장음표시 사용
551쪽
festos inuaderent.Romani ad pugnammagis incensi quaa
ab inermibus despicerentur , aua actus in eos ferebantur.
Scipio autem qui postmodicum Carthaginem uicit,ob ea.
rem Africani cognomen meruit, tribunus militum ea tempestate maxime addubitare coepit. Cohortes itaque luas iacta C, in plures partes distribuit, eas 3 ex interuallo in muro sta. thaginem tuit., Romanos quoque in urbem ire prohibebat. Exeun tes uero ec ab hostibus impulsos , qui undique illis insurgebant . recipiens ab impetu seruabat. uae res plurimum g riae sibi attulit, cum imperatore suo prudentius illis coni tulisse uideretur. extat enim de hac re ipsius epistola. AtCensorinus cum exercitum infirme degentem supra stagnum immobile, aquaeque durioris ac moenibus editis ad quae . amari nullae perflarent aurae diu tenuisset, tandem in altum se contraxerat, ibidemque naues in anchoris habebat. Id conspicaticarthaginienses cum uentus flare coepisset, na Mes sarmentis ac stipulis refertas sub ipsa moenia adducunt..deinde ignorantibus Romanisin bellum prouocant. Illi modicum flectentes sere in conspectu aderant, cu m sulphur ac Picem supra naues etandunt,demum uela uentis impi et , ignemscaphis iniqciunt,quae uenti uiolentia&ignis impetu inRomanorum rates delatae subito incendunt,omnis p e ne classis uno mometo conflagrare coepit . Non multo post Censorinus Roma ad comitia profectus est. Qua ex re Caris thaginienses solito audacius Manlio insultabant: nocte hiquidem armati plurimi inermes asseres inuicem serentes ca stroris fossis iniicere,alij uallum ascendere tentabant.Roma nis igitur noctis timore a territis Scipio per eas portas Quaelogius a praelio aberant,cum equitibus accurrit. Ab his Carthaginies ibus inuectus adeo coterruit, ut rei ictis castris in urbe denuo redire cogerent. Quo egre io facinore pacto secudo Romanis salute in nocte trepidatibus prsstitisse Scipio uisus est. Ea ex causa malius exercitu munire diligetius coepit Vuu a muro
552쪽
muro ante uallum addito. Praesidiumpraeterea nauale ad comeatus cura, mari imposuit, ipse ad mediterranea conuer sus peditum decem millibus,equitum uero duobus millibus regionem depopulabatur,ligna, pabulum,co meatum om nem in castra deferebat. Ducebant aute continue eos qui firmentatum mittebanthir tribuni,unus iuxtaalium insequentes. Uerum Phameas Libycorum praefectus nuper etiam obpugna factus audacior,cum equis paruis N agilibus 8c gra mine tantummodo pasci solitis v teretur, ciuibus famem aut sitim pati cum oporteat,perfacilectat,in ulvis delitesces ac convallibus inopine pabulantes aggrediebatur Romanos,.ec ueluti aquila quaedam instillans,ac subinde fugiens deprs
dabatur.Scipione autem deducente nusquam comparebat: is enim pedites in ordinem dispositos, equites Q paratos in Promptu habebat,in metendo autem non prius ordines diciolui patiebatur,qua campum in quem eundum esset occupasset, peditibus equitibusq; munisset,es ipse cumaliis equitum cohortibus praesens astitisset: quippe qui militumquos cun ex ordine aut circulo exeuntes grauiter punire sol itus esset. Itam Phameas cum illo congredi neutiquam audebat. qua ex re Scipionis gloriadietim augebatur. Quod e teri intuentes tribuni per inuidiam illi detrahere quali amicitiain ter Scipionem di Phamea musta ab auo perieuerantenoces.' sabant. Libycis autem ad oppida ac munitiones suae pluria mpe apud eos suntconfugientibus,reliqui tribuni per induacias exeutes aggredi solebat: Scipio autem ad domos eorii demittebat. ItaΦ non prius se quisquam coponere audebat quam Scipio accessisset,lanta illi uirtutis,ac fidei opinio breui etiam apud hostes creuit. Redeuntibus igitur a pabulatione Romanis , Carthaginieses nauium custodiam inuaserat et amor quoluarius ac multiplex in ciuitate audiebatur, citauibus ad tumultum conclamantibus. Manlius cum strepitus caussami noraret,copias intra uallum continebatia Scipio
