scipio pugnam ab edito quodam loco uoluti e theatro inspecturusconscedi saepenumero stam dicere solebasio paulopost uarijs inprstiis aliquado exerceret,
nullo unqua tempore tanta sepcepisse uoluptate.cum.x. supra. c. millia hoim inter se dep ugnantiu,ipse omi piculo so iutus &cura ab alto intueretur. Addebatpraeterea glorians duos duntaxat similiantesie spectaculo gavisos esse,Ioue.Lab Ida, Neptunuψo ex Samothraci cu acies intae pugnantes a loge uiseret,pseuerate ab aurora usin in nocte acerrima pugna. multis hincinde cadetibus, tande Masinissa supior uisus est. Dum igitur proelio excederet, Scipio illi occurrit,' quem rex ut amicum iam pridem ab alio cognitum ample xus, laete suscepit. Carthaginienses cognito bcipionis adue, tu, ut cos cu Masinistac oneret magnopere rogabat. hoc munus a Scipione ultro susceptu oblatis inuicem petitioni. hus Carthaginienses terram omnem quae circa Emporium sita est, a Masinissa reddi postulabat. daturos se taleta arg&ti ducenta Attica,octoginta uero ad tempus polliceri.Tracfilsas quidem repetenti ne aurem quidem adhibuerat: sed iniecta re ad suos abiere . Scipio cum elephantos a Masi nis a recepisset in Iberiam ad ducem rediit. Masinissa interirea collem quem hostes insederant circundum undi* sessa uallauit,hne commeatus inserri posset prohibebat, cum alioquin prope nihil est , uixque e longinquo quicquam Nid modicum afferri posset. Hasdrubal itam belli discrimen priorcum hostibus uidebatur initurus, utpo te qui exercitu M' Hi IR
ualido ait inuicto comitatus rege quos cumeatu scinaret. t: ' 'R V ec nostes
533쪽
5c hostes quidem prouocare instituit. cum Roman elNatos pacem um* cociliaturos aduentareintelligit, amplius differre maluit. Venere tandem legati, quibus imperatum erat ut si Masinissam praelio inferiore cernerent, ad pamcem hortarentur. sinsuperiorem ad bellum incitarent. lnte rea fames Hasdrubalem caeterosis Carthaginieses uehemelius urgere coeperat,adeo ut afflicti atm egetes infirmis cor. poribus nihil in hostes conari autfacere auderent. Impediameta itaq; primum aut currus, deinde equos igne torrebat. lora atq; habenas uice ferculi madentes exabus uaria moraborum genera ob ciborum prauitatem immobilitatem operum aestatis maximetemporibus illospati co tigit, cum angustia loci clauderetur. Adhaec necessitas militum, multitudo gelium, calor Libyaeuniuersa corruperat. Deficiete demum materia lignorum ad parados cibos, arma crema hant, neq; morietium quisquam inerri Masinissis custodie te locum, necnob lignorum inopia cremariPoterat, ex quo coragio ac pestis occlusis dentibus,rabidi corporibus dietim pullulabat. Iam maior pars exercitus morbocosumpta defecerat,cum reliqui nulla salutis spem superesserati, tras. fugas Masinissae ac tria millia argeti talenta in quinquagin ta annos darepollicetur, fugitiuos eorum iuxta foedus recipere debere. ipsi perunica portam quae in hostes ueheret ad Unum transeuntes cum singulis duntaxat tunicis abire us
te. Discedetibus illis Geloiles regis filius facts pauloante in
eum persecutiois memor, siue cinciopatre,siueinscio,equites Numidas post illos misit. Hi armis destitutos quibus se
meretur,nec latis ad iligam promptos ob imbecillitate de prehedentes ferro caedunt. Ex octo ruitur 5c quinquaginta millibus hominum, tot enim eos futile constat, uix pauci Carthaginem salui peruenerui inter quos&Hasbrubal eo, rum dux,nonullio Carthaginiensium illustres titere. huiusmodi igitur inter eos Masinissamque bellum crudeliter gestu
534쪽
