장음표시 사용
181쪽
impetum sustinuit. Denique , dum caeteri suppetias ferro. cunctantur, metuendumque esset, ne navis lacera fluetibus singruentibus deprimeretur, ne ab hoste gravius in captivos consuleretur, Imperator, classiariique extremum auli faciunus, ultro horribile genus mortis , incenso nitrato pulvere , elegerunt. Primo itaque supplices Deum immortalem precati, quod mortem , ne ludibriois crudelitati hostium se sisterent, praevorterent, tandem veluti a supremo numine impetrata venia se suaque omnia, funiculo ignito pulveri immisso, ignibus feralibus iubjiciunt. Dissiluere immenso fragore compages& tabulata navis, mali antennaeque in sublime raptς, miserandaque forinna truncata corpora, sparsim disjecta, ex alto iterum mari injecta fluitabant. Sexaginta homines violentia fati oppressit. Duorum semiustulata corpora in hostilem navem dimissa horrentibus tale spectaculum ipsis hostibus, veterem in vultu ferociam , moriendique contumaciam retinuerunt . Ita neque victi ab hostibus, de ipsa morte, a qua ipsa natura cuncti admodum homines abhorrent, triumphum
CONVRNERANT Patri Proceres ad petitionem Aruchiducis, uti de pace, induciisve colloquia conser
182쪽
rentum, enim jam ante classis triginta majorum minorumque navium mari commissa , uti ipsos Hispaniae nervos peteret. Princeps classis erat Iacobus Heemsherchius, navigatione ad Polum archicum nobilis, quique ante tres annos in India ingentem corbitam Lusitanorum, quae ut' tra milliones aliquot aestimabatur, incredibili virtute duabus minoribus navibus expugnaverat. Caeteri omnes pr feeti classiariique, tanquam Argonaut , mariac procellis innutriti, ab horrido elemento marinam sortitudinem conceperant, despericulorum consuetudine omnia pericula contemnebant. In erat Imperatori contemptor mortis animus,
praeliorum maritimorum sagax, victoriae avidus, sine temeritate audax atque adeo vultu ad civilem vitam cominsto intimis pectoris penetralibus militarem virtutem oc cultabat. Ipse vietoriam certam sibi spondens , non tan L. pecuniς, quam ingenti animo aspernabatur, sed heroicet
glori avidus, nullum affectaverat stipendium, nisi partem demum octavam ejus praedi quoquinquaginta flore-norum millia excederet . Vigesimo de quinto die Martii Tessalia classem solverat, decimo Aprilis Tagum flumen ,, quod ultra lyssi ponem in mare Oceanum excurrit, penetraverat , eo animo, ut naves Lusitanorum expugna .ret , deprimeret, foedareretve. Sed comperto corbitas plerasque se mari dedisse, Ac quq secuture essent, nondum paratas, sedecim Galeones Indiam Occidentalem,decem cum pluribus aliis bellicis Fretum Tartesiacum petiisse, ut navibus mercatoriis Belgarum , que ex mari interno Oceano se committerent, insidias tenderent, huc continuo vela di rexit, prout venti ferrent, modo Mauritaniae, modo Hi'
183쪽
spaniae oram propius accedens. In faucibus Gaditauis, coimcilio militari inito, visum neutiquam dies prolatando 'opportunitates corrumpi opportere, primum consulto, dein mature facto opus effeta me cretum itaque, uti Praefectus Heemsherchius, .centurio Lambertus, cui Pulchri nomen adhaeserat, vir natura imperterritus, vehemens, cnaan promptus, simul in Praetoriam navem impetum facerent, Pro praefectus Alterassius cum centurione Brasso
vicari Hispanichclassis se innecterent, atque ita juxta ordinem singulas bini adorirentur, praeterea uti duae celoces cum actuario navigio post principia starent, de huc atque illuc se vorterent, quo hostile is naves, si elaberentur,
oppugnarent, annonariae nave extra certaminis periculum
consisterent. Addidit Praefectus homo militariter facundus masculam orationem, qua singulorum centurionum, sociorumq; virtutem incendebat,uti sortitudinis pristinime mores generosum in nunquam antea tentatum in ipsis Hispaniae finibus secu facinus aggrederentur praestare emori per virtutem, quam socordia atque ignavia tam bonam occasionem corrumpere victoriam in manu esse, si modo vincendi animus adsit. Dissicile esse Batavis mari non vincere, quibus ubiq; virtus Fortuna non simpliciter induissset. Hoc demum praelium cruento bello finem impositurum. Naviumagnitudine ne extimescerent, quae pigro motu exitio procpiores essent, easdemq; certis tormentorum ictibus fatigari posse Adesse hosti milites maritimis praeliis insuetos, heic nautas marisq; indigenas pugnaturos. Nunc hoc agendum, ut serio Hispani, pacem, quam affectare videntur, cupiant, honestasque conditiones offerant. Non tam Imperatorem
184쪽
se, quam militem Liui Principem classis, ita principem inladoriendo futurum se modo sequerentum; timidis cuniti advorsa, in praeliis audaciam pro muni Hento esse, plura noΑ addere, ne de virtute dubitare videremti Assensere cuncti centuriones, sociiq; dc sacramento se obstrinxerunt, nunquase mandatis Imperatoris delaturos, pr vietaria vitam timortem juxta aestimantes, vel hostium vel mortis viet Asor Quibus peractis tormentorum prae se isto imperatum, ne , antequam archithalassi Hispanici lateri proximo adhaereret, ulla tela nisi ex contiguo in hostem acu lateturi neque proreta prius anchoras jaceret, ut gubernalprimB
clavum dirigeret, denique promissi Philippei centum illi; qui primus aplustre Imperatori classis Hispanica sustulisset.
Hinc implorata caelesti ope cum pro more in signum fideli ratis& constanti singuli vini hausum sumpsi si ontipleuis in classem Hispanicam velis vigesimo quinto die Aprilis de sunt. Conlistebat illa uxta urbem Gibrattaram in Freto Tartessiaco, veteres Carteiam appellabam montis Calpea radicibus adstam , ubi ille se theatri in speciem ea itans tum maris recessum navibus exhibet) navium numero &xobore, denique militum frequentia formidabilis. Ni
ves majores viginti de tres, i uter quas novem galeones, prae ter negotiatorum aliquas, quς antea praedae cesserant Classt praeerat Ioannes Alvarerius Avilay militii maritime v fatus, de quondam Ioannis Austriaciis Naupacteo praelio mmes, cujus praetoria ingentis molis octingentorum vasa ar m erat, praeter classiarios quingentis stipata era iuralitibus, instructa viginti ino tormentis aeneis, horror Apropugnaculum Oceani: tota classis idtra quatuor multi din Q homi-
185쪽
hominum numexabat. Apropugnaculi quoque grandiori-hu machinis, ubi juxta stationem fixerat, multum solatii xxpe stabat. Ubi Alvaresius nostros adventare vidit,illorum iconatus Hispanico iupercilio ridebat, sicuti regi potentiae ministri regios quoque sibi arrogant spiritus, ante vi
os iam tumidi, praeferoces, atque adeo vinci posse contumeli Hucun Iudicabat ille totam Batavorum classem, ne quidem cum sua Praetoria comparandam: percunctatus nautam Batavum , quem sorte captivum habebat, ecquid antum facinus ausuri Nostri viderentur, responsoque so vst populares suos non nosse, aut praeliandi animo mox praestae futuros, indignans animoque aestuans, tam prςceps M temerarium consilium, ut illi videbatur, ludibrio habuit:
Vexum arrogantia mox in metum cessit cum enim extensisyptii tecta in Alvaresium ferretur Praetoria Nostrorum vis, dissectis anchorariis funibus in inteliora se recepitri Praetervectus Heemsherchius propraetoriam hostilenti, uets x tribus galeonibus principia jam tenebat , maximoisbiltu Principem classis aggreditur. Hinc cireum fiaso vasto Dariore nautica pubes utrinque fremere, hostis primo in Nostros globos jaculari, sed nullo fere detrimento, contrariaesectus noster tormentis, quae ad proram posta gravitet hostilem navem quassare, denique actis anchoris se eidem innecter a Tum horribile spectaculum unusquis
lus edere,,plures utrinque vulneribus acceptis non tantum cum hoste , verum etiam cum morte colluetari, nitiniQta ac statini concidere, ampluata virorum membra passim jaetati idei quia recentibus Lealidis vulneribus non istisciebatur dolor,triuiti quoque arma non omittebant,do
186쪽
nec languentes effuso sanguine corpus inclinarent atque
utrinque eui volant Aecunda lici stili explosione majoris tormenti globus, juvenem, qui e jaculari sciopo suo ferti tentabat, medium secuit, Praefecto totum fere sinistrum,
pedem a superiori parte lacerarit, ita ut subito laberetur:
eodemqus ictu dςxtra manus alteri ablata, qui timentu- fune ignito accendςbat. Ita invictus animos imperator, visit tute nulli secundus , lorica indutus, gladium dextra vibrans, certus victoriae, ne quidem a morte victus, ingenti spiritu fatali necessitati cessit se neque virtus anici, quam viqi illum gestituit, atque adeo , antequam mortalitatis egestim ἡμret, imperandi sortem in persequenda victoria alteri rei, quit. Ne autem pubis nauticae animi fatiscerent, atques, uti fieri splex, pugnantium servor languesceret, ultima hora Hori0sissimi Hescis a centurione Vol erio clam habita fuit'. Sicut enim militaris juventus etiam concla alis rediis Imperatore incolumi fortitudinem crebro humanam excedit , ita ubi excessisse apud eos divulgatum e st, subito coofusis