장음표시 사용
641쪽
locci mo Arithmetica. et nvaritiae commodare digitos: potius docent, nihil ad ro in i ei linere istas Com PDtationesi non esse feliciorem, cuius patrimonium tDLM-
larios lassat; imo, quam supervacua possideat urit infelicissi inus sui urus est . si, quantum habeat , PCUSe computare cogalia P. Quid mihi prodest, scire agellum in partes dividore, si nescio cum fratre divide De Quid prodest, colligere subtiliter pedes iugeri, Et comprehendere etiam si quid decempedam os fugit. silvis tem me facit vicinus potons et aliquid ex meo abra dens y Docet me, quomodo nihil perdam ex sinthias meis: at ego doceri volo, quomodo totos hilaris amit
tam. Paterno agro, inquit. et avito expellor. o Quid 2nnle ovum tuum quis istum agrum tenuit 2 Craius.
non dico hominis, sed populi sti erit, expedire PoleΝΤ
Νon dominus isto, sed colonus intrasti. Cuius Colonias es 7 si bene tecum agitur, heredis. Negant iuvi Sconsulti quidquam publicum usucapi: publicum est ho C
P.il. I. Potius quam doerat R. c. Par. a. b. d. et alii apti l Crui. Et sic
rursiis iidem libri pati , post, Potitis
quam doceat. Rursus lue hac ea I. e P.
I ia iidem . Potius qtiam hoc dιsciam.
SehW Tabularios lassat. Qui tabulis ne eepti et expensi, vectigalium et opum tirueerriti t. quos calculatores, ώριθμη nomi. es. Sic sere P. Faber ad L. 92 T. de regul. Jur. Alii interpretnntur: qui iuventarium scribunt. Cl. R. Stephan Gesuer. Thesaur. h. U. R. D et me. Alii doees. Scti . D eri isto. Vulgo discera υOD. SehW Si bene te m agitur. Id est, ut selix sis, et ex voto res suecedat, Pr Iis litae eolonus es; niit, si prolem Non liabes. ex tertii haeredis. Quid since liue redis; nam potes intestatus mori, potest tyrannus eriseere, et fisco applicare. GPa. Amant iuriseonsulti... Publieum est. Beele iurisconsultos noster ita partes uas vocat, i lippe quibus cotistat Stoicorum decreta et prinei pia in disti ei is suisse. Quum enim hi veluti regnum quoddam generis humani vel viii versalem omulum deorum homiliumqueremptiblicam statuereui, Cousequeus erat, ut et Iureconsulit bona s. publicas. communia dul,liciter accisterent, nonnullaque Oinui iure , alia tantuluili re geutium communia appellareut, quae tamen ex iure civili Romauorum esse uti in Reipub. c. inio, neque u quoquam usucasti, nequiri pos sent. CL Gerard. Nomti. Probabit. I, 8 p. 21 sqq. Riah Publιetim est hoc quod tenes etc.
Vati aut in his libri; eamdemque seu
642쪽
cluod tones; quod imi in dicis, publicum est, et quidem generis humunt. O egrogiam arte ml scis votianda metivi; in quadrii tum redigis quamcumque acceperisiarma in; intervalla siderum dicis; nihil est quod in
mensuram luam non cadat. Si artifex es, metire ho
minis linimum i dic quam magnus Sit, dic quam Pusillus sit. Scis, quae recta sit linea: iluid tibi prodest, si, quid in vita reclum sit, ignoras 2 Venio nunc ad illum, qtii coelestium gloriatur:
Frigida Saturni sese qtio stella recrPtet, Quos ignis caeli Cyllenius erret in Orbes.