553쪽
cohortes metu territas assumens accensis facibus praeire iis het,nem per noctem hostibus congredi,caeterum cum igne hincinae discurrentes multitudinis speciem prae se ferre,metumq; aduersantibus incutere, quoad Carthaginienses dii plici errore compulsi in urbem refugerunt, quod Scipionis probitati pariter ascriptu iuisicconua Erat igitur omnium in orecum quid strenue agendum esset,quasi solus Paulo patre aquo Macedonia uictaerat,solus Scipione, in cuius se miliam translatus fuerat,dignus es iet. Manlio autem ad Nepherim contra Hasdrubalem proficiscete Scipio admodum angebatur animo,cuper rupes accoualles,&excelsa quaeq; iter faciendum esse uideret.Cum uero per tria stadia ab Hasdrubale abessent,ac per fluuium quendam transitus ad eum essetficiendus,adduDilare,d creditucdsulere coepit,qua si alio tempore di ordine in Hasdrubalem elidum esset. Caeteris autem tribunisyeraemulationemaduersantibus,& molliciem eius non contilium esse dicentibus si in conspectu ho stium cederent,cum fugam arbitrati, statim illis a term adcessent,iterum secundo eos monuit, ut exercitum ante flumesisterent,utsisertepellerentur tutos receptus habere possent cum fiigae nullus illis aliunde superesset locus. quod dictum risaprosecuti sunt:quodam etiam ex tribunis ensem abhoe re per iram minitante si non Manistis uerum Scipio esset impcrator.Transgressusestigitur Manlius quanquam ad belistum neutiquam expertuseileticui statim Hasdrubal ex acu uerso occurrit. Caedes utrinqi magna exoritur. Hasdrubal
intra uallum receptus nihil aduersisubire poterat. solum ab euntes opperiebatur Romanos quos aggrederetur. Hos cuerrati sui poeniteretredire incipiunt. Cum fluuio appropin quatientis in ordinem transireobuadi angustiam aspcrita
ternin non possciat, neccssitate ordines confundere coguditur. Quod animaduertens Hasdrubal summa alacritate eos
aggressiis,pleros. foeda strage cecidit nullis inuice sibi ait Vuli 3 xiliantibus
554쪽
xiliantibus 5c in fugam uersis. Ex tribunis tres occubuisse constat ex irso ui ducem in primis ad praelium hortati sue ran r.Scipio ad trecentos equites quos secum habuit , caeloris additis suousin in unum colligere potuit,in duas diuisit acies, eum in hostes emisticeleri curtu per partes iaculanotes.Sic enim illis ab imperatore cdictum fuerat,ut pars nucvncessereti Pars reuerteretur.&concinue iacula emittenses
se inuicem ueluti circulo quodam commutaret. Quodcumilli assidue&sineinteruallo facerent,Libyci in eos conuersi in Scipionem fereba ntur, ac discedentes Romanos minus anfestabant,eom modo flumen transire permittebant, cum interim Scip io continue adequitans in eos depugnarct. st terili Sc quatuor Romanorum cohortes belli principio ab hostibus diuisae, a fluuio ad tumulum quendam confugerant, quem Hasdrubal obsidere coepit. Lares prius quain castra
rediret Roma nos latuit, mox animaduersa uelaementerterruit.Nonnullis quidem fugietam uidinatur, nec uniuersos paucoru caussa periculo sub acere . At Scipio manifeste eos docuit in inchoandis rebus consilio&prudentia uti oporte re,periclitantibus,ut optimis uiris audacia & quidem admirabili utendum esse. ipse nonnullis equitum delectis mil. Iis in castra redire,aut laete cum caeteris occubere uelle pollicitus,duorum dierit cibariis assi impiis iterperagit, uniue sis de reditu eius desperantibus.Cum ad tumulu in quo mi lites obsessi erant peruenisset, ascensum quenda ante tumu/lum prominentem cursu superat, sicut una duntaxat uallis
inter illum di hostes lutercederet.Tunc uero Libyci obsessis acrius incumbere, inuicem significat neutiqua Scipione ob itineris dissicut taleiis auxilium afferre posse. At Scipio
cum primum radices utriusqi tumuli , uallemq; interiacete contemplatus est. nulla interposita mora per eam in hostes sertur. qui statim ab utrac, parte circundari infligam uer/ntiatur.bed cum suos numero excederct Scipio libere abire
