장음표시 사용
381쪽
3s4 . GENERIS HUMANI CONMNwrinem reriura, O moliιionem novem quaereret. Probitate in Gheet praefabat: probus autem invideι meminit ita Me omnia
sui simillima generauit hare nimiram gignendi mu
Cum ea Plato sentiret. mirum non est eumdem H ILia Repultica libro cli serte scripsisse m bonisum omnium causam unicam se Deum: quod ia mala pertinet, inorum ma stim extra Deum esse quaerendam in & in Philebo dixisse mi nomexsimandum esse duos Deos Coelum uenere contraria semientes & in X. de Legibus, quod una sit Mens, aut Ratio, quae Mundum ornaverit, atque digesserit, inde colligere, quod ipse Mundus unus profecto sit. Quid quod hunc eumdem Deum nihil habere cum materia commune . ac sola mente, vel intelligentia percipi posi
se, multis locis auctor in Plato p Quid quod eidem Ii
berriniam esse voluntatem probat, ac rerum prorsus Omnium Curam, suauriamque potentiam p b Quid quod omnino simplicem, ac nulli mutationi obnoxiam Divinitatem esse tradit c) At si Platonis omnia de su memo Numine Praeclare scripta colligere vellemus . plus fortasse prolixit iis , quam utilitatis habitura esset oratio d . Aliis
sei Vel et his, cpiae attillimus, Platonis aeviter ac sic. uerum ab patet quam in pisti suetint in Plato. ipso Deum cognitum fu Te cunce nem, qui . suisse Aetheum , aut ea- dit. in opere, eui titulus Defixaedem, quae spinosa, Geuisse tam δε δει SS. Perer acems de Pisto- nobilem, pirilosophum . inrmarunt. ni se Lib. III.. inde a P. 24 sic Inter eos eminet auctor Germanus i iisdem , quae attulimus, Baylii ostenis in i bro, eiti titulus Otia Hallae im- ditur levitas, qui seripsit Platonem presso an. o6. P. II. C. III. p. 86. Mundi principium , aut causam ab Defendit Plati nolit non modo WoI- ipει Mundo tantum euitariono di-fius ένn Ias. s. in moleo. A.ν . in me .s 7 Perus ,LXVIII IManichaeos. o. D βὰμν. δε -- Seemus est hin in re mythis Ru -
382쪽
IN AGNOS. DIV. L . I. P. II. C. XVII. 3 Ss
Aliqua, jam de nobilissimo Platonis discipulo Aristotes e,
qui sipretriam Intelligentium inter alias omnes longe peratque optimam induxit. Sed cum satis longam Aristite lis orationem alias recitaverimus , nunc indieare sufficiat, ct clarius eumdem. & nobilius de supremo Deo, in libro, quem de mado inscripsit, futile locutum. Nam &rerum omnisina ordinem atque constantiam ab illo, atque per illum eustodiri diserte inerat, dc ab illo, atque per i tum omnia nobis provenire, docet o . Peccae quidem in quod minimarum rerum, praesertim, quae sub Luna fiant, curam ab ipso Deo non situ servari, qt Intelligentiis aliis ecimmisi putat. Quare Providentiam in res nostras, quam Scholastici nis etiam appellarunt, Deo tantum adscri-hit. At in eo laudandus est, quod supra caeteras Intelligentias ita Dei virtutem, sapientiam, atque majestatem e tollit, ut nullo modo cum ipso, cui parere omnino debeant,
comparari posse videantur b . Haud equidem ignoro, librum hunc de Mundo Criti
me autem de suprerno Deo. In eo. dem libro Capite ri eum prae asaesset, reprehensione fore dignum, si quis . cum de Mundo exmonam instituerit, de maximo totius Mundi mino. nihil afferae, auream illam sentemiam cubileie m mererem doctri is a Primus eradigam Ain, minuus universi, quod ex Deo , atque ster Deum o-- a ἄσHν losa prevmiant m quam sententiam ipse non obscure probat. Graeeum , hel α-νωρ περὶ λέ--
addit profecto gravissimam ra Coaama
cum ita vettie Gulielmus Budaeuam muιmoue uaturam fatis insissectam ad I Mutem esse posse, quae crura De. praesidium suae ipsa M. um tutelae permisa βι α. b) vide praesertim Capust VI. Miris Graeca Meebetiana His furti , Iss s. quod in Latina intem pretatione solet esse o.