Hoc scire quid prodet it 7 iit sollicitias sim, quom Sa
trirnus et Mars ex contrario stabunt, aut 'raum Mercurius vespertinum faciet occasum vidente Saturno 2 Potius hoc discam, ubicumque sunt ista, propitia EsSe, non posse mutari. Agit illa continuus o Pilo satoriam ha et inevitabilis cursus; per statutas vices remeant. EDfectus rerum omnium aut movent, aut notanti D Sed
sive, quidquid evenit, iaciunt; quid immutabilis rei
lentiam alii brevi in complectuntur, alii sustus explicant, nee forsan abs que interpolatione. Frigida. . . orbes. Versus Virgilii Georg. I. 336. me stare qtita proderit. Notine lite Senecae responderi potest ad id valuisse astronomiam ut, certas quibus astra reguntur leges relegendo. deturbaret astrologiam. quae ex in Perfecta mollis eaelestia uotitia inanaverati Sie liberales disciplinae ad id
Prusiciuut, ut animum erroribum suis et proinde terroribus, quos lati gi-guunt errores. liberent. Continuus Orus Ialorum. Quum omnia sidera partea Iovis esse diceretit Stoici, vitam sideribus atque ratiouales animas tribucbaul, quiu ea
643쪽
L. ANNALI SENECAE notitia proficiet 2 sive signiscant; quid refert providere, quod effugere non possis 2 Scias ista, nescias,
Si uero solem ad myidum stellasque sequenter ordine remicies, nunquam te crastina fallet Hora, nec insidiis noctis cutere Ferenae. .
Satis abundeque provisum est, ut ab insidiis tutus essem. Numquid ine crastina non fallit hora' sallit enim, quod nescienti evenit. Ego, quid futurum sit, nescio; quid fieri possit, scio. Ex hoc nihil desperabo; totum exspecto: si quid remittitur, boni consulo. Fallit me hora, si parcit; sed ne sic quidem sallit. Nam quemadmodum scio, omnia accidere posse, sic
scio et non utique casura. Itaque secunda exspecto; malis parat US sum. In illo seras me necesse est non Per praescriptum euntem. Non enim adducor , ut in numerum liberalium artium Pictores recipium, non magis quam StatuarioS. aut marmorarios, aut caeteros luxuriae ministros. Aeque luctatores, et totam oleo ac luto constan
tem scientiam, expello ex his studiis liberalibus; aut
et unguentarios recipiam, et coquos, et eaeteros V
luptatibus nostris ingenia accommodantes sua. Quid
Si vero... serenae. Versus Virgilii
Georg. Itaque aecianda exspecto. Ex eoni. correxi. Vulgo sec. ea . voce e superioribus temere repelita. Sch M. In i ... etintem. I. e. no Nume
rautem artes liberales ut vulgo. diam et Pictores al. in hune numerum ple-Tunaque reserebantur. Plin. N. H.
Quid enim, oro te. .. runt ρ Omuesbi altiliees nullam utilitatem habeat, quum tantum voluptatibus inserviant. et gulae samulis, qui erapula graves et mane ieiuni vomu ut . ut τdure atque potare possint. Lipsius conferri iubet Ep. cxxii. Cic. de Os.
I. 4 A eamdem sententium habeti Vulsarem autem huue morem fuisse laua Ciceronia tempore, ut Post coeua in ud vomitum irent convivae et cibo alvum Exouerarent, ue iurgius silvis auxuo iet, videre licet e tae. Or t. Pro
644쪽
onilia, oro te, liberale habent isti ieiuni vomitoves . quorum corpora in sagina, animi in macie et veterno sunt3 An liberale studium istud esse iuventuti nostrae
credimu S, quam maiores nostri rectam exercuerunt hastilia iacere. sudem tor luere, equum agitare, arma
tractare 7 Niliit liberos suos docebant, quod discendum esset iacentibus. Sed nec hac fartes J nec illae, docent aluntve virtutem. Quid enim prodest equum
Tegere, et cursum eius fraeno temperare, a flectibus
elicae nutissimis abstrahi 7 Quid prodest multos vincero luctatione vel caestu , ab iracundiu vinci 2 Quid ergo8 nihil liberalia nobis conserunt studia2 Ad alia multum, ad virtutem nihili Nam et hae viles
ex Professo arteS, qu ue manu constant, ad instrumenta vitae plurimum conserunt, tamen ad virtutem non
pertinent. Quare ergo liberalibus studiis filios erudimus 3 Νon quia virtutem dare possunt, sed quia animum ad accipiendam virtutem praeparant. Quemad- ,3 modum prima illa, ut antiqui vocabant, litteratura,
Deiot. c. 7, et Celso I, 3. Asolos vo-ent eos Cie. Fin. II, 8. Se i mox suc- erevit illa nequilia. iit vel ieiuni vo
hastile ideo, quia tequitur sudem lor ere. ln ludis exercitus gladio separabant, et ideo ventilabant: hastilo
autem, missile telum erat an rectum.
