장음표시 사용
151쪽
Fortado Mendoeta, aret obsideri. Constabat haec classis hostium Lusitanis militibus octingentis, Indis supram illo
quingentis praeter navalem pubem, octo majoribus navi-ous, triremibus viginti, quae in eam rem expedita erat, ut Batavi, quorum industria in commerciis obeundis facit omnium artes superat, urbe pellerentur, cives incolae vel prolixis pollicitationibus , vel si id minus succederet, per
vim de arma ab eorundem societate avorterentu . Interea Harminius, quanquam quinque tantum naves suppeterent, quae ferebant homines circiter trecentos , ita ut praetoria hostilis sola plures numeraret, communicata cum conci
lio militari causa, nihil agendo domum revorti turpe desin- glorium judicabat. Ipse militi exactus, virtute cingenio pollens, prorsus intentus omni modo pubem militarem accendebat. Regulus descives Baniensium , qui ante annos aliquos Lusitanos expulerant, valida classe triremes invaserant, omnesque internecioni dederant , se patriamque suam ad extremum armis tegere in animum induxeran suum, atque ideo ingenti diffundebantur gaudio, quod jun-inis nobiscum viribus obviam nunc ire tantae potenti et non dissiderent. Quippe insolens superbia, immanis avaritia, crudelitasque Lusitanorum invisa indigenis, qui apud illos fidem, pietatem, postremo honesta atque inhonesta omnia, quaestui esse non ignorabant. Uti autem Batavorum vir tu in his oris semper Lusitanis sermidolosa fuit, ita nunc iidem extremam sortunam experti. Primo aggressu continuis inertis tormentorum explosionibus, mobilitate navium fisus, classem Lusitanicam fatigare o hardus studuit, mox etiam propius adortus duar triremes, α naveis
152쪽
insuper tres , tam incredibili impetu insultavit, ut vietoris .lubidini cederent. Plures aliae machinis convulsis depressaeque, aliis ipli Lusitani violentos ignes injecerunt, ne in nostrorum vel Baniensium potestatem redigerentur. Relia Quae rius faeda iuga se receperant, Amboynam vorsus vela Ianuarunt, ubi plures insulanos, quod cum Nostris commerciorum iis intercessisset necessitudo: crudeliter o truncarunt, succisisque caryophyllorum arboribus spem, Hictuum in posterum barbaro ritu ademerunt. Volphardo victori occursare passim cives Baniensium, immensis in caelum laudibus tollere, alii ulmen belli, alii liberatorem. suum indigetares undique laetitia permixtusque gratula tium strepitus. Ipse Rex immensas illi gratias egit, immodicisque honoribus auxit ille autem mortalitatis memor, animi modestus, Deo Imperatori, qui nutu suo omnia tenu
perat, gratiam tribuendam publice decrevit.Ll. ι i. Itela Illi In
bonis artibus pollens, omnem industriam intendorat, ut inIndia commercia Nostratium promoveret, malas artes Lusitanorum corrumperet, vires contunderet pro '
153쪽
ςge Candesiae, qui illum summopere suspexit, nbua sce
dera, multa insuper alia, quae referre nostrum negotium inqn est, editis diariis continentur. Velitationes nonnullas, d diverses in Lusitanos insultus memorare, id otii atque negotii mei esse duco. In abitu quidem anno autem excentesimo primo se mari dederat cum ubique fortunantia urgeret , oblata casu consilio rationique subjiceret, pri- .anus illi circa Promontorium viride cum tribus Lusitano alam navibus, quas caravelas indigetant, conflictus fuit. In portu Dalensi stationem illae ceperant, atque adventan
. 0. Nostrus excussis machinis ingenti turbine globorum . Min obruerant. Et autem militibus cupido pugnandi fla-
graret imperator tamen noster providendo, consultam cunctando portum omnibus communem violare no-a Aldi Ixio. Iςrum iterum atque iterum irritatus, ingens animus, iniuriarum impatieris, memorabile incepit facinus. Namq; sine ullo militari tumulti, vel tormentorum explosione liburnica tua unam hostilium ex improviso aggreditur, innexisque navibus prompta militum manu hostem,
telis' ue promiscuis agitu , pro se quisque series vulneraedit, perturbatos atque alios alibi resistentes interficit. Hinc inde clamor virum, dum nostri actiter instant, hostis contra nititur Miniquam sortem superare contendit, ad ex uomum victo promis ingenti terrore agitabatur. Ubi duae otiiqu hostiles haves vident sociorum rem id extrem,s- eam , suppetias ferendo majori vi atque potentia bona mo ccasonem Nostris eortupete . quo minus victoria dieren mαὼ dem itinere cum iam lib44nsulam perventuin
154쪽
esset, amicitia regis sim alae, qui Lusitanos regno tiro electos propulsare animo ardebat: Nostris admodum oppprtunatiait Imperator noster , quo certo experimento Regi probaret, se quoque Lusitanorum infestum hostem esse, in grattiam esus reis illorum na eis quae in propinquo Ram bantur, facile superavit. Regi incensis navibus capsim tradidit Eadem expeditione cum prope Sumatram ins iam Britannorum claili, cui praeerat summo cum imperio Lancestrius, Nostri se junxissent, ingenti studio adnit; bant xur , uti potentiam Lusitanorum contun xent compqtis autem corbitam ex S. Thomae insula tmercibus onustam iupropinquo esse, cursu duplici maria iterabant, ne opima illa praeda elaberetuta. Conspecta procul vela omnium spem atque animos intenderant. Itaque ex sepse' i'LM Fcestri umnibus rebus paratis compositis et D ub gi 'Praefectus cum centurione Britanno cur limGyelψcissim eo properant inprimis quia multum dis processerat , obscuram nodiem pro praesidio hostes captarent. Relliquet naves, ne hostibus fugiendi cp c si diverso itinere fortunam maris experiebantur. Cumque nocte illimi densae tenebrae cuncta tegerent, a nostro Gettier iij id iam Mymilite referta investigando praemissa, signo ignibus dato ingentem corbitam esse nunciarit, in terrogatosque classiarios quinam essent, silentio transegisse Imperatum Nostris fuerat, si advorsa pars percunctarptur. gerentii
155쪽
ctus rerum necessitudine, ad praelium asperrimum se accinxit. Quanquam autem per reis hora tormentorum incerta jactarentur verbera, obscurum noctis, horrorem ingeminaret, hostis tamen duabus navibus circumventus se suaque ingenti discrimine tutabatur. Adventantibus etianae atteris . navibus per totam noctem intonuere machinae, multi ex hostibus confossi, vel saucii cum ultimo spiritu luetabantur, ipsa corbita admodum lacerata, amplius ad ver sus vires nostras contendere invalida, cu sua conflictabatur ealamitate, ubi dies primum appetebat , versus Malaccam vecta, circa Darienses insulas fessa 4 nimis quam quassata animum despondit, velaque submittendo, arbitrio victorisse permisit. Sexcentis illa hominibus, inter quos pueri muliere silvis, referta, nailleis quadringentorum vasorum capax,naerceis copiosa stipabat. Quam luculenta praeda sus rit copia mercium ostendit, queis transferendis per octi- duum classiariorum impensae suere operae. -eto zontri trCin imo T. XXXI.
