M. Tullii Ciceronis De officiis ad Marcum filium libri tres

181쪽

plorum si nostra res piissilica cum saepe limi maxime es, Punico se sindo, quae cannensi calamitate accepta maiores ammos habui quam umquam rebus secundis. Nulla trinoris signi, similo, nulla mensi pacis. Tania vis est honesii, ut speciem utili, 48 tatis obscuret Athenienses cum Persarum impetum nullo modo

POSSΡnt sustinere statuerentque, ut iube relicta coniugibus et libe- ris roegene depositis naves conscenderent libertatemque Gradiciae classe defenderent, Cyrsilum quemdam suadentem, ut ii urbe manerent Xerxenique reciperent, lapidibus obruerunt. Atqui ille utilitatem sequi videbatur, sed ea nulla erat repugnante horti, sulle. 49 heniistocles post victoriam eiu helli, quod plura Persis luit, dixit in contione se habere consilium rei publicae Salutare sed id sciri non opus esse postulavit ut aliquento opulus darei, quicum omni icaret. Datus est Aristides. Iuic ille, classem Lacedaemoniorum, quae subducta esset ad Gytheum, clam incendi posse, quo facto si angi Lacedaemoniorum opes neceSSeesset. Quod Aristides cum audisset, in contionem magna 1-pectatione venit dixit lue perutile esse consilium, quod Themistocles adferret, sed minime honestum. Itaque Avienienses, quod honesium non esset, id ne utile quidem putaverunt totamquρ eam rem, tuam ne audierant quidem auctore Aristide repulsioverunt Mesius hi quam nos, qui pumias immunes, socios veri gales habemus.

ae Manea ergo, quod turpe sit, id numquam utile esse, qtum quidem, cum id, quod utile esse putes, adipiscare. M

νον αυτον ceλλα καὶ αἱ γυναικες

Pompeius sebor balten, Wie M silia uti de Imnis Deiotariis,nen Caesar or Stras elaena it

182쪽

enim ipsum, utile putare quod turpe sit, calamitosum est. Sed 50 incidunt, ut supra dixi, saepe causae, cum repugnare utilitas honestati videatur, ut animadvertendum sit repugnetne plane an possit cum honestate coniungi. ius generis hae sunt essi nes Si exempli gratia vir bonus Alexandrea Rhodum magnum menti numerum advexerit in Rhodiorum inopia ei sanie summaque annonae caritate, si idem sciat complures mercatores Alexandrea solvisse navesque in cursu frumento onustas petentes Rhodum viderit, dicturusne sit id Rhodiis an silenti suum quam plurimo venditurus Sapientem et bonum virum singimus de eius deliberatione et consultatione quaerimus, qui cel

turus Rhodios non sit, si id turpe iudicet, sed dubitet an turpe non sit. In huius modi causis aliud Diogeni Babylonio ideri isoles, magno ei gravi Stoico, aliud Antipatro, discipulo esus, homini acutissimo Antipatro omnia patefacienda, ut ne quid omnino, quod venditor norit, emptor ignoret, Diogeni venditorem, quatenus iure civili constitutum sit, dicere vitia oportere, cetera sine insidiis agere et, quoniam vendat, veste quam optime re

Antipater aus Tarsus, Sehillarundinachiniger es mogenes und

183쪽

mPraeus dere. Advexi, exposui, vendo memii non pitiris quam celeri so 52 asse etiam minoris, cum maior est copia. Cui si iniuria Moritui Antipatri ratio ex altera parte: Quid ais tu, cum hominitiis consulere debeas et servire humanae societas, eaque lege ius sis ei ea habeas principia naturae, quibus parere ei quae sequi debeas, ut utilitas tua communis sat utilitas vicissimque communis utilitas tua sit, misis homines quid iis adsit com- moditatis et copiae ' nespondebit Diogenes fortasse sic: Aliud

est celare, aliud tacere, neque ego nunc te celo, si tibi non dico quae natina deorum sit, qui sit sinis bonorum, quae tibi plus prodessent cognita quam tritici vilitas. Sed non quidquid tibi

5 audire utile est, id Ili hi dicere necesse est Imna Vero' inquiet ille, necesse est, si quidem meministi esse inuisi ho Inanes natura coniunctam societatem.' - Memini' inquiet ille, sed num ista societas talis est, ut nilii suum cuiusque sit Quod si ita est, ne vendenduinintlidem Si quicquam Sed doli ldum.'13 Vides in hac tota disceptatione non illud dici: Quamvis hoc impe sit, tamen quolitani expedit, faciam, sed ita expedire.

ut turpe non sit ex altera autem parte, ea re, qui tuli e Sit 54. non 8 Se s littenduin Vendat aedes vir bonus tiropter aliqua . Vitia, qttile pSe norit ceteri ignorent, pestilentes sint et habeantur salubres, ignoretur in innibus cubiculis apparere serpentes, male materiatae sint ruit in is . sed hoc praeter doininum nemo sciat quaero si h suae eniptoribus venditor non dixerit aes isque vendiderit pluris nulli ipiam se venditurum putarit, num Id in-

55 iuste aut improbe fecerit Ille vero' inquit Antipater. Quid est

eum maior est coma, nami dem

darem alie mi de Negation ve

eten wiirde de fin III, 20, 67 si in

urbe mundove eommuni non advor

satur ius, quo ni us suum cuiusque

184쪽

pnim aliud serranti viam non in iis inare, quod Athsenis execrat loli1bus publicis 3 DPlum est, si ho non est, empl0rem pati ruere et lier rroron in maximam spatulani incurrere Plus etiam est quam iam non mon Strare litui estis cientem in errorem alterum inducere. Diogenes contra: Num te emere coegit,

qui ne hortatus quidem est Ble quod non placebat proscripsit, in quod placebat emissi. Quod si qui proscribunt villam bonam beneque aedificatam,' non existiniantur sesellisse, etiamsi illa nec bona est nec aediscata ratione nauli minus qui O-mum non laudarent. Ubi enim iudicium emptoris est, ibi fraus venditoris quae potest esse Sin autem dictum non omne praestandum est, quod dicium non est, id praestandum uias Quid vero est stultius quam venditorem eius rei, quam vendat, vilia nam are Quid aurem iam absurdum quam si domini iussu ita praeco praedicet: domum pestilentem vendo' ' Sic ergo si quibusdam causis dubiis ex altera parie defenditur honestas, ex altera ita de utilitato dicitur, ut id, quod utile videatur, non

modo sacere honestum sit, sed etiam non sacere turpe. Haec est illa, quae videtur utilium fieri cum lionestis saepe dissensio. Duae diiudi an ita sunt: mul lum, ut quaereremus, eXposuimuS, sed ut explicareinus. Non igitur videtur nec frumentarius ille TRhodios nec hic aedium venditor celare emptores debuisse. N

tur, si palum appareant, eonditorem non obliga ni d. h. verpnichten iun nicti si das Gesane einetustelio, praestare resuri sit, at, servum veriosum, domum beneueriferiam

ex altera naris, vom Antipater, sue de das iit aliphe in de unb schrankten ossentiet hestehi. 56. non ut quaereremus, d. i. ut inanem quaeStionem institueremus.

exponereian Gegensata tu explicars istaura andeuten, ast proponere Bret. 44, 164 μι, etiam dicta quam scripta quod quibusdam capitibus' osius nee e Mati intines i licet.

185쪽

DE OFFICI Sque enim id est celare quidquid reticeas, sed cum qli sed tu scias, id ignorar emolumpnii illi causa piis eos, quot uni intersit id Scire. Io . uti ni Pinnis genus luali sitis cuius lio minis quis non vidi i Certe non aperti, non Sin plicis, non ingemit, non iusti, non viri boni, versuti potius, obscuri 3Stuti, allacis, malitiosi callidi veteratoris, vafri. Haec tot et alia plura nomeinutii sest viliorum subir non ulla' 14 Quod si vituperandi qui relicuerunt, quid de iis existimandum 58 est. qii orationis vanitatem adhibuerunt C. Canius eques Romanus, nec infacetus et satis litteratus, ctim se Syracusas Oliandi ut ipse dicere solebat non negotiandi emis contulisset, dictitabat s hortulos aliquos emere velle, quo invitare amicos et ubi se oblectare sine interpellatoribus posset. Quod cum percrebruisset, Pythius ei quidam, qui argentariam saceret Syracusis, venales quidem se hortos non habere, sed licere uti Canio, si vellet, ut suis, et simul ad menam hominem in hortos imumst in posterum diem. Cum ille promisisset, thim Pythius, qui esset ut argentarius apud omnes ordines gratiosus, piscatores ad se convocavit et ab iis petivit, ut ans sitos ii ortulos postridie piscarentur, dixitque quid eos sacer vellet. Ad menam tempori venit Canius opipare a Pythi apparatum convivium cymbarumani oculos multitudo, pro se quisque quod ceperat adserebat,

eere aliq/rid, quidquid id est. minis musio est. Dami mill Cic. nichi das visis tum gelisten

14. 5 . orationis ranitatem I, 42, 150 nihil proficiant nisi ad modum mentiantur, re quicquam turpius ranitate. q. ibi muliis sinerari ut impertiens.

cum Maurus accusaret Rufilium ambit is strem Us cor xul exarsi Iactus, ille reputium tuliεset, et in eius tabulis ostenderet litteras A. F. P. R. idque die re esse actum Ids P. Rutilii Rutilιus ver o anteia

tion post relatum, C. Camius eques Romanus evin Mo adesset, neutrum illis litteris declarari. inder ς' inquit Maurus, Aemiliosi cit, plectitur Rutilius. hortulos, d. i. villam. In dies Sinne mar hortuli stehender A -dmini den 12 risein.