Tamen si quis tueri rectam velit: Possit e sequentibus: Nihil liberos
etura nil ieci. Schw. Ad aeripiendam virtutem Priam rani. Philo, De cringressu quaeri erudit. gentia: Vl in aedibus Mesti btilia sunt ante fores ; in oppidis μνο- urbis . Per quae in i sa itur e sie Di tuli yraeiacent liberales urtes: hiam enim νita est, quae fert ad illam. Egraeeo a Lipsio versum. Quemadmodum yrrima illa. , . t Mnιtiry Sic Cic. Pallit. 7: Illa constat ex remia litisriarum, et ea m , in
645쪽
lavr clunm pueris elementa tradimi tir, non docet it ratos artes , sed mox liraecipiendis locum parat; si et liberales artes non perducunt animum ad virtulum . sed expediunt. . Quatuor ait Esse Posidonius artium genera: sunt vulgares et sordidue . sunt ludicrae, sunt pueriles, sunt liberales. M Vulgares opificum, Iliae manu constant, et ad instruendam vitam occupatae sunt; in quibus nulla decoris , nulla honesti simula-.b tio est. Lindictae sunt, quae ad Voluptatem o Culorum atque a uvium tendunt. His annumeres licet machina toros , qui pegmata per Se si argentia excogitant, et tabulata tacite in sublime crescentia , et ullas ex inopinato varietates, aut dehiscentibus, quae cohaere
bant; aut his, quae distabant, sua sponte coeuntibus; aut his, quae eminebant, paululim in se residentibus:
o in rimuntur illae notae celemenis .i . Postea tarneu sic grum mali e vo- Cabiatur uostra, secundunt Senecam et Uui titil. Insti cie. II, I et ιέ. Ruhk.POsi lonius. Cieerouis ille celeheraequalis . t indidisse haec videri lio est in libro etris ι καθηκοντων. Mhh. Vulgares ... est. Sellulariae artes fit ut, I inrum opifices χειροτεχυαι. De iis et Cic. de Vir. I. 42 ait: Illiberales utilem et
nium , quorum vel ae , non quorumiartes emuntur. Nec aliter de iis sensor ut Xenoph. Oecou. IV, 2. Memor. Scier. II, 7. Aristoteles Re'. vl I. s. VIII, i et 2. I autum in Odo apud Corinthios erant in aesti in alio ite quadam . Herodot. II/ x67. Causa aut iulinius cout emptus couliueb itur praecipua studio belli. et aesti inali Oile
umina earum viriti tum, quae eo h Pe-
dis sce uteis adhiberi apud Rumacios solitae, quae tam arti liciose consectae era ut, ut, ubi impositi erant Dii et heroes, ne, quum pari tinnituis unice deIectarciatur Romani, e illiar edi etiam et tibicines. mimorum sal inlionibusae ei uelites si line dri sati. V. I , in causis lutealibus tolli aut deprimi, mniorex ni inoresve fieri, at tu e lucredibili celeritate dissolvi possetit in alias kubinde formas transeuntes. Tole pegma erat Tite atriam , si ii ad Curio exstruitiis sit. Pliuius XXXVI. i5. Cf. Lips. de Amphitheatro c. au. R. - De De ginalibus vide Plii Ialidrum in nouum Vitruvii: de coenati otii hiis autem aliisque ne tisiciis versatilibus Sueto. Diu ui in Nerone, et hunc uostrum Epistola xc. Paulatim in se γ esidenti a. Ex hoe loco intelliges iis inovendis et tratis mutandis illeatiorum maelituis, uni laudisque sceri ne Pro Pectibus. quod vocamus gallice chanε emens α
646쪽
his imperi totum seriuntur oculi omnia subita quin
causas non novere mirantium. Pueriles sunt, et ali. 20
quid habentes liberalibus simile, hae artes, quas υκυ-κλtους Graeci, nostri liberales vocant. Solae autem liberales sunt, imo, ut dicam verius, liberae, quibus