555쪽
LIBER LIBYCVs faretrassus. Mille milites obsestas trepidantibus reliquis saluti
reddidit. Ohiem ut caeteri a longe uenientem insperatum cum sociis saluum adesse uidet,ingenti uociferatione,ac lae ricia excepere uenientem,deum quendam auxilium illi ferore rati, quem etiam Scipioni eius auo futura Cepenumero rumclasse fama erat inlius igitur ad exercitum urbi pro ximum reuerstri mulctam illis comminatus est,qui Scipio nr in reductronecopiarumparere neglexissent: taceretibus cunctis ob desunctorum funera potast 1imu cum tribunos in sepul tos iacere permoleste ferrent. Scipio ex captiuis quemdam liberari&ad Hasdrubalem mitti tulisit, qui iusta illispersoluiposceret. Ille corporaescrutatus ex annulorum sorama cum tribuni aureis , reliqui uero ferreis uterentur annuis It sepulturae tradidit, siue quod humanum,communeque
cum hostibus id esse crederet, siue qae Scipione iamluueri tus potissimum obsequi illi cuperet. Romanis ab Hasdru
tale redeuntibus, Phameas ex ipsa clade conterritis occur vit,quos alia ex parte Cartia aginienses ciuitate egredientes inuadunt,ac nonnullos uasa auisimilia ferentes interficiunt Inter haec senatus qui inteli igerent, quiq; omnium diligenistissimam curam haberent in exercitum mittunt. Quamobremantius caeterit primores,tribum praeterea deposita omni inuidia, ercitust uniuersus ob res a Scipione felicissime stas testimonium uirtutis eius reddiderunt. Legatis igitur
omam reuersis cum prudentia eius retulissent, exercituin
in illis inclinare pala dicerent, Senatus admodii gauisus est Sed pleram haud prospereeuenisse cogitati, ad Masinissam
legatos mittere uisum quillium hortarentur,strenueque ad bellum in Carthaginienses excitarent. Verii ille senio ac u
letudine cosectus iacebat, qua ex re a legatis haud adirip tuit. Habebat autem is filios plures ec quidem nothos , qui. hiis multa impenderat. legitimos uero tres,caetersi ad opera male cocordes. Qua ex re Scipione ueteris cum illo aio auo . beneuo α
556쪽
heneuolentiae memor, quasi regni ac filiorum consultorem futurum accersierat. Ad que Scipio cum proficisceretur, Masini ista paulo ante aduenti Hammorti proximus filiis nam dasse dicitur, ut Scipioni obsequerentur. ipsum enim inter eos compositurum omnia.Quibus dictis uita excessit uir ad omnia fortunatus actili cui regnum deus paternum a Syphace ec Carthaginiensibus ereptu habere concessit,adeo potulit,ut a Maurusiis qui ab oceano sunt,ad Cyreneos uis
in mediterraneis propagaueriti mperium. Masuefecit oc nationes plurimas. Numidarum piaecipue quae ob agri in rae negligentiam pabulo allueuerant. Thesauros pecuniarii ingentes, ac exercitum armis expertissimum relictuit. inimiacorum praecipuum Syphacem manasua coepit. Carthagini. ensium praetereacum Romanis dissensionis auctor impote- tes ad resistendum illis reddiditia natura corpore eximio,ac robusto usin ad extremam fuit senectutem , proeliis ad ulci mum uitae diem operam attendit,equum sine ephippiis soli. tus inscendere. maxime autem inhoc fortitudinem ac uiua citatem eiuslicetcontemplari: Nam cum filios plures habu. isset,plures amisisse ultima tamen senectuteminores lia. huit,puerumq; quadriennem quem nonagenarius ipse cum csteris reliquit. Hac Ritur corporis habitudine oc aetate praeditus Masinissa cessit euita.Scipio posthaec filiis nothis pli
ius. ra contribuit,legitimis uero thesauros redditusq; concessit, ac regium nome in commune habereuoluit, alia quot pro ut libuit inter illos aequepartitus est Micipsaeuitur natu maiori,cui pacis studium in primis cum fuit,Cirtam urbem ocquaecunq; regia in ea essent,habere concessum.Gelosso mi. litaribus artibus edocto,qui secundus ab illo fuit, pacis bes lup potestas pariter tributa. Mastanabae qui minor natu me rat,&iusticiae fauebat plurimum,quae dubia inter populos forent adiudicaredatum. In hunc modum Scipio regnum ac
