M. Tullii Ciceronis De officiis ad Marcum filium libri tres

41쪽

DE OFFICIIS nostri partem patria vindicat, partem amici atque ut placet Stoiacis, quae in terris gignantur ad usum hominum omnia creari,

homines autem hominum causa esse generatos, ut ipsi inter se alius alii prodesse possent, in hoc naturam debemus ducem Se qui communes utilitates in mediunt adferre mutatione ossiciorum, Ti. i. dando, accipiendo, tuin artibus, una opera, tum lacultatibus de-- ώ-23 vincire lionii num inter lion uites societatem Fundanaen tum autem est iustitiae fides id est dictorum conventorumque constantia et Verit3S. X quo quant qua In hoc Videbitur ollasse cuipiam durius tamen audi, alitu imitari Stoicos, qui studiose exiluirunt

unde verba sint ducta, credamusque, quia 'stat' quod dictum est, appellatam fidem. Sed iniustitiae genera duo sunt: unum eorum, qui inserunt, alterum eorum, qui ab iis, quilvis sertur possunt non lirO- pulsant iniuriam. Nam qui iniuste uilli tui in luseni pi3 In lacit aut ira aut aliqua perturbatione incitatuS, IS quaSi manu ad terre videtur socio qui autem non desendi nec obsistit, si potest, iniuriae, tam est in vitio quam si parentes aut amicos aut patriam

deserat.

24 Atque illae quidem iniuriae, quae nocendi causa desiluit lytria inseruntur, saepe a metu proficiscuntur, cum S ilui nocere al

teri cogitat, timet ne, nisi id fecerit, ipse aliquo adficiatur incom-

durius ivgl. Τuse. IlI, 8, 18 etsi Meserit fortasse durius, e Thinis si abest aue in tu de rep. Non.

p. 24. aut aliqua perturbatione, durehimen vel che Leiden schali. Fite alius quis stetit aliquis nichi, doch

sende egris aliquis ei si h :or. II, 4b, 178 iud ant dro aut amor aut eupiditates aut aliqua premesione mentis. quasi bolebi sies aus dem non

Sat manus a fore socio, de ausder stoischei Philosophie tu erklύ- re ist, nae Melcher alle verniinin

42쪽

LIB. I. c. 7. 8. l. modo Maximam Ileni partem ad iniuriam faciemlain adgrediuntur. il illius haritur ea, IIIa rniicupiverunt: in quo vitio latis stine patet avaritia. Expoluntur autem divitiae cum ad usus vitae necessarios tum ad pori ruendas voluptates. In quibus auten 25

maior est antinus, in iis pectiniae cupiditas spectat ad opes et ad gratificandi facultatem, ut nuper M. Crassus negabat ullam Satis magnam pecuniam esse ei, qui in republica princeps vellet esse, euius fructibus exercitum asere non posset. Delectant etiam

vias ei apparatus vitaeque ciuius cum Hegantia et copia quibus rebus essectum est ut infinita pecuniae cupiditas esset. Nec vero res familiaris amplificatio nemini nocens vituperanda est, sed fugienda semper iniuria est. Maxime autem adducuntur 26 plerique, ut eos iustitiae capiat oblivio, eum in imperiorimi, honorum, gloriae cupiditatem inciderunt. Quod enim est apud

Ennium, Muta sanctu societas,

Me sides regni eat, id latius putet. Nam quidquid eius modi est, in qu non possint ire excellere, in eo sit plerumque tanta contretio, ut dissicinia

muni sit servare sanctam societatem: Declaravit id modo emeritas C. Caesaris, qui omnia iura divina et humana pervertit propter eum, quem sibi ipse opinionis errore suixerat, principatum. Est autem in hoc genere molestum, quod in maximis animis splendidissimisque ingeniis plerumque existunt honoris imperii, Polemiae gloriae cupiditates. Quo magis cavendum est ne quid

in eo genere peccetur. Sed in onmi initis lilia permultum interest 27 utrum pertita batione aliqua alii mi, quae plei uni flue luevi eS et ad ten pus, an conSulto et cogitata liat iniuria Leviora enim 26. πιι nee sufes uni, indem Ednisthum, d. h. Mi de Edni-

Est autem: q. 64 sed illud odiost

genus eastigatiorias raro invitiquerememus ad lam. Vii 22 bene potus

andere Sein.

