장음표시 사용
441쪽
quod cum M. Aemilio Lepido pontifico maximo in
iuriose contenderat; Sacrorumque, quam magistra
strum a censoribus conditum est. Censa sunt civium capita trecenta triginta octo millia, trecenta quatuordecim. Princeps senatus lectus Aemilius Lepidus. Inter Ptolemaeos fratres, qui dissidebant, foedus ictum, ut alter in Aegypto, alter Cyrenis regnaret. AriaratheS, Cappadociae rex, consilio Demetrii, regis Syriae, et viribus pulsus regno, a senatu vestitutus est. Missi a Senatu, qui inter Masinissam et Carthaginienses de agro iudicarent. C. Marcius consul adversus Dalmatas Parum Prospere primum, postea feliciter pugnavit:
cum quibus bello confligendi causa fuit, quod Illy
rios , populi romani socios, vastaverant; eandemque gentem Cornelius Nasica consul domuit. Q. Opimius consul transalpinos Ligures, qui Massiliensium oppi-pida, Antipolim et Nicaeam Α, vastabant, subegit. Praeterea res in Hispania β a compluribus parum prospere gestas continet. Consules anno quingentesimo nonagesimo Octavo ab Urbe condita magistratum, peractis comitiis si insequentisque anni consulibus Creatis, inire Coeperunt. Mutandi comitia causa fuit, quod Hispani rebellabant. Legati, ad disceptandum inter Masinissam et Carthaginienses missi renuntiaVerunt, Vim
a. Siserorumque , quam magistra in tuum sacrosanctorum , ius Potentius
fuit plus valuit, ut Liv. VII, 22, et XXV, i . ex codd. Leid. et Lov. 2. Cons. Gron. ad h. l. et Obss. IV, 8 ,
3. Lex de ambitu lata ; quo anno, incertum, etsi ad a. 59έ reserunt Μanui. de Leg. Rom. Cap. 28, et Sigon. de ludie. II, 3o, et Pigh. 4. Anti olim et Nicaeam, colonias Massiliensium, regioni eorum vicinas Drah. cons Strah. IV, 38o, et Polyh.
5. Praeterea res in Hismnia , etc. eon . Appian. Hisp. 56 sq. G. Magistratum , Peractis comitiis. et C. Verha corrupta. Post comtitis Pigh. ad a. 6oo inserit deρosuere, et deinde legit consules ereati inire coePerunt. At Drah. post creatis excidisse putat abdicarunt, et nosei consules Cal. Ian. ,
442쪽
LIBROnvM LIVII navalis maioriae se Carthagine deprehendisse. Aliquot
praetores, a provinciis avaritiae nomine 7 accusati , damnati sunt.
Lustrum a censoribus conditum est. Censa sunt ebvium capita trecenta viginti quatuor millia. Semina tertii belli Punici reseruntur. Quum in sinibus Carthaginiensium ingens Numidarunt exercitus , duce Ariobarzane, Syphacis nepote, diceretur esse, M. PO cius Cato suasit, ut Carthaginiensibus, quum AriR-barzanem , Specie Contra Masinissam regem, sed rovera contra Romanos, accitum in finibus haberent.bellum indico retur. Contradicente P. Cornelio Nasica. placuit, legatos mitti Carthaginem , qui specularentur, quid ageretur. Castigato senatu Carthaginiensium , quod contra laedus Et exerci Ium et navatos materias haberent, pacem inter eos et Masinissam Dincere voluerunt, Masinissa agro, de quo lis crat, cedente. Sed Gisgo, Hamilcaris filius, homo seditiosus. qui tunc in magistratu erat, quum senatus Puritu Γum se iudicio leuatis dixisset, ita bullum adversus Rotnanos suadendo concitavit, ut legatos, quo mitius Vi Olarentur, suga explicuerit x. Id nuntiantes inses tum iam senatum Carthaginiensibus infestiorem secerunt.