o usi figiti piandriam octo longi,
lis Telangestim oris tentaverat Fredericus pinotas Ambrosii fratem. Nongentos milites virtute validos qua Hispanos qua Lusitanos, mille de quingenta servitia classis merabat. Verum ea fere tota praeceps etat, foedis pressa
156쪽
calamitatibus. Duae naves a Britannis in Lusitania prope munimentum e tubalis incenta fuerant, reliqui in faucis bus freti Britannici gravissime exceptae. Regina enim Eli sabetha tres illic naves, uti hostiles opperirentur, locave
rat quis accesserant quatuor Batavorum, praeter eas, quae
Flandriae oram tenebant. Manselius Eques qui praeerat Britannicae navi, cui Spei insigne erat, ct pinalsam comitem habebat, maxima spe medium fretum inter veram Caletum secabat, ne improvisus hostis elaberetur Neque procul aberant due Hollandicar, quae fiducia pleniReipubl. juxta ac sibi consulebant, neque alio animo quam . cum victoria praelii eventum expectabant. Caeterhinatu nensi statione anchoram fixerant. Tertio admodum Octobris die circa meridiem Maia selio visa hostiles naves,
quae Britannicam oram legendo silente caelo evaderet en
tabant , quod densior nebula ulteriorem conspectum inhiberet Neque tamen , ut ex captivis postmodum rela tum est, confligere cum Nostris hosti animus deerat, sed Regina sublimior navis , quae veluti castellum mari in minebat, horrorem incusserat ' retrorsum itaque remos agitando , obscuro noctis hac vel illa Neoportum vel Duinque rham se recipere posse sperabant. Verum an se lius evestigio ostros ad standricam iam adventum triremium monuerat, ibi nemo luridicae usque ad extremum diei breves cursus obliquando, ne elaberetur hostis, providebant. Relique, ite in Dunensi statione sedem fixerant , explosis tormentis monitar, uti vento se committerent. Hinc nocte cadente, vela iterum hostes intenderant,
quos.aequo cursu nostri sectabantur. Manselius ad Gallicam
157쪽
oram cursum flexerat, ut Flandriam petentes interciperet, exinaudito fragore tormentorum, Versus vada, quae Goei-inget appellantur, navigavit, ut hosti occurreret Exceptae primum hostiles naves a Dunensibus crebris tormentorum letibus, sed ulteriorem conflictum positis ventis tranquillum mare diremit. Interea effugio nostes remis maria torquebant, Sc concitatiore cursu agebantur, sed surgento
iterum vento nostrae velivole naves quantum poterant insectabantur. Juxta Goeingas an setius unam longarum navium triginta simul explosis tormentis ita quassavit, ut rupta antenna multi e medio sublati, plurimi saucii horribilem ediderint cIamorem jamque adeo victa, nisi propinquae quinque triremes suppetias tulissent, cum quibus
omnibus simul certamen inire non consultum videbatur,
quod ingenti militum copia stipatiessent. Interea quatuor Hollandicae naves sequendo hosti incumbebant, L prope
Grevelingam hora decima nocturna plenis velis nave quadringentorum vasolum in unam triremium Gerbrandus
Salius fertuita. Illam fracta puppi, lacero clavo, vasto hiatu mare absorbuit trunca tabulata, avulsa puppis, Oceano fluitabant: uneta calamitati alia calamitas, duobus enim ante tormentis, quae globos ferreos ad viginti quatuor pom do ejaculabantur, ita excepta, ut morientium Tauciorum gemitus de ejulatus horribilis exaudiretur, ik, quasi una mortis species non suffceret, hinc ignis, illinc aqua extrema intentaret. Centurio noster, implicitus sua navi alteri hostili, metuens ne multitudo militaris propriam navim o rueret, velis ruptis ab eo cursum deflexit. Verum eademta
triremis quae Lucera appellabatur ab Harimanno de postmodum
158쪽
modum iterum a Salio nocturnis tenebris dure excepta, tandem dehiscens media nocte cum pleraque juventuto fundum petiit, ingens clamoris planctus ad astra tollitur, unusquiique lethi fugam quaerit, neque invenit, ubiquo
mortis dira imago ante oculos versatur. Praeter nauarchum
Johannem Enoutum , qui primo conflictu lacera puppi
in Hollandicam navem tranuli erat , iubi nauticae se immiscuerat, quadraginta Harim annus centurio incolumes recepit. Nocturno hoc impetu magna hostes cepit consternatio, festinando agitando omnia, hac atque illac sovertendo, & timorem despericulum auxerant. Idem enim fatum long navis, cui ad illa nomen erat , cui Johannes Cantius, qui vicarium in classe imperium habebare, extrema intulit. Praeter ducentos caeteri aquis mersi quod plures non reciperentur, periculum vetabat, ne multitudine hostili obruerentur. Reliquae virtute nostrorum centurionum ita fuere quassat , ut duae in litus Flandricum. actirestaurari nequiverint una ad Caletum naufragiuma
fecit profugo milite, pinotae autem navis etsi aegre fluctuaret , bonis in mare actis, servis libertate promissa, Duinque rham appulit. In his autem devictis navibus longis plurimi Belgae intolerabili servitute remigia egerant'.