43쪽

M moessimi ea, Quine rapiniuio aliquo motu aerioni, quam ea, quae naedua ei prii Maia inses unis Ac de insemina quidem imoria satis dictum est. Praetermittendae autem defensimus deserendique ossiculi 28 res solent esse causae. Nam aut inimicitias in laborem aut sumptus suscipere nolunt, aut etiam neglegentia, pigritia, inertia aut suis studiis quibusdam occupationibusve sic impediuntur, ut

eos, tuos tutari debeant, desertos esse patiantur. Itaque videndum ei, II non satis sit id o Iuod apud Platonem est in philosophos dictum; Iuod in veri investigatione versentur quodque ea, quae plerique vehementer expetant, de quibus inter se digladiari soleant contemnant et pro nihilo putent, propterea iustos esse. Nani illi rum iustitiae genusi assequuntur, in Inserenda ne cui noceant intuli iti in alterum incidunt discendi enim studio impedii iluo tueri debent deserunt. Itaque eos ne ad rem publicam quidem accessuros putat nisi coactos Aequius autem erat id

spatern Sehring tester istis in foruehe Verbindvng des Adverbium und

in p/ulosophos, in Metus aut die Philosophen Briit. 43, 160 saetae si suam ιες---- - quam a Maserebat oratio ib. 164 illa ina

gem Caepionis oratio de r. 6, 35 eum coma et monides apud Seopam is inissetque earmen, quod in eum seripsisset: noeli

ineidunt et febresten ist, dentiu

44쪽

voluntate fieri. Nam hoc ipsum ita iustum est quod recte fit, si est voluntarium. Sunt etiam, qui aut studio rei familiaris tuendae etsaut odio quodam hominum suum se negotium agere dicant, nec sacere cuiquam videantur iniuriam qui ait esto genere iniustitiae vacant, in alterii incurrunt. Deserunt enim vitae soci tatem, quia nihil conserunt in eam studii, nihil operae, nihil facultatum. Quando igitur duobus generibus iniustitiae propositis adiunximus causas utriusque generis, easque res 3I te Constituimus,

quibus iustitia contineretur, lacile quod cuiusque emporis omici iam sit poterimus, nisi nosmet ipsos valde amabimus, iudicare. Est 30 enim dissicilis cura rerum alienanim. Quamquam Terentianus

ille Chremes humani nihil a se alienum putat . Sed tamen, pila magis ea percipimus atque sentimus, quae nobis ipsis aut spera aut adversa eveniunt, quam illa, pia ecteris, quae quasi longo intervallo interiecto videmus, aliter de illis ac de nobis i dicamus. Quocirca bene praeeipiunt qui vetant quicquam agere, quod dubites aequum sit an iniquum. Aequitas enim lucet ipsa per se, dubitatio cognationem significat iniuriae. Sed incidunt saepe tempora, cum ea, quae maxime vide 10 tur digna esse iusto limine inque, quem virum bonum dicimus, 31 commutantur suntque contraria, ut reddere depositum, sacere promissum, quaeque pertinent ad veritatem et ad fidem, ea inligrare interdum ei non servare si iusium Referri enim decet ad ea, quae posui principio, hi amenta iustitiae primum ut ne cui noceatur, deinde ut communi utilitati serviatur. Deum tem Pore comminantur, commutatur ossicium et non semper est idem.