vel Cal. Ian. ante inire. Confriles certe eo die magistratum hoc anno iniisse. Cheonica Cassiodori et Mariani Seoti docent. 7. AMaritiae nomine accusati vid Periet. ad Sanctii Min. I l. 3 ,' p. i64 damnati sunt iudicio extraordinario ex SCto eonstituto. ut Liv. XLII, a: nam prima lex de repetundis Pecuniis, qua quaestio illa ordinaria est sacta, demum a. 6oέ a L. Calpurnio Pisone lata vid. Cic. Bevt. 27, et de Dil . II, as ) ; haec autem ante anuum illum
443쪽
M. Porcius Cato filii, in praetura mortui *, funus tenuissimo, ut valuit, nam Pauper erat, Sumptu secit. Andriscus, qui se Persei filium, regis quondam Macedoniae , ingenti adseveratione mentiretur, Romam missus. M. Aemilius Lepidus, qui princeps senatus ab sextis iam censoribus erat lectus, antequam EXSpiraret, praecepit siliis, lecto se strato sine linteis sine purpura est errent; in reliquum sunus ne plus, quam
aeris denos , consumerent: imaginum Specie, non sumptibus, nobilitari magnorum virorum- sunera SO-Iere. De veneficiis quaesitum. Publicia et Licinia nobiles seminae, quae viros suos consulares necame insimulabantur, cognita causa, quum praetori Pro se vades dedissent ., cognatorum decreto necatae
sunt. Gulussa, Masinissae filius, denuntiavit β. Ca thagine delectus agi, classem comparari, et haud dubium bellum strui. Quum Cato suaderet, ut iis bellum indiceretur, P. Cornelius Nasica dicente, nihil Jemere faciundum, placuit decem mitti legatos exploratum. L. Licinius Lucullus, A. Postumius Albinus
f a. In praetura mortui, ut apud Plui. Cat. Mai. P. 25r. Eiam praetorem deis signatum obiisse dicit Gell. XIII, i 9. Nam PavPer erat; contrarium tradit .PIut. - Andriscus, etc. Cons. Bd
3. Lecto se strato sine linteis , etc. sorte cum Iac. PeriΣ. Ieg. strato linteis sine Purpura : vix enim lintea tanti
prefii fuisse videmur, ut se illis e serri Lepidus prohiberet; Drakeuh. Cons. Viit. ad Grati Cyn. V. 8 .
Val. Max. VI, 3, g. 8, qui tamen non consulares ab iis veneno necatos dicit, sed ab illa L. Postumium tbinum constitem squem a. 599 in magistratu mortuum Fasti capit, Produnt , ab hae Claudium Asellum; quod cognomen nulli Claudiorum finit, qui circa haec tempora consules fuere; Dii L. b. Quum yraetori pro se ita cod. Sus. et alii MSS. Praedes, Preces, Plures et Praedicios . i. e. quos ille ab iis Postulaverat; nisi malis a Praetore die dicta ; Gron. ) Mades dedissent; vide ad Liv. III, I 3, n. 9 , et XXl II, 3a .
u. 3. - Cognatorum decreto necatae
sunt; vide ad Liv. XXXIX. 18, n. 4. 6. Gulussa, Masin rsae stitia, denuntia, it, indicavit . ut apud Liv.
nuntiaWil prob. Crev. , et mox haud dubie bellum strui. - P. Cornelio Na
444쪽
MBRORUM LIVII consules, quum delectum severe agerent, nec quem
quam gratia dimitterent, ab tribunis plebis, qui pro
amicis suis vacationem impetrare non Poterant, in Cui Cerem coniecti sunt Τ. Quum Hispaniense bellum, parum prospere vliquoties gestum, ita consudisset civitatem romanam, ut ne ii quidem invenirentur, qui aut tribunatum exciperent, aut legati ire vellent, P. Cornelius Aemilianus processit, et e Xcepturum Sumilitiae genus, quodcumque imperatum eSSet, profes-SuS .eSt. Quo exemplo omnes ad studium militandi Concitavit. L. Lucullus consul, qui M. Claudio Mar-
Populi viderentur, Vaccaeos et Cantabros et alias adhuc incognitas nationes in Hispania subegit. Ibi P. Cornelius Africanus Scipio Aemilianus, L. Paulli filius, Africani nepos, sed adoptivus, prOVOCatorem barbarum tribunus militum occidit; et in oppugnatione Intercatiae urbis maius 3 etiam periculum adiit. Nam murum Primus transcendit. Ser. Sulpicius Galba Praetor male adversus Lusitanos pugnavit. Quum legati ex Africa cum oratoribus Carthaginiensium et Gulussa Masinissae filio redissent, dicerentque, et exercitum se et classem Carthagine deprehendisse, perrogari sententias placuit. Catone et aliis principibus
. In camenem eoniecti sunt tonsu
les a tribuni pl. . quod ante D. Brutum et P. Scipionem coss. non factum dicit Cic. de Leg. III. s. n. ΣΟ. ubi Manut. id oratorie necipit dictum de re, quae Rnte Perraro aut semel tantum facta sit; at Wagner. ibi paucis mutatis legit et, quod ante iactum non erat, C. Gracia -- is. etc. aut Livium a Cicerone dissentire Putat. 8. L. Lucullus consul, qui M. Clau-dιo Marcello ex emend. Drnk. Proetii M. Claudius M. successerat, quum Iacessere, etc. quidam NM. quum μα-
casse vel Placasse ... Mideretur. Cons.
