Quaestiones Catullianae / scripsit et ... publice defendet Mauricius Haupt ...

171쪽

neque insolentissima est καἰ particulae inter praepositionem et casum nominis collocatio : exempla ex Luciani et Aeliani scriptis allata sunt in thesauri Stephaniani editione Ρarisiensi. quibus addo Manethonis versum 2, 82, Καὶ βριαρων Bhδυμων

συν καὶ χεl 9εσσι καρηνα, ubi frustra Riglerus aliquando aliquid coniecit. suo loco posita est καἱ particula, non necessaria illa quidem, sed multum tamen conserens ad declarandam rerum coniunctionem. unde si ut maxime ubi συν et ἄχρι et μέχρι praep0sitiones, in qnibus iam inest coniunctionisi Vel continuationis significatio, nominibus additae sunt, καί accedat et complectatur nomina artius. quare similiter καί dicitur non tantum cum praepositiones antecedunt nomen, Sed etiam in alia eorum quae coniuncta sint aut pariter sani descriptione : quem ad modum de angue dicit Oppianus hal. 1, 576 ss. 0 γ ασχαλ0ων si ἰπτει δέμας, εἰς0κε μ0ῖραν Λευγαλέοιο λα-

οἷς ἐπεποίθει Ἐμμεν oφις, πέτρν δἐ συνωλεσε καὶ δέμας ἰω. Similiter post adverbia ad nomina non nunquam adiicitur καἱ illa quam dixi significatione. asseram exempla quae mihi in promptu sunt. Callimachus h. in Dianam 98 ff. 'πιθεν απερ- χ0μένη μέτα καὶ κυνες ἔσσευ0ντο) Eυρες ἐπι προμολῆς ορεος του Παρρασίοιο Σκαέρουσας ἐλαφους, Apollonius Rhodius 3, 114Eυρε δἐ τον γ' απανευθε, λος θαλερκὶ ἐν αλωῆ, Ουκ 0i0ν, μέτα καὶ Γα μηδεα, Callimachus h. in Dianam 166 s. 'Eν καὶ χρυσείας υπολγηνίδας ἐπλησαντο, Oppianus hal. 1, 151 πν καὶ oνος κείνοις ἐναρωμος, Τheocritus 7, 1. 2 Hς χρονος ανίκ' ἐγων τε καὶ Eυκριτυς ἐς τον Ἀλεντα EZρπομες ἐκ πολιος, συν καὶ τρίτος αμνὶν Ἀμυντας. atque in Theocriti quidem versu qui recte vidit Apollonii Dyscoli auctoritati magis obsequendum eSSe quam codicibus non καἱ sed δέ habentibus, Eduardus Gerhardus, lect.

Ap. p. 57, συν praepositionem esse putavit et καἱ traiectum, ut hoc diceret Theocritus, καὶ συν αμὶν τρίτος Ἀμυντας : Sed ad- Verbium esse συν neque καί traiectum docent quae ipse comparavit verba Apollonii Rhodii 1, 74 συν καὶ τρίτος ηκεν 'Oiλευς,

'Eξοχος ηνορεγην. si autem apud utrumque poetam συν ad Vesebium est atque καί et τρίτος arte coniunguntur, apparet ασυνδετον eSSe orationem, erat tθmpus, cum ego et Eucritus ad Halenta ibamus ex urbe, simul, tertius ad nos accedens, Amyntus, et apud Apollonium, sequebatur Eurytion et Eribotes.

172쪽

simul, ut accederet tertius, veniebat Oileus: ut neque copulativum καί neque δέ poneretur hoc ipsum quod dicebatur καὶ τρίτος secisse mihi Videtur. itaque nescio an comparari quodammodo possit alia Graecorum dicendi consuetudo. quem ad modum enim in eis quae attuli καἱ quod est etiam et ad τρίτος pertinet neque enunciata connectit ponere satis habuerunt Theocritus atque Apollonius, ita καὶ γαρ non nunquam dicitur ubi καὶ γαρ καἱ intellegendum est. non dico idem hoc esse, sed simile propterea quod unum καὶ duplicis particulae vicarium est. atque hinc mihi reditus est ad Pindarum. etenim Ol. 7, 24 Ss. recte

