장음표시 사용
191쪽
hiis equorum SUSPensa geStantes capita, et lanceis infixa, Ova rates lite moris sui carmine. Sunt, qui Umbros suisse, non Gallos, tradant; nec tantum cladis acceptum : et circumventis pabulatoribus cum L. Manlio Torquato legato Scipionem propraetorem subsidium ecastris tulisse, victoresque Umbros, redintegrato Praelio, victos esSe, captivosque eis ac Praedam ademptam. Similius vero est, a Gallo hoste, quam Umbro, eam cladem acceptam; quod, quum Saepe aliaS, tum eo anno, gallici tumultus spraecipuuR terror civitatem te
nuit. Itaque praeterquam quod ambo consules profecti ad bellum erant cum quatuor legionibus, et magno equitatu romano, campanisque mille equitibus dele
ctis, ad id bellum missis, et sociorum nominisque latini majore exercitu, quam romani '; alii duo exercitus haud procul Urbe Etruriae oppositi, MNMA in salisco, alter in vaticatio agro. Cn. Fulvius et L. Postumius Megellus, propraetores ambo, stativa in eis locis ha
XXVII. Consules ad hostes, transgresso Apennino, in agrum sentinatem' pervenerunt. Ibi quatuor mil-
sui carmine, Galli alἱi lue barbari vi- novius, et quam romiano Duk. - Pr mores in praelio vel 1,a ana priniores umbo. luthias a populo ina-eanum; Praelium vero ineunt cum can- Peri iam extra ordinem datum videtur; tu, ululatu, triplidiis, horrendo cre- Dii erus. Pitu armorum, scutorumque qtia fiatio. CAP. XXVII. r. Transresso --
, 23o. Rimilia Hispanorum tripudia agro citis: no vide cap. prae . . et ex memorantur iris. XXIII, 26, n. 5, et eo in seiuinatem non venire Poterant, XXV, 17, n. 4. nisi superato Apennino; Duh. o. Gullicitumnlius: v. II, a G, n. r. a. In agrum sentinatem, ut mox '
192쪽
lium ferme intervallo castra posita. Inter hostes deinde consultationes habitae; atque ita convenit, ne
UniS castris miscerentur omnes, neve in aciem de
scenderent simul. Samnitibus Galli, Etruscis Umbri adjecti: dies indicta pugnae; Samniti Gallisque dele
gata pugna : inter ipsum certamen Etrusci Umbriquc ju Mi castra romana oppugnare. Haec consilia turbarunt transfugae Clusini tres, clam nocte ad Fabium Consulem transgressi; qui, editis hostium consiliis, dimissicum donis, ut subim te', ut quaeque res noVa decretaeSSet, exploratam perferrent. Consules Fulvio, ut ex Falisco, Postumio, ut ex Vaticano exercitum ad Clu-Sium admoveant, summaque vi fines hostium depopulentur, Scribunt. Hujus populationis. fama Etruscos ex agro sentinate ad suos fines tuendos movit. Instare inde consules , ut absentibus iis pugnaretur; per biduum lacessiere praelio hostem : biduo nihil dignum dictu actum. Pauci utrimque cecidere; magisque irritati sunt ad justum certamen anuni, quam ad discrimen Summa rerum adducta β: tertio die descensum in Campum omnibus copiis est. Quum instructae acies Starent, cerva fugiens lupum e montibus exacta Per campos inter duas acies decurrit : inde diversae serae.
cap. 3O. Al. sentinatum , ut εου τηΣεουτυψατε- apud Polyh. II, 19, ubi de eadem re agitur. Sentiniam Um-hriae oppidum ait Apennini radices, hod. Sentina. Quatuor militam ;ad IX, 24, n. 2.3. Ut subinde, ut quinque res, etc. ἔ id. V, 2o, i. 4. - Εx Falisco et Viaticano, scit. agro; vide ad VIII, ia,
4. Instare inde sonsules, urgent, adhortantur milites, vel postulant, vel operam dant. Confer LXIV, I 4 extr. et ad XXXII, II, n. 4.
eta; vide ad III, 5, n. 6, et VI.