Praecipue Cailliadus centurio, qui praeerat triremi Lucerae, qu prima a Salii naui impetita praeceps undum petierat', gubernatorem navis , qua Salius serebatur, captivum antea dure admodum habuerat , qui pedibus machina ablatis mortalitatem misere implevit, dum paulatim dehiscentem cum militari pube navem suam conspectaret. Ita crudelitatis summus minister a Qeo immortali punitus, uti a serVO
159쪽
quondam suo nunc vero gubernatore, extrema illi incumberat calamitas Fata nimirum viam inVeniunt, dum caeleste illud numen tacito impetu omnia ad se trahit, &vel uti connivendo pro tempore criminibus,postremo gravioripaena moram pensat.
RUM NAVI, AGAM ARAC VAM INDIGμTANT, A B ATAVIS SUPERATA
DIFrici L Liu quaeque virtuti jugique industriae cedere Indica a Foederatis suscepta navigatio abunde ostendidi . Nimirum animus ingens iupra sortem positus, ubi virtutis via ad gloriam potentiamque grassatur, etsi re- lue tantibus mortalibus , sibi ipsi imperium constitui . Multotiens Lusitani Barbarique Batavis perfidiae incautis specie amicitiae, qui proclivis est decipiendi modus, imposuerant, nefariis caedibus tumultibusque omnia miscuerant. Verum perniciosa lubidine paulisper usi sui vietinere artibus. Nostri rebus florentibus cum Regibus Primcipibusque Indi societates novas inierunt, atque adeo Rex Achemi est haec Sumatriurbium facile Princeps quo praesente Houimannus primus Indicarum navigationum autor anno Clo Iox Cix a scriba transfossus fuerat, multumque sanguinis susum Legatos ad Foederatos Proceres Principemque Mauritium stabiliendUmicitiet milit. In itinere juxta
160쪽
juxta Heleniinsulam occurrit ingens Caracqua Lusitanica, quae margaritas de pretiosa mercium ex Goa vectabat , quadringentis hominibus stipata septendecim aereis machinis instructa. Nostr mine naves , quis praeerat Laiserentius icque rus , Vix centum viginti visos nume raban . Una navium nihil hostile molita , hostilibus machinis excepta, nonnullis caesis vulneratisque , quani quam virium impar concoquere talem ignominiam nequibat, de integram horam suis contra nitebatur machinis donec altera, cui Telandia nomen adventans suppetias ferret . Quibus praedod vindiet cupidis , que is anili, mortalium supra modum incalescunt ingens audaciam: increverat. Junctis itaque viribus tanta fiducia vincendi hostilem corbitam adoriuntur uti illa, cum effugiendi co- pia non esset, presse versus insule litora se reciperet, helabillo latere circumveniretur. Caeterum Zelandi, quibus --hil mari intentatum, solita solertia littus corbitamque in ter se medios dedere , perfossamque de anchoratiis lanibus incisis fugientem insecuti, vela, rudentes, atque armamentia pertundentes, tandem ad deditionem coegere cutit,
ipsa corbita ad tredecim pedes ama hausta exitio propὶ
qua esse . Victi ita vitae conditionem accepere, ut nihil
margaritarum , pretiosarumque mercium occultarent, a que uti per triduum continuo sentinanimoverent, cui ne-
gotio de Nostri, ne pretiosa navis stan sum peteret, nonnul-ss quoque mercibus in profundum jactis, summa ope incubuerunt.' Corbita ipsa ad quindecim millia florenorum aestimata fuit. Quicquid hominu Aerat, ad insulam, quae Perdinandi te Rona nomen acceperat, expositum. Ex ta