νοισι μέλημα. in his non puto simpliciter traiectam esse καί particulam neque νυν ἐν καὶ τελευτα idem eSSe atque νυν καὶ ἐν τειλευτα aut ἐν αλ ἐν κώ παλαιτεροις idem quod ἐν αλιξι κω ἐν παλαιτεροις, Sed καί ridetur esse etiam et ad proximum utrobique Vocabulum pertinere: hoc καἱ ponere satis habuit Ρindarus, cum plena oratio haec soret, nunc et etiam in Ine, inter aequales et eiciam inter seniores. itaque si bene coniicio, nullum hic agnoscendum erit καί particulae hyperbaton, sed quaedam breviloquentia. quare haud satis accurate, nisi lassor, Boeckhius cum his Versibus comparavit quae dicta sunt Pyth.

maiore insolentia dirimens quae dividi non possunt quam cum dixit Ol. 1, 79ss. Tπεὶ τρεῖς τε καὶ δεκ ανδρας ὀλέσως' Κρω- τας αναβαλλετω γαμον Θυγατρος. denique quae legimus Nem. 7, 30 S., αλλα κοινον γαρ ερχεται Κυμ ωίδα, πεσε δ' αδοκητον ἐν καὶ δοκέοντα, in eis et praepositio απο κοινου poSita eSt et, nisi fallor, καί illa de qua antea dixi ratione, ut signiscaret etiam, sed Simul comprehenderet enunciata, at communis venit unda Orci, caditque in inglorium atque etiam in gloriosum .

173쪽

Itaque si recte disputavimus et nihil nos sugit, videmus Pindarum cum insolentia quidem aliqua sermonis καί particula

non nunquam USum esse, nec tamen Simpliciter traiecisse copulativam particulam, ut Latini poetae et illud suum traiecerunt: ceterorum antiquorum poetarum nullum traieciSSe reperio praeter Anacreontem, si Teii Anacreontis epigramma est quod anth. Ρal. 1, p. 230 legitur, 'ν τον mus σον εχθυG Ἐλικωνιας, αι τε παρ αυτνην Ξανθίπ)πνὶ Γλαυκη τ ἐς χορον ερχομεναι, Ἐξ ὁρεος χωρευσι, Λιωνυσω δε φερουσιν FG0ν, καὶ σταφυλην, πίονα και χίμ α90ν. Verum utrum Teii poetae omnia ista sint epigrammata quae in Anthologia Anacreonti attribuuntur, necne sint, multum videtur posse dubitari: quanquam elegos eius coronae suae se intexuisse Meleager ait 1, 35 s. si autem traiecti καί copulativi nullum certum exemplum apud illius aetatis poetas reperitur, ut equidem nullum reperire potui, hoc certe poema ab eo abiudicandum erit. neque enim quicquam prodesset, siquis compararet quod apud Homerum legitur Il. 18, 589, πιαθμους τε κλισίας τε κατηρεφεας ἰδε σηκους. nam primum de καί particula disputamus, non de ἰδέ illo: deinde ipsum quoque hoc κατηρεφεας ἰδε σηκους insolenter dictum est, ut de traiecta particula assentiri dubitem et aliis et Ι. H. Vossio, ad h. in Cer. p. 60: quidni enim κατγηρεφεας dici putemus κλισίας aut pariter

παθιχους et κλισίας et σηκους etiam ΤSed τ0υς νεωτερ0υς quos dicunt traieciSse non nunquam καί

particulam antea significavi. ita enim locuti sunt Dionysius perlegetes 538 f., Κεῖοι Μελας και κολπος ἐφ Ἐλλήςποντον ζιγμ' 'Aφρὸν ἐρευγομενος, Oppianus qui Vocatur cyn. 3, 246 f., ALγείδην Θησῆα και Αἰολιδην ' θαααντα, Ἀτθίδα και Πρόκνην και Θρηικίην Φιλομηλην, Manetho 3, 1 SS. Oσσα μεν αλληλων

quuntur. eodem pertinet, de quo Hermannus dixit opusc. 5,167, traiectum a Manethone καί τε, 2, 484 S., αγαθὴ καὶ υπεἰροχα εργα φερουσα μείζονα καἱ τ αρίδηr αγαν ανθρώποις - ανεφηνεν, et 3, 334, Eῖκελα καὶ τ αλλαις επιμαρτυρέαις τει

aecipue autem epigrammatum scriptores ridentur nonnunquam καί post initium enunciati collocasse. unum exemplum

174쪽

vidimus in epigrammate Anacreonti attributor nunc reliqua addam. Antipater Sidonius anth. Pal. l. 7 ep. 30 Ἀκmiν οἱ

Archias 10, 8 Priapi statuam in littore positam loquentem inducit. parvulus sum, inquit, et rudi arte laetus, Au ῆν τις

νηρατο. huc rettulerim etiam quod Rufinus 5, 36 de μηριον Aut loquitur, Rhodocliae dicit, Tῆς δἐ ῬοδοκDίης υ ισος,

υγρο αετωπος, οἷα καὶ ἐν νηψ πρωτογλυς ἐς ζόανον. Epigrammatum autem Scriptores cum alia in Sermone communia habent cum Alexandrinis poetis, tum in collocatione vocabulorum quaedam in quibus discedunt ab antiquorum poetarum consuetudine non noVarunt, Sed ab Alexandrinis acceperant. Utar exemplo. adVerSatiU- α .α non ponunt antiqui poetae nisi in principio enunciati: quare Elmsteium in versu Sophoclis Oed. r. 605 errasse Hermannus VerisSime arguit. post initium enunciati non nunquam collocaverunt qui epigrammata scripSerunt. non rettulerim huc quod diait Leonidas Tarentinus anth. Pal. 9, 335 'Tλοφόρου τώγαλι αν, Od0H0ρε, -κ κολωνος - ἀλλ' ιδε Toν κρηγυον υλοφορον, aut Cri-nagoras 6, 242 Aαίμονες αλ duoψθε. Sed pertinent huc

175쪽

eiusdem Crinagorae haece, 9, 234 Μουσεων αλr επι δῶρα μετερχεο, 9, 559 Συν τί μοι αλλα, Μενιππε, λαβευ φίλος, Gaetulici 5, 17 Ουριος αλr επέλα ον εμον καὶ ἔρωτι καὶ ἱστω, Antonii Τhalli 7, 188 Ἀλλα τεοῖς θαλαμοισι γαμοστολος Ora Tμενωος, οὐδ' ' ρης ζυγίης λαμπαδες ησίασαν, ΙΠενθιμος αλλ'Aίδης επεκωμασεν. praeiverat Alexandrinus poeta Callimachus, cuius duos versus attulit Hermannus,sh. in Iov. 18 Aαδωναλ 0υπω μεγας ερρεεν, Ους Ἐρυμανθος, et epigr. 5, 11: εμνίου αλλα θυγατρι δίδου χαριν. addo tertium h. in Del. 302 s.

Itaque etiam καί particulae traiectionem ab Alexandrinis poetis Sumpsisse epigrammatographos mihi quidem credibile videretur etiamsi nulla hodie in Alexandrinis carminibus huius rei inVenirentur exemplar puto autem inveniri. Sed hic paene resormido disputationem, cum acutissimo viro et qui in hoc carminum genere habitabat assentiri non possim, dissentiam autem ab eo ita ut in lubrica quaestione mihi ipse minime satisfaciam, sed dissidam. Augustus enim Ferdinandus Nae ius copulativam coniunctionem post principium enunciati positam esse a Callimacho graviter negavit Hecales capite 3 mus. Rhen. a. 1834 p. 579) et antea in dissertatione critica quam de Τgelga et Callimacho scripsit sannal. academiae Borus sicae Rhenanael p. 401). verum in ipso isto Callimachi versu de quo Naehius disputavit non tenere quidem rem mihi videor, sed post multiplicem cogitationem tamen recurrit mihi semper traiecta καί particula. de Delo insula Callimachus ita loquitur V. 11 ff.,

in libris ατροπος legitur, ατροφος inventum est a Blo et dio et videtur esse verissimum. Valchenario autem seleg. Callim. p. 272SS.), qui hic quoque resecare volebat quae nolebat intellegere, rectissime Nae ius oblocutus est. Vidit enim, quod manifestum est, mala omnia do Delo insula praedicari, quo me magis atque admirabil/ esset quod deinde subiiceretur, inter principes insulas vel principem omnium numerari insulam Vilem per se, sed Apollinis natalibus claram . sed quod addit Naehius καἱ significare etiam et cum μαλλον adverbio coniun-

176쪽

gendum esse, hoc vero male me habet. καί μαλλον inquit, ut nos noch mehr non solum de eo dicimu3 quod plus quam multum, sed etiam de eo quod plus quam parum est. ut hoc dicat

poeta, mergis quidem non multum celebratam esse insulam, sed tamen mergis magis quam equis. haec non p0SSum, quam Vis studeam, intellegere. primum si καὶ μαλλον coniunctume SSe putamus, minus pulcre Sine nexu po Situs est versiculus: nam quod antecedit ota V αλ-λγηξ non potest cum hoc versiculo coniungi, pertinet ad ατροφος Vocabulum. neque enim recte diceretur equis carere insula propterea quod es Set a marinis suctibus verberata: dicitur equis carere quoniam insula est

et aperte obversabantur animo Callimachi Homerica illa, Oυ γάρ

recte Delus dicitur ventosa et sterilis, utpote quae a marinis fluctibus Verberetur. nequis autem putet in hac Verborum coniunctione non ota τε dicendum suisse, sed ota vel ota δη, discrimen illud quod Hermannus significavit, ad Hom. h. in Cer. 103, OStendam non usque quaque ab omnibus e Sse ob SerVatum, sed recentiores poetas ota τε dixisse non tantum ubi rem aliquam cum alia sine certa definitione et quasi dubitanter comparabant, , sed etiam ubi definite ratiocinabantur. Antiphilus Byzantius haec dixit anth. Ρal. 9, 413, 'V τερεβινθωδης, ου

similiter, ut puto, Antonius Thallus 7, 188 Λυςδαιμον Κλε

νασσ , - μεν γαμω επλεο, κουρη, Πριος, ἀκμαίης οἱά τ εφηλικίης. itaque significat non nunquam ota τε idem atque Latinorum utpote: neque tamen τε particulae Vis et notio oblitterata est, sed dixit Callimachus illa autem ventosa et sterilis, ut fere solent esse quae a marinis suctibus veπberantur.

deinde quod Naehius existimavit Callimachum dicere, Delum

mergis quidem non multum cebebratam esse, Sed tamen mergis magis quam equis, hoc eum neque dixisse neque dicere potuisse credo. hoc enim nimium est et paene ineptum, ne mergoS quidem, quibus vel scopulus statio gratissima est Virg. Aen. 5,118), multos esse Deli. red -vero, tanquam a quibus minime incolatur insula, mergi commemorantur, quorum in describenda insularum vel litorum solitudine saepe numero mentio fit et quaSi coniuncta est cum mari cogitatio. Archias anth. Pal. 10, 8Bαιος ἰδεῖν ὁ Πριαπτος ἐπ αἰγιαλιτιδα ναίω Σηλην, αἰθυέως Ου-

177쪽

nox ἐνακτίβιος hoc enim restituit Hermannus). quare, dum meliora docear, sane existimo nihil aliud dicere Callimachum

quam καὶ αἴθυινς μαλλον ἐπίδρομος ηεπε N. Sed recte a me postulabitur ut causam aperiam cur insolenter loqui poeta maluerit quam consueto more. et videor mihi videre aliquam rationem in metrica arte Callimachi, qui quam anxia cura VerSus

suos elaboraverit alio exemplo Naehius docuit Hecales cap. 6 mus. Rhen. a. 1836 p. 8s . . etsi enim non indiligenter quaesivi, nullum tamen apud Callimachum invenire potui versum qualis hic esset, τε l μαλλον ἐπιδρομ0ς ' ηεπερ ι -0tς, sed cum multos habeat versus quorum pedes alter et quartus dactyli sunt, ubique cavit ne his duobus dactylis orationis particulae aequabiliter terminarentur. quare partim aliis Verborum incisionibus usus est, veluti in altero statim primi hymni Versi

modo saepius, partim etiam sine interpunctione aliter Verba coniungenda sunt, veluti h. in Ap. 76 Λεῖ με δε τοι μαλα καλον ανακTO- ρον ἐν δε πολλγι, 92 ου κείνου χορον εiδε θεωτερον αλλον Ἀπολ- λων, h. in Di. 208 'Tψηὶς παρα τυριβον γωλκιον εμμορ αεθλον, in quibus dirimi non possunt μαλα καλον ανακτ0ρον, θεώτεροναλλον, παρα τυριβον γωλκιον. hymni in Delum versus 260 hic eSt, Xρυσεα τοι τοτε παντα θεμείλια γείνετο, Λῆλε, sed hic quoque post τοτε ne parvulum quidem est orationis intervallum. non minuit huius observationis veritatem quod h. in Iovem 95 s. dictum est Oυτ αρετῆς ατερ ολβος επέσταται ανδρας αεβειν, OUT αρετη αφενοιο. δίδου δ' αρετην τε καὶ ὁλβον : nam propter oppositionem grave pondus habet 0λβος cogitque nos Voce paulum morari, cohaerent autem inter se αρετῆς ατερ oλβος. profecto hic quoque Versus tres paene aequales habet partes, A Ουἰης καὶ lμαλλον επίδρομος l γ επερ Ἀποις, Sed ut minus insuaves sint numeri quam si dictum esset Αἰθυ-σἱ τε. Verum utcunque Sese res habet, non hoc mihi sumo ut omnem hanc quaestionem profligasse videri velim, sed ex dissicultate aliquo modo me expedire conatus Sum. Unum persuasum mihi est, propter insolentiam dictionis in carmine Alexandrino nihil temere mulandum eSSe. Atque aliud exemplum post initium enunciati collocatae καὶ particulae invenire mihi videor apud poetam item Λlexandrinum. etenim circa finem carminis quod inter Theocritea tertium et vigesimum est contumax puer lavatum abit,

178쪽

in his nisi ad incredibilem mihi depravationis suspicionem confugias, rara illa particulae collocatio agnoscenda erit. nam nihil dicitur aliud quam καὶ αλατο τό αλμα. Alterum inveniretur apud Thoocritum insolenter positi καί eSemplum, Si probandum esset carm. 1, 109 quod Fr. Graesius

olim proposuit Nραῖος χωδωνις οπα καὶ ε αλα ν0ρου , aut quod H. L. Λhrensius, assumpto a Toupio novo vocabulo et sortasse non Graeco, Scripsisse poetam nuper coniecit, 'Sδρειος χῶδωνις οπεῖ καλὰ μαλα νοε ευει. sed ex his coniecturis nullum disputationi meae praesidium quaero, cum aliter de illo Versu existimem. de qua re, quoniam cum multiplici quaestione coniuncta est, alio tempore dicam. nunc illud carmen 23, ut ab operosa disquisitione respirem, emendare volo, si possim emendare. V. 27 s s. infelix amator haec praedicit puero,

hic versum illum di χιων depravatum esse plerique grammatici intellexerunt: restituit eum selici coniectura Godolaedus

Hermannus, di χιὼν λευκά 'στι, μολυνεrαι ἁνίκα ταχθ i. nihilo tamen minus huius versus emendatione carmen nondum pulo in pristinam sormam reductum es Se . nam cum in reliqua comparatione singulis exemplis idem eodem modo καί praemissum sit, omnia autem ad pulcritudinem pertineant, isti duo Versiculi in quibus de lilio et nive dictum est et orationis concinnitatem interrumpunt et candoris commemorationem admi Scent, Similem specie, re Vera ab hac sententiarum continuatione alienam . quanto elegantius atque rectius carmen omissa omni interpellatione ita connectitur, Καὶ το ροδον καλον ἐστι, καὶ ὁ χρονος αυτο ιαραίνει