Quemadmodum, inquit, est aliqua pars Philosol hiae naturalis, est aliqua moralis, est aliqua ration lis; sic et haeC quoque liberalium artium turba locum sit,i iti Philosophia vindicat. Quum ventum est ad na
tia Pales quaestiones, geometriare testimonio Statur. Ergo, aiquam adiuvat, pars eius est. - Multa adiuvant nos, Dec ideo partes nostrae sunt; imo, si partes essent. non adiuvarent. Cibus adiutorium corporis est, no ix
tamen pars est. Aliquid nobi S praest ut geometriae ministerium. Sic philosophiae necessariu est, quomodo ipsi saber: sed nec hic geometriae pars est, nec illa philosophiae. Praeterea utraque sines suos habet. Sapiens
enim Causas naturalium et quaerit, et novit, quorum numeros mensurasque geometer persequitur et Supputat. Qua ratione constent caelestia, quae illis sit 11 vis, quaeve natura, sapiens SCit: Cursus et recursu S, et quasdam observationes, pec qua S descendunt et allevantur, ac speciem interdum stantium praebent, quum caelestibus stare non liceat, colligit mathema-vue, non intuore in artem exhibuisse eterea quam receutiores. Pueriles... υOciant. Grammatice i. e. ars legeudi et scribendi, gymtiastice. musica. ars deliueandi. Cf. Αristot. de Re p. VIlI, 3: artes populares alias voca ae, de quibus Ger. lo. Vossius egregie exposuit. Circa ol. Iosebolae harum artium publicae Athe- , is aperiri eoepetunt. Cf. post Derid. Hetaldi Obss. ad lus ait. et tom. VII P. 6O8. Bottiger in prolusione: uidsit docere sabulum p. t O. xx. Riahk. Est aliqua pora Philos. Temere
vulgo et iuvitis veti. libris. est animi aluiua Pars ei c. inde ob ed. Lips. S. Geometer N. A. o. quo nodo illo omnes Saa. Hoc loco geometres vulgo. Sehina vasti iam obse tiones. Priorem voculit, quum deesset vulgo, adi ei ex
647쪽
ricus. Quae oausa in speculo imagines exprimat, sciet sapiens: ill nil tibi geometer potest dicere, quantum abesse debeat corpus ub imagine, et qualis sorma speeta vidi, Iuules imagines reddat. Magnum esse solem philosophus probabit; quantus Sit, mathematicus, qui usu quodam et exercitatione Procedit: sed, ut procedat, impetranda illi quaedam principia sunt. Non est nutem ars sui iuris, cui precarium sundamentum est. Philosophia nil ab alio petit, totum opus a solo excitat. IIuthematica, ut ita dicam, superficiaria est, inolieno aedificat; accipit prima. quorum henescio adiat leviora perveniat: si per se iret ud verum, si totius
mundi naturam posset comprehendere, dicerem multum collaturam mentibus nostris, quae tractatu cae-Iestium crescunt trahuntque aliquid ex alto. 24 Vna re consummatur animus, scientia bonorum ac
inatorum immutabili, quae soli Philosophiae competis: Diliit autem ulla ars alia de bonis ac malis quaerit.
Si ire su tens. Sic commodiux ed. R. qttam vulgo seiι xv. Alii lih timendose aesens sapiens. Scit . Prec ινλιu Iundamentum est. Non videinus quomodo intelligat precarium esse in atliemati cortim suo da- metilaim: nam Mathenialici priueipia sua non longis aliunde truli utat, quaru Plitiosor bi Sua. Totiani oytis a sose excitat. Ab ipsis uuamnentis, et nulli, aliis subsidiis ab ullii liuodam et ex licitatioue desumptis: nostri dicerent, a priori. Ruhk. Ace Pit prima. Vulgo aliena a pummistis'. ubi prima vox ab Erasmo ex iug. aut ex .cholio adiecta es: et abest quidem R. a. c. et Par. a. b. ἀTum Prinei ta habet quidem M.