Masinissae substantiam inter filios diuisit. Hostium in socio
557쪽
LIBER LIBYCUs. 1 2'tatem belli secum duxit .Quo autore Phameae insidias sui
bus Romanos dietim aseligebat potissmu auertit. Proticio scentibus aliquando Scipione &Phamea per crepedinem quadam, quae uastam in medioci inaccessibile uallem coli tinere t. ita ut se inuicem aggredi no possent, ueritus Scip io
nequis anterius insidias apponeret, praecedens cum tribus duntaxat cuncta rimabatur. Quod animaduertens Phame-as,cum unico ex suis processit obviam. Ratus igitur Scipio illum quippiam loqui uelle, unico&spse comitatus acces sti Cum appropinquassen tui se inuice aud ire possctent Carthaginienses enim praesuerat cur inquit Scipio de salute tua non cogitas, qui de communinon potes cogitarer At ille: Quae salus mini futura est Carthaolniensium rebus sic se habentibus, Romanis aute tot mala a me perpessis Tum Sciasio polliceor inquit qui fidus oc idoneus sum uenia tibi apst
omanos & gratiam non dcfuturam. At Phameas cum annuisset dignissimu omnium te iudico inquit,& anpossibile id sit, haudquaquam te latere arbitror. quibus dictis ambo recesserunt. Manlius cum ob cladem ab Hasdrubale acceditam uehementer erubesceret, denuo ad Nepherim mouit Exercitum.U.&. x. dierum cibarijs assi impiis. Cum loco appropinquasset castra posuit,vallum sesia muniuit.Sed cunihil necessarium omitteret, attamen expauescere ac trepidare uisus ne abeuntibus Hasdrubal a tergo insisteret. Cum in hoc trepidationis esset, nucius ex Geloili exercitii episto. lam Scipioni defert: a accepta sicut erat obsignata imp ratori ostendit. Iuentes haec interius scripta inuentui. Hae ipsa die ego ad locum illum ueniam. Tum cum quibus pia cuerit accedito,ec custod ibus impera,ut ad se uenietem ito, diu accipiant. Erat autem sine nomine epistola, &haec solucontinebat,ex quo Scipioni uisum est,eam a Phamea emis.
Lam esse. Ob id Manlius de Scipionis salute dubitare coepit, ne qua fraus tegeretur ab homine qui insidiarum omnium X xx esset peo
558쪽
yo APPIANI ALEXANDRINI esset peritissimus Pandem mittere uisum est,ut Pham es
duciam ultro offerret,gratiam autem nullam impartiret,ue' rum quae honesta essent relaturum se & Romanos facturo esse diceret, sed net relatione opus fuit. Cum pri mu enim. Phameas in conspectum Scipionis uenit pro salute sua satis illi fidere professus est, gratiam autem Romanis linquere., Haec fatus postera die se ad pugnam comparat, ac cum taeteris ducibus in medium si ac iam profectus , quasi consulta ' tionem facturus aliam,sic ad eos inquit Si patriae auxilium 'adhuc afferre licet,paratus ad hoc uobiscui Sinita se habet ut nunc habet alii quidem propriae salu ti uidetur costa tendum. Fidem ipse cum pro me sumpsero,&pro uobis qui mihi credideritis assumanti Tmpus enim est quae conuenientia sunt cluendi nobis. Iraec ille. Ex ducibus autem nonulli cum iis qui eos sequebantur statim desecerunt uerecp oes ducentisupra duo mille equites. Hos&Hanno quiLeucus
cognominabaturimitatus est. Redeunti igitur Scipioni ex.ercitus cum Phamea currit,& ueluti triumphantam laetis clamoribus pro ecuti sunt. Manlius praeter modum exhil ratus cum iter non amplius difficile arbitraretur . nec Has i drubalem metu territhun ulteri iacturum putaret, atergo tandem ob necessitatem recedere compellitur. Septima supradecima agebat diem , cum quintam ultra decima co
gi tanti agere tribus in reditu diebus abeundu esset,iames patieta. At Scipio asi unptis Phamea S elosso,caeteris inhibeo militantibus . nonnullis pori bi talicorum praemissis ad campum processit,quem magnum Baratrum incolae appellant,ingentenam uim frumenti 5 commeatus cum excrcitu per noctem attulit. Sentiens deinde Manlius Calphur nium Pisonem succinore ad se proficisci in magistratu, Dpionem una cum Phamea Roma mittit. Qtiou animaduertentes na lites ad nauem concurrere, Scipione laudibus edi