Appian. Hisp. 48-59; Polyb. XXXV, 'I sq. et Fragni. IIist. XXVII; Pigh. Anu. t. II, pag. 434, et Freinsu. Supplem. Liv.
lum adiit e coni. Appian. Ilisp. b3
445쪽
ΕΡlTOMAE senatui suadentibus, ut in Africam confestim transportaretur exercitus, quod P. Cornelius Nasica dicebat , nondum sibi iustam causam belli videri, placuit,
ut bello abstinerent, si Carthaginienses Clus Sem exussissent, et exercitum dimisissent; sin minus, proximi consules de Punico bello reserrent. Quum locatum a censoribus . theatrum eXStrueretur, P. Cornelio Nasica nuCtore, tanquam inutile et nociturum publicis moribus, ex SenatuSCOnsulto destructum est, populusque aliquandiu stans ludos spectavit. Carthaginien ses quum adversus laedus bellum Masinissae intulissent , victi ab eo, annos habente nonaginta duos et sine pulpamine mandere et gusture panem tantum . solito, insuper romanum bellum meruerunt.
Tertii Punici belli initium 3 aItero et sexcentesimo
Io. Annos habente nonaginta duos , Burina n. ad Petron. cap. Io 8 , an etc. potius duodenonaginta; vid. Wes- secundus, ut apud Liv. III, 33. n. I,
atramen et stramentum, tentamen et eSse, quam apud Cic. ad Div. XII.
lentamentiam . Purgamen et Purga- , et forte Virg. Εcl. Viri , 39 ubi mentiam ; Diah. In sine huius Epit. ad- Passerat. ad Cic. pro Caee. 9; Graeν. ad Cic. Phil. I, i 3. aliique pro Prim , sed Periet. Anim. Hist. cRP. , P. 282, et alii rectius Pro secundo accipiunt , monet Duker.; sed initium helli Punici IH eerte obsidionis Carthaginis ab omni hus historicis etiam auctore huius Epit. ἔ vid. n. 5 in consulatum L. Marcii Censorini et M'. MuniIii.
hunc vero ab aliis Fastorum araetoribus in a. Vrh. cond. DCIV. ab aliis in a. DCV conserti. Hinc alii Pro a lero h. l. cinniciunt quarto, alii quinto secundum Varronis, vel Potius tertio secundum Catonis, Livii et Dod Nelli chronologiam. Cons. n. 3.dnut Exe. Pithoei: Dolus praeterea Syriae et bella inter reges gesta refe
runtur ἰ inter quos motus Demetrius Syriae rex Occisus erat.
EPIT. XLIX. T. Tertii Puniet belli
initium. sc. hoc in lihro est seu resertur , altero et DC anno ab V. c., scit. coepti et intra, etc. Gronov. Forte tamen verba altero et DC ab V. e. pendent a voce initium. Ceterum altero etiam dixit Eutrop. IV, io, secundo Oros. IV, 22. Vtrum vori alter, ni
mero ordinali apposita , li. l. sit Primus , ut npud Suet. Tit. ix vid.
