장음표시 사용
111쪽
L. ANNALI SENECAE amicitiae veleris ot certae, magnam voluptatem, Se loliam initium et comparatio novae. Quo i interest inter metentem agricolam, et serentem; hoc inter
eum qui Paravit amicum, et qui parat. Attalus phi
losophus dicere solebat: u Iucunditis esse nnaicum sacere, quam habere: quomodo artifici iucundi iisl ingere est, quam pinxisse. n illa n opere suo occupata sollicitudo, ingens oblectamentum habet in ipsa occupatione. Non aeque delectatur, qui ab operoi,cnsecto removit manum: iam fructu aviis suae Dititiir; ipsa fruebatur arte, quum Pingeret. FructuoSi Pest adolescentia lihororum , sed infantia dulcior. 6 Nune ad propositum revertamur. Sapiens, etiam si contentus est Se, tamen habere amico m vult; si ob nihil aliud, ut exerceat amicitiam, ne tam magi uvirtus iaceat: non ad hoc, quod Epicurus dicebat inest , olim msstis et editt. vel t. in liuue
modum corruptus: IIubes autem non antum usu cin usum tus. c. et ed. A. in amititiae . cram Dationem δὲ Pae.
dum putaverit. Si a leuei,duin illud IIabes statuerit idiquis, accis,ieudaloin ista suerit pio eo illinunta Becalorata Oratiotie, uti loco scripturae usu. vel in usum . quam ha heu tithri, nude usiam legendum. Quidquid sit . ex veteris scripturae velli giis leviter mutatum eontextu ui no strum velim. Scitieet, traiectis duo- hiis verbis. deletis duabus virgulis quibus vulgo distinguebattit oratio, sic scriptitui oportebat Hiabet autem
Attalus. De eo Setieea pater in suasoria II haee habet: Stoleras qui
Iucianissimias. Cf. ΕΡ. cv I ii, 3. Λιι ιι. Ob nihil aliud et a nox M hoc Erasmus at . . nisi quod alii aliud nisitit e. alii si nihil aliud tit e omisso τω ab , et mox alii: non hoo qum Dictima , alii non ad hoe quod legunt. Ruhk. - Si ob nihil aliud.
112쪽
hac ipsa epistola, α ut habeat qui sibi aegro assidcat,
succurrat in vincula coniecto vel inopi; is sed ut habeat aliquem, cui ipse aegro assideat, quem ipse circumventum hostili custodia liberet. Qui se spectat, rei propter hoc ad amicitium venit, male cogitat: quemadmodum coepit, sic desinet. Paravit amicum adversus vincula laturum opem: quum primum CPE- puerit catena, discedet. IIae sunt amicitiae, quas temρorarias populus appellat. Qui causa utilitatis assumptus est, tamdiu placebit, quamdiu utilis suevit. II ac re florentes amicorum turba circumsedit: circa eversos solitudo est: et inde amici fugiunt, ubi liro
bantur. Hac re ista tot nefaria exempla sunt, aliorum smetu relinquentium , aliorum metu prodentium. No cesse est initia inter se et exitus cong ant. Qui amicus esSe coepit, quia expedit, placebit ei aliquod
σπειρομευ. Vide et Pilitariti. de amoret rolis Iom. X p. 7S , ed. ΗΩ t. si amen loeus ille sanus sit. Muretus Iaudat Horal. I. Serm. I, 8o: Aut si aliquis eastis lecto te austixit, habes qui Assideat , Iomenta Paret . medi-
eum roget , ut te Sti sestet, ae reddat natis , carisque prostinquis. RHιλ. Quem Usum. Sic ed. Mur. et Seqq. Bectius vero qtiem ipse edd. vel l . cum mss. b. c. Par. a. b. d. et aliis :quod restitutum velim. Sch.
