M. Tullii Ciceronis De officiis ad Marcum filium libri tres

51쪽

D OFFici 4 bellum ultro inserenus inlinium cum Mere aptu obavit loco bellitis quidem ossiciis satis dicium in Meminerimus autem etiam adversus insimos iustitiam esse servandam. st autem insima condicio et lariuna servorum, quibus non male praecipiunt qui in iubent uti ut mercenariis operam exigendani, iusta praebenda. Cum autem duobus modis, id est, aut vi aut fraude sat

iniuria Paus quasi vulpeculae, vis leonis videtur utrumque homine alienissimum, sed fraus odio digna maiore. Gotius autem iii iustitiae inissa capitalior quam eorum qui tumi cum maximes allunt id agunt ut viri boIii esse videantur. De iustitia satis dictum e St.

14 Deinceps, ut erat prolio situm, de beneficentia ac de li-42 beralitate dicatui, qua quiden nihil est naturae hominis aceoni modatius sed habet ni ulta cautiones. Videndum est enitu primum ne obsit benignitas et iis ipsis, quibus benignie videbitur fieri, ot ceteris deinde ne maior benignitas sit quam lacultates tum ut pro dignitate cui lue trahitatur. Id enim est iustitia sulula inentum, ad quam liae reserenda Sunt omnia. Nan et pii reatificantur cuipiam quod obsit illi, cui prodesse velle videantur, non benefici neque liberales, sed perniciosi assentatores iudica nisi sunt et qui aliis nocent ut in alios liberales sint, in ea dein sunt iniu-43 stitia, ut si in suam re in aliena convertant. Sunt autem multi et quidem cupidi splendoris et gloriae ilial Iipiunt aliis quod aliis largiantur iique ibitiantur se benefico in suos amicos vi- sum iri, si locupletent eos quacumque ratione. Id autem tantuni

48 eam vituperation m inremeres. 41. vibus verbinde init uti.

perpetitus mercenarius est. iusta, . i. recli tmiis siger Lolin,

distut sicli Cie ent ede desilui ais,3 78fortitudines. q. is multi reclitus. g. a034-no et quietibus est ris. s. 13 tarditates in ingressu

schrankungen araeest eben melche die

derii fur idquod durere oportet Diuiliae by Corale

52쪽

abest ab ossicio ui nihil magis ossicio possit esse conuarium. Videndum est igitur in ea si rasilai utamur, quae prosit amicis, noceat nemini uua re L. Sullae, C. Caesaris pecuniarum ran latio a iustis dominis ad alienos non debet liberalis videri. Nihil enim est liberale quod non idem iustum. Alter locus enit cautionis εno benignitas maior esset quam lacunales, quod qui benignioresistunt esse quam res patitur primum in eo peccant, quod iniuriosi sunt in proxim's. Quas enim copias his et suppeditari aequius est et resinqui eas transferunt ad alienos. Inest autem in talilliberalitate cupiditas plerumque rapiendi et auferendi per iniuriam, ut ad largiendum suppetant copiae. Videre etiam licet plerosque non tam natura liberales quadam quam gloria ductos, ut benefici videantur sacere multa, quae iroticisci ab osteIuatione magis quam a Voluntate videantur. alis autem simulatio vanitati est colit unctior tua in aut liberalitati aut horustati. ertium est lopropositum ut in beneficentia delectus esset dignitatis in quo et mores eius erunt spectandi, in quem beneficium conseretur, et animus erga nos et conun unitas ac societas vitae et ad nostras utilitates ossicia ante collat, quae ut concurrant omnia optabile est si minus, plures causae maioresque ponderis pilis fullii, Mnt. Quoniam auteni vivitur non cum persectis hominibus planeque 15 sapientibus sed cum iis in quibus praeclaro agitur si sunt si 46mulacra viri illis etiam lio intellegendum puto neminem omnino esse neglagendum, in quo liqua significatio vi tutis appareat, colendum autem esse ita quemque maxime, ut quisque ma

gen a seine soldaten uti die B Iohnung seiner Aniuium dure die Guter de Proscribisten Caesaris:

s. . II, 8, 27. Caesaris pecuniamurn translatis. Verbiiidun eines subjeetive uud

ra de gelten. si quae naturas principia sunt communitatis. q. 32 contentionis praerepta rhetorum

mit, nulla sermonis. o. a. q. 142. 44. laetis, der Thendes Eutehan- deinde Gegenstandes, pie . 20ratio. gl. g. 65. quod qui quod dient Eur Ver- 'istius illiniich mi igitur, ebenso

in quod quo ni , quod eum, Quo is s. . it 8, 29.

primum, Stat detrude Is inest autem. q. 46 primum illud est inuolai - sin erunt merita. o.

gloria, Ruhmsuchi, Mi Tusc. II, 27, i, neque ut m dolor em -mtione aut svrentia tulerunt, edotum potius et gloria. II 3 23 mbertas vo Nigelisaeli lat. St. s.

49, 2.

ab ostentatione magi qum 'oluntate, ala aus Walirer c est linutili:

ad Attis VllI, 9, 14igna e turbantur, pribus otiintas a simulatione distingui posset.

15 46 pra clare caritur, es stetit orir silicii Lael. 's, i Duu illo Per o quia neget Getiam eSas Praeclare.

53쪽

xime virtutil l l lus lenioribus erit ornatuS, modestia teli perantia hac ipsa do qua multaciain dicta sunt, iustitia. Nani fortis animus magnus in homine IlDl persecto nec sapi ni serventior pleruin tui est illa virtutes bonum virum videntur potius attino gere. Alitu titu in moribus. De benevolsentia lut ni quam quisque illlheat erga nos pruriuin illud est in ollicio ut i plurin uni tribuamus, a illi liliu'unun diligamur, sed benevolentiam non adulescentulorum more ardore quodam amoris, sed stabilitate potius et constantia iudicemus. Sin erunt merita ut non ineunda, sed reserenda sit gratia, maior quaedam cura adlubenda est. Nullum iam sucium reserenda gratia magis necessarium 48 uod si ea quae utenda acceperis, maiore mensura, si modo possis, iubet reddere Hesiodus, quidnam beneficio provocati sacere debemus an imitari agros sertiles, qui mulio plus eiserunt quam acceperunt Etenim si in eos, quos speramus nobis prο- sutili os, non dubitamus ossicia conferre, quales in eos esse debemus, qui iam profuerunt Nam cum duo genera liberalitatis sint, unum dandi beneficii, alterum reddendi, demus necne in nostra potestate est non reddere viam bono non licet, modo id mo cere possit sine iniuria. Acceptorum autem beneficiorum sunt delectus habendi, nec dubium quin maximo cuique phurimum debeatur. In quo iamen in primis qui quisque animo, studio,

benevolentia secerit ponderandum est. Multi enim saciunt multat meritate quadam, sine iudicio vel morbo initimos vel repentino

rirtut busumuoribus: II, 9, 3l quae lato in proximos'. Heus.

54쪽

piodam iras venis impetu minii incitiis quae Milesicia aeque magna non sunt habenda atque ea, quae iudicio, considerale comstanterque delata sunt. Sed in collocando bellescio et in re renda gratia, si cetera paria sunt, hoc maxime ossicii est, ut quisque maxime opis indigeat, ita ei potissimum opitulari co traii a plerisque A quo enim plurimu ii sperant, etiam si ille iis non eget, tamen ei potissimum inserviunt optime autem societas hominum coniunctioque servabitur, is si, ut quisque erit coniunctissimus, ita in eum benignitatis plu- 50rimum conseretur. Sed quae naturae principia sint communitatis et societatis humanae repetendum videtvi altius. Est enim primunt quod cernitur uini Iersi generis humani societate. Eius auteni vinculum est ratio et oratio, quae docendo discendo com-niunicando disceptando iudicando conciliat inter se tomines coniungitque naturali quadam societate, neque ulla re longius absumus a natura ferarum, in quibus inesse sortitudinem saepe dicimus, ut in eqius, in leonibus, iustitiam, aequitatem, bonitatem non dicimus sunt enim rationis et orationis expertes. Ac la bilissime quidem patens homiliabus inter pSos, omni litis inter