383쪽
cis a quibusdam, ut a M. Antonio Mureto, ut a Daniele Heinsio, Aristoteli abjudicari, & vel Theophrasto, vel Nicolao Damasceno, vel Anaximent Lampsaceno, Alexandri Magni aequali, vel Stoico tandem Possidonio tribui. At diavinus ille Fabricius, qui rationes illorum & optime nou rat, & diligentissime perpenderat, pronunciare non dubi
ravit a Perspicuum puto scriptum Hud oere esse Ar sotelis is alibi b) is Neque dubito hoc scriptum inter γνήσια
Philosophi monumenta referre m. c Sequitur, ut de Stoicis aliquid videamus, quos nonnullorum , ut saepe diximus, Criticorum iniquitas Α'Seir. τος aliquando constituit, atque impietatis Spinosianae reos ). At illi non modo Divinitatem esse fatebantur, sed unum supremum Numen agnoscebant, a quo videlicet omnia
Heinsit rationes optime solvit Batteuxius G. XXXII. de I' Ae. R. des Iussier. VIII. Mem. II. R. scὶ Notanda etiam hoc loco sunt ea verba Aristotelis L. I. Potitie.
quibus communem testatur esse ompinionem , quod vel ipsi Dii sub imperio sint Πῶσα Mγουσι Θιους , --λιυiσΘαι quod ita debet intelligi, ut unicum sit Numen , quod caeteras Intelligentias imperio suo regat, tque coerceat. Hanc eamdem Salentum Sententiam Aristoteles pro-are videtur XII. Metaphas sub fi
. H Diligenter defendit Stoicos , ut alios plurimos apud Reimmannum legendos omittam. Vir eruditissimus Jo. Christopliorus Burgmannus Di yert. de Moa a Diuotismo , Θ Α-ehewmo exculpa uda , cuius rationes ita Bruchetus. G. I. His . it. dre. p, m. 937. in paueiora contraxitra L Constantissime docere Stoicos, esse Deum , di in uos babere eos, qui negare hanc veritatem audeant, maximam quoque partem retigionis
ponere in cultu Dei. II. Docere eos, Deum esse aeternum , ratiouatim , a materia , mundoqae asinctam subflautiam . tute Iecta , prudentia , di potentia i ructam , qui Ignis artificiatis dicatur sensu improprio, o metaphorieo , more cisDdaeorum , er Democriti. III. Opponi Deum natura D. materiae , Ouae e quatitatibus fuerit, do uec Deuxeam ornaret. IV. Disingui etiam a Afundo g bane enim perire. I umese aeternum . V. Esse quidem Mundi Auimam, qui ideo Deus sensae dicatur imρroprio , non tamen re nam eum Mundo obstantiam esse. st uuis Spinosa, sed disterre natura sua a materia. quam laebabitat ata .
384쪽
Hinc illi Poerie Stoici Manilii aperte canentis
ti rationis agi mota: eum Spiritus unus si Per eunctas batitet panes, atque irriget orbem . . . -- Omnia pervolitans, corpusque animiae Aurra. . Quo loco Stoicus vehementer errat, cum Deum ponit universi orbis animam. At nobis hoc loco satis est, quod unum agnoscit nobilissimum Spiritum, qui omnia regat. . Hinc etiam illa Plutarchi Stoicis profecto non plus a quo faventis sa , ubi narrat duos Principes Stoicorum a C.=ρο- sinum, Cleanthem, eum implevissent Dis, dictis Coelum, Terras, Aerem, Mare Diis, nullum horum ab interisu liberum, aut sempiternum statuis: solo Iove exce o, in quem reliquos
r Cum his etiam ea conveniunt, quae scripsit Antoninus .Augustus b), Stoicorum haud leve decus m Cuncta ex Iove, inure, O ad Iovem esse itemque illa Senecae, qui flagrante Mundo Deos etiam omnes, Iove excepto, consumi tradit e . Vult enim constantiam sapientis hominis inter aerumnas esse m Ouriis est Iovis, eum, resoluto mundo, O Diis in unum conj sis , paulisper cessavis Natura, acquiescis sibi, i cogitationisus saris iraditus m. Hunc autem Seneca Jovem omnibus virtutibus, ac do-.tibus ornat; quin & de eodem illa profert Q sane gravissi- .ma m Magnum nescio quid , mo in ue quam cetiiori potψ, Deus est Hunc etiam quocumque velis nomine, modo nobili, .atque sublimi vocari posse censet e , atque illa. scribit. Quaecumque voles nomina propria Deo aptabis, vim aliquam.