Qui se speciat. Ah istis verbis Qui
se spectat Dovnm Epistolam incipiunt Inss. Par. a. b. d. et Arg. c. nou Arg. b. Schm. Otii eatisa utilitatis adsumptus est. Commodius . traiectis verbis utilitalis eausa scri hunt Arg. b. e. et alii opud Ops. Qui, et assum lus est, Cum ed. Rom. et sqq. teriet noster b. et Par. d. Ouae. . . adsumta est ita-heut Par. a. b. et Arg. c. Sch. Circumsedit recepi ex Arg. b. Circium sedet edd. cum Arg. e. et Par. b. Cirorumsidet Par. a. d. Sch. SOLtudo est. Vulgo ingens scitit. otiosum epitheton ignorant Ins . N. stri b. e. et Par. a. h. d. cum aliis. S. - Notissiimim illud Ovidiatium :Donee eris Ielix, multos numeriabis amicos; Tem mm si fuerint nubila ,
Probantiar. l. e. examini sit limittuntur. Landat haec verti;i satis sp posite Benileius ad IIor. Carm. I. 3S. 2. - Ennius: Amictis certus in ruincerta cernittir. Lucretius: Quo magia in dubiis homines vectare Periclis ConMenit adrersisque in rebus noscera
qui sint. nul L. Noeesse est initia ) Vt initia res. b.
eum ed. S.I. Plaeebιt ei. Pronomen Personale ignora iit mss. Arg. b. e. et Par. a. b.
I. Ae fortasse ex tulerpretamento adiectum exl. Sta.
113쪽
58 L. ANN1 EI SENECAE pretium contra amicitiam, si ullum in illa placet praeter ipsam. In quid amicum paro8 ut habeam pro quo
mori possim, ut habeam quem in exsilium sequar,' cuius me morti et opponam et impendam. Ista, quam tu describis, negotiatio est, non amicitia: quae adcommodum accedit, quae, quid consecutura sit, spectat. Non dubie aliquid habet simile amicitiae assectus amantium: possis dicere, illam esse insanam amicilium. Ni iniquid ergo quisquam amat lucri causa Τnumquid ambitionis aut gloriae 3 Ipse per se amor, omnium aliarum rerum negligens, animos in cupidi
tatem formae, non sine spe mutuae caritatis, a cen-
odit. Quid ergo 2 ex honestiore causa coit turpis assectus 2 v Non agitur, inquis, nunc hoc, an amicitia
Si ullum in illa piaeel Praetermsam. Voca b. pretium . quod postylaeet iii ierserebant vulgo. ignorant iussit , nempe interpolatum ab.ho
mine, qui non auimadvertisset , Itim apud Senecam idern valere ac vuει quam, res ulla; quemadmodum seiPirii ter nullum dieii, pro nihil. In quid amicum Paro. Iu Arg. b. ex eorrecl. a te legi lue. In quis ami-
eum Paro, quod habent plerique Gruteri; sed idem Arg. b. oli in habuerat . In quid amιeum paras y quod etiam nunc est in Par. b. et ex alio item optimo codiee Nieotiano laudatur ab os s. Inquit amisum Paroed. R. et mss. Par. a. d. sed in Par. a. primum fuerat paras. In ed. Ven. est , Inquies igitur amicum Paro. In Arg. e. et ed. In quo amictim paras. Quibus omnibus et inter se , et eum Sequente oratione collutis, vide ne sic fortasse Seneca seripserit: In quid, inquis amicum Piaras pNegotiatio est. Cic. de Natura Deo
tum lib. lI: Amisitiam si adfrucium
nostrum referemus , non erit ista amicitia , aed mereatura quaedam utilitatum suarum. Buhh. Amitaliam. Illam esse ina. amis.
illum ed. Rub L. quod primum in ed. Lipsiensi i oa reperi. Superiores
omnes cum mistis illam tenent. Schw. Non agitur. . . . nam ti Propter se
rysam . et . Sie edd. omnes. inde ab ed. R. nisi quod inter duo verba nune hoc particulam de interponunt, quam mssti etiam omnes agnoscunt, et primus delevit Mutetus. Tulliani styli aemulus. Minime vero expeditus locus; eui nescio satisne medeatur optimi alioquin eodicis Nieotiani le-etio ab ops. commendata et Non agitur. inquis. nune de hoe . an amicitia Pro ter se ψsam a petenda sit. Immo iuro nihil magis probandum est. Nam si proPter se ipsam everi Variant autem alii eodices. Et Par. b. quidem si recte pereepi. ita hahel: Non agitur, inquis, nunc de hoc an amicitia yrmire ga ipsam expetenda
114쪽
propter se, an propter oliud sit expetenda; nam si propter se ipsam expetenda est, potest ad illam accedere, qui se ipso contentus est. D Quomodo orgo ad illam accedit 7 quomodo ad rem pulciter Pimam: Non lucro captus, nec varietate fortunae perterritus. Dc- trahit amicitiae maiestate in suam, qui illam parat ad
bonos casus. Se contentus .e Si sapiens.
Hoc, mi Lucili, plerique perperam interpretantur: ιι sapientem undique Submovent, et intra cutem suam cogunt. Distinguendum est autem, quid et quatenus vox ista promittat. Se contentus est sapiens, ad beato
vivendum, non ad vivendum. Ad hoc enim multis illi rebus opus est; ad illud tantum animo sano, et erecto, et despiciente sortunam. Volo tibi Chrysippi a quoque distinctionem indicare. Ait, ex Sapientem nullare indigere, et tamen multis illi rebus opus esse:
est. etc. , omi sis mediis, quae ab eisdem verbis momer se incipiebant. Noster Arg. b. vero . Non ag. inq. ne de ae i. e. de hae amisitia. Nam at, ete. Rursus Par. d. Non V. inq. nunc de hoc, an amiellia muter aliud sit ex etenda. Nam si, etc. Sic et Par. a. nisi quod post expetenda verbum dio adileiat. Denique Arg. e. et ed. A. Alan m. ing. nunc de hoe an amicitia Mera ea 'eli per se debeat. Nam si, et e. S.
Intra cutem suam. I. e. intra se.
Proverbiale est, ut in Horatio Seem. I, 6, az : quoniam in Pruria non Pelle quiessem. Mart. Ep. ΠI, is , 6 amemento Intra Pelliculam, cerdo , manere tuam. Lips. Seusus est: illi metiuntur sapieutem ex se suis que viribus, ideoque stapiens submovetur , i. e. is , quem it,terpretantur, non amplius sapiens habeti
Et ereeto Eι reeio m s. b. Sch. Vola tibi ChrIrampi. . . eget. 3Iuretus hie notat. non idem esse a Pud Stoicos: egere et indigere, i. e. stalabat et ευδει at. Nam egere eum dicunt, qui ita earet aliqua re , tit atigatu Panimo, et eius uesiderium nou seire possit: indigere autem elanx modo, qui caret re aliqua, qua titi scit, quaeque utilis esse ei potest. Illud est stulti, ideoque mali, ναυλου, hoC sapientis, σπουδαίου. Noster 'sti idem hoc discrimen h. l. non observavit. Haec attigit Cie. Tuse. Qia. I, mullo melius Pli, inreti. in libro de communibus notion thus adversus Stoicos.
CL Lipsius iii Manlid. III. Diss. II. qui hane Chrysippi distinclicinem ex Plutarch. l. l. asteri r ως οὐ διουταιμν, ἐυδεουται Γ οἱ αὐλοι mali non egent, sed indige ut . Cie. Tu se. Qu. IV, 9: indigentia libido inexplebilis. Rul, L. Nulla re indigere. Sic ms. Arg. b. et tres Gruteri eum edu Poteram
115쪽
L. ANNAEI SENECAE contra si ilio nulla re opus est, nulla enim rescit uti, sed omnibus oget . . Sapienti et manibus, et ocu- 'lis , et multis ad quotidianum usum necessariis opus est; eget nulla re: egere enim , necessitatis est; nihil necesse sapienti est. Ergo, quamvis se ipso contentus
sit, amicis illi opus est; hos cupit habere quam plu
rimos: non ut bente vivat; vivet enim etiam sine amicis beate. Summum bonum extrinsecus instrumenta
non quaerit: domi colitur, ex se tolum est. Incipit fortunae esse subiectus . si quam partem sui foris quaerit. Qualis tamen sutura est vita sapientis, si sine amicis relinquatur in custodiam coniectus , Vel in aliqua gente aliena destitutus, vel in navigatione longa retentus, aut in desertum littus eiectus8 Qualisost Iovis, quum resoluto mundo, et Diis in linum confusis, paulisper cessante natura, acquiescit sibi',
cogitationibus suis traditus t Tale quiddam sapiens sticit: in se reconditur; secum est. Quamdiu quidem
illi licet suo arbitrio res suas ordinare, Se Contentus est: et ducit u Ovem , se contentus: et liberos tollit, se Contentus : et tamen non vivet, si fuerit sino ho-
ii, idem eorrigere, ut ops. v luerat, ex aliorum omnium codil. praescripto; sed noli erat necesse.
Nee enim, ut Chr) sippus 'ro sua subtilitate inter verbum διέθαι et ἐνδεεσθαι distinxerat, si e Seneca interet indigere. Quod Chrysippo
erat, id Sem cae perinde et iudigere , et ego e est : quod δεισθαι Chrysippo . id Senecae h. l. est opus habere , et scire uli. Ruhh. I et nulla re. Vulgo sed eget, invitis msstis, qui non magis particu
iam autem agri scunt, quae liv. Seg. viilgo insertit erat. Subiecitis Sic. russ. omues ei edd.
ante Erasmiam, qui primus subiactum vvlgavit. Rtihk. Qualis est Ioseis. . . traditus P Stoi- eorum dogma est es. Lipsit II ud. in Pitysiol. II. Diss. 22ὶ: omnia
constri gratione . in se aliquaudo conversit in tri. Ait igitur Noster, sapientem ita victurum in solitudine. si res serat, ut Iovem exi gito illo tempore, quo conversis in se omnibus , ideoqtie et diis. Paulisper a generatione eer sat. Heracliti
fuit illa opinio. quam Stoici adopta
verunt. Caelerum suum sapientem
Iovi assiini lasse Stoleos eoia filal. R. Se contentas. Vtrobiqile vulgo post
116쪽
mine victurus. Ad amicitiam seri illum nulla utilitas
sua, sed naturalis irritatio. Nam, ut aliarum nobis rerum innata dulcedo est, sic amicitiae. Quomodo solitudo in odium est, et appetitio societ ut is quomodo hominem homini natura conciliat; sic inest huic quoque rei stimulus, qui nos amicitiarum appetentes faciat. Nihilominus, quum sit amicorum anIantis Simus, quum illos sibi comparet, saepe praeserat; omne intra
se honum terminabit, et dicet quod Stilpon illo dixit, quem Epicuri epistola insequitur. Hic cnim, Capta
patria, amissis liberis, amissa uxore, quum ex incendio publico solus, et tamen beatus exiret, interroganti Demetrio, cui cognomen ab exitio Dubium Poliorcetes fuit, u numquid perdidisset 3 omnia, inquit,
hona mea mecum suntl o Ecce vir, sortis ne strenuia Si ιι
ipsam hostis sui victoriam vicit. Nihil, inquit, Perdidi: dubitare illum coegit an vicisset. Omnia mea mecum sunt: iustitia, virtus, prudentia, hoc ipsum, nihil bonum putare quod eripi possit. Miram DP nni malia quaedam, quae per medios ignes sine noxa corporum transeunt: quanto hic mirabilior vir, qui per serrum et ruinas ct ignes illaesus et indemnis
se contentus repetitur verbiim est,
quod delevi cum ms. b. S. Ad amicitiam fert. irritatio. Inliis Noster nobiliori Stoicorum parti accessit: fuere erit in quoque, qui umicitiam propter utilitatem Peleutiam esse censeut. Cotis. Cic. de Fin. 1 Ii,
Stili on. Eadem sere oceorrunt in Senecae libro de Constiant. Sap. V, 3. De Demetrio Poliorcete similia narrat lutitaret, . in eius vita T. V. P. 16
Prudentia. Voca h. lemPerrantia,
117쪽
L. ANNAEI SENECAE,1 evasiti Vides, quanto facilius sit totam gentem, quam unum virum vincere 7 Haec vox illi communis est cum Stoico: aeque et hic intacta bona per concrematas urbes sert. Se enim ipse contentus est; hoc selicitatem suam sine designat. Νe existimes nos solos generosa verba iactare: et ipse Stilponis obiurgatoris Epicurus, similem illi vocem emisit; quam tu boni consule, etiamsi hunc diem iam expunxi. ει Si cui, inquit, sua non videntur amplissima, licet totius mundi dominus sit, tamen miser est. D Vel, si hoc modo tibi melius enuntiari videtur id enim agendum , ut non verbis serviamus, sed sensibus : α Mi Ser est, qui se non beatissimum iudicat, licet imperet mundo. D Vt scius autem hos Sensus eSse communes , natura scilicet dictante, apud Comicum invenies :Non est beatus, esse se qui non putat.
Quid enim resert qualis status tuus sit, si tibi videtuo malus 7 . Quid ergo Z inquis, si beatum se dixerit ille turpite o dives, et ille multorum dominus, sed plurium servus: beatus sua sententia fiet 2D Non, quid dicat, sed quid sentiat, refert: nec, quid uno die sentiat, sed quid adsidue. Non est autem quod verearis, ne ad indignum res tanta perveniat. Nisi sapienti, sua non placent: ornitis stultitia laborat D. si idio sui. Vale.
tibi seu tentiam debebam , eo ex la-hilla debitorum meorum delevi, quiali hi debilum iam persolvi. Suiit qui male de heue exacto die intelligaui.Rυhh. Si cui. . . miser est. Meminit huius sententiae Epicuri Diogen. Laett. X, 12o, ubi vid. Menag. qui Aelian. V. H. IV. x3 laudat. Ruhh.
118쪽
Solitudinem , vi amet, horta tur. Quam etsi hominibus multis et iis imprudentibus utique non suadeat , quoniam malo iis et incommodo esse potius soleat, quam utilitati, Lucilio tamen, quippe cui multum sidas, potissimum commendandam esse Pulat. In salute, et bona mente comparanda sit illa Occ ata. Quare monet, ut nonnisi ea, quae eo mectant, Deum roget. Quibus monitis bene annectit Athenodori dictum: Nihil Deum roges, nisi quod rogare po34is Palom, ,
Sic est, non m pto sententiam: suge multitudinem, fuge paucitatem , suge etiam unum. Non habeo cum quo te communicatum velim. Et vide quod iudicium meum habeas: audeo te tibi credere. Crates, ut aiunt, huius ipsius Stilponis auditor, cuius mentionem Priore epistola seci, quum vidisset adolescentulum secreto ambulantem, interrogavit, re quid illic solus saceret 2-Mecum, inquit, loquor. , Cui Crates: Cave, inquit,
Quod iudieitim meum habeas. Id est, quid de te ego iudieem, vel quid dare verem. ut haud millo post ait. Vulgo quo ... ex ed. V eu. Restitui scripturam ed. Bom. cui adselIlitur ed. A. et m s. c. et Par. d. Etiamque noster b. et Par. b. tenent
quod , sed vitiose habeo scribunt, quod Paulo ante recte suo loco stabat non hiabeo eum qtio te ete. sed ibi in nostro b. perperam in fimbes mutatum est, quum h. l. mutari debuisset. Quod post ista Groiiovius in suo cod. inserta duo verba reperit, mitti haereas; quae ille ea tibi haereas coe- rupta censuerat; suspieor scribere voluisse libratium multi scit. mtilii eo- dices praeserunt habeas, quod erat sebolion ad vitiosam scripturam habet speetuus. quam idem codex hoe loeo Pr eserebat. Caeterum et alibi in mss. ii solidi verba habere et haerere iam notavimus ad Ep. vIlI. Schw.
Crates: Cynicus philosophus, Thebanus, Λseoudi filius, Diogetiis di seipillus. Anno circiter, ante Christum sorehat. Iulet sutis discipulos Zenonem habuit a quo Stoici otii sunt. Ruhk.
119쪽
L. ANNAEI SENECA rogo, et diligenter atterule ne cum homino mulo lo- a qua risi is Lugentem timentemque Custodire solemus, ne solitudine male utatur: nemo est ex imprudentibus, qui relinqui sibi debeat. Tunc mala consilia agitant; tunc aut aliis, aut ipsis sutura pericula struunt', tunc cupiditates improbas ordinant; tunc , quidquid nul metu, aut pudore celabat, animus exponit; tunc nudaciam acuit, libidinem irritat, iracundiam instigat. Denique, quod unum solitudo habet commodum, nihil ulli committere, non timere indicem, perit stultor
, ipse se prodit. Vide itaque quid de te sperem, immo quid spondeam mihi spes enim incerti boni nomen
est : non invenio Cum quo te malim esse, quam i cum. Repeto memoria, quam magno animo quuedam verba proieceris. quam roboris plena. Gratulatus sum pirotinus mihi, et dixi: non a suminis labris ista vene-
Imprudentibus. I. e. PlitiosoPlii a Non studiosis, vαυλotc. Belle laudat Lipsius Antisclienem, qui interro-gutus: quid ex philosoplitu secisset tueri y respondit: Posse meeuin loqui et versati τὸ δυνασθαι εαυτοὶ OH .Mυ , OP. Diogen. Laert. VI, 6. Gantulisse non poenitebit Horat. Serm. I. έ, i 33siiq. Sextii egregium exemνlum lia..hi x ni'. Nostrum II l, de tra, a. CL Cie. de Uille. III. r. R. Evonit merito ex nimiis restituit Billi L. Pro expromit, quod quidem noti ot ait ille Erusiniis ex couiectura ivisuerat, sed ex Erasuli coniectitra tentere iri contexta posuerat diu retus. Eodem uero h. l. idem Bul, L. ilou mitius temere aliam coraiectiiram Grouovii recepit, proxime
stri quidem et Parisierises omnes ignorant: liee manus seribere de hue..rat is, cuius ex calamo istud primum manavit ammus I ficit. ex sci otio, quo indicabatur, ad verbum celabat suhilitelligi idem voeab. animus , quod deinde verbo ex onti odie turn est
Ex simili scholio saetiam videtur, ut tu ed. Boin et inde iii aliis alite Lipatum voca b. animus ante celabaι
Quam robor is plena Sic tias. b. qiiOd praetuli vulgato quanti rob. H.
Non a summis labris : proverbialis loquendi ratio de iis qui leviter rein
iraciunt. Inde ἀπο δογματων et ceno sibi oppomitatur . vid.
120쪽
runt; liabent hae voces nimiamentuml iste homo non est unus e populo ; ad saltatem spectati Sic loquere, sic vive: vide ne te ulla res deprimat. Votorum tuorum veterum licet Diis gratiam facias; alia de integro suscipe: roga bonam mentem, bonam valetudinem animi, deinde tunc corporis. Quidni tu ista vota saepe facias' Audacter Deum roga: nihil illum do alieno
rogaturus es. Sed ut more meo cum aliquo munusculo epistolam mittam, verum est, quod apud Athenodorum inveni: re Tunc scito esse te omnibus cupiditatibus solutum, quum eo perveneris, ut nihil Deum roges, nisi quod rogare poSsis palam. . Nunc enim quanta dementia est hominum i turpissima vota Diis insusurrant: si quis admoverit aurem, conticescent: ct quod scire hominem nolunt, Deo narrant. Vide ergo De hoc praecipi salubriter possit: sic vive cum homini hus, tanquam Deus vident: sic loquere Cum Deo, tanquam homines audiunt. Vale.
Bonam mentem. I. e. stoice, re inms. Perseetnm rationem, mentetu bene
eruditani. iudieii sanain. Eadem ser- me Oeeurru ut iam apud Platon. Ateib. ai. Isuhλ. ne abest a plerisque edd. Athenodorum vide de hoe philosopho stoico, niti ico Marci Catonis Vticeiistia, Ad c. lit, i, de Pranquillitate Animi. Isuhkos
Tunc actio... Maiam. Sublimis sen
iential Cs. Fleatne ad Tibull. II. t,8έ. Platon. Euthyphr. Tom. I, P. 3 i. Ateibiad. ll. Tom. V, p. 95 sqq. Bi P. Lipsius laudat nostrum de Benes. V l.
38. II, 1. Ilorat. I. ΕpP. I G. Martiat. l. 4o. Pythagoreorum pr.iescriptum :clara voce precandum ras. φω- κελεύουσι, disee ex Clemeniis Alexande. Stromat. libr. IV. prope sinem. Hoc estutum et Maer hius Saturnal. I, P. 226 Bi p. tu a. quam praeceptum Philosophiae secundum assert. ln haee eadem sere inciderat Gataeh. ad M. Antonin.