장음표시 사용
131쪽
cum dolis hic omnia componerentur, Praefectusque Hout- mannus aliique nonnulli detinerentur,post varias expostulationes frustraneas, placuit tandem extrema omnia experiri.
Captato itaque a meridie maritimo vento, qui stato in dies illic attollere se solet tempore, plenis velis, explicatis vexillis, litori, quam proxime potuit, propinquantes, torme tis urbem concutere, te ista lacerare, tumultu metu omnia miscere, rapinis litus infestare myoparones reis aromatibus refertas abducere altera a Lusitanis incensa flagrantibus ad urbem ignibus delata fuerat. Prorex ex eo tempor ira&metu anxius insidias tendere, atque ea modo in animo habere, quibus classi extrema intentaret. Houimanno relli
quisque captivis implicitis laqueis gulam frangere mina ibatur, nisi explosior', achinanim nostri desisterent, ab
urbe ad stationem stam recederent, praedam restituerent. Perlectis Houimanni literis cordate senatus nauticus Pro
regi rescripsit Fides, industria, aliisque bonis artibus Onullis unquam mortalium cessisse, caeterum qui nunquan tainjuriis lacessere alios consueverant, nihil gravius atquO injurias serre. Circumventos se dolis, retentos populareis contra jura gentium. Ubi omnis fidei religio excessit animis, naturae ratio dictat, ut vim vi repellamus. Credidimus vos popularium sanguine cruentasse manus vestras, quod ad iteras nostras nihil responsum foret. Tacentibus vobis sanguinem expiaturi venimus. Modo intelleximus implicitis collo laqueis extrema captivis vos minari, nisi tormenta cohibeamus, de confestim in stationem veterem recedamus. Sin captivira merceis restituantur, sanct omnia amicitiae ossicia pollicemur, sinsecus, periculum,
132쪽
viritim experiemur. Neque vero haec tam vobis, quam ca lumniis Lusitanorum tribuimus. Haud facile animus verum providet, ubi alterius partis gratia dominatur Eligas nunc, an pacem, an arma velis salubre consilium , ne certa incertis mutes impone felicitati tuae frenos, facilius illam reges. Cum ad illas literas iterum Prore non respondisset, maritimo vento prope ipsam urbem accesserunt, ita ui fundo propemodum ac vado carine haeserint. Utique liburnica quodammodo arenarum syrtibus involvi ceperat.
Interea continuus tormentorum furor moenia deste ista urbis
undiq; quassabat. Quibus rebus permota civitas trepidare, festinare, militem cogere, insolito tumultu cuncta miscere, majoribus pilis territi non amplius loco cuiquam satis fidere. Tandem oppidani cum Lusitanis ad arma convolant, celocibusque viginti quatuor , armatoque milite liburnicam , quam arenae impactam credebant, invadere te nitant. Acie instructa sex a tergo, oetodecim a fronte immittunt, certam sibi spondentes victoriam, quod pauco milite insideri navem non ignorarent. Cum iis,qui subsidio venerant, viginti quatuor viri liburnicam contra consertam undiq; multitudine defensabant. Summo nisu ex arena navem eduxerant,quifluitans in propinquos confertim irruentes certos idtus jaculabatur. Depressis aliquot celocibus, hinc ab aquis, illinc ab ignibus,miserabilis mortis imago apparebat. Reliquae metu territa confestim in fugam conversae, ultra centenos partim occisi, partim saucii, nullo nostratium incommodo. Dum ita liburnica, virtute Diis volentibus,
Viginti quatuor celoces in conspectu urbis summo hostium opprobrio in fugam agit, plureis caesos tanqua purgamenta in maris
133쪽
maris fluctus ad vicina litora volverent, accessitu alia opinpidanis calamitas,'ubd ex classe nostra, quae propter vada
suppetias ferre liburnicae nequibat, tanto horrore densissimi globi ex majoribus tormentis in urbem acerentur, ure
undique immenso fragore collisa tecta nequidem refugium fugientibus relinquerent inprimis suburbium, in quo frequentes Lusitani cum Chinensibus Victitabant, totum pene dirutum disjectumque cum gravi infortunio luctabatur Neque nocte quies, sed ingeminatus terror. Ponderosissimas machinas centies desulira explosas constare. Quo negotio vehementer Pro rex permotus, multa cum animo suo volvebat Terrebat eum natura BataVorum , qua fatigata injuriis, praeceps ad implendam vindictae cupidinem ruit , vitam atque mortem juxta aestimat. Caeterum instigantibus Lusitanis, ut ex Houimanni literis intellectum, Javani in eo erant toti, ut artificiosis ignibus machinisque flammas evomentibus, quis conficiundis ingenio pollent, classem flammis foedarent,opprimerentque. Quo comperto, dc simul quam grave periculum popularibus immineret, constituit Senatus nauticus iterum Pro regem monere, ne nimiu Lusitanis, qui calumniandi libidine transvorsi agebUtur, fidem adhiberet esse hominum genus leve, perfidum, multisque vitiis c obpertum, jamdiu tentasse omnia maria, omne is portus caeteris gentibus praecludere, quin et insatiabili habendi cupiditate flagrare, adeo ut eorum aviditatem ne quidem totus orbis capiat Altera manu Orientem, altera Occidentem premere Magnas illi opportunitates in gente
Batavorum sitas,quae fide inclyta regno ejus magno posset esse usui Proinde si sibi regnoque suo consulere velit, no
134쪽
res suas sortunasque perditis Lusitanorum rebus immisce ret. Ad extremum iterum petere, uti captivi restituanis tur, neque calumniis Lusitanorum fidem adhibeare. Pacem ante omnia se cupere, quam ut ipse quoque amplecto retur, neque incerta pro certis mutet, ipsius quam maxime intereste Prorex, etsi longe alia volveret, ubi se videt difficultatibus circumventum, neque per vim neque per insidias classem opprimi posse, tandem certis conditionibus foedus percussit, captivos liberavit. Interca Malacca Legatus venit, qui decem realiorum millia Proregi obtulit, ut exploratores ita Hollandos appellabat vivos in potestatem suam redigeret, aut commerciis regnique sui finibus in totum prohiberet Ita rursum Prores diviti ibono honestoque potiores erant , quanquam consilium illud in ceptumque frustra Herit. Nostri ubi cuncta admodum foedera ludibrio exponi vident, extensis velis Iacatram petunt, cum jam ante aliquot parones vi armata sui juris fecissent. Ab uno tamen hostili lembo in aperto mari, antequam dederetur, cum Barbari toxico inlaetas sagittas imbrium inumorem ejacularentur, nonnulli ita vulnerati, ut nisi carnere cute excisa curari nequirent. Cum itaque relicta statio ne Bantae, anchorisque levatis Iacatram, aliud Iavanorum.
emporium petiissent, Iavaeque postmodum litora pedetenti legerent, tandem sub tertium Decembris diem ad Cydaiam anchoras jaciunt. Ibi rursus Barbarorum perfidia in nervum erumpit. Cum enim Sabandarius princeps
consiliariὁrum ita appellatur nomine regis officiose petiisset, uti classem oculis usurpare fas esset, cujus lustrandae desiderio summopere flagrare Regem simulandi promptus
135쪽
finxerat, cum revera longe aliter animo agitaret, Nostri pro tempore benigne omnia officia humanitatis obtulerunt. Cum itaque sedulo cuncta nostri paravissent, ut Regem accurate is liberaliter exciperent, postridie multi lembi paronesque vectorum pleni partim navem Amstelo damunc, partim liburnicam petunt. Praefectus Hellius, .navarchus Scellingerus, oui Amstelodamo praeerant, circa soros adventantem, uti arbitrabantur, Regem expectabant, tio solitis ossiciis humanitatis de blandimentis regem prensarent. Vix nobilium praecipui, cum satellitio navem intrarant,quin ferrum continuo stringunt, de primo impetu duodecim conficiunt Hellius, cujus partes erant Regi adventanti gratulari, a Sabandario dolone confoditur, Scellingerus quoque letali accepto vulnere exanimis concidit . Nauclero, qui clavum tenebat, intestina ex vulnere aqualiculi in pedes propendebant, quod vulnus quoque Saban
darius intentaverat, cujus animus ferox in caedem promiscuam grassabatur, qui ab uno ex primipilaribus itidem
faucio medius transverberatus. Interea qui in navis interiori parte erant, tam nefando facinore exciti, ipsi quoquo strepitula tumultu omnia miscere, contis hastisque occursantes per tabulata consedere, in superiora eniti, deitc. gladiis stlopetisque cominus agere, hominesque omnium, quos terra lustinebat sceleratissimos,ad certam mortem adiis gere alii transfixi, alii in mare praecipites agebantur. Quorum fortuna territi caeteri, qui liburnicae insidias tendebant, summa cum trepidatione aegre se receperulit Iavani plures, qui in litore victoriam sibi certam pollicebantu , navem Hollandiam, quae vorsus terram ferebatur, fligere
136쪽
rati, laeti magno impetu lembis suis insultant, mariquo se committunt, scelere atque superbia se efferentes , proximam navem primam sui sceleris praedam facere tentabant: caeterum ubi propinquant nostris, longe alia immutata rerum facies, tormentis enim impetiti plures lembi depressi, ex insulanis alium alia clades oppressit, ferrum, ignis, mare multos consumpsit. Neque enim pugnandi audacia, ne que fugiendi copia erat. Ita perfidiae poenas Barbari, quos amantensibus lusitanis incitatos postmodum compertum fuit,justissime reddiderunt. Domum reversa classis an no CID LI C, i i. post multas dissicultates,damni tamen exors, lucri cupidos mercatores Hollandos Telandosquo plures, . ex Brabantia extorres facile impulit, ut iclasse certa spe incerta casuum in India tentarent.
ANNO CIIIIxCv I minus Q u E AD ID IDCIOLI VERIVS δε NooMT, TOTUM TERRARI MORBEM TRIENNIM SPATIO CIRCUM NAVIGAEVIT EIUSQUE CONFLICrVS CUM DUA BUS HISPANORVM COR SITIS
IN τε Argonautas, qui totum terrarum Orbem navigando lustrarunt, aliud caelum, alia suspexerunt sidera, sloriosum quoq; nomen obtinet oliverius de Noort,Ultraiectinus, cujus vastus spiritus nullis limitibus coarctabatur,
137쪽
sed vagus aequoris hospes , terrarum mariumque ambitu vota sua satiabat, quanquam aliquotiens adversus hostium vires, vel adversus foedas tempestates eluctandum fuerit. Anno c Io I x v ii Mosae ostio tribus navigiis, unaque liburnica egressus , dubio secans aequora cursu superato freto agellanico triennio exacto domum reversus est. Principes hujus expeditionis erant Viri amplissimi, Petrus de Beveren, Hugo Busius, d Ioannes Benningus Antequam verooceanum australem longis admodum itineribus attigissent, multa Nostris aspera atque advorsa evenere dc mox foeda tempestate infestoque mari duabus amissis navibus , virtus tamen omnibus calamitatibus major iis denta accendebatur. Sicut arbores, quae continuis ventorum flabris agitantur, duriores evadunt ita neque ventoriani rie que fortunae tempestatibus frangitur inconcussus animus, ted robur accipi . Caeterum neque ortuna semper nobis iniqua fuit, verum , uti omnium rerum fatalis quidem orbis est, noti simpliciter postmodum nobis induint. Praeter plureis interceptos lembos, prope insulam S. Mariaena vem Hispanicam diu instetati, facile superavimus, quod Franciscus Buarra non in armis sed in fuga omne praesidium quaereret, cumque nulla evadendi spes relliqua esset, arbitrio victoris se permitteret Cartertim post discessum Praese- hostilis, quem cum plerisque aliis incolumem dimiserat
Imperator noster, ex captivis compertum, auri decem millia dc ducenta pondo, quae tribus cymbis in navem Hispanicam invecta fuerant, in profundum jacta fuisse, idque
saetiim nocturnis tegentibus tenebris, ne ingens vis auri nostro usui cederet Mox aponiam versus, atque anillas
138쪽