et ius. c. scit Prima ed. R. cum Par. a. b. d. et Griit. Denique vero pro accipit . rectius Poueturaecelut, quod est in Pal. b. d. et in Pul. 2. 3. 4. Sehwa Trahuntque. . . . ex alto. PerPeram vulgo ex illo et nec melius ex aliquo Par. b. d. t ex alio dabant R. A. e. cuni Par. a. et quinque Gruterianis; unde Perspectu Gruterus vidit, ex alto seriptum oportuisse. S. Nulla autem ars alia. Sic edd. ab. Er. Athil autem tilla ars alia dabant edd. vel t. et mssti, quam scripturam Focatum Velim , quum Praetertiouem ab ea sit discessum. S. Singialas lubet eir mire. Tenui lubet a Rul h. ex Muret i coitieet. --
648쪽
Singulas lubet circumire virtutes. Fortitudo contem P trix timendorum est; terribilia, et sub iugum libertatem nostram mittentia, despicit, provocat, frangit: , numquid ergo hanc liberalia studia corroborant 7 Fi- asdes sanctissimum humani pectoris bonum est, nulla necessitate ad sallendum cogitur, nullo corrumpitur Praemio. Ure, inquit, caede , occide; non Prodam :Sed, quo magis Secreta quaeret dolor, hoc illa altius condam. Numquid liberalia studia hos animos sacere possunt' Temperantia voluptatibus imperat, alias odit atque abigit, alias dispensat, et ad sanum modum re
digit, nec unquam ad illas propter ipsas venit. Scit
optimum esse modum cupitorum, non quantum velis, sed quantum debeas, sumere. Humunitas Vetat Super- et ibum esse adversus socios, Vetat inarum; verbis,
rebus, assectibus , comem se facilemque omnibus praestat; nullum alienum malum putat; honum aulem suum ideo maxime, quod alicui bono futurum
lientibus msstis; quod quum non ferendum videretur, ha-e i. corrigendum censuerat Pithoeus, hic bao Lipsius. Equidem haud eunetanter aret Probatuma eram, si modo aliud exemplum huius verbi impe
sonaliter sie usurpati succurrisset ι ane nee praemissa verbo aspiratio moratura me erat, nee luerarum s et
6 permutatio, satis frequenter et ut hi in libris nostris occurren&. S. Fortitudo. . . est. Non illas quainor eardinales Stoae virtutes percenset:
quod ut saceret, nihil cogebat, sed
pro lubitu nonnullus, et eas prae instantiores assetis attinebat. Rαλ . Numquid ergo corroborant. Profecto corroborant. Quod si enim nulla maiora sunt ad virtutem inei tametita, quam ipsius vir tutis exem-Pla, nonne artiunt liberalium ope
sortiter gestorum memoria remanet, atque ingenti aemulationis ardore accendit posterorum animos quis se unquam sortiorem atque ad omnia paratiorem sensit, quam quum aut Niseii, aut Reguli, aut Catonis egregia facinora apud histori eos legisse tSie quam opem liberales artes a philosophia aceepere, illam philosophiae
reportant. Illae enim artes sunt quasi nutrices omnium virtutum. Hae rudes hominum mitigant animos I nec omnino immerito eontendere poetae et oratores, homines a victu sero dtil. eitudine eantus aut eloquentiae revocatos, urbes aedifieasse et societates inchoavisse. Vide Horatium Flaeeum Arte Poetiea 396, et Ciceronem de oratore. lib. I. Ideo maxime. Vulgo id maxime, ex Mureti ing. Schw.
649쪽
ost, amat. Numquid liberalia studia hos mores pract-cipiunt 7 Non magis quam simplicitatem, quam modestiam ac moderationem; non magis quam frugalitatem ac parcimoniam; non magis quam clementiam , quae alieno sanguini tanquam suo parcit, et scit homini non esse homine prodige utendum.
D Quum dicatis, inquit, sine liberalibus studiis navirtutem non perveniri, quemadmodum negatis illa nihil conferre virtuti 2 - Quia nec sine cibo ad virtutem pervenitur, cibus tamen ad virtutem non per
tinet. Ligna nihil navi conserunt, quamvis non fiat navis nisi ex lignis. Non est, inquam, cur aliquid putescius adiutorio fieri, sine quo non potest fieri. Potest quidem etiam illud dici, sine liberalibus studiis veniri ad Sapientiam posse; quamvis enim Virtus discenda dis sit, tamen non per haec discitur. Quid est autem,
quare existimem, non suturum sapientem eum, qui litteras nescit, quum Sapientia non sit in litterisy Res tradit, non verba: et nescio, an Certiox memoria Sit,
Numanitas Numquid. . .. hos mores Praeelytum. Adeo tomen vexum est litteras, si non ad omnes virtutes, Saltem ud humanitalem comparandam eonferre , ut litterae a veteribus appellatae fuerint humaniores litterae; atque, in nostris etiam collegiis . scliolae tu quibus aut poesi aut eloquentiae fit idetiir. a Psi liantur elasses d' ktimanius. Clamentiam. Si uolt hie est sinis eloquentiae, ut elemcntiuin Pineci piat, attamen aliquando Cleluentiam Parit. Quomodo unquam, qutam de vita hominis agitur. irato tarativi animo cletuentia induceretur, sublata eloquentia' Quam piliciterrime Caesarem docuit clementiam Tullius in
Ligati ut Quam Pulchrum reportavit triumphtim eloquentia, qui nunquam soli philosophiae conligisset livisi ex lig. R. a. o. Par. a. b. d. et alii. Vulgo sine lig. ab Er. Sehw. Certior memoria. Ideo Druides apud aesar. VI. 34 Don fas esse existimabaut, versus et carmina, quae ediscereti t. litteris miandare 2 quod Caesari etiam eam ob causam iustituisse videntur. quod nolint eos qui diseunt, litteris conlisos. militi memoriae studere : quod scre pleriS-que accidit, adiungit Caesar, ut praesidio litterarum diligentiam in perdiscendo ac memoriam remittant. Spectat hue Observatio, quam Dialia tu Phaedro lom. X, p. 33o sq. bip. Tliamo Aegyptiorum regi tribuit: liuerarum usum propter rccordati O-
650쪽
quae nullum extra se subsidium habet. Magna et spatiosa res est, Sapientia: vacuo illi loco opus est: de
divinis humanisque discendum est, de praeteritis, dolaturis, de caducis, de aeternis, de tempore; de quo tino vide quam multa quaeranturi Primum, an ipsum assit aliquid: deinde, an aliquid ante tempus sit sino
tempore: cum mundo coeperit: an etiam ante mundum , quia suerit aliquid, fuerit et tempus. Innumerabiles quaestiones sunt de animo tantum: unde sit, qualis sit, quando esse incipiat, quamdiu sit: aliundo alio transeat, et domicilia mutet, ad alias animalium
formas aliasque coniectus: an non amplius quam semel serviat, et emissus vagetur in toto: utrum corpus 30
sit, an non sit: quid sit facturus, quum per nos aliquid sacere desierit: quomodo libertate sua usurus , quum ex hac effugerit cavea: an Obliviscatur priorum, et illic nosse se incipiat, postquam de corpore abductus in sublime secessit. Quamcumque partem Terum humanarum divinarumque comprehenderis, ingenti copia quaerendorum ac discendorum satigaberis. Haec, aitam multa, tam magna, ut habere possint liberum
nis negligentiam, oblivionem inanimo discentium Parere, qui pye quos
externis litterarum monimentis confisos res ipsas animo non revolvere.
Ra . Quaerantur. De his quaestionibus multus est Lipsi iis in Physiolog. tote. II. 24 , omnia hie exponere brevitas nostra non Per mittit. Mhk. lan ipsum sit aliquid. Sie ed. R.
eum Par. d. et v t. eod.:Inr. An Perse sit titiq. edd. ah Er. cum A. c. Et PBr. a. b. quod e Scholio ductum vi detur. SAE . An aliquid. muridum. etc. Sic ed. R. cum molioribus quibusquemsstis. Vulgo, an aliquid ante lem pus ait: si temytis cum mundo oovit, an et arite, etc. Sehw. Sunt de animo. Totum et hune locum ordine pertractatum videas,
si lubet, Physiol. III, Dissert. vlu et delueeps. GPs. Domitilia ed. R. eum aliis. 'Vulgo domicilium invitis libris. Sin M. x laee omnia per interrogationem ellatri haud placuit eum Bub-kopso. Etenim in quaestionibus huiuscemodi proserendis vocem ad interrogationis modum uectere non consuevimus. Colou ergo adlitaui. T.