imperiis animi lis luescuntVor umerda hormenta odimnia praetoriae nostrae navis a dextro latere in Hispanieam, intonuere, contra Hispani clopos consertim ejaculari,queis densa telorum nube nostri respondebant L Clamor per mixt hortatione laetitia, dolore , prout Nostris Nel horgibus str/ges incubuerat. Centurio Lambertus, sicutim' peratum antea fuerat, Praetoriam quoque hostilem adortus, puppim ex prora sua ita tormentis quassavit, ut ferreae pila per ipsa adigerentur penetralia , dein latret . connexustam anim0se eum hoste, qui aeerrime refitabat, conflixit,
187쪽
ut Batavi, minui solo dc caelo acrius animantur Mattiaci2 instar leonum, qui excandescentes obvia quaeque lacerant manus conseriterint plerosque vindicta quoque privatii cupido accenderat, qui captrvi duriu, in vinculis abire
fuerant. Interea Propraefectus Alierassius,'ita uti constitutum fiserat advorso vento Propraetoriam hostilem nancisci ne
quibat, sed duas galebiles est isto corrupit, reliquis inagensi damnum inarsiit Centuriones Adrianus Roestius de Marinus Chollarius, aliique, conspecto Alterassium non posse velis propraetoriam attingere', incredibili impetu: atqueptaeci ii insultu in illam fervia tu , Tuni trarmentis undique maioribus, mirioribus ciandia resonabant', 'dehia globorum tempestas navibus incumbebat , ferali hiis igni tins semo mixtis conspectus adimebat tir, adeo ut medio diearocturni cerIaminis species videretur,aplustrique ab uno ex
siclislablito posti confli ruim dimidi inhors priόp- conflagravit. Venim igne conceptori sustini quoi e suit
in vicinas nostras incendium. Jamq; vela quarundam exalaserant, quanquamiomni ope subducere naves Nostri niteaonite lindustria tamen Magi ista tonantic 'ubi ignis sup pressus estu erum hostilis navis, muri nullo renitetite 4 ghit eundo robur acquireret, tota usque ad ima tabulata exustaficit. Nonnulli eximilitari Mnautica turba ignibus,alii quis petiterentu vel natantes globis tr se sti sunt Ardente Pro praetori Henricus Longus cum aliis quibusdam naviunia Praesei his galeonem adortus tormentis undique adactis detiam extrema int*ntabat inverum ille humeris transfossus occubiliriCeterum turpia galeo, vexillo, quod nomio e vii 'itis assii in pserat, adempto , ita continuis tormentorum, -2 ira ictibus
188쪽
ictibus contusa est, ut de ignem conciperet, eodemque penitus absumere tu , Altera non minori violentia quassata, rupta compage aquas hauriens depressa suit. Interea vicaria navi Alterassius adventabat, qui, uti de alii centuriones, immissa globorum tempestate horrendum in modum intonuere, sed secus atque ab Archithalassis constitutum,
fuerat, cominus non conflixero. Peccatumque in eo fuit, ut incerta idtyum non tantum hostiles naves, verum io stras laederent sicut deshostilibus tormentis ex urbe αcastello peractum fuit'. Dum haec ita aguntur, dc Praetoria utrinque navis acerrimum iniret certamen , hostiles reliquae acriter missilia dc tela in nostros vibrabant, non tamen propinquantes se navibus implicare satagebant, quod rinque Nostris contra mandatum Heemskerchii cordi erat, sed denso globorum nimbo se invicem impetebant, donec una incertum an nostro an hostili igne , pulvere pyrio accenso cum vicina,qu flammς proxima erat, horrendo sonitu, tanquam si caelum dc maria miscerentur , in sublime rapta filii. Idem fatum dc aliae nonnuli habuere, quq vel tormentorum ignibus, Vel furore pulveris nitrati, quem lacer navis relliqui lincenderant, horrendo spectaculo collisae dissiluerunt. Reliquae metu consternat hi brevia dc Vada impegere , uti extremo se subducerent periculo Tandem Praetoria navis, cui loco desuncti Imperatoris praeerat centurio Petrus Gulielmi Verhoevius, Principem classis hostilis ita pressit, ut vexillum candidum, quod paci fracdeditionis indicium esse solet explicaret, sed nihilominus violentia tormentorum superavit, &militaris insultus sedari nequibat'. Accessit de intrepidus miles centurionis Cle in-