186쪽

ante pedes Pythi pisces abiciebamur. Tum Canius: Quaeso' sinquit, quid est hoc, Pythi tantumne piscium iantumne cymbinim ' Et ille d minim ' inquit, hoc loco est, Syraci sis quidquii est piscium, hic aquatio, hac villa isti carere non possunt ' Incensus canius cupiditate contendit a Pythio ut e deres Gravale ille primo Quid millia impinat. init homo e pidus et locuples lanii, quani Prinius voluit, et emit immictos. Nomina facit, negotium coniicit. Invita canius postridie famili res suos, venit ipse matur' scalmum nullum videt. Quaerit ex proximo vicino num seriae quaedam piscatorum essent quod eos nullos videret. Nullae quod sciam . ille inquii, sed hic piscari nulli solent. Itaque heri mirabar quid accidisset. Stomachari scanius sed quid faceres Nondum enim Aquilius collega eos miliaris meus protulera de dolo malo formulas in quibus ipsis cum ex eo quaereretur quid esset dolus malus, respondebat, eum esse aliud simulatum, aliud actum. Hoc quidem sane hi-culente, ut ab homine perito desiniendi. Ergo et Pythius ei omnes aliud agentes, aliud simulantes perfidi, improbi, malui i. Nullum igitur eorum factum potest uilla esse, cum sit in vitiis inquia

natum.

Quod si Ailuiliana desinitio vera est ex omni vita simula 15tio dissimulatioque tollenda est. Ita nec ut enaa melius, nec ut ii vendat, quicquam intulabit aut dissimulabit vir bonus. Athalis' de orat. I, 18, 2 pro e quisque quod poterat de simo et a bone oratoris disputabat. 59 arat ius se agit, maesit Schwierineven. - instructos, init

nomina Iaert nam I. Pythius. Dass

cum eos nullos videret p. Roscio

dierunt.

die tetriere Art is hie sedacti.

Aelinlicite Bestimmunge enthieli schon die leae Plaetorio s. g. g. 6lu. I, 10 32. in quibus is mit respondebat Euverbinden In den Formeles rauehdie Definition enthalien.

187쪽

M MFiciisque His doliis malus et legibus erat vindicatim, ut tutela duodecinitabulis, circumscripsi adulescensium lege Plaetoria, et sine lege iudiciis, in quibus additur, O viis foris. Reliquoriun autem iudicioriun haec verio maxime omlimi in ari uino rei uxoriae vulvsa Eurius, in fiducia, iNTER ONO BENE Asio. Quid ergo' aut in eo, usion Eous Euvius potest ulla pars inesse Dina.

15. i. erat rindieatus, nares.

sebon vor Ailuiliti R.

den halte, ob die Forderunc nau

traria. .

188쪽

aui, cum dicitur 1NTER BONO BENE HiEn, quic piam agi dolose in malitiose potest Doliis autem malus in simulatione, ut ait Aquilius, continetur. Tollaudum est igitur ex rebus contrahe dis omne mendacium. Non illicitatorem venditor non qui con- ira se liceatur emptor apponet Uterque, si ad eloquendum venerii, non plus quam semel eloquetur. . quidem Scaevola P. F., 2 cum postulasset ut sibi undus, cuius emptor eras, semel indicaretur idque venditor ita secissei, dixit se ili iris aestimare asdidit centum milia Nemo est qui hoc iri boni suisse neget, sapientis negant, ui si minoris quam potuisses vendidisset. Ilaec igitur est illa pernicies, quod alios bonos, alios sapiuntes existimant. Ex quo Ennius: nequiquam sapere sapientem, qui ipse sibi prodesse non quires. Vere id quidem, si quid osset prodesse mihi cum Ennio conveniret. ecalonem quidem Rhodium 63 discipuluin Panaetii, video in iis libi is quos de officio scripsit, Q. u heroni dicere sapientis osse nihil contra mores, leges, instituta acientem habere rationem rei a initiaris. Ne lue enim solum nobis divites esse volumus, sed liberis, propinquiS, an i-

62. . Mureus eae M. P. F. et I, 2, 116. - - . Aus ad sinu. VII, 6 sielit muli, das de Vera in de Medea stan undis lautete qui pse sibi

sapiens prodesses non quia nequia rudiuravit, eine Nachahmuli von

Brut 3I, 117 vita severus et congrueris cum ea disciplina, quum e0

de oratio obliqua mir plotglie in

die recta libergegangen, gl. q. 03. Das Lungehehri finil stallta orat. I, 54, 23 sed, inquit, ut a mihi ea esos Simonios attulisses non uterer