αὶ De Communibus Notionibus sι0 In Exbortae. adversus Stoicos . . e) De Benesistis IV. C. VIL Si b) L. IV. 13. milia sunt in Aristotelis libro deie) Epis. 1x ai. . Mundo C. n. quoa laudavimus.
385쪽
cis a quibusdam, ut a M. Antonio Mureto, ut a Daniele Heinsio, Aristoteli abjudicari, & vel Theophrasto, vel N, Colao Damasiceno, vel Anaximent Lampsaceno, Alexandri Magni aequali, vel Stoico tandem dissidonio tribui. At divinus ille Fabricius, qui rationes illorum & optime nou rat, & diligentissime perpenderat, pronunciare non dubi
tavit o Perspicuum esse puto seriptum Hud oere esse Ari- sotelis is alibi h) - Neque dubito Me scriptum inter
Philosephi monumenta referre m. c Sequitur, ut de Stoicis aliquid videamus, quos nonnullorum , ut saepe diximus, Criticorum iniquitas Α'belrητος aliquando constituit, atque impietatis Spinosianae reos ι0. At illi non modo Divinitatem esse fatebantur, sed unum supremum Numen agnoscebant, a quo videlicet omnia
- a)-Graee. L. II. C. I . s. I . tbὶ L. III. C. s. ra. Danielis Heinsit rationes optime solvit Batteuxius G. XXXII. de P Ae. R. destifer. VIII. Mem. II. R. sol Notanda etiam thoc loco sunt ea verba.. Aristotelis L. I. Potitie.
quibus communem testatur ede o
Pinionem, quod vel ipsi Dii sub im
ut unicum sit Numen. quod caeteras Intolligentias imperio suo regat, Atque coerceat. Hanc eamdem Sa. lentum Sententiam Aristoteles proinare videtur XII. Metaphas . sub fi
H Diligenter defendit Stoicos, ut alias plurimos apud Reimmannum legendos cinitiam . Vir eruditissimus Jo. Christopliorus Burgmannus Di yrr. de Stoa a Diuorismo . di Arhewm 6 exculpanda. eo ius rationes ita Brucherus t G. I. His. Crit. p. m. 937. in pauciora contraxit m I. Consantissime docere Stoicos , esse Deum , , in uos babere eos, qui negare hanc veritatem audeant, maximam quoque partem re gionis ponere in exitu Dei. II. Docere eor, Deum esse aeternum , ratioMatim , a materia, mundoqae disi.-mm substantiam . tute Iecta , pruindentia, di potentia infructam , qui unis artificiatis dicatur sensis im-ρroprio, di metaphorieo , more chan eorum , O Democriti. III. Ononi Deum natura μὲι materiae , quae e qua ratibus fuerit, do uec Deus eam oruaret. IV. Distingui etiam a modo; hane enim perire, Deum esse aeternam . V. Esse quidem mundi Animam, qui ideo Deus sensedicatur improprio , non tamen ae nam eum Mundo substantiam es. ωι ouis uinosa, sed di rere natura sua a matreia, quam iubabitat za.