omnes Societas haec est in qua nullum rerum, qud Bd communem hominum usum natura genuit, est Ser anda elmi unitas,

ut, quae descripta sunt legibus et iure civili, haec ita teneantur, ut est constitutum te quibus ipsis cetera sic observentui, ut in

ludicro considerate conat terque,

et cogitata. 16. 0. naturae principit --οῦ

oendo eis. Die Reth de Bos, e ternatu in ei ausa undisin

Ausetahiungen die eineteIne Begri in Gliederisona oder a Munera; s. Nagelsb. l. St. g. 172. d. ost. I, 17, 53. 58 32, 115. 34, 24. 36 129. II, 10, 37 23, 83. III, 17, 70 u. hau fig. rationis et ora nis. Das sintdie Bedinsunsen de augentei mense

und Freigebighei liastri . 51. descripta deseribere is distributione I set assignare singula

-χ-- deseriptio. a quih is ipsis stori Pol istandis die Peris di elche aut dein egensaige Von quae deseripta sunt, estera

nommene Aeni runcis constitutum legibus ipsis, das sol heissen wiees erade in den metete angeord-

55쪽

Graecomini proverbio est: micorum esse commamia amaria. omnia autem communia hominum videntur ea, quae simi gelu

ris eius, quod ab Ennio positum in una re transferri in permultas potest: Homo, qui erranu emiter monstra muni, onus tu men de suo u in accendes fucit: Nihilo minus ipsi lueet, eum illi accenderit.

Una ex re satis praecipithir ut, quidquid sine detrimento com-52 nio lini possit, id tribit alii vel ignoto. Ex tuo sunt illa communia, non proli1bele astu prolluente, pati ali igne ignem capere, si pii volit consiliu in id pie deliberantiolare . quae suntiis utilia. qii ac ipiunt, dantii in molesia. Qua re et liis utendum est et Semper aliquid ad communem utilitatem adserendum. Sediluoniam copiae parvae Singulorum Sunt eorum autem qui his egeant infinita est multitudo vulgaris liberalitas reserenda est ad

illi mira linii insem: Nihilo minus ipsi lucet, ut facultas sit qua in

noStros simus litterales. 1 Gratius autona plures sunt societatis hominum. Ut enim 53 ali illa illinita discedatur propior est ei dena 'entis, nasionis, linguae, qua maxime homine Poniunguntur interius etiam est eiusdem esse ivitatis. Multa enim urit civibus inter se communia forum sana, porticus viae lege iura, iudicia suffragia con

suetudines praeterea et lamiliaritates multisque cum multis res

te Grandisum Telephus vo die

Verse des Diphilus III, 15 55 Das gweite, in horno is lanigebrauchi, Wie in unus homo nobis cunetandoein, Wennoetes es lini Plautus -- meraur isti

vulgaris liberalitas, i. e. quae omnibus gratificatur. 17. 53 gens et tali stellen anEsa non m, Vol versiam meum Gegen

56쪽

LIB. I. CAP. 16 17.

rationesque contractae Artis vero colligati est societatis propinquorum ab illa enim immensa societate humani generis in exiguum angustumque concluditur. Nam cum sit ioc natura 4 commune animantium ut liabeant lubidinem procreandi, irima societas in ipso coniugio est, proxima in liberis deinde una

nul S, hi in munia onmi R. Id autem esti incipiti in urbis et quasi seminarium rei publicae sequuntur si atruni coniunctiones 40St consobrinorum Ohil illo Iuliique, qui cum una domo iani capi non possint in alias domos tam quani in colonias exeunt. Se id , quul illi finii luilii et ad sinitates si illi ilius tiam plures tropinqui. Duae Iir si pagatio et illini PS OI'igo Si sertim tu hil earum. Sanguinis utent coniunctio benevolentia devincit liuni ines et caritate. Magnum est pnim ea dona habere monumenta maiorum, beiSileni uti sacris Appulara lini stre communia. Sed omnium societatum nulla praestantior St, nulla sirmior, quam euin viri boni nioribus similes sunt familiaritate coniuncti. Illud enim lionestuin, luod Saeli dicinius, etiam Si in alio cerninius, tament nos movpi atque illi, in quo id inesso videtur, amicos facit. Et squam quam omnis virtus nos ad se allis, it a ii quo ut eos diligamus, in quibus ipsa iness videatur tamen iustitia et lihor, litas id maxim ollicit Nilii autem est ainabilius nec copulatius qualianiorum similitudo hono hum. In quibus enim eadem studia sunt, eaedem voluntates, in iis fit ut aeque qui si pie altei' delectetur

ac Se ipso efficiturque id, quod Pythagoras ultimum in amicitia putavit, ut unus fiat ex pluribus Magna etiam illa communitas

57쪽

AEFFICIIS est, quae consscitur ex benestas ultro citroque datis ac nisque, quae et mutua et grata di im sunt, inter quos ea sunt firma de-57 vinciuntur societate. Sed cum omnia ratione animoque lustraris, omnium societatum nulla si gravior, nulla carior quam ea, quae cum re publica est uni cuique nostrum cari sunt parentes, cari

liberi, propinqui, familiares, sed omnes omnium caritates patria una complexa est, pro qua quis bonus dubitet mortem oppetere, si ei sit pro inurus Quo est desolabilior istorum imitianitas, qui lac mi omni scelere patriam et in ea unditus delenda 58 oecupati et sunt es fuerunt Sed si conienti quaedam et comparatio a quibus plurimum tribuendum sit ossicii, principes sint patria et parentes, quorum beneficiis maximis obligati sumus,

proximi liberi ioiaque domus quae spectat in nos solos neque aliud ullia in iotest habere perlugium, deinceps bene con nientes

proli illa illi, ilii illSCum conanti in is etiam fortuna plerumque est. UuaiI Oli rem necesssaria praesidia vitae debentur iis maxime, quos ante lixi vita autem victusque communis consilia sermoneS, cohortati Olles consol; iliones, interitum etiam obiurgatio Ite in

amicitiis vi frent maxilne, estque ea iucundissima amicitia, quam similitudo morum eoniugaVit. 18 Sed in his omnibus officiis tribuendis videndum erit quido cuique maxime necesse sit et quid quisque vel in nobis aut possit consequi aut no I possit ita non iidem erunt necessitudinum gradiis qui ii inliserum suntque osticia, quae aliis magis quam aliis debeantur ut vicinum citius adiuveris in tructibus

percipiendis quam aut fratrem aut familiarem, at, si lis in iudicio

finitio ist Diog. Laerta VII, 23 u. 124 κοινωνία τῶν -- τον βίον, nisu ιένων ηυων τοῖς σίλοις ως

I, 3 8 si λία ἐστὶ μία ψυχὴ ν

57. oeeupati et sunt et fuerint.

Unter disse verate, Cicero die coecten, Catilina, clodius, Caesar,unter tenen Antonius und seine.

seban iure Stelle finden, solo, dass

58쪽

sii, pruinquum potius et amicum quam vicinum defenderis Ilare igitur et talia circumspicienda sunt in 'm ossici ei eo suetudo exemissoque capienda, ut boni ratio Maiores ossiciorum esse possimus ei addendo deducendoque videre quae reliqui summa sat Ex quo quantum cuique debeatur inten s. Sin ut nec dmedies nec imperatores nec maiores, quamvis ariis praecepta perceperint, quicquam magna laude dignum sine usu et exerestatione consequi possunt, sic officii conservandi praecepta re duntur illa quidem, ut facimus ipsi, sed rei magnitudo usum γο-que exercitati diemque desiderat Atque ab iis res,us, quae sunt

in iure societatis humanae, quem ad modum ducatur honestum, ex quo aptum est officium, satis sere diximus. Intellegendum auteni est cum proposita sint genera quat 61 tuor, e quibu honestas ossiciumque manaret, splendidissimum videri quod animo magno elatoque humanasque res despiciente factum sit. Itaque in probris maxime in promptu est, Siquid tale dici potest: Vos enim, iuverin drimum seritis muliebrem, illa virm viri et si quid eius modi: Sotadeso spolia sine sudor e et Unguine. Contraque in laudibus, quae magno animo sortiter excellenterque gesta sunt, ea nescio quo modo quasi pleniore re laudamus. Hinc rhetarum campus de Marathone, Salamine, Plataeis, The mopylis, Leuctris, hinc noster cocles, hinc Decii, hinc O. et P. Scipiones, hinc M. Marcesius, innumerabiles alii, maximeque ipse