II, n. Exacta, rxturbata. Doer. - Ε montibus actia editi ante Al lum. Verum, Livius verbis cum praepositione eompositis ramitem pra PD,ili nem in regimine uddgre solet. Sic Plaut. Capt. ac . IV, Ac. I, V. 61, Iiam ego ex corpore elixam omnes macia las moerorum tibi. Cicero de orator lib. II, Eap. 48, neque re es ex haceioitato exigi sine nobilium Zissensione potuisse. ED. - Dioersae; vlae III. 6o. n. I.
193쪽
cerva ad Gallos, liapus ad Romanos cursum deflexit: lupo data inter ordines via; cervam Galli confixere. Τtim ex antesignanis romanus miles: Illac fiam, inquit , ct credos Nereis', ubi sacram Dianin feriam jacentem Nidetis. Hinc victor martius tuus integer et
intactias, gentis nos martim et conditoris nostri a
monuit. Dextro cornu Galli, sinistro Samnites' constiterunt : adversus Samnites Q. Fabius primam ac tertiam legiones pro dextro cornu; adversus Gallos pro sinistro Decius quintam et sextam instruxit; -- Cunda et quarta cum L. Volumnio Proconsule in Samnio gere haut bellum. Primo concurSN adeo aeqt in Viribus gesta res est, ut, si adfuissent Etrusci et Umbri, alit in acie, aut in castris, quocumque se inclinassent, accipietida clades suerit. XXVIII. Caeterum , quamquam commianis adhuCMars belli erat, necdum discrimen sortiana secerat, qua datura vires' esset, haudquaqi iam similis pugna in dextro laevoque cornu erat. Romani apud Fabium arcebant magis, quam inserebant, pragnam; extrahe batiarque in quam maxime serum diei certamen rquia ita persuasum erat duci, et Samnites et Gallos primo impetu seroces ' esse, quos sustineri satis sit; longiore certamine sensim residere Samnitium animos: Gallorum quidem etiam corpora intolerantissima laboris atque aestus fluere ; primaque eorum proelia plus
vertit; vide ad II, 3, n. m. . . fartitis DPtis, et aacer, ut apud Virg. AEn. IX. 566. et martialis L pus apud Florat. Od. I. LI. v. 9. Gentis martiae. romanae. Epitheton tam ad origἰnem. quam ad virtutem RomanOmni reserri potest, uti fiet. artius miles, ete. Cons. ad x XXVIII, II, n. g.
nites, etc. : vide ad lib. XXII, caP. 4s. n. 4.Cιν. XLVIII. r. com nia Mars belli: vide ad V, 12. n. 1.2. Cura datura vires esset; vide ad
3. Galios primo im eiu feroces esse
... Gallortim quidem etiam mmortaintolerantissima liaboris atque aestMa
194쪽
ἴ d LIBER X. CAP. XXVIII. . IA ue
quam virorum, postrema minus quam seminarum esse.
In id tempus igitur, quo vinci solebat hostis, quam
integerrimas vires militi servabat. Ferocior Decius et aetate et vigore anim , quanti incunque virium habuit,
certamine primo effudit ; et, quia lentior videbatur pedestris pugna, equitatum in pugnam concitat, et ipse, sortissimae juvenum turmae immixtuS, orat proceres juventutis, in hostem ut secum impetum faciant: duplicem illorum gloriam fore, si ab laevo cornu et uti equite victoria incipiat : his avertere gallicum equiatatum. Iterum longius evectos, et jam inter media
equitum agmina praelium cientes, novum Pu*na: COnterruit genus : essedis carrisque i superstans a diu Shostis ingenti sonitu equorum rotarumque ad Venit, et insolitos ejus tumultus Romanorum Conterruit
equos. Ita victorem equitatum velut ' lymphaticus pavor dissipat : sternit inde ruentes equoS VisOSque improvida fuga. Turbata hinc etiam signa legionum; multique impetu equorum ac vehiculorum raptorum per agmeu obtriti antesignani; et insequiita, simul territos hostes vidit, gallica acies nullum spatium resta e , etc.; conser XXXVIII, I ad V, 44. 4, et VII. 29, Π. 3. 4. Certamine primo e dis vires; eon adsit. XVI. 339.