gemIm.Secutum deinde tertium ac ultimum in Libya Romanorum bellum. Nam Carthaginienses. Masinissae culpa ad has delati clades,urbe diutius affli si a regem uerebantur propinquii admodumagnisq; adauctum copiis . Romanos praetcrea assidue infensos,&excusatione in primis in regem deserentes suspectos habebat,suod utrun haud indigne uldebant suspicari. statim quippe Romani exercitus per italia Omne parare quasi magnu quippia instaret,nulla proponta cauli properabat.At Carthaginieses belli occasione auisere Casinaeire cupietes,primu quide Hasdrubaleqstii Masinissam mo- nieses duis uiissiet bellii,dein Carthalone eoru pr side,csterosin eiusdebelli socios,capitali poena publicecsidcnant, culpa omne in pu si hiaeos referetes. Legatos insust Roma misere qui Masinissam eddeuani accusarent,reliquosi simili culpa asseelas diceret, qa inter se tenderes Carthaginiestu urbe in has clades coiecissent, inimica intersercddidissent. Tunc quida ex senatoribus legatos in hunc modii rogasse serui.Cur sontes a principione quaqua condenastis,caeteruperacto bello accusarepergitis, tacui praesta meditati estis,nunc ultro irrisuri ad nos uenitis Siletibus illis inde in huc modii resposum est. Carthaginienses neutim Romanis abdide adhuc satis fecisse. Ulterius disceptatibus illis ac rogatibus, quo tande pacto cum se peccasse faterent,uenia adipiscipossunt denuo his uel bis respondet- Si quod iussicies ell,Romanis prςstiteritis.Scrutatibus ipiis inter se quid sufficies id esset,quiua Romanos pectinijs a Scipione impositis quicqua adincere uelle putabant,alq regione quae in dubio eliset Masinissae cocedenda. Ambige tibus illis nouosdenuo legatos Romam destinat,qui quod si fiscies id est et,explicari poscerent. quibus uiciti imaSenatu resposum est: optimc Caruiaginieses quid id essetintelligere,hiscidua
taxat expolitis cos dimisere. a ex re maximo in timore di trepidatione uersari eos coligit. Vtica aut in Libya maior
Post Cartilagine ciuitas est portu accomodo ad continendas
535쪽
hantur si obsides darentur, adhiberent, tamen ut in extre. mo periculo euenire solet, ne quid spei intentatum sinerent, deposita statim mora pueros in Siciliam mittunt, parentiabus eorum ac domesticis o inprimis matribus fletu reclamantibus,quae proprios natos et uiam gemitum presecutae. iuribundis similes,naues quibus illi,milites,& argentu serebatur,inuadunt,funes auellunt,nautas plerea aggressae mi re prohibebat. Fuere quaepcr undasenataret,silios pi Osusis lachrymis intuentes,quaeda quaeinlittorepersistere comas laniantes,tundentesin pectora sinfulaene mosest,cum qui dem uerbo obsides ab illis exigi crederent, re aute urbe ROQmanis tradi,ex quo nullu huiusmodifoedus propositu fuisse stat,quo pueros exigerent,ob id plurimae eam hoc ipsum inter fletus ci eiul atus diuinasse dicunt,nulla puerorum praebitionem Carthaginiensium urbi utilitate allatura esse. hi iusmodi igitur oblidum exhibedomni Carthaginiesibus ra/tio fuit. In Sicilia aute cum adducti essent,cosules eos Roma miserunt, Carthaginie sibus uero re impraebuere in fine belli caetera se in Utica dicturos esse. ltaclasse delati castra di, sponunt pedites quo pride a Scipionelocati fuerat,sed capiunt,naues uero in Uticae portu costiterunt. Accedentibus deinde ad eos Carthaginiensiu legatis,cosules in edito quo da loco cosedere ducibus ac tribunis eos circinastatibus,quos uniuersus deinde exercitustogo ordineinsignibus obibat armis,uexilla porro recta tenuere ut facilelegaticopiae r multitudine intueri possent. Cosui ibus demti tubarsigno cuctos silere iubctibus,mbicelegatos iussit accedere. Illi per ingetia Prosecti agmina neutiquam ad consulum tribunal habuere aditum,sed eo tabernaculo,quod in medio situm erat persti tere: quibus cosules si quid uellent effariimperarunt. Legati oratio. miserandaplurima acuaria locuti laedera, quaecu illis prius urere repetebat: Carua aginis prsterea sorteque temPOre, multitudine,potentia acpruacipatu terrae marisin floruisset Sis a recessen