446쪽
LIBRORUM LIVII anno ab Urbe condita, intra quintum annum, quum erat coeptum, Consummati. Inter M. Porcium Catonem et Scipionem Nasicam, quorum alter sapientissimus vir in civitate habebatur, alter etiam vir optimus a senatu iudicatus erat γ, diversis certatum sententiis est, Catone suadente bellum, et ut tolleretur delereturque Carthago; Nasica dissuadente. Placuit tamen quod contra foedus naves haberent, quod exercitum extra fines duxissent, quod socio populi romani et amico Masinissae arma intulissent . quod silium eius Gulussam, qui cum legatis rom an is erat, in oppidum non recepissent, bellum iis indici. Prius quam ullae copiae in naves imponerentur, Vticenses legati Romam Venerunt, Se Suaque Omnia dedentes. Ea legatio. veluti omen, grata Patribus, acerba Carthaginiensi
bus suit. Diti patri β ludi ad Terentum, ex praecepto librorum sibyllinorum , facti: qui anno centesimo,
a. Se ionem Nasicam, qui etiam Dir Utimus a senatu iudicatus erat :ita et Diodor. iu Εxe. Petrese. p. 382.
Sed hie si lius suisse videtur illius, qui seir optimus iudicatus suerat; Duh. Cf. Ruperi. ad Pompon. lib. II, 9. 37; D. de Orig. Iiir. Hie, de quo etiam vid. Epit. XLVIII, bis consul fuit
n. V. 59I et 598, ac censor a. 59έ, eique ob sapientiam datum cognomen Corculum; vid. Cic. Tuscul. I, 9, tu Bruto, ΣΟ, 58, et de Nat. Deor. II, 4. Hinc et h. l. auctor Epit. dixit etiam non modo sapientissimus vir fuit, sed etiam optimus ; at perperam Pu tasse videtur, eidem homini duo e gnomina, intimi et Corculi, tributa fuisse. - Et ut tolleretur delereturque. Sic vet. lib. Leid. Berg. et Lov. a. ut omnino deleretur; sic praefert Norvie. praeter reliquas ante Sigon. edd. LE .
3. Diti patri ae Proserpinae ludi
saeculares seu Terentini, ad Terentum, Ioeum in a impo Martio propo Liberim .... Iacti ; cons. Fefitus voc.
Sae lares et Terentiam. - Annocentesinto, adde ante, aut lege ante iannum centesimiam: nam in NM. est annum centesimum et anno eentesimo
a primo P. bello; Gron. - Quingen
tesimo et altero anno ab V. c. Cons.
Censorin. cap. II, tertii ludiberunt, Antiate Liμιoque auctoribus, P. Claudio Pulchro, L. Iunio Pullo eoss. h. e. anno Di ad summam annorum Li
domum anno tr lex opinio est: Antias enim et Varro et Lioius relatos esse prodiderunt L. Mareis Censorino, M. Manilio coss. a. V. e. DCVr iciqno numero edendo alios eum nuctores , quam Livium, sequi monet Si-
447쪽
primo Punico bello, quingentesimo et allem anno ab Urbe condita, iacti erant. Legati triginti Romam venerunt, Per quos se Carthaginienses dedebant. Catonis sententia pervicit, ut in decreto perstaretur, et ut consules quam primum ad bellum proficiscerentur. Qui ubi in Africam transierunt, acceptis, quos imΡe-Taverant, trecentis obsidibus et armis omnibusque instrumentis bellicis, si qna Carthagine erant; tunc, quum ex auctoritate Patrum iuberent, ut in alium locum, dum a mari decem millia passuum, ne minuS, remotum , oppidum sacerent Α, indignitate rei ad rebellandum Carthaginienses compulerunt. Obsideri OP- Pugnarique coepta est Carthago ab L. Marcio, M'. Ma-
ctos ab una pario muros duo tribuni temere cum cohortibus suis irrupissent, et ab oppidanis graviter
quem et castellum Romanorum, quod nocte 7 expugnabant, paucis equitibus iuvantibus, liberatum est Castrorumque , quae Carthaginienses, Omnibus copiis ab urbe pariter egressi, oppugnabant, Iiberatorum is ipse praecipuam gloriam tulit. Praeterea, quum ab irrita oppugnatione Carthaginis consul alter enim Romam ad comitia ierat exercitum duceret adversus Hasdrubalem, qui cum altera manu δ iniquum saltum
4. m in alium locum ... ne mirius ο
remotiam, Omidum Iacerent: cumGron. leg. transferrent, aut ex non nullis libris in alio loco. . . remoto.