179쪽

Kαὶ τὸ ιον κειον δεπιν ἐν εῖαρι, καὶ ταχυ γηρs 'λαι καλλος καλον εστι το παιδικον, αλ ολέγον. i. itaque quae de lilio et de nive interposita sunt ex alio carmine desumpta atque a grammatico propter similitudinem ad hoc carmen ascripta esse exiStimo. cuius suspicionis probabilitas augetur eo quod bonus poeta in eadem sententiarum serie idem Verbum μαραίνειν non Videtur fuisse iteraturus, multo autem magis aliorum Versuum carminibus Theocriteis similiter admistorum comparatione firmari potest. Ut unum exemplum prο- seram carm. 8, 76 Ss. haec leguntur in codicibus,

Ἀδυ δἐ τω θερεος παC υδωρ ρεον αἰθριοκοπῆν. paulo accuratius attendentem offendet quod nominativos αδεια et αδυ interrumpit subiecti mutatio : nam in tali epanaphora aequalia omnia et quam accuratissime quasi coagmentata requirimus: quanquam multo minor haec aequalitatis perturbatio est quam quae remoVenda esse mihi Videbatur ex carmine 23. atqui versus ille 'Ἀδυ δἐ χα μοσχος γαρυεται, αδυ di χα βως cum etiam amoebaei carminis concinnitatem acceSSione Sua perve

tat, quin ex carmine 9 V. 7) propter similitudinem orationis huc illatus sit dudum nemo dubitat. possum complura addere, sed haec quoque in aliud tempus dissero.

Nam cum salis longo itinere per aridas quaestiones et quasi syrtes quasdam grammaticas ad Virides bucolicae poesis Graecae silvas delatus sim, ne commorantem me amoenitas earum diutius retineat, redeo tandem ad Catullum, a quo initium laci huius libelli et in quo scribere desinam. ut autem a molesto diSputationis anhiactu hic saltem mihi caveam neque iterum lectores delatigem, seligam duos eius versus de quibus breviter dici

Carminis igitur 64 versu 37 p. 43, 14) probata Pontani

emendatione Lachmannus sic scripsit rectissime, Pharsalum coeunt, Pharsalia tecta frequentant. sunt qui recte factum negent et Pharsaliam, quod in codicibus legitur, defensitent, synigesin praetendentes quam in deliciis

180쪽

habent. parabile scilicet ubique auxilium. verum in diiudicando

synizesis usu multa reputanda Sunt, SonUS, eaUSae, tempora, earminis genus, tonsuetudo poetarum, tum hoc diligenter cavendum e SL ne surdos fuisse existimemus poetas Graecos et Latinos aut caecos ad invenienda ea quae in promptu erant . itaque etsi saepe iudicium a probabilitate pendebit. tamen multa nihilo minus certa erunt a quibus abhorrebunt qui codicibus in servitutem addicti sunt. veluti mirabile esset si Catullus hic, ubi umbis nomine uti et debebat et commodissime poterat, regionis

nomine et orationem depraVasSet et VerSum in Scienter conla

masset: offendit enim Pharsaliam illud, sive ad Synigestu confugias, Sive quattuor es Se puteS in Solenti mensura Syllabas. sed defendit hoc Isaacus I ossius versu quodam Calpurnii: quod quo iure fecerit age considerate. Ieguntur apud Calpurnium haec 4, 97 SS. Aspicis ut virides audito Caesare silvae Conticeant memini quamvis urgente procella Sic nemus immotis inbito requieScere ramis, Et dixi deus hinc, certe deus expulit Euros: Nec mora, Phargaliae Soluerunt sibila cannae. haec intellegi nequeunt, quicquid moliantur interpretes: illud enim nimis ineptum est quod Sarpius Lucani carmen tangis omniavit . quid Scripserit Calpurnius Satis manifestum est si

Aspicis ut teneros subitin vigor excitet agnos Utque superfuSo magis ubera lacte graventur Et miper tonsis exundent vellera fetis Hoc ego iam . memini. Semel hac in ralle notari Et renisse Palen pecoris dixisse m mist 'Os.

itaque intellegebam hoc dedisse Calpurnium,

Nec mora, Parrhasiae sonuerunt sibila cannae,

recordabarque Virgilium Aen. 8, 343 s. dirisse Lupercal Parrhasio dictum Panos de more Lycaei et Nonnum 23, 151 f.,

nem dudum protulisse Nicolaum Heinsium . quare ne nullam habeat utilitatem quod Calpurnii mentionem laci, duos alios ex