장음표시 사용
361쪽
modo ipsum Atheum non habemus sa), sed & aliqua omnino praeclara, quae vis ipsa veritatis, ut ita dicam, a divino ejus ingenio quandoque expressit, afferre non dubitamus . Alios Auctores Ethnicos hic omittimus, quos inerre posse inus, ne longiores hic simus, quam necessitas postulat. Etenim plerosque Ethnicos Dei nomine non modo supremum Numen, sed alia quoque appellavisse . latendum omnino est. Caeterum illorum, quos laudavimus, auctoritates
aliquid contra Mylium efficere posse, doctus, ac sapiens lector intelligit.
Obnicas Maximos imperfecta quadam ratione Umiatem Dei agnovisse m tur. NUnc gravissimam illam quaestionem solvamus, Op tet, quam de ipsa re fieri posse diximus, videlicet an revera Ethnici nobilissimum illud Attributum supremi
Numinis agnoverint, quod Unitatem Dei vocare Consuevimus. Hic etiam a nobis nova quaedam distinino adhibendxest. Primo enim de ipss Ethnicis generatim, atque universe loquemur , deinde singillatim de philosophis, ac sapientioribus Viris inter Graecos, atque Mm nos.
De illis equidem ita statuo: Unitatem Dei non fuisse ab iis rite cognitam b); sed tamen aliquam ejusdem impe
362쪽
fillam notionem animo plurimos efformavisse. Alterum hoc loco probare nihil necise est. Alterum acutis hominibus me probaturum esse confido.Qvid enim Deus est, de quo tam multa dicimus p Summum prosecto Bonum, immortalisque Natura , qua nihil melius ulla mens excogitare, nihil persectius invenire possit. Si Metaphysicorum voces desideras: Deus est Ens summe perfect . Nullam enim Naturae divinae meliorem a philosophis definitionem asserri potuisse, jamdudum vidimus. Atqui Eussamane perfectum non esse nisi Unum, saepius
Ethnici plures aperte concedere videbantur . Putabant enim, prae Diis eaeteris unum esse Deum omnium Regem, ac Dinminum, cum quo nemo de dignitate contendere, nemo viribus, aut sapientia comparari posset. Ergo, saltem cum ista dicebant iidem Ethnici, Deum unum opinione sua videbantur inducere. Locupletem ejus rei, quam assimo, dabo testem Maximum Turium, Marci Aurelii Caesaris praeceptorem in oratione illa nobili ba . α Ouod si concionem, inquit, cogas , omnesque simia artes uno decreto convenire isbeas, ac de Deo ex iis quaeras, putam aliud Pictorem, aliud Statuarium, aliud Poetam, aliud dicturum esse Philosophum y Imo ne Sorba quidem, O Graecus, ct Persa, O Hyperboreus. Verum imuero in aliis videlis Hia, neque unquam eadem statuere homimes. Nec enim bonum idem omnibus, nec idem omnibus malum, nec idem turpe, aut honesum : Ut de legibus taceam, quae pro cujusque placito in omnes ira partes dis huntur, in non modo gens cum
g n- mitto autem probare , aliquid in hae descriptione poni, quod nullo modo pertineat ad Unitatem Dei declara dam, quo modo ru caeteris Attribu tis distin gui solet . Illud potius ad . vertor Unitatem Dei saltem in hac. quaestione ab ejusdem, Simplicitato posse ae debere distingui. Non enim qui hanc negat, ideo statim non unum, at plurex Deos indueere opinione sua dicendus est . Uelut Hae retici Antropomorphitae numquam plures Deos colere dicti sunr a Ss.PP. Ipsi tamen Deum, quem Unumidicebant , Corporeum esse opinabam
363쪽
336 NgRHI HUMANI coNfENfugente, sed nec urbs eam urbe, nee familia cum familia, nee homo eum homine, nec unus aliquis interdum secum ipso eo sentiat In hac tanta pugna, contemione, atque opinionum Oarietate, tu eo leges ubique terrarum, atque opiniones convenire videbis: Deum esse unum regem omnium , O patrem; huic
multos additos esse Deos alios, qui supremi illius Uii sint, sequasi in imperio collegae ): In eo Graecus cum Barbaro, -- diterraneus cum Infulano, sapiens consentis eum sulto m. Prudentius autem in hanc eamdem rem, sin minus
Latinis, at sapientibus enimvero versibus ea cecinit b :- Et quis ' iis Molio recubans, inter sacra mille. - Rissiculosque Deos veneranr sale, cespite, thure , is Non putat esse Deum summum, in super omnia solum 'o Ouamvis Saturnis, Iunonibus, ct Citheraeis, o Porientisque aliis fumantes consecret aras', o Attamen in coelo quoties suspexit, in uno is Constituit ,3 omne 'Deo, cui ferviat ingensis Virtutum ratio variis instructa ministris. ri suae Gens tam solida est animis y iam barbara Nnguis p., Quaeve superstitio tam sordida , quae caniformem, is Latrantemque throno coeti praeponat Anubim 3is Nemo cloacinae, aut Eponae super astra Deabus is Dat filium, quamvis olidam perfisat acerram, is Sacrilegisque molam manibus rimetur, O exta. Haec ex Historia tum Romana tum Graeca mirifice Confirmantur. At si monumenta, quae de Gentibus aliis agunt, inspiciamus, Barbaros haud ita paucos quod superbos
a) Hie verba ipsa Auctoris dilia ei, at reliquot per similitudinem .
genter notanda sunt α στι-αι vel, ut Scholastici dicerent , per par- , εἰ Θ- - M. ticipationem .
Θ - συνάeκ-ιι α Maais b In Morbes contra Uniouitσs vim ex iis perspieuum fit, opinor, .. I 86. Supremum illum Deum proprie dis
364쪽
IN AGNOS. DIV. LIB. I. P. II: C. XVI.
337 hos illos & Romanos, ct Graecos pudeat) melius hac in re gravissima & vidisse, & sensisse comperiemus. Ille quidem Zoroastres, qui Dario Hystaspis filio favente novis instituit Persas praeceptis, atque doctrinis, non modo 1 upremum Numen elle docuit, Cum quo nihil admodum conferri posset, at de Attributis illius non magnificentius profecto, quam verius locutus est. Deum enim inter omnia primum habendum esse dixit, qui nutu ratione iube mctari possit, qui sine, qui privcipio careat, qui membrorum , auspartium omnino H expers, neque ad alterius exemplar extiteris . Nihil esse, quod ordinem , quod pulchritudinem prae erat, quin ab ipse gubernetur. Nultis eum ab ullo quovