장음표시 사용
491쪽
piuntur, expulsa sunt. Nulli vero, etiam cui rapina feliciter cessit, gaudium rapti duravit in posterum. 8 Itaque prudentissimus quisque, quum primum induci videt munuscula . a theatro fugit. et scit magno parva con Stare. Nemo manum conserit Curn recedente, nemo exeuntem serit; circa praemiuid rixa os t. Idem in his evenit . quae fortuna desuper iactat. Aestuamus miseri. distringimur, multas habere Cias itinaris manus ; modo in illam respicimus : nimis tarde nobis mitti videntur . quae cupiditates nostras irritant , ad paucos perventura, ex speelata omnibus. Iro obviam cadentibus cupimus ; gaudem iis, si quid invasimus, invadendi lue alios spes vana delusit : vilem praedam mugno ali luo incommodo luimus, aut inde
0 sallimur. Secedamus i laque ab istis ludis , et demus raptoribus locum i illi spectent bona ista pendentia, et ipsi magis pendeant.
Quicumque beatus esse Constituit , unum esse honum putet, quod honestum est. Num si ullum aliud
b. d. Excussa vulgo, ex Mureti iii genio. Schw. Itaqueμmulentissimus quisque. Plebeia enim liaee oblecta Delitat uiis puta aut cit 'turae: laoire filioles aperuehatit. Tolo relinquit illeut1 uil , onaitibus in in unuserit a iiii illis. R. Cir a Priaeniitim rixa est. Duo Pistat. iii iiiu bis COl. et Erasinus. Editio vetiis. Dii c. . Mii retus, rel. circΠ ymmunx rixa est. Risti L.
Modo in illum eodd. Graii. editio
vetus et Erasin. at Mureius nescio istide dedit: motio in hune , modo in illum. Respiciunt titit eui . id sorti N.im raptores isti morae Omuis itu patieules. Rul. I. Inoadendique alios apes Uana de itisit. Sic cum inode ed. R. item ed.
A. et Veri. Cum n s. c. et Dirae. Disi
quod ii, his omui biis pro alι- aer bitur aliquos , quod stilo Senecae convenienti up est. Alii prius verhum,
Lips. et Cron. Alii, inὐιuemusque Glii. quos etc. ut ed. Rul L. Schw.- lut . Si alii. spe ana delusi sunt. dum invadere sperarent in eadem quae ipsi cupiebamus. Ineommodo , stoica ling a . quae alias mala dicuntur. Ipse Noster ex
Aut inde sullinatir eorru Ptum. Fortassis ariditate Iuuimur, aut aμιαι-
492쪽
existimat, primum male de Providentia iudicat; quia multa incommoda iustis viris accidunt, et quia, quidquid nobis dedit, breve est et exiguum , si compares
mundi lotius aevo. Ex hac deploratione Mascitur , Ut singrati divinorum interpretes simus. Querimur quod non semper , quod et pauca nobis , et incerta , et abitura contingant. Inde est quod nec vivere, neCmori volumus: vitae nos odium tenet, timor mOPli S. Nutat omne consilium ; nec implere nos ulla felicitas potest. Causa autem est, quod non pervenimus ad illud bonum immensum et insuperabile , ubi necesse
est resistat voluntas nostra, quia ultra Summum non
est locus. Quaeris quare Virtus nullo egeat 3 Prae- a sentibus gaudet; non concupiscit absentia; nihil non illi magnum est, quia satis. Ab hoc discede iudicio ;non pietas constubit, non fides. Multa utramque praestare cupienti patienda sunt e X his quae mala vocantur; multa impendenda ex his quibus indulgemus
que. Tentabam etiam, aut hiando. Codd. nillil inutiint. Ruhk.
suscis viris accidunt. Uliae si mala essent, non acciderent prorsus immeritis.
Qtiidquid nobis dedit, et quod caeteri bonum vocant. breve e,t et exiguurn. dum contra verum bonum aeternum est et perenne. Ingrati dioinoriam interpretes . quia male utiminis consilia interpretamur, quum querimur nil nisi inceritim datum esse nobis, non ultendeutes virtutem xi obia esse datam quae nun quam Peritura sit: ideoque nos iu- gratos praebemus, qui accusamufi uu-
meu illud, cui gratiam referre de
Vbi resistat voluntas; i. e. . aislat, quo comparato, nihil amplius optemus. Quaeris, quare Virlus ntillo egeat pEpieureo haee quaestio digna est, quippe qui voluptatis et ut nilntis
Caiisa virtutem et optabilem . et ex-Pelendam esse coiit nitebat. Hi ne orta est illa Epicureorum et Stoi- eorum acerrima pugua. Nisi ah hoo iudieio abscesseris , irategit Noster. omues virtutes evallescent; nam ille nee sapientiam, nee virtutem colere potest, qui voluptatem et utilitatem concupiscit: quum om in ea. qu.emula et pericula vitae vocantur. nullo
pretio subire, ideoque Piet item, fidem, ete. Dihili sucere debet, quandoquidem iis in cursu vitae amoeno et ιdelieato impediet iis. V ide Seu. de Vit. Mat. c. 6, 9, Io. Riah . dulgemus . Vulgo indigemias, sed
493쪽
3 tanquam bonis. Perit sertitudo , quae periculum facere debet sui: perit magnanimitas, quae non potest
eminere, nisi omnia velut minuta contempserit, quae
pro maximis vulgus optat: perit gratia , et relatio gratiae aestimatur labor, si quidquam pretiosius fido
novimus , si non Optima spectamus.
Sed, ut illa praeteream, aut ista bona non sunt quae vocantur, aut homo felicior Deo est; quoniam quidem a quae parata nobis sunt, non habet in usu Deus; nec enim libido ad illum, nec epularum lautitia, nec opes, nec quidquam ex his hominem inescantibus, et vili voluptate ducentibus, Pertinet. Ergo aut credibile est, bona Deo deesse; aut hoc ipsum argumentum est, bona non esse, quae Deo desunt. Adiice, quod multa, quae hona videri volunt, animalibus, quam homini, s pleniora contingunt. Illa cibo avidius utuntur; venero non aeque satigantur; virium illis maior est et aequa-hilior firmitas: sequitur ut multo feliciora sint homine. Nam sine nequitia, sine fraudibus degunt; fruuntur voluptatibus, quas et magis capiunt, et ex facili, sine ullo pudoris aut poenitentiae metu. Considera tu ita. que, an id Bonum vocandum sit, quo Deus ab homine
Peria gratia, et relatio gratia aestimatur labor. Sie Grut. e eod. Col. et probat Lipsius. Antea: Perit gratis ei nelatio gratiae. Aesti-miatur, etc. Ruhk. Sed ut illa praeteream , ete. Sed est quoque, pergit, eontra dignitatem hominis, una voluptate et utilitate duei ad virtutem r et neg ri ne quit, hoe Epicureorram dogmate conces o, Deum et iusta hominem et
ii, sta animalia detrudi, quippe quae felleiora Deo et homine sitit. RuM. Ergo arat credibile est, bona Deo
deesse. Perperam ed. vel . cum mss.
Ergo aut ineredibile est bona De deesse : ex quo vulgatum eouseei Nuretus. Ergo aut , quod ineredibile est, bona Deo destini: nobis vcro Per unsum erat, Perperam incredib. pro credibile scriptum primum suisso ab homine, qui vim argumeutationis disiunctivae Parum percepisset.S'ch v. - Credibila est liae tuterpretaudii in
est: credendum est. Aut hoc Osum argumentum eat.
Iut. aut, si nullo houo carere Deus potest, lioc ipso probatur ea, quibus
Deus caret, hona esse nou POSSE.
494쪽
vincitur. Summum bonum in animo contineamus; ob- is solescit, si ab optima nostri parte ad pessimam transit, et transfertur ad sensus, qui agiliores sunt animalibus mutis. Non est summa felicitatis nostrae in carne ponenda.
Bona illa sunt pera, quae ratio dat, solida ac sem Piterna; quae cadere non possunt, nec decrescere quidem aut minui: caetera opinione bona sunt; et nomen quidem habent commune cum veris, proprie 'ias in illis boni non est. Itaque commoda Vocentur, Et, ut nostra lingua loquar, producta: caeterum SCium Us. mancipia nostra esse, non partes; et Sint apud nos , sed ita, ut meminerimus extra nos esse. Etiamsi apud nos sint, inter subiecta numerentur et humilia, propter
quae nemo se attollere debeat. Quid enim stultiusquam aliquem eo sibi placere, quod ipse non fecit 2
Omnia ista nobis accedant, non haereant, Di, Si abducentur, sine ulla nostri laceratione discedant. Via - smur illis, non gloriemur; et utamur parce, tanqua in
depositis apud nos, et abituris. Quisquis illa sine ratione possedit, non diu tenuit: ipsa Enim se felicitas. nisi temperatur, premit. Si fugacissimis bonis credidit, cito deseritur; et, ut non deseratur, amigitur. Paucis
Contineamus. Sic mss. et editio vetus. Hoc est. Gronovio interprete, i utra animum etaudamus et arcternua. Λtilea legebatur constituamus. R. Non est summa in carne P nenda. Haec vox , eam . Propria
adhibita est ab Epicureis in esserendo dogmate suo de summo bouo. Sie, ut plura omittam, apud Diog. Laert. X, xέs: Hμis cen' 6s τα πέρατα-ραsos ει και ἀπείρου πάθος racvου παρεσκευασεν e G sendi emendatioue). et x. Ia , ἔπειπαν αγχθου καὶ κακον ἐν πιτοι m.
Ruhk. - Notanda est haee vox ca G, quae rarissime oecurrit apud latiuos eodeau seusu ac io Novo Testameuto
dicuntur. quia aliquid eorum ant: Grami ευ σηρπα. Lipsius. qui laudat Naauductionem suam IlI. 22. Iam supra quacdam de boe vocis usust oleo notavimus ad Epist. Lxvii, g. b. R h. δ' non deseratisr, i die. at maneantoria et Poleutia, eadunt supea ipsitta
495쪽
L. ANNAEI SENECAE deponere selicitatem molliter licuit: caeteri cum his, inter quae eminuere, Jubuntur; et illos degravant f ipsa quae extulerant. Ideo adhibeatur prudentia, quae modum illis ac parcimoniam imponat; quoniam quidem licentia opes suas praecipitat atque urget, ne unquam immodica durarunt, nisi illa. moderatrix ratio compescuit. Hoc inultarum tibi urbium ostendet eventus, quarum in ipso flore luxuriosa imperia ceciderunt, et, quidquid virtute Partum erat, intemperantia corruit. Adversus hos casus muniendi sumus. Nullus autem contra fortunam inexpugnabilis murus 20 est: intus instruamur. Si illa pars tuta est, pulsari
homo potest, capi non potest. Quod sit hoc instrumentum, scire desideras Τ Nihil indigne tuo sibi ae-cidore; sciatque, illa ipsa, quibus laedi videtur, ad
conservationem universi Pertinere, et ex his esse, quae cursum mundi osticiumque consummant. Placeat
homini quidquid Deo placuit: ob hoc se ipsum suaque miretur, quod non potest vinci, quod mala ipsa sub se tenet; quod ratione , qua valentius nihil est, 23 casum doloremque et iniuriam subigit. Ama rationem:
huius te amor contra durissima armabit. Feras Catulorum amor in venabula impingit, sevitasque et inconsultus impetus praestat indomitas: iuvenilia nonnumquam ingenia cupido gloriae in contemptum tam ferri, quam ignium, misit; species quosdam atque umbra virtutis in mortem voluntariam trudit. Quanto his
et deitetvvt. Lim. - Tacitus : P lentia quae nimis , instremo mit au- ver φsum. Et illos das Mant. Int. ea quibri freti-erexerant, quum cecidere, Meum eos ipsos trahunt, suisque ruinis onerant. Inlus instruamur. Quoniam non prohibere poMumus quiu, en quae sortunae dehemus . fortianae obnoxis sinu noa intus animum nostrum muniamus, ut, iis amissis, aeque sortes ei hilares maneamus. Plaeeat homini quidquid Deo PM euier Hie enim sinis hominis . Naturam i. e. Deum , seqni. L. - N. Α - ton. ll. 3. V , 8. και Ουτανς
496쪽
omnibus sortior ratio ost, quanto constantior, tanto vehementior per metus ipsos et Iacricula exibit.
Nihil agitis, inquit, quod negatis ullum esse aliud χχ
honesto Bonum i non faciet vos haec munitio tutos asortuna et immunes. Dicitis enim, inter bona esse liberos pios, et bene moratam patriam, et parentes bonos. Horum pericula non potestis spectare securi; perturbabit vos Obsidio patriae, liberorum mors, Parentum servitus. Quid adversus hos pro nobis re-23sponderi soleat, ponam; deinde tunc adiiciam, quid Praeterea respondendum putem. Alia conditio est inliis, quae ablata in locum suum aliquid incommodi substituunt: tanquam bona valetudo vitiata in malam
transfertur; acies oculorum exstincta caecitate nos
assicit; non tantum velocitas periit poplitibus incisis, sed debilitas pro illa subiit. Hoc non est periculum in his, quae paulo ante retulimus. Quare8 Si amicum bonum amisi, non est mihi pro illo pei fidia patienda; nec, si honos liberos extuli, in illorum locum impie
tus succedit. Deinde non amicorum ille aut liberorum 14 interitus, sed corporum est. Bonum autem uno modo
Nihil agitis , inquis, adversarius , Εpleureus. Mhk. Aliud honesto. Sie reete ed. Er. Cum a. c. et Par. b. d. quomodo etiam debuerat. Arg. b. tia quo confusum nonuihil. Alii vulgo aliud ab
ho/ιesto', alii, quam honestum; ultum que ex scholio. Sin . Dicitis et . . . . . . bonos. NObter Ep. Lxv I, ostἱrmat hoc, et recte. qu terius virtuti x iis his uni. R .ha. Quid adoersus hos . e c. Tota linee argumentatio hoc sibi vult: uostram virtutem per clana lieque de resecretaeque mi imi liis incomni odis malisve, amicorum liberorum rel. umissim e. Fides enim non in perfidiam . nec pietas in impietatem transire pote t. Reeedit, quod virtus sibi initi natis est. Nola Stoae dogmata sunt. I υιk. Bonum autem. . . . trati. . I. e. Ea sola via qua boniam Perire potest, est si ex hovo malum factum sit. Dum in modo malum bono non successerit. lieet bovum iam non appareat, noutamen ubiit: quod quidem paulo acu-
497쪽
L. ANNAEI SENECAE perit, si in malum transit; quod natura non patitur, quia Omnis virtus et opus omne virtutis incorruptum
manet. Deinde, etiamsi amici perierunt, etiamsi probati respondentesque voto patris liberi; est quod illorum expleat locum. Quid sit, quaeris 2 Quodas illos quoque bonos secerat: Virtus. Haec nihil vacare
patitur loci; totum animum tenet, desiderium omnium tollit; soIa satis est: omniam enim bonorum vis et origo in ipsa est. Quid resert , an aqua decurrens in tercipiatur atque abeat, si sons, ex quo fluxerat, salvus est 3 Non dices vitam iustiorem salvis liberis, quam amissis, nec ordinatiorem , nec prudentiorem, nec honestiorem: ergo ne meliorem quidem. Non sa-cit collectio amicorum sapientiorem, non facit stulliorem detractio: ergo nec beatiorem, aut miseriorem. Quamdiu virtus salva suerit, non senties quid abscesserit.
26 ci Quid ergo Τ non est beatior et amico Diam et liberorum turba succinctus 2D Quidni non sit 3 summum enim bonum nec infringitur, nec augetur; in suo modo permanet, utcumque fortuna se gessit: sive illi
Senectus longa contigit. Sive citra senectutem sinitus eSt, eadem mensura summi boni est, quamvis aetatis diversa sit. Vtrum maiorem an minorem circulum
scribas, ad spatium eius pertinet, non ad formam: aicet alter diu manserit, alterum statim obduxeris,
lius ao subtilius forsan videbitur. aut uxorem tuam, die tibi te amaramee nihil. . . t i. in animo, quo- morti obnoxios , et si moriantur, inniam totum oceupat. non dolebis. Atque idem alio loco: Non senties quid abseesserit. Αb- Si vides aliquem amisso filio solutissima imperturbatio, apathia, tem, ne altim infelieem arbitreriει habita suisse videtur a stoieis virtutis nec tamen abnuas itigere cum illo. 3i summa persectio. Epictetus iu- neoesse est ; sed eaoe ne misericordia quit: Si amas Mas scille. .lie tibi ima intra Miscera tua sedeat, ne Use ει/te fcliae Mas amara ; et si forte fran- dolore Mero siletus. Ipse Marcus
498쪽
et in eum, in quo scriptus est, pulverem solveris, in eadem uterque sorma fuit. Quod rectum est, nec ar
magnitudine nosti matur, nec numero, nec tempore non magis produci, quam contrahi potest. Honestam Vitam ex centum annorum numero in quantum voles corripe, et in unum diem coge; aeque honesta est.
Modo latius virtus landitur: regna , UrbeS , Pro in clas temperat, seri leges, colit amicitias, inter propinquos liberosque dispensat officia ; modo arcto sine circumdatur pauperlatis, exsilii, orbitatis: non tamen minor est, si ex altiore fastigio in privatum, ex regio in humilem subducitur, ex publico et sputioso iure in angustias domus vel anguli coit. Aeqne magna est 31εelium si in se recessit, undique exclusa; nihilominus enim magni spiritus est et erecti, exactae prudentiae, indeclinabilis iustitia c. Ergo aeque beata est: beatum enim illud uno loco positum est, in ipsa mente; sta-Mas eum Itigentibus, nee illorum Ia-GVI mis comm Mearis. Quibus Stoieci ri, ni dictis tutelligitur eum esse Praeeipuum Stoicorum suem , ut liominem iutra se ipsum coutineaut, omni oeietatis vitie vlo expeditum: quod vero virtutis fini eoutralium est: nam virtus, inter homines meietati da-stiuatos, ideoque mitiua sibi auxilia debentes , conciliati nequit eum imis Perturbatioue. Haee apathia com naoda esse potest imperturbato illisa Pienti. sed odio digna est in so- ei ali vita. Si enim suteudum est saepius animi alleetus nobis dolores ex
citare. acque verum est eum qui nouolietia movetur calamitate, n tamquam
illum fore qui foetalibus ossiciis sa lissaeiat. Ε votis Logransii versum.
In quo scriptus est, pulseerem. Mathematici veteres non ereta in tabula,
ut hodie, sed radio tu pulvere per
mensam a. ubi cum sparso scribebant
et lineus ligura que ducebant in , atque inde Ciceroni Nat. Deor. II, i 8 Dis emi dirus. Persius e Nee qui
abaco niurieros, et secto in puloero meras seit risisse paver. Vbi Seboliastes: Geometrae consueti sunt iii abaeo, radio, id est aliquo strici sormas aliquas et mensuras in summo terrae annotare. L. - Hine Arelit medes Cie. Tusc. V, 23, dieitur homo a pulvere et radio. Sed res notior est, quam ut amplius ei exponendae immoremur. RuM. Honestam Nitram. . . orbitatis: Idem paradoxou asteri Cie. de Fiuib. Ill. I 4. R. - Tot tam hoc argumentum pertractavit Lipsius Manud. lib. III. Diss. II. In PriWatum. . . . in humilem. Subaudi locum.
499쪽
bile , grande , tranquillum ; quod sine scientia divi
norum humanorumque non potest estici, ' Sequitur illud , quod me responsurum esse dicebam. Non assi igitur sapiens liberorum amiSSione, non amicorum; eodem enim animo seri illorum mortem, quo Suam exspectat: non magis hanc timet, quam 30 illam dolet. Virtus enim convenientia constat; omnia Opera eius cum ipsa concordant et congruunt: haec 'concordia perit, si animus, quem excelsum eSSe oportuit, luctu aut desiderio submittitur. Inhonesta est omnis trepidatio, et sollicitudo, et in ullo actu pigritia. Honestum enim securum et expeditum est, interritum est; tu procinctu stat. α Quid ergo Τ non
aliquid perturbationi simile patietur 7 non et color
eius mulabitur, et vultus agitabitur, et artus refrige
scent 7 et quidquid aliud non ex imperio animi, sed
3 inconsulto quodam naturae impetu geritur 7M Fateor: sed manebit illi persuasio eadem, nihil illorum malum esse, nec dignum ad quod mens sana deficiat. Omnia, quae iacienda erunt, audacter tacit et proin pte. Hoc enim stultitiae proprium quis non dixerit,igna Ve et contumaciter sucere quae iaciat; et alio corpus impellere , alio animum , distrahique inter di Versissimos motus 3 Iam propter illa ipsa, quibus ex
SViens. Scipiens mortem suorum ita sert ut suam . aequo animo; nam virtus sibi constare debet propter convenientiam. ὀμολογιαν Leuouis, ideoque nec trepidare nee sollicita esse . qriamquam moti s naturales et ipsum snpientem ut homiuem serient, sed numquam ex ista animi constantia deiicient. Cf. Ε p. tivir, 3 not. Sal iens enim timui biis perturbationibus
earet: Cie. Acad. Qu. lv. 43, sapiena tis animum nunqi aiu uce cuPiditatem Veri, nec inelitia i. e. gestienti animi elatione voluptaria. Cic. de Fio Ill, io siti. en. tri. Similia prist ribus habet Epiet et. Enebitid. IS. 3,
1 ne quam egregia. Ruhk. Ex editum. Liberum, nullo asseeta impeditum. Inter diDersissimos motus z qu e Pr Pria sunt signa magni atque us Potentis doloris, longe prorsus coa Venientiar, quam propriam esse V t tuti Seveca allicinat . couuar
500쪽
tollit se miraturque, contempta est; et ne illa quidem, quibus gloriatur, libenter facit. Si vero aliquod timo- aatur malum , eo perinde, dum exspectat, quasi venisset urgetur; et, quidquid ne patiatur timet, iam metu patitur. Quemadmodum in corporibus infirmis
languorem signa praecurrunt; quaedam enim segnitia nervis est, et sine labore ullo lassitudo, et oscit alio, et horror membra percurrens: sic infirmus animus, multo ante , quam opprimatur malis, quatitur; praesumit illa, et ante tempus cadit. Quid autem demen- , , lius, quam angi suturis , nec Se tormento reservare, sed arcessere sibi miserias et admovere, quas differre optimum est, si discutere non possis 3 Vis scire,
futuro neminem torqueri 2 Quicumque audierit, post quinquagesimum annum sibi patienda supplicia , non perturbatur, nisi Si medium spatium transilierit, et se in illam saeculo post futuram sollicitudinem immiserit. Eodem modo' sit, ut animos
Quibus extollit semiraturque. De quum se dolore suo honestati putet, Omuesque arbitretur mirari illiniato amore illia xerit illos: quos lautolletu Prosequitur. In eorporibus Osirinis languorem sigua praecurrunt. Sic recte cd. A. et
iti aliis vatio modo corrripta. Speciosa quidem videri poterat edita inde ah Erasm. criptura, quae et in mss. Pal. quarto servata, in m. futuri languoris signa. Scit . Quia... dementius . psam angi δε- turis. Horatius in mullis locis similia Praeeipit, in primis lib. I. Od. xi, ad Leuconoen: Tu ne quaesieris, cire nevas, quem mihi, quem tibi I ἔ-nem dii dederint. M alibi: Quid sit Iuturum cras PSe quae cΓαFuturo neminem ideberri tomueri. Verbum debere, ut suspectum, tineia incliis i. Immo vero prorsus deleri debuit ,-inepto scholio natum. S. In illam saeclaIO Post futuram. Ergo saeculum hic pro anno trigesimo circiter, si vera lectio de quinquugesimo anno. Lips. - Lipsit conieetura minime necessaria est, si totum locum sic interpreteris: Qui audierit, etc. minime in praesenti Perturhator, nisi medium spetitium, i. e. IulerP situm intervallum non. dimidiam partem mente transilieus, illum dolorem qui non nisi saeculo i. e. longo post tempore suturus est, metuanticipet. Quam interpr. confirmant sequentia, in quihus de iis agitur qui se inniorum memoria contristetit. Eodem modo. Iiit. eodem libecillitate , stultitia . uccidit.