189쪽

--Fricus cis maximeque rei publicae. Singulor in erum facultates et empla divitiae sunt civitatis Huic Scaevolae lacum, de quo paulti

ante dixi placere nullo modo potest. Etenim omnino tantum se negat saetiirum compendii sui causa quod non licstat. Huic nee 64 laus magna tribuenda iec gratia est. Sed, sive et simulatio dissini viatio dolus talus est, perpaucae res sunt in quihus non dolus malus iste versetur, sive vir bonus est is, qui prodest. quibus poteSt, nocet nemini certe istum virum bonu In non sa-cile reperinius Numquam est igitur utile peccare, quia semper est turpe, et, quia semper est honestum virum hontun esse, semper est utile.

16 Ac de iure quidem praediorum sancium apud nos est iures civili ut in iis vendendis vitia dicerentur, quae nota eSSent venditori. Nam cum ex duodecim tabulis satis esset ea praestari,

quae esseni lingua nuncupata, quae qui insuatus esset, dupli poenam subiret, a iuris consultis etiam reticentiae poena est constituta. Quidquid enim esset in praedi vitii id statuerunt, si venditor sciret, nisi nominatim dictum esset, praestari opo si iere. Ut, cum in arce augurium augures acturi essent iussissenseque T. Haudium centumalum, qui aedes in caesio monte habes in demoliri ea, quorum altitudo moere auspiclis, clauisius proscripsit insulam, vendidit, emit P. Calpurnius Lanarius. Huic ab auguribus illud idem denuntiarum est. Itaque Calpurnius eum demolitus esset cognossetque claudium aedes postea proscii

s rauch werden. 16. b. praediorum praedium ist edes uillae Neglicli eligenthum. ea duodecim tabulis Nae Festus p. 173 ed. Mulier, nuncupata hies das Geset eum nolumina

mancipiumque, uti sing mimineupa sit, ita ius exto. quae qui insidiatus esset, ami. Was de Nauser ausdriicklich gestast hauriretieentiae poena Als Gr diue

66. in arcer Festus p.ra ριἰ ιn appellabant antiqui, qu Πιν Os arsm dicimus, quodibiaraure

tem.

190쪽

UB. m. v. 15. 16.

psisse, quam esset ab augurilms domo liij iussus a Ibitrum illum

adegit, Ut DucID IBI DARE FACERE OPORTERET EX FIDE BONA.

M. Cato sententiam dixit, liuius nostri Catonis pater L enim ceteri ex patribus, sic hic qui illud himst progenuit, ex filio est nominandus. Is igitur iudex ita pronunciavit, cum in vendundo rem eam scisset et non ironuncias Set emi tori danmum praestari oportere. Ergo ad idem bonam statuit pertinere no 67 tum esse emptori vitium ilhiod nosset venditor duod si recte iudicavit, non recte frumentarius ille, non recte astili uin peStilentium venditor tacuit. Sed huius modi reticentiae iure civili omnes comprehendi non possunt quae autem OSSunt diligenter tenentur M. Marius Gratidianus, propinquus no Ster, C. Sergio ratae vendiderat aedas eas, quas ab eodem ipse paucis anteamiis emerat. Eae serviebant, sed hoc in mancipio Marius non

dixerat. Adducta res in iudicium est. 0raiam Crassus, Gratidianum defendebat Antonius. Ius Crassus urguebat, quod vitii venditur non dixisse sciens, id oportere praestari . aequitatem Antonius, quoniam id vilium ignotum Sergi non fuisset, qui

arbitrum illurn adsedit. Riphi diri

Ausdrue sur illum adduxit ad arbitrum. lurum talprum ius iuruiseoum aduere. luidquid sibi - eae id bona.

de Fordereng. Vinsuuidiger, te sie: in in paret eum m disero fuere oportere, id iudeae et

condemnato, a non paret, absolluto. Beimmaus sagis de Nauser Pr

mareos quidquid disere seres oportet eae side inui. Die Antwori

War Promitto.

M. Cato GelI. XIII, 20, 4 M. Cato tribunus plebis ui etpra turam petens mortem obiit Idas marim I sit eae o us natio est M. Cato praetorius, qui se bino es-

emisiti amentire, modo eis det. M. Marius Gratidianus s. q. 80. Ε War de Soh oder Enhel des M. Gratidius, dessen Schwester mit demGrossvater ieem ver irathet War. Der inde de berith intenuarius atte ili adoptiri. In D rsullanischen Proscriptio Wurde ervon Catilina mordet, naelidem erxweimal die Praetur ver altet batis Derseste proces mi C. Sergius Wird de or. I, 9, 177 linvroeben. C. Sermus Silus, Praetor 657 973,