Ad rebellandum ex IIS. Leid. recepi liro ad bellandum. 5. Ab L. Mureio, M'. Manilio coss. Coi f. n. x et 3; APPiau. Puti. 56, 75
A Scignone Ahicano; vide ad Epit. XLVIII, n. i6. Aemiliano Lov. 2, quod praeferrem, si plures codd. id vellent; DraLeab. Orstiano Pal.
x et Exc. Pith. . Quod nocte exPugnabant , h. e. expugnaturi videbantur , alioquin ex- Pugnaturi erant, Parum aberant . quiuexpugnarent; Gron. Vid. Liv. III, at,n. 3. OPPugnabant primus reposuit Frob. a. I 535. CL Epit. LXXV, n. 3. 8. Cum altera manu, VOSS. alia , et Exc. Pilli. nou male a D.
448쪽
in Sederat, suasit primo consuli, ne tam iniquo loco confligeret. Victus deinde complurium, qui et prudentiae eius et virtuti invidebant, sententiis, et ipse saltum ingressus est, quumque, sicut praedixerat, su-sus fugatusque esset romanus exerCitus, et duae CO- .
hortes ab hoste Obsiderentur, cum exiguis equitum turmis in saltum reversus, liberavit eas et incolumes
reduxit. Quam virtutem eius et Cato, vir promptioris ad vituperandum linguae, in senatu Sic Prosequutus est, ut diceret, reliquos, qui in serica militarent,
umbras militare. Sc*ionem pigere sp et Populus Pomanus eo favore complexus, ut comitiis plurimae eum tribus consulem scriberent R, qrium hoc per aetatem
non liceret. Quum L. Scribonius tribunus plebis rogationem promulgasset, ut Lusitani , qui, in fidem
σtu, ad Scipionem, quod iam Plut. tu Apoplitii. notavit, et ad alios vid. intpp. Houi. translatus. Ex eo Gron.
non male coni. Molitare pro militare. xo. Vt comitiis plurimae eum Irιbus consulem scriberent, sorte taberent:
nam Prima lex tabellaria a Gabinio
lata est demum a. V. coud. DCXIv, ante quam suifragia pronuntiabantur. nou scribebantur; Gron. xi. L. Scrιbonius Libo tribunus pl. rogationem Promulgasset, ut Lusi
tant , qui ... a Ser. Sulpicio Galba in
Galliam υenissent, venditi seu vetitam
dati essent. In Gallia emendavit Sison. et in textudi recepit Crcv. LEM. ). Sed vulgatum , licet locutionis huius exempla mihi non supPetant, Draesero: nam in Gallia vendit, qui alibi constitutus vendit ea conditione , ut tu Galliam abducatur, sicut apud IM-vium, XXIX, I 3, acribere Romae I giones in Bruttios mittendas et certe Galba, qui praetor Hispaniam ulteriorem obtinuit, non videtur Galliam, alterius provinciam, adiisse, ut in ea captivos Lusitanos venderet, sed id potius in ipsa Hispania ementibus Gallis secisse, qui eos in Galliam adsumerent; DraL. Nota Dii heri est:
α Rogationi causam dedit perfidia Galbae praetoris in Lusitanos, quam Appian. Hisp. 58 sq. Cic. Brut. 23 , et pro Mur. 28, Val. Max. VUI, I , f. a. IX, 6, S. a, Suet. Gath. 3,
oros. IV, ur, et alii narrant. Sed vel plura sucre huius rogationis cupita, vel ulla rogatio separatim a Scribone in Galbalu lata est. Nam Cie. de Or. l. 53, Libonem in eum quaestionem, et in Brut. 23 , rogationem mirilegii si
milem tulisse, auctor est. De rosatione , ut Lusitani in libertatem restitue
rentuD , alibi nihil proditum inveniteatu . quae in GaIhain lata erat, Cat nem suasisse, addit Cic. Brut. 23
449쪽
populi romani dediti, a Serv. Galba in Galliam vo-nissent, in libertatem restituerentur, M. Cato acerrime suasit. Exstat oratio in Annalibus eius inclusa. Q. Fulvius Nobilior, et saepe ab eo in senatu laceratus. respondit pro Galba; ipse quoque Galba, quum
se damnari videret, complexus duos filios praetextatos et Sulpicii Galli filium, cuius tutor erat, ita mi Serabiliter pro so loquutus est, ut rogatio antiquaretur. Exstant tres orationes eius, duae adversus Libonem tribunum plebis rogationemque eius, habitae de Lusitanis : una contra L. Cornelium Cethegum, in quo Lusitanos propter sese castra habentes 4 caesos satetur, quod compertum habuerit, equo atque homine suo ritu immolatis . per speciem pacis adoriri exercitum suum in animo habuisse. Andriscus quidam, ultimae sortis homo , Persei regis se filium serens et mutato nomine Philippus vocatus, quum ab urbe PO- manu, quo illum Demetrius Syriae rex ob hoc ipsum
quod Val. Max. VIII, I , g. 2, Cato nem actioui tribuniciae subscripsisse dicit. Sed eatra non acceptam suisεe , uppuret ex iis, quae in seqq. et apud Cic. ac Val. III al. ll. ll. et Quintil. Insti orat. II, I S, de ratione, qua Galba periculum evaserit, traduntur.
ex tr. Galbam a Catone ad populi H-dicium adductum, Plut. in Cati et Ructi de Viris ili. cap. 47, a Catone ac solum scribuut, in hanc se utentiam accipio, Catonem in suadenda rogatione Scribouia ita as'ere et vehem cuter apud populum de Galba loquutum, quod Cic. dicit . et ita accu-
hutorie crimen eius exaggeraSSe, ut Pro accusatore haberi potuerit. Nam Catoue in suasoris lautum partes egis-
ad Appian. l. l. qui διερευγε reddit
stilere solebat, sta saepe in iudicium
ra. Extat oratio Catonis in Annalibus , Originibus, eius inclusa; cous. ad Liv. XLV. 25, n. 2; Cic. Brut. a3; et Voss. Hist. Lat. I, 5.
3. Pr ter sese castra habentes pvid. Liv. XXI, 27, n. 6. Vet. lib. Promae. Voss. et Mend. et ed. Camp. LEM.t4. Andriscus quidam seu Pseud philippus, Adramyttenus, ultimae sortιs homo, etc. cons. Flor. Il, I 4;
450쪽
mendaClum miserat, clam profugisset, multis ad sausam eius sabulam, velut ad Veram δ=, coeuntibus, Contracto exercitu, totam Macedoniam aut voluntate incolentium, aut armis occupavit. Fabulam autem talem finxerat. Ex pellice se et Ρerseo rege ortum, traditum educandum Cretensi cuidam esse, ut in belli casus, quod ille cum Romanis gereret, aliquod velut semen regiae stirpis exstaret. Perseo demortuo, Adramyttei se educatum usque ad duodecimum nnnum aetatiS, Patrem eum eme Credentem, a quo educaretur, ignarum generis suisse sui. Assecto deinde eo, quum prope ad vitae sinum ultimum β esset, detectam tandem ibi originem suam, salsaeque matri libellum datum, signo Persei regis signatum, quem sibi traderet, quum ad Ρuberem aetatem venisset; obtestationesque ultimas adiectas, ut res in occulto ad id tempus servaretur. Pubescenti libellum traditum : in quo relicti sibi duo thesauri a patre dicerentur. Tum scientem mulierem Subditum se esse νοῦ, veram stirpem ignoranti edidisse' genus; atque obtestatam, Ut prius, quam manaret ad Eumenem res , Perseo inimicum, excederet iis locis, ne interficeretur. Eo se exterritum, simul Sperantem
aliquod a Demetrio Ru ilium, in byriam se contulisse; atque ibi primum, quis esset, palam eXPromere uuSum.
Thessalia, quum et illam invadere armis atque DC-35. Ad salsam eius fabulam , ser- Drahenti. qui et ibi pro sibi dedit ex munem, rumorem, quem ipse de se emend. lac. Periet. erebat, Veliat ad Meram ; vid. Liu. I , t . Seientem mulierem subditum l. v. S. Famam quidam MSS. se esse, suhdititium quod demunx ε. μορε ad ultim. M. finem et vid. dedit ed. Ven. a. 3438 . ut BPudod Liv. Vt, 42, n. s. - Detectam Terent. Heaul. V, 3, v. I Scierat. tandem ibi, tum, originem suam μι- intilii MSS. , proh. Drah. Voss. Berg ae matri et Iibellum duιum malebat, et Boend. se subductum esse. LEM.