536쪽
FOR APPIA NI ALEXANDRINI re sentes nequaqua id ex iactatia se loqui praedicabat' Noniem in aduersis iaciatiae esse locii,sed ut uobis,dixere, Romanis&aducstra moderatione ac traquillitate haec ex epta sunt Quoscunt etia pol Diores infeliciu casus misereri solitos,ec suorum spem sibi praeponere, ne quid in alioru fortunas in digne agant. haec quippe uobis ac uestra pietate digna,disi mulare maxime line hominu sunt.Sin kointer homines impios inhumanos incidimus, abunde nobis miseriaru haec erunt,quae pertulimus, qui principatu terrae marisin amisismus, naues nostras omnes dedimus,nullas retinemus, cle
phantorti possessione uobis liquimus,obsides porro qui po/tiores fuerat assignauimus,uectigalia suo ordine dimisimus qui ab aliis cotinue assumpsimus. Hccquid edatribus uestris. abunde fuere cu quibus bella gessimus. Qui recdera nobiscusancientes uisoc is oc amicis usi sunt: Iuliurandii laederibus ab utrisq; additu. Sed hi nobis belligerantes fideles demit.
titerunt. Vos aute cu quibus nullum unqua bellu fuit foedera non obseruasse criminates ta subitqprosiluistis ad arma ac ne monitos pilus inuasistis. Cur idemc ano' tributa uo bis no exoluimus an naues retinuimus an cicpha OS,adeo inuisos possidemus: No misericordia ulla uos detinet o Rommani,quod quinquaginta millia hominu fame amisimus.
Sed Masinistae dicet aliquis intulimus bellu qui plurima iasiiperlucratus est. Quae omnia .ppter vos Pserre uisum, cu taimpie ac scelerate terra illam in qua innutritus Scal tus est et, bello inuaserit,alia quis circa Emportu sita est ademerit,qua sumpta reliquam habere cupiat quoad foedera inter nos icta fuderit. Harcem totius belli occasio uobis est. Nos autem cos qui auxiliuin illii attulissentcsidenauimus,legatos eaden, obtisv causta ad uos misimus,qui pro omnibus istis satistaceret, ocs, Musi, ad alios duces uestros siquid libuisset imponere. Quid igittam malos nauibus aurcopiis, aut exercitibus opus est cJtra eos qui nec
537쪽
LIBER LIBYCUS. 1 o' Mnt Quod igitur nem uos decepimus ness paruis imus,&pati quodcun* libuerit parati sumus,liam ideo uobis propo msuimus. Satis animi quid esset nobis pspectu est, cu op timo sis oripueros poscetibus uobis,ut madati ueliri ratio exigebat in ira vigesima diem obsides ad uos misimus, quibus traditis aequu&uos fuit leges uestri struare madati, Carthaginies uuio e libera suism degente moribus,& quae nunc habet pon sidente,nobis linquere. Haec a legatis palam dissta. Ad quae Censorinus cum assurrexisset in hunc mod urespodisse dicit Censorini Caussas belli quid uobis opus est reserre o Carthaginienses responsio legatis uestris Romae a Senatu de his abunde comonefactis Quae aute apud nos metiti estis paucis refella,quod & mam datvnostru in primis arguit. Nos quippe uobis in Sicilia ediximus cu obsides nobis dedissetis uestros,reliqua in Vticare Iaturos esse. Obsidii uero quos misistis cum celeritate tu eleis cmonem comendamus. Sed quid armis uobis opus est, in pace uobiscu firma degentibus A tarte quicquid apud uos publice priuatim in armorum sagittas,catapultas ac Mia omnia nobis tradite. sic ille locutus est. Quibus legati se parituros responderunt. Caeterii nescire se quo pactio Hasdrubale que morte damnassent ad uiginti millia hominu secum adducentem instantem in Carthagini in potestate cis traderent.Dice tibus deinde cossilibus id curae Romanis fore,&idipsum se facturos polliciti sunt. Assumptis initur una Cornelio Scia Cornelis pione, tuiNasica dictus est,&Cri. Cornelio cognomine Hi, us Scipio
spano ad ducenta millia armorui attuleru sagittarum, te
lorum infinitam multitudinem. CatapultaS praeterea& acu, nelius inta iacula, lapidum cutiendorum machinas uso ad duum panus.