Ia profectis duae ingentes Hispanorum corbitae occurre runt, qua Franciscus Telus, qui nomine regis insulas illas summo cum imperio obtinebat, opprimendis nostris navibus miserat. Cum iis horribilis dolonge acerrimus confluctus fuit. Postquam Nostri in Praetoriam hostilem simul unacta ejaculati essent tormenta, conferta hostium multitudo numero freta summo cum impetu in principem navem is effudit, tantoque furore manus conseruit, uti infra tabulata se noster miles reciperet Ibi primo commoti aspera sorte, mox vindictae lubidine incensi, divors agitabantur, verum postquam vitam Fortunamque suam inextromo sitam vident, ex periculo ad extrema experiunda adacti fuere r. Hastis siclopetisque ex inferiori parte passim occursantes consediunt, quorum sparsa cadavera aliis terrorem injiciebant. Dum Praetoria hostilis per integrum diem annexa nostrae divelli nequibat, post cruentum praelium, fessi fatigatique spiritus utrinque cadebant'. Et nostri advorsis vulneribus fracti animum jam desponderant, verum Oliverius igneo spiritu extra se raptus, comminatus se pulverem bellicum incensurum, nisi ad restaurandam pugnam,
properarent : Nondum victores, qui foros transsultave-
runt, virtute&audacia pelli posses temeritatem hostium, ubi primum impetum effudit, sibi imparem for con- cumulata cadavera ostendere etiam vinci posse. Et jam fugae propiores monent vos, quam brevesis mutabiles rerum vices sint, modo vos virtutis pristinae memores conse rarobora vestra opponatis Arma viri, ferte arma. Et simul incaluerunt in immensum Martio sanguine sociorum praecordia, secutique Imperatorem suum, qui in agmine , in prae-
139쪽
in 'xlio consulior, sociiis omnium periculorum in consertissimam hostium turbam se dederat, tanto insultu dimicarunt, ut viri viris, arma armis innexa forent, nequo prius cederent, quam victores, vel adversis vulneribus procumberent. Omnia perrumpit virtus cedere nescia Fusi,ngati hostes magna strage, iraetoria hostilis admodum. laborabat quae arctius fixa divelli nequibat'. Tandem densissimus machinarum verberibus quassata aegre admodum se dimovit, dc non multo post derepente aquis hau
sta pessum ivit, subitoque ab imo usque ad mali culmina turgite pressa obrutaque fundum petiit. Vectores de clas iarii cum Duce suo propemodum quingenti praecipiti fato perierunt. Oliverius 1ex aut septem tantum occisos,vulneratos viginti quatuor habuit . Neque nostra navis ab ignibus immunis, nisi industria navalium extinctum illud fuisset incendium Caeterum liburnica nostra, quae ad duo milliaria longius processerat, a vicaria hostili facile oppressa, cum viginti tantum quatuor viros puerosque contineret, illa autem tantae esset magnitudinis, ut quingentis serme armatis hominibus stipata, decemque tormentis instructissima esset .
140쪽
TERNONNULLAS NAVES LASSIS HIM PANICAE, OLLANDI AEra E,
DUM Duinherha praedonum domicilium, & cruentum maris nostri flagellum complures naves, etiam inermes piscatorias raperet, prolixa exaudiebantur passim querelae, inprimis piscatorum, qui exiguo quaestu vitam tolerantes, non tantum contra incerta casuum,verum ipsam mortem navigabane. Construetis itaque novis navigiis, modica tamen classe Petro Dougae viro nobili cura commissa, uti partim egressus praedonum observaret, partim obliquando vagos per mare cursus,infeto Britannico fer
clam contunderet, rapinas arceret Caeterum comperto
classem Hispanicam milite refertam, triginta octo navium, cuius imperium Pretendona obtinebat, adventare, magna opprimendae ejus cupidine Dous aestuabat . Verum vento acri is secundo turgidis velis ferme integra portunia Caletensem tetigit Nostros enim adversa venti violentia resinuit, quo minus virtutem experirentuc. Cursibus in men obliquis obnisi paucas hostiles naves, antequam in portum se receperant, litori impegere. Una superataci insolitaque id temporis clementia vitae classiariorum parcitum fuit'. Non multo post ex eodem portu furtim duae elapsae naves mercibus opulentis referte, multoque milite