189쪽
Cle insorgii, qui, cum continuis tormentorum ignibus propinqua hostilis galeo conflagraret, in scapham se conjiciens, contra Praetoriam insurgens aplustri primum detracto, incredibili illam virtute superavit. Tum demu horribile spectaculum visum fuit, omnia constrata telis, armis, cadaveribus , alii morti occumbere, vulneribus affligi, eniti atque iterum prolabi, alii fugiendo retortem mari Capraecipites dederunt, sed cum enatare luctarintur, plerique a classiariis, qui scaphis se exposuerant, confossi vel
submersi sunt, adeo ut cadavera cum sanguine fretum paD sim summo cum horrore volveret. Fuerant immixt classi Hispanorum treis Gallicς privatorum naves, quoin praelii consortium assumptet, aes ioccasionem, ad victores tuto se recepero. Servat lac captivi, quos cum crudeli mandato centurionis Hispanici miles transfodere pararet, globo interemptus, mox&alius, qui idem tentabat, simili morte occubuit. Quin ses mirum dictu, majori telo vincula captivorum dirupta commemorantur . Vespera cadente relicta a Nostratibus Praetoria navis, admodum perforata a paucis, qui se occultaverant, sectis anchorariis funibus, versus urbe
pulsa est. Insequenti xxv Aprilis die iterum a nostris scaphis impetita, verum oppidani malo dissecto ignem injecerunt. Hic exitus celeberrimi illius prςlii fuit,cujus fama totuterrarum orbem pervasit, atque ipsam timore concussit Hispaniam, docuitque in propriis penetralibus ambitiosam gentem debellari posse. Damnum ingens,laedam dc cruentam cladem Hispanorum luctus publicus & privatus ostendit. Compertum fuit Hispanis referentibus quatuor armatorum milliari amplius in ea classe suisse, quorum maxima
190쪽
pars cum silmmo classis imperatore , qui odem quo Heems herchius fato secundo tormentorum ictu ceciderar, cum praecipuis Praesectis,plurimis nobilibus, qui fidei in Regem virtutique ostentande crebit confluxerant, dc milito veterano, qui expeditioni Joannis Austriaci interfuerat, in numerum Libitiuae venit, belliciἱ sttatis ii delia ita ita censis, subversis, aut funditus deletis propemudum omni-ius A parte nostratium, sicuti in praeliis ut plurimum iis minimum est periculum, qui minimum si ment,dc audaciam pro munimento habent, praeter vulneratos centum plus minus perierunt Heemstarchii qui strenui militis desidax mi Imperatoris ossicium executu fuerat , i cadaver unguentiis medicatum Amstelodamum delatum fuit . . Ibi publicis
exequiis illum, qui pro Rep. novissimum spiritum cis egrat admodum magnifice terrae mandarunt Patriae Patresa Duo signa militum inversis armis funus praecedebant,tym, pana atro velamine induta pulsata lugubre quid sonabant; vexilla syrmate suo solo trahebantur, dein galea, lorica, de
nique antiquς Equestris nobilitatis insignia portabantur. Fquatuordecim Praefectis funus gestabatur, post consanguineosin necessarios rerum maritimarum Curatores, Consule .senatores urbis, cum urbana nobilitato civium praefecti, dc ex omni ordine spectatissimi qtiique atrati incedebant, circum fida plebes inprimis nautica Wyerbis de vultu luctum ostentabat, alii Neptuni domitorem, fiat menbelli, terrorem Hispania , prout unicuique dolor verba laxaverat, appellabant. Honori laeternitati nominis ejus illustre a P triae Patribus constitutum filii monumen tu,sicut excelsa ejus virtus merebatur. Defunctus est in flore vi-