millium numerum ,'uorum aspectus splendidus insignis cpuisebatur, tot hostili is curribus ca deferentibus. quos te gati reliqui si seniores totius populi quicunoe optimi in pri mis habebantur, Sacerdotes prcterea & illustres uiri,quo coiules ad pietatem & misericordiam ricteret,sccuti sunt,om-
538쪽
nesq; suo ordine ante ipsos costiterut.Tum Ceserinus, eratem collega suo ad dicendu proptiocisimulato gestum prior surrexisset huiusmodi sermone habuit. Vestre quide obedietis ac proptitudinis o Carthagineses in exhibe sis obsidibus deserendisj armis n6 mediocrilaude digni estis: Caeterv in rebua necetiariis qua breuissime loqui opus est. quaobre re siduum madati huius quod a Senatu uolais iniuAuin, subrure dignu.Tradite itam nobis urbe uestra , 8c aliude quocui
tibido fertoctoginta stadiis a maredistantem uobis condite. hanc em qua incolitis euertere in animo est. Loquete adhuc eo Carthaginienses elatis adccesu manibus deos inuocam, quasi ab his decepit , Romanis multa dira imprecari,sue moribundi,sive ametes,sive quod Romanos in legatos irritare cuperet,una uoce simul occepere. Demu in terra prouo. Iuli 4 manibus capita co tundere,quida uestes laniare,no nulli manus sibi afferre ueluti insania quada stimulate no cessa hant.Cum a fletu quieuissent moestiac silentes no aliterquasi uita functi essent,pstitere. a ex re stupefacticosules, nisi multitudo aliquantulu illis differre statu ut ob madati diritat quoad mestuis quies data esset, fatis gnari ingentes
dolores audacia afferre.tepore uero moderari animu ncces
sita tic, succubere,quod &Carthaginieses pati coligit. Post
silentiu ei cum no minus eos mala sequeretur,querelaetanadem modum posuerunt. Deplorabant aute seipsos,ac tam tabantur eoru filios acuxores nominantes,diunde ad patria Meluti audientem reserebant fletus multa dira, ac miseranda recensentes. Demum sacerdotes ac eoivnomina,deos millis ueluti praesentes inuocabant,urbis cladem in eos refere tes. Erat autem confusio quaedam miseranda lugentium capriuata pariter acpublica deflerent,adebui Romanis lachrymas eXcuterent: Consules praeterea humanae uolubilitatis meditatio torqueret, moestim ac silentes querelae finem ex
pectarent. Cum a fletu desiuillent, iterum coorto silentio in trala
539쪽
na secogitare coepere,urbem inermem esse atque uacuam, non nauem habere,non catapultam,non saetitiamJongia
dium, non ciues dento; ad tuenda moenia sumcere quinqua ginta millibus fame absumptis,peregrinum adesse nemine, non amicum neq; socium,neq; tempus ad ista sussicere,hostibus titios,arma,prouinciam in potestate habentibus, urbe armiS,nauibu peditibusq; obsidentibus,Masinissa hoste in lateribus haerente. Haec igitur animo uoluetes a tumultu de nuo ac querelis abstinebat,nihil utilitatis ob haec in aduersis deprehendentes ad orationem confugiebant: Inter quos re Hanno fuit qui Gallus dicebatur, tur nobilitate ec uirtute praecipuus:qui deprecata uenia in hunc modum loqui orsus est. Si qua apuduos dictorum per nos ratio constato Romani nonnuli a denuo dicemus,non ut iusta coprobemus,n enim hoc