Dieliter Stile uni Bezieliviis dei

Cn. et P. Scipiones, de Vater undobeim de altere Africanus, die

heide in Spanien sese Hasdrubalselenam a. 542 2123. M. Maree

59쪽

DE OFFICIIS populus Romanus animi magnitu sine excellit. Declaratur autem studium bellicae gloriae, quod statuas quoque videmus ornatulere militari. 19 Sed ea antini elatio, quae cernitur in periculis et laboribus,

62 si iustitia vacat pugnatque non pro sallite cor iniunt, Sed pro Suis commodis in vitio est. Non modo enit ut virtutis non est sed .ps potius m nitia italis innem humanitatem repellentis. Itaque phobe desulitur a Storinis sortitudo cuni eam virtutem esse dicunt Ii pugnanten pro ei Iulial . uocirca nemo, qui sortitudinis gloriani consecutus est insidiis et malitia, laudem est adep-63 tus nihil honest una esse potest quod iustitia varat. Praeclarum igitur illud Platonis: Non inquit solum scientia quae PS remota ab iustitia calliditas potius quam sapientia est appellanda, verum etiam animus paratus ad periculum, si sua cupiditate, non

utilitate commiliti impellitur audaciae potius nomen habeat quam sortitudinis. Itaque viros sortes et magnanimos eosdem bonos Hi simplices, veritatis amicos mi neque sallaces esse volumus: 64 quae sunt ex media laude iustitiae. Sed illud odiosum est, quod in hac elatione et magnitudine animi sacillime pertinacia et nimia cupiditas principatus innascitui . Ut enim apud Platonon est omnem morem Lacedaemoniorum inflammatum esse cupiditate vincendi', sic ut quisque animi magnitudine maxime excellit, ita maxime vult princeps omnium vel potius solus esse. Dissicile autem si, cum praestare omnibus c0ncupieris, servare aequi-

de Steger uber Hannibal et Nola

alias non ine grosser Nachdruch. probe, d. i. recte, Praeclare.

δρεῖα καὶ οἱ πολλοί, ἐγώ θροομ

καὶ ἐπιτηδευειν - αν μαθοντες καὶ ἐπιτηδευσαντες πλεονεκτο ντῶ μαλλων περὶ τον ποιμον.

60쪽

tatem, me est iustitiae maxime propria. Ex quo si ui limite distoepinutae vinci se nec ullo publico ei estimo vire patiantur, existuntque in re publica plerumque in Fres ei lac uosi id opes quam maxima consequantur et sint, potius superiores quam iustitia pares. Sed quo dissicilius, hoc praeclarius. Nullum enim

lampus est quod iustitia vacare debeat. Fortes agitur ei magna Gnimi sunt habendi non qui faciunt, sed qui propulsani iniuriam. Vera autem et sapiens animi magnitudo honestum illud, quod maxime natura sequitur, in laciis positum, non in gloria iudieai principemque se esse mavult quam videri nenim qui ex errore imperii a multitudinis pendet, hic in magnis iis non est ha bendus. Facillime auim ad res iniustas impellitur, ut quisque aliissimo animo est, gloriae cupiditate qui locus est sane lubi cus, quod vix invenitur, qui laboribus susceptis periculisque adius non quasi mercedena rerum gestarum desideret gloriam. Omnino sortis animus et aagnus duabus rebus maxime 20 cernitur, quarum una in rerum exterilai uni despicientia ponitur 66 cum persuasu ni est nihil hominem nisi quod honestum decorumque sit aut ulmirari aut optare aut expetere oli Ortere nullique neque luxanini neque perturbationi animi nec fortuna succumbere. Altera es res, ut, cum ita sis adlectus Iulii O. ut supra dixi, res gera n agnas illas quidem et maxime utiles, Sed

Dinaee.