5. Assedis carrisque, sorte carPentisque: nam Gallos earris ad impedimenta vehenda . non ad Pugnandum os eas. aliunde constat; Duh. CL P. 3o, assedis corrisque superstans
ad VII, I . n. a. - mPhatus Pa mr, al. Ita lymphattis curaras sit. I. 458, in ruit o ius amem L3mpliato
cursu, atque ingentea de erat actua. Sed praestat ut vulgatum fi r emu .
quod optimi tuentur. Apul.VIII, pag. 2I4, in Incitante tibiae Cantu lymphaticum tripudium. - Ρlin. XXVI. g.
in semen ejus potum lymphatica wmnia facere dicitur. ν, ED.
195쪽
184. T. LIVII spirandi recipiendique 7 se dedit. Vociferari Decius, Quo fugerent ρ quam Me in fuga mem haberent' ob
sistere cedentibus, ac revocare suSos. Deinde , ut nulla
vi perculsos sustinere' poterat, patrem P. Decium Domino compcllaris, s Quid ultra moror, inquit, sa-- re miliare fatum p Datiam hoc nostro generi eSt, utre luendis periculis publicis piacula simus. Iam egog mectim hostium legiones mactandas Τelluri ac diisu Manthiis dabo s. ti Η:ec loquutus M. Liviii in pontificem, qtiem, descenden' in aciem, digredi vetuerat ab Se pra'ire juSSit verba, quibus se legionesque hostium Pro exercitu populi romani Quiritium devoveret: de- 'voltis inur eadem Procatione, eodemqile habitu, quo pater P. Deciuq ad Veserim bello latino se j iisserat
devoveri. Uuram secrandum solemnes precationes adjecisset , Pr cc Se m re sese formidinem ac fu m, mdUmqtie ciccitis rem, cretestium R, inferox iam iras; contracturum funebrihias Hris signa, tela, arma hostium ;locumque eum fom sum Pestis et Gallorum cic Samnitium fores: haec exsecratus ili se hostesqlle, qua Consertissimam cernebat Gallorum aciem, coticitat equum: insererisque se ii,se infestis telis est ira tersectus.
XIX. Vix humanae inde Opis videri pugna potuit.
Bomani, duce eti misso, litae res terrori alias esse solet, sistere fugam, ac novam de integro velle instaurare
. Respirandi recipiendique se; vide ad VI. 24. n. 3. 8. Perculsos sustinere, retinere. CL ad Il, 44, N. 6.9. Iram em mecum hostium legiones mactandas Teutiri ae diis Manibus bo ... M. Lisium PontifC ... Pro De Dasit et erea; vide V, 41, N. 4 . Eodem habitu , qtio pater P. Decissata Veserim, etc.; Duf. VIII, 8, n. 9. Decium Patrem eum Latinis, filium cum Etrii ci , et nepotem eum Pyrri odessertantem se devovisse dicit Cicer
Tusc. Qu. I. 37. et Fin. II, as. Alii de patre tantum silioque id tradunt, et ipse Cie. Parad. I. 3.