steinde Anselegenheae

eine Philosophensehule, sondem einerim Munde des romisth n Vothslehende sent nE. I lin. p. I, 18 Tutius putas illud cautissimi euius

earis id ipsum referos. 10. 31. Ea eum tompor commutantur ei nachi assiger Ansdrueh;

45쪽

OFFICUS32 Potest enim accides promissum aliquod et conventu In ut id Ι-sci sit inutile es ei cui promissum sit vel ei, ii promiserit. Nam si, ut in tabulis est, Neptunus quod Τheseo promiserat non fecisset, Theseus Hippolyto silio non esset orbatus. Ex tribus enim optatis, ut scribiti ir, hoc erat tertium, quod de II ippolyti interitu i iratus optavit quo impetrato in niaximos luctus incidit. Nec promissa igitur servanda sunt ea, quae sint iis, quibus promiseris, inutilia, nec, si plus tibi ea noceant quam illi prosint, cui promiseris, contra ossicium est maius anteponi minori, ut, si constitueris cuipiam te advocatum in rem praesentem esse e iurem, atque interim graviter aegrotare filius coeperit, non sit contra officium non sacere quod dixeris, magisque ille, cui promissum sit, ab ossicio discedat, si se destitutum queratur. Iam illis promissis standum non esse quis non videt, quae coactus quis metu, quae deceptus dolo promiserit Quae quidem pleraque iure praeum liberantur, non titilla legibus. 33 Existunt etiam saepe iniuriae calumnia quadam et nimis callida, sed malitiosa iuris interpretatione. Ex quo illud Sum

stand leisten. I rem praesentem venire ist

dia se rem praesentem veniretur, et Iundo Castana moribus deduceretur), thetis au sericbuichen, e handiun homnien Sen. de henes. IV, 35 Proenis advoeation-- in rom praesentem venturus fui, sed aeger uiua , sed puerpera tio tenet tuae liberantur, merden audζEhoben, eigenti icti a quibus liberamur, It is, si id quod violatum eSt. v. .

III g. 3.

iure praetorio. Die dicta pra

t II, 15, 61 die Aquilia undilaetoria

46쪽

URI CAP. 10. H. 45muni ius summa hilaria factum est iam uitiam sermone prove

hium. O in tenere etiam in re publica multa peccantur, ui ille, qui, cum iriginta dierum essent cum hoste induciae saeiae, noctu populabatur agros, quod dierum essent pactae, non no tium induciae. Ne noster quidem probandus, si verum est Q. Fabium Labeonem seu quem alium nihil enim habe praeierauditum arbitrum Nolanis et Neapolitanis de Dibus a senatu datum, cum ad locum venisset, cum uirisque Separatim locutum, ne cupide quid agerent, ne appetenter atque ut regredi quam progredi mallent. Id cum utrique secissent, aliquantum agri in medio relicium est. Itaque illorum fines sic, ut ipsi dixerant,

terminavit in medio relictum quod erat populo Romano adiudicavit. Decipere hoc quid ei est, non iudicare. Quocirca in omni re sugienda est talis sollertia. Sunt autem quaedam ollicia etiam ad vere u eos Servanda 11 quibus iniuriani acceperis. Est eni in ulciscendi et puniendi modus, atque liaud scio an salis sit eum, qui lacesSierit, iniuriae Suae poenitere, ut et ipse ne quid tale posthac et ceteri sint ad iniuria in tardiores. Atque in re publica maxime conservanda 34

sunt iura belli. Nam cum sint duo genera decerta lidi unum per disceptationeni, ait rum per vim cum siue illud iroi Iium sit hominis, hoc helitarum confugiendunt 8S ad posterius si uti IIon licet Superiore Uua r suscipienda uident pila sunt ob 35 eam causam ut sine iniuria in pace vivatur parta aulen victoria conservandi ii qui non crudeles in bello, nisi immans luserunt, ut maiores nostri Tusculanos, Aequos Volscos, Sabm08, ΙΙerni-

illo. Plutaret apophili La n. p. 223 emiihu on dem spartanischen Iconigem leoni es, assis au sol elie eis die Argiver uiuschie.

Mensari de Griechen ne κωπαρευρεσις en is tande sein silli. noster quidem , si verrem

eat, . Fabium Labeonem. Derameite Thei desinaui uaries istdure ei ne Anaholuthie voti dem par

Rediter genanni. 11. satis sit iniurias suae ρο niterer amicis die Bestrahingm

gestent Ebenso Seneca de elem. 5, 22 die Stras se bestinim aut ut

f Nn quernis init, eviendet, aut ut poena eius ceteros meliores reddat, aut ut sublatis uos eteri securiores virant.

ab Tusculanos 373 assi Liv. VI, 26. VIII, 14.

prope a te morionem deletum. Disilire by Corale

47쪽

DE OFFICIIS

cos in civitatem etiam acceperunt, a Karthaginem et 1 umantiam landitus sustulerimi nollem Corint,im, sed credo aliquid sec tos, opportunitatem loci maxime ne posset aliquando ad bellum faciendum locus ipse adhortari. Mea quidem sententia paci, quae nillil alii tura sit insidiarum, semper est consulendum. In quo si in illi disset obteniperatum, si non optimam, at aliquam rempublicam, quae nunc nulla est, haberi,nius. Et cuniciis, quos videviceris, consulendum est, tum ii, qui armis positis ad imperatorum fidem confugient, quam vi niurum aries percusserit, recipiendi. In quo tanto opere apud nostros iustitia ulla est, ut ii, qui civitates aut nationes devictas bello in fidei les, pissent, ea-36 in patroni essent more maiorum. Ac belli quidem aequitas sanctissime fetiali populi Romani iure perscripta est. Ex quo

intellegi potest nullum bellum esse iustum nisi quod aut rebus

Romi eos LivAX, Q Herestorum tri s populis quia mamminiquum estituton, suasleges redditae. Anamrinis vique arma Romanis infiderant civitas sin austragii latione data: im duhre 448 30'. quid seeutos, das si et assesondere beabsichtigien asiquid steh im pragnante Sinne te deor. II, 40, 17 simulasse et aliquiu

benmolentiam demonstrabit. Dassnichialos die natiirliche Festigheit Norinth uni die ortliche Lage, ver-mi,ge dere es de Schllisse Eum

Peloponnes Midete, die R5merciis

dure Gemali ember una mutae nach de Eriegsrechte de Pliinderun de Soldaten reisg'egeben. Caes. beli. GaIl. II, 32 se ning is consuetrudine sua quam merito eorum de Aduatuked --tem consedi vaturum, si prius quam murum aries attirisset, s dedidissent. patroni So war Aemilius Paullus und seine Nachkomme Patrone der

48쪽

LL CAP. 11. 12.

repetitis geratur aut denunciatum ante sit et indicium. Popillius imperator tenebat provinciam, in cuius exercitu Catonis filii is tiro militabat cum autem Popilio videretur unam dimittere legionem, Catonis quoque filium in eadem legione milites,at dimisit Sed cum amore pugnandi in exercitu remansisset, Cala ad Popilium scripsit, ut, si eum patitur in exercitu remanere, hemido eum obliget mutuae sacramento, quia prior unisso iure cum hostibus pugnare non poterat de summa erat ob arsem alio in bello movendo. M. quidem Catonis senis est epistula ad M. filium, in qua scribit se audisse eum missum factum esse a consule, cum in Macedonia est Persico miles esset Monet

igitur iit caveat ne proelium ineat negat enim ius esse qui miles non sit cum hoste pus nare. Equidem etiam illud animadverto, 12qllos L qui proprio no Inilae perduellis esset, is hostis vocaretur, lenitate verbi rei tristitiam mitigatam. Hostis enim apud maiores nostros is dicebatur, quem nunc peregrinum dicimur, iudicant

de Eri ex Gest XVI, M. Aber Sehon or Cic. Zeit War dies e i sthren alimvsiret. So emaren dieritiale vor dem Hege gege die inter Liv. XXXVI, 3 amicitiam

r Nirmeratam id ni eum satis totist is repetentibu . res se reddine satisferi inquum censuisSent.

49쪽

duodecim tabulae, ut sTATu niEs ΓΜ BOSTE, itemque: ADVERSUS HOSTEM AETERNA AuconiTAs. Quid ad hanc mansuetudinem

addi liotest, eum, quicum bellum geras, tam molli nomine appellare Quamquam id nomen durius essecit iam vetustas a per in enim recessit et proprie in eo, qui arma contra ferret, re a mansiti cum vero de imperio decertatur belloque quaeritur gloria, causas omnino subesse tamen oportet easdem, quas dixi paullo ante iustas causas esse bellorum Sed ea Hla, quibus imperii proposita gloria esi, minus acerbe gerenda sunt Ut emincum civiliter contendimus, aluer, si est inimicus, aliter, si c-- petitor, cum altero certamen honoris et dignitatis est, eum altero capitis et famae, sic cum Cestiberis, cum umbris bellum ut eum inimicis gerebatur, uter esset, non uter imperaret, cum Latinis, Sabinis, Samnitibus, Poenis, Pyrrho de in em dimicabatur. Poeni foedifragi, crudelis Hannibal, reliqui iustiores Pyrrhi quidem de captivis reddendis illa praeclara:

Nec mi M'um posco ies 33, pretium dederitis Nec auponantes bellum, sed belligerantes, Ferro, non auro vitam cemamus utrique.

Vosne velit an vi e Gnare hera guidve ferat Fors,

status dies cum hoste. Fest. p. 194 status dies vocatur in iudistieatis est constitistius eum hoste. De Terinin mitiinem Freinden, dernielit lange in Rom verwellte duri te

victoria conservandi est..um die Ver-nieli tunt Karthagos Eu rechisertigen.

Marisus dem runsis Bucte der

rituim cerea uus, d. i. de vita δε- cemamus Elin Medea p. 128 ed.

alii ii nam fer sub armis malim vitam renere, semel riam modo parere ib. p. lib saeviter Iortunam

50쪽

UB. I. CAP. 12. 13. sVirtute e emamur. ι io simul aeripe dici :Quom virtute belli fortuna pepercit,

Eomum dem liberiati me partere certum est. Dono ducite doque volensibus erim magnis dis. Regalis sἔine et digna Aeacidarum genere sententia. Ali ille etiam si tu id sin illi temporibu adducti hosti pro 13IDiseruIu, QS in eo ipso sides conservanda ut prirno I mi ico bello sBe palus aplus a Poenis, cum de captivis conantulandis Romam SSuS SSet IuraSSetque se rediturum, primunt, ut venit, captivos reddendos in si natu non censuit, deindμ cum retineretura propinquis et ab inicis, ad stipplicium i dira naaluit quam fidem hosti datam litterse. Secundo autem 'ulico bello post MCannensem pugnam quos decem ΙΙanni hal nomam astriclos misit iure iurando se redituros esse nisi de redimendis iis olui capti erant, impetrasSent, eos omne censores, quoad quisque Oriam

vixit, qui peierassent, in aerariis reliquerunt, nec minus illum qui iuris iurandi fraude culpam invenerat. Cum enim Hannibalis permissu exisset de castris, rediit paullo post quod se Oblitum nescio quid diceret. Deinde egressus e castris iure iurando se solutum putabat, et erat verbis, re non erat. Semper autem in sile quid senseris, non quid dixeris cogitandum. Maximum autem exemplum est iustitiae in hostem a maioribus ii iris in siitutum, cum a Pyrrho perfuga senatui est pollicitus se venenum regi daturum et eum necaturum, senatus et C. Fabricius

perlagam Pyrrho dedidit Ba ne hostis quidem et potentis et