tempore infelicibus contentio uobiscum aequa eused ut intei ligatis nonsinecaussa'ratione pietatem a uobis erga nos habendam esse. Nos quidem Libyae ac mari do minantes cum pluribus ex uestris de principatu contendi mus, tandem Scipione duce uobis celsimus, naues 8cele phantos, quos habuimus ultro dedimus, tributa dare polit. citi in tempore exoluimus: Per deos quoque Dedera ineuntes quae per nos acta essent, quaeue a Scipione promisia pais riter seruareconuenimus,cum iureiurando affirmaretis Rom anos ac Carthaginienses inuicem socios fore & amicos:nihil est quod interim a nobispeccatum sit, cum nec naues lia hemus, nec clephantos, nec tributa dare desiverimus, quinimo aduersum tres reges uobiscum depugnauimus. At uos nec urbi p arcitis,quanqua &hec ipsa cum arma a nobis exigeritis propius diximus. erunae quippe loquaciores red,
dunt homines. Verii nihil estquod prscibus nostris opitu et magis qua Dedera iure inita,nec aliud residuu nobis e d qae confugiamus,potetiam omne uobis dedimus. Priora igitur
hiliusmodisiant, quorum omnium fideiussor est Scipio. Prauci
540쪽
Praesentium aute uos consules testes estis,atq; author . Cissides requisiuistis,qui potiores erat exhibuimus. Arma petistis,omnia in potestate uestrasum, quae nec in expugnatio ne deprehensi spote cocessissent.Credidimus uobis Rona norit ritu atq; more. Sic enim senatus nobis edixit. Vos porro obsides petentes professi estis cum eos haberetis liberam nobis urbem dimissuros esse Sin autem 5c id adiunctu erat ut rei iqua quae iuberetis nos pati oporteret, no hercle aequa' fuit id tam constanter nobis polliceri. In depositione quippe obsidii liberatio urbis contineri debuit. Quam si uobiscuertere fas est,quem ad modum liberam aut suis legibus uti siniatis haec enim habemus quae priori exfoedere, aut ijs quae duobis adiuncta sunt possumus dicere. Sin &ipsa non ad mittitis uniuersa concedamus. Verum quod infelicibus reliqui Pia depre est defleamus ac precemur, magna nobis deprecandi copia 4 uo, ob malorum inest inuidiam. Per urbis igitur uetustate,Ora culis deorum conditam, per gloriam cius longe patentem ac uulgatam,per nomen quod uniuersa in terra notum est, per sacra quorum in ea ingens copia; per deos qui nihil impie usquam egerunt,deprecamur ne eorum celebritates, popas,s leniam eripiatis nobis, aut defunctorum monumeta
quod impium est,cum nihil ab his passi sitis, uelitis auferre. Et siqua uobis inestpietas,miseremini eoru quibus una mi griare opus est,parcite diis penatibus,parcite foro oc plateis,
Parcite deorum templis caeteris in omnibus qtne cosuetis iocunda sunt ato honesta. Quid Carthaginem metuere ult rius Opus est,cum arma, naues, elephantos quibus omnes adeo inuidentipsi teneatisme habitatione autem oc si id de . precari fas est,hoc certe admirandum videmi homines mari assuetos ad mediterranea uelle traducere, quorum infinita multitudo in mari operatur.Dabimus enim quod aeque ua Leg tu ur leat rem nobis chariorem, uobis autem gloriosiorem, ut bilhq GV V nostram. Quaecum nullius mali caussasiuinanivit messes . nite,