rum) iras p contracturum . . . Pestis Sam
nitiam fore; vide ad II, 5, n. 3. et II, 44. n. s. - Ηcro exsecratus in se hostesque; vide ad librum I. cap. II,
196쪽
pugia i in '. Galli, et maxime globus circum Atans consulis corpus, Veliit alienata mente, Vana incassum jactare tela : torpere quidam, et nec PugNae memirai ASO, DOClagae. At ex parte altera pontis ex Livius cui lictores Decius tradidorat, jusseratque ProPraetorem CSSe, Ο-ciserari, vicisse Romanos, defunctos δ consulis stilo. Gallos Samnit que Telluris matris ac deorum Ma
nium esse : ruere ad se ac Nociare Decium deootam
secum aciem ; fiariarumque ac formidinis Plena omnia ad 4 hostes esse. Superveniunt deinde his restituentibus pugnam L. Cornelius Scipio et C. Marcius, cum subsidiis ex novissima acie jussu Q. Fabii consulis ad praesidium collegae missi. Ibi auditur P. Decii eventus, ingens hortamen ad Omnia pro re publica audenda : itaque quum Galli structis ante se scutis cori-
ferti starent, Dec facilis pede collato β videretur pugna,
CAP. XXIX. r. GMam de integro instauriare pugniam, ut X XvII. 19. Cons. ad II, 36. n. I . - Velut alienata mente, scit . a recta Milone. h. st. Esana, ut III, 48, . I, et XLII, 28 e t. - Vana tela, irrita, ut vani tetrus LXXIV. et vaniam teli genus,
quae passim recte restituerunt Gron v. et Drahenti. Pro viag. Pr Cansul, et . . quae tamen forma saepe etiam in omni
hiis lihris legitur, M. grat. XXIII. 3 i; XXXVII. 46; XXXIX, 29, al. , et
late defenditur a Manut. ad Cic. EP. ad Div. I, 1 3. Defunctos confvilis fato; vide a lII, 35, n. a. - Liberatos iam, Decquid piam amplius Selestilms inserisve diis debentes, post consulis mortem.
ED. - riarumque. ingent in terroris ali xἰetatisque, ut apud Ciceronem,
Mil. 33. 4. Ad hostes esse; vide ad II, ro,n. IV. - Ea nostiastata iacie. Gellius eredi d t Ciceronem verbis noMissimus et NOAssime, tanquam non latin ἰs, ah-stinuisse. Certatim tamen viros doctoaeum errori arguisse, et tria ex Cic rone loca tot tilia taxus est, laudosse
observavit I. Gronov. ad Gellium. Similiter nouissimias sariis apud Livium Occurrit; lI, 4a, in stim erat Fabiam nomen plebi propter noυissimum con-3ulem; cap. sa. Volsci noWissimos ad οι iuntur ζ llI, 4r, perrutis orta tibus eliati viae noMissimam aciem; XXII. a , jussit nοὐissimos ire equites; XXXI, 27, 'νertentem in trians in fluminis au issimo agmine udortus; XLII, 57,
197쪽
jussu legato mina Collecta humi pila, quae Strata inter duas acies jacebant, atque in testudinem hostium conjecta. Quibus plerisque in scuta si, Verulis in corpora ipsa fixis, sternitur cuneus', ita ut magna parS integris corporibus attoniti conciderent : haec in sinistro cornu Romanorum sortuna variaverat. Fabius in dextro primo i ut ante dictum est) cunctando extraxerat diem : deinde, postquam nec clamor hostium, neCimpetus, Doc tela missa, eamdem vim habere Visa; Praesectis equitum jussis ad latus Samnitium circumducere alas, ut signo dato in transversos, quanto maximo possent impetu , incurrerent; sensim Suos signa inferre jussit, et commovere hostem. Postquam non resisti vidit, et haud dubiam lassitudinem esse; tum, collectis omnibus subsidiis. quas ad id tempus reSe Vaverat , et legiones concitavit, et signum ad invadendos hostes equitibus dedit: nec sustinuerunt Samnites impetum; praeterque aciem ipsam Gallorum, relictis in dimicatione sociis, ad castra effuso cursu serebaratur. Galli, testudine lactas, conserti stabant; tum Fa-- Colleetia humi. sorte ut apud Plin. VIII. 4a: nisἰ leg. collecta stura, quia humi strata, ete. Duh. et Drah. - ntestistidinem : vide ad V. 6, n. 3.
tis in eorpora ipsa Isais 2 aptisus est, partem haesime in scutis . partem, quae teretiore essent maerorie, et facillus P netrarent, δ' ruto qui PPe, ipsa etiam corpora attigisse; Gronou. In x ΜSSoptimi est rarisque Ῥerutis, in aliis et edd. anti. Plerisque in scuta, P erisquo et erutis, Pte.; unde stroth. non male dedit plerisque in scuta, rarisqρο et eis tres, etc. Caetrrum tvm sorte te- Irim , vel risu parvi jaculi genus, et Rami it bus proprium, quod iis σαί vlos vocatum, et a qraci ipsi Raunitae.