386쪽
, Hinc illa Poetae Stoici Manilii aperte canentis
is Et rationis agi mota: cum Spiritus unus i ' is Per eunctas habiteι panes, atque irriges orbem Omnia pervolitans, eorpusque animose floret. Quo loco Stoicus vehementer errat, cum Deum ponit universi orbis animam. At nobis hoc loco satis est, quod unum agnoscit nobilissimum Spiritum, qui omnia regat. Hine etiam illa Plutarchi Stoicis profecto non plus aequo faventis sa , ubi narrat duos Principes Stoicorum m Chrγ- sinum, Cleanthem, cum implevissent suis dictis Coelum, Terras, Aerem, Mare Diis, milium horum ab interisu liberum, aut sempiternum statuis: solo Iove excepto, in quem reliquos
Cum his etiam ea conveniunt, quae scripsit Antoninus Augustus b), Stoicorum haud leve decus m Cuncta ex Iove, in Iove, O ad Iouem esse α itemque illa Senecae, qui flagrante Mundo Deos etiam omnes, Iove excepto, consumi tradit e . Vult enim constantiam sapientis hominis inter aerumnas es- .se m Ouriis est Iovis, eum, resoluto mundo, O Diis in unumco;fusis , paulisper e aure Nasura , acquiesciι sibi, eogitationibus sevis ira ilicis iHunc autem Senec Iovem omnibus virtutibus, ac dotibus ornat; quin & de eodem illa profert Q sane gravisi ma m Maguum nescio quid , majusque quom eugisari potest, Deus es α. Hunc etiam quocumque velis nomine, mi o nobili, atque sublimi voeari posse censet e , atque illa. scribit. m Quaecumque voles nomina propria Deo aptabis, vim aliquam,
in In Exborrae. εὶ De Besinetis IV. C. VII. Siis milia sunt in Aristotelis libra de Mundo C. VI. quod laudavimus.
387쪽
de Vi Fati Miso in Deum male loc-um, ut eum ait υγ Eodem in Deos risitate is revocabilis divina pariser, MN e M. na cursu' vehit.. Iue ipse omnium conditor, ac rector scripsis quidem Fara, sed sequitur. Semper paret, semel fu ι m. At haec duo postrema verba efficiunt, ut mihi Initi Lipsit sententia non displiceat, ex ipsa supremi Numinis Providentia Fatum de Simeorum sententia nasei judicantis. Id
si verum est, ea necessitas nobis quidem, ac naturae universae immane iugum serWitutis imponet. Non ideo tamen, modo rite explicetur, supremi Numinis libertatem evertet. Conserens .enim, ut Scholastici dicunt, non μια dens illa necessitas censeri poterit.
i Id velle Seneca videtur etiam iis locis, ubi Deum ipsum posse' Fatum appellari, non obscure docet, ut cum ait b is Vis issum Deum tum vocare ρ non errabis. Hie est ex quo sinpensa sunt omnis, causa eausarum. Vis ilium Providempiam ρ recte dires or. Idem Seneca docere videtur, ubi supremum Deum amrmat se , propter eam rationem decreta sua mutare non Ouod imminuito majestatis M. Oconfesso erroris mutanda ferisse. Necesse est ei eadem placere. eui nisi optima placere non possunt m. Idem, ubi argumentum adversariorum ipse ita solvit s.' is Me Deus ob hoe minus Aber, aut potens est et ipse enim es Nere assua in Haec, inquam, Seneca non modo perfectus doctorum hominum sententia Stoicus, sed & Stoicorum opiniones diligenter exprimens. Augustinus autem gravissimus auctor de Stoicis etiam loqui videtur, Senecam enim non multo post e de Fato
388쪽
loquentem assert, ac probat ubi rejecta Fato Astiologorum addit a) α At qui omηium connerionem, seriemque causarain, qua sit omne quod Fmi nomme appellant, non mutium eum eis de Misi canetroversia cenandum, atque laborandam sequandoquidem ipsum causaram orianem, O quamdam connexi-em suo mi Dei ιri,aum uotan agi misHuc et am reliqui faciunt Auctores, qui docent, vel Stoicos Fatum ipsum habuisse Deum, vel omnia prorsus unius Dei Providentiae subjecin. Vehn Mimium Felix &antiquissimus,& sanctissimus auctor in Octavio m Zeno, inquit,
in Chrysippus, ct Cleanthes, semi O ipsi muli ormo, sed ad
inimim Providentiae omnes re Iuuntur α Laertius autem imter Zenonis placita ponit α -- quid me Deum: scd 3omen Mentem , ct Fatum, se Iovem, aliisque Haribus nomenclaturis solere eferri m. b At his omisss multa Stoicos de supremo Deo praeclara scripsisse, nemo negare potest. Quis enim Cleanthis versus a Clemente Alexandrino servatos, atque a Iusto Lipsio tantopere laudatos non admiretur Θ Ita enim ille canit .