tollere.& ut imper tor ad eos in Libyam reuerteretur optare, quasi ,
559쪽
se,quasi solus Carthaginem et licteuersurtus. Residuus enim . adeo Scipio illeclectus uidebatur cui gloria delendae urbis, eius deberetur, ql plurimi ab exercitu domesticis suis Romam perscripsere. bcnatas igitur Scipione collaudato Plia meam Xenijs condonat plurimis , purpurea ueste & fibula aurea,equo phaleris ornato aureis, ocinsignibus ac illustri hus uicissim armis.Ad haec argenti drachmarum decem milia,& minas centum pariter argenti contulit,maloia quo dare pollicitus tabernaculum, oc apparatum illustrem addidit. Eo modo donis auehis atque exornatus cum belli residuum pro Romanis spopondistet agere,in Libyam ad exerciatum reuersus est. Ivit&Calphurnius una consul, &cum eo LuciusHacinus classas praelectus,qui Carthagini ibus ecHasdrubaliminime congrelli ciuita aes circumibat. Hi cum Aspidam terra mario oppugnantes obtine non possent. Aspida. alteram haud longe ab ea sitam Piso cepit diripuitis hostialiter, quanquam ad foedera uenire postulantem. Ab hac ad Hippargetam proficitatur urbe magnam, Quae moenibus arce,&portu, nec non naualibus insignis ab Agathocle Syracusanorum tyranno instructa media inter Carthaginem, di Uticam conditafuerat,commeatum in ad Romanos ad Mentant mari depraedabatur, qua ex resummas compa
rarat diuitias.Itassi Calphurnius quamprimu de ea se ulcisci statuit,opes.&lucru tollere. Aestatem deinde oem immo ratus cum nihil efecisset,quippe bis excurrentes Hippargetae Carthaginielibus opem afferetibus machinas eius igne absumpserat. Tandem repulsus Utica in hiberna redhi. Canthaginaeses cum Hasdrubalis exercitu insuperabile sibi ad esse cernerent,ac se ipsos longe superiores ea pugna quae ad Hippargetam cum Pisone habita fuerat, animaduerterent Bithya praeterea quenda octingetis cum equitibus a Geloia
se ad coscocessisse, cipsam oc Mastanaba Masinissaefili. OS Romanis illis arma pecunias. pollicetibus nihil assererita xx i uerum
560쪽
Carthaei uerumclinari,& quae futura essent praeuidere uelle, animis ruensium elati uniuersam Libyasuscepturi ferebant. Multa itam enor 'DR sid in mis,atm nefanda hincinde per urbes in Romanos pradica ites, ad eorum impotentiam cuncta referebant. His addetauquae bis cum illis contigiisent,qu in turpiter ad Hipparge tam ,8c ad ipsam deniq; Carthaginem sese habuistent, citiam praesidqs,armis destitutam obtinere nequiuissent. Misere deinde ad Micipsam &Mastanabamra eorum complices Maurusios,qui eos hortaretur edocereti Romano&denuo illis bellum illaturos eme. Misere di in Macedonia alios ad eum quem Romanis aduersantemPersei filium plerit credidere ad bellum incitantex: Non enim pccunias aut arma a Carthaginiensibus illis defutura referebant. quippe iam armis instructi attornati haud minimii de se sentire uideba
tur Uerum audacia&apparatu paulatim reuerant. Auctus
erat oc perpartes Hasdrubal regioni praefectus ob Manlii errata urbis p Principatum assumere festinans Hasdrubalem illi praesidentem Geloili consebrinum in senatu conuici adorsu&erat quasi urbem Gelosse esset traditurus. Quo sermonein mediumprolato cuiri ille ut insperato uehementer trepidaret,ciues uerberibus eum affecere Subiecere sedi. Libus. Romae autem nunciata Pisonis cladeiacum Carthagianiensium appararus uicissim referretur, populus tristari coepit uehemererin trepidare. Crescente em in dies bello quod omnium maxim ac difficillimu esset,urbii finitimii , nullum finem expectabant futurum. Ital Scipionis bella quae
tribunus adhuc inLibya gessisset mente repetetes, cp Praeontibus conserentesrebus,&quae ad omesticis olim habu ilsent ex eorum literis una recesentes, Scipionem cosulem iacere instituunt,eumcν in Libya mittere contedunt,& iam corruita aderant. Scipioni uero conscia tu petere haudquaquam per aetatem sinebant leges. ital aedilitatem petere co