Samnitis, Samnites dicti seruntur; vid Vogellum, II, Is; Lips. Pol. IV, 4, et Hernitim ad Virgilia .aeneida, lib. VII, v. 665.
. Sternitur cuneus: vide ad II. so, n. g. g. Gnetando extraxerat diem et vid. ad IV, 4 3 , n. 6. - Exhauserat Com. Gebhard . , aed ne unum quidem exeam plum attulit. Verum XXVIII, Is, ad id se lo diem extraxerat Sc*io. Me
sem Pugna esset. Ut autem hic cunia etando extrahere, ita morari exι
fiere; XXoIII, 44, quum inmilitia
te tis eum morarias e tracturum di ceret. Ε .
198쪽
ζ h ἰ,: LIBER X. CAP. XXIX. XXX. 187
hi iis, audita morte collegae, Campanorum alam, quingentos sere equites, excedere acie jubet, et circumvectos ab tergo gallicam invadere aciem : tertiae deinde legionis subsequi principes, et, qua turbatum agmen hostium viderent impetu equitum, instare ac territos caedere. Ipse sedem Iovi Victori, spoliaque hostium quum vovisset, ad castra Samnitium perrexit; o multitudo omnis consternata agebatur. Sub ipso vallo. quia tantam multitudiriem portae nori recepere, teritata ab exclusis turba suorum pugna oste ibi Gellius Egnatius, imperator Samnitium. cecidit. Compulsi deinde intra vallum Samnites, parvoque Certamine capta castra, et Galli ab tergo circumventi: caesa eo die hostium viginti quinque millia '. octo capta; nec incruenta victoria mit; nam ex P. Decii exercitu caesa septem millia; ex Fabii mille ac ducenti. Fabius, dimissis ad quo rendum collegae corpus. spolia hostium conjecta in acervum Iovi Victori cremavit. Consulis corpus eo die, cluia obrutum superstratis Gallorum cumulis erat, inveniri non potuit; postero die inventum rΡlatum pie est cum mullis militum lacnmis. In termissa inde omiaium aliarum rerum cura, Fabius collega sutius omni honore, laudibusque meritis celebrat. XXX. IEt in Etruria per eosdem dies ab Cn. Fulum Propraetore res ex senteritia gesta; et . Praeter ingentem illatam populaticinibus agrorum hosti cladem, pugnatum etiam egregie est: Perusinorumque et Clu- inorum caria amplius millia tria, et signa militaria ad viginti capta. Samnitium agmen, quum per Pelignum agrum sugeret, circumventuiti a Pelignis est. I x millibus quinque ad mille caesi. Magna ejus diei , quo in
io. Cresa eo die hostium viginti fama est, h. e. remm . eo die gestae P.; V. 43, n. g. rurn, ingenili quae copiariim . qu C r. XXX. t. Magna ejus diei. . . utrimque Pugnarunt, aliam vero stren
199쪽
sentinati agro bellatum, fama est, etiam vero stanti.
Sed superiecere quidam augendo fidem; qui in ho
stium exercitu peditum quadraginta millia trecentos triginta, equitum sex millia, mille carpentorum scripsere fuisse : scilicet cum Umbris TuSci Sque, quos et ipsos pugnae adsuisse; et, ut Romanorum qiaoque augerent copias, L. Volumnium pro Cori S lle ducem Con-Sulibus, exercitumque ejus legionibus consulum adjiciunt : in pluribus annalibus duorum ea consulum. Propria victoria est. Volumnius in Samnio interim res gerit, Samia iliumque exercitum, in Tifernum montem compulsum, non iteterritus iniquitate loci, sundit fugatque. Q. Fabius, Deciano exercitu relicto in Etru
ria, suis legionibus deductis ad Urbem , de Gallis
Etruscisque ac Samnitibus triumphavit. Milites triumphantem sequuti sunt; celebrata inconditis carminibus militaribus' non magis victoria d. Fabii, quam mors
praeclara P. Decii est: excitataque memoria Paretitis,
a quata eventu piublico privatoque filii laudibus. Data ex praeda militibus peris octogeni bini, Sagaque et tuni
ti, etiam apud eoa scriptores, qui rei nunc habetur; dui,itamus tamen, an veritate a qui hcunt . nec fidem exce- IO M a persanaverit. omnino aliquis indunt. Cons. III, 36, n. xx. Sed su- his numeris error e e videtur; timuerris re, excessere, transM essi sunt, enim satis apparet, cur hie. quem nunC quidam silem augendo , scilic. rem ot libri praeserunt. numerus iidym exce- numeriam copiamnia sic, quod Gron. dere Livio videretur, quum et c. praee. jam monuit, Paternas sum Deisse tam dixerit XXV millia hostium caesa, Octodes Plerique MSS pro vulg. superasse Capta; et ex Cap. 26 supra colligi Pos-Xxx VIII. 58; superiscere bene ia sit Romanos ipsos non pauciores sui se parenitim dixit Sen. de Ben. III. 3a; quadraginta hominum millibus. En.hrec hyperbole est ementiens s Ferj u. Inconditis carminibut militarietio Quintil. III, 6, et bπερακοvrittiv bus p xide ad IV, Io, n. r. - Deli Citetivα τας Aristo- in Pall. tribus το carminibus. ED. phailom in Aviti. 36 , in Plui. III, 2; 3. . Equata eventu Pithi co Priscit Theophyl. in Mati . , et υπερσαὶ siv quemii laudibus, comparata tam quoad passim. Mox post repetendum victoriam Partam, tyram quoad mor- acrimere. - Pedittim qMadraginta mi A tem spontaneam glorioso silii facto: , et e. Emendavit Sigon. quomodo strothius.
200쪽
ς ζ LIB. X. CAI'. XXX. XXXI. I 89cae; praemia illa tempestate militiae liaudquaquam spe
XXXI. His ita rebus gestis. Dec in Samnitibus ad
huc, nec in Etruria pax erat : nam et, Perusinis auctoribus, post deductum ab consule exercitum rebellatum fuerat ; et Samnites praedatum in agrum vescinum formianumque, et Parte alia in riseria imam', qu9dque Vulturno adjacent flumini, descendere : adversias eos Ap. Claudius praetor cum exercitu De inno missus.
Fabius in Etruria rebellante denuo quatuor millia et quingentos Perusian Orum occidit: cepit ad mille septingentos quadraginta : qui redempti singuli a ris trecentis decem; praeda alia omnis militibus concessa. Samnitium legio tars, quum partim Ap. Claudius Praetor, partim L. Volumnius pro consi te sequeretur, in agrum stellatem y convenerunt : ibi et Samnitium legiones omnes considunt , et Appius Volumniusque Castra conjungunt. Pugnatum infestissimis animis, hinc ira stimulante adversus rebellantes toties, illinc ab ultima jam dimicantibus spe : caesa ergo Samnitium sexdecim millia trecenti, capta duo millia septingenti; ex romatio exercitu cecidere diro millia septingenti. Felix atinus bellicis rebus, pestilentia β gravis, prodigiisque sollicitias: nam, et terram multifariam pluisse', et in exercitu Ap. Claudii plerosque fulminibus ictos 7,
apud Strabonem, et al. Esemta. hod. Demia, aeri Serma, noti longe a laeva Vulturni ripa; vide ad SA. VIII, 566. -- Querque Pria vulg. quin ex optin is MKΝ recepi exemplis Crev. et NIDin. Idem x et qua alacet legendum Pu-νahat Grunia . 3. In agrum steliatem; vide ad IX. 44 , 2. 4. Illinc ab ultima Iam Me dimia eantibus Samnitibus; conser ad I, r. n. s. - fra emo Siamnitiam, etc. ἔvids ad IX , 43, n. 8. 5. Pestilentis ς Mis annus; vide ad III. 6, n. a et 3. 6. Terram multifariam pluisse; vide ad I, 3 , n. I. . Plerosque fulminibus istos; vido