A Si quale sit Bonum rogas; ita accipe: is Est ordinatum , justum, se es fanisum, pium,
is Sui potens, commodum aliis, pulchrum, decens.c Rectum, atque constans. sem'r omem conferens, o Expers metu, duore, curis p ibusa , Iuvans , ὀenignum. stabile , amicum, amabiti ari Honore signum . confirmaeum . x, goriosin, που superbam, quod geris. ,, G-in aquis . Nocem, O viribus vale .s., , -ῖ -- . culme inficium semper mam os . . ' υ
at C. m. σὶ r. 78οσuε. Graecos ipsos Cleanthis versus er μὶ Facere non possumus , quia ' into Lectori exhibeamu . ' '
389쪽
His duobus post emis versibus Ethnicorum vanas opit nescon velli ,. Iustus Lipsius putat. i. . Necelso non est in hisce longius immorari, cum idem Iustus Lipsius multa congesserit, ut Deum Stoicis Unum , &Bonum, & Providum fuisse visum ostenderet a): quem Praecipue Burnelius, & Staiaejus . cum Stoicorum diatrinas explanarent, Tecuti, atque imitati sunt b). Iterum profiteor, non ignorare me, Stoicos aliqua di xisse de Natura divina quae maximos in errores deducerent e : Iacobum vero Thomasium . Virum litteris, & ingenio praestantem, multa Stoicorum in speciem praeclare dicta deteriores ad sensus detorquere d . Sed, quamvis ible, quod voluit, plurimis recentioribus persuaserit, non tammen eumdem puto, magis quam laudatos a nobis auctores, Stoi-
NM quidem Latinos ex Iusti Lipsit poubses par Dura a versires rius
390쪽
Stoicorum sententias assecutum fuisse. Etenim in eo non Ie-viter Thomasius peccare mihi videtur, quod ingenio suo nimium tribuat, &, quod ex eorumdem ipse Stoicorum se tentiis elicit, Stoicis placitisse , nimis facile sumat. At nolo nunc manus cum Thomasio conserere. Cum Baylio mihi res est , ut Dei unitatem aliqua saltem ratione Stoicis innotuisse essiciam. Id negari non potest, nisi Stoicorum ver-
his vim inferamus, & alio modo judicavisse, alio fulci I
cutos, sine ulla ratione opinemur.
Plurima hie ex Philosophis aliis Graecis, atque Latinis, afferre possemus, ut plurimis Ethnicis Unitatem Dei non ignotam omnino fuisse probaremus. Verum &, quae diximus, hoc loco satis ad rem nostram esse possunt, &multa in altero, ut dudum promisimus, libro attingenda supersunt, ex quibus haec eadem veritas facile demonstretur. Nunc pauca quaedam contra Baylium dicenda sunt, qui omnem lapidem movit, ut iidem Philosophi, qui unum fatebantur esse Deum, plures etiam Deos, quam vulgaria coleret superstitio, commenti suisse viderentur a . Palmaris autem, ut ipse putat, ejus rei ratio est, quod &
qui Mundum, & qui Animam Μundi, & qui aliud quidpiam.
materiae profecto non expers. volebant esse Deum, non simplicem ponerent, at multis ex partibus existentem. Hinc ne que unum, ait Baylius, ponebant, verum totidem Deos, quot
sunt illae partes, ex quibus Deus iisdem extare videbatur. Singulae enim illae partes divinae naturae sunt. Divina vero natura quaelibet Deus dicenda est. Partes igitur illae totidem Dii sunt. Quod si unum dicebant Deum, ea ration dicebant, qua Domus, qua Exercitus, qua reliqua ejusdem generis Unum dici solent; Unum scilicet, ut in scholis loqui solemus, non ph scum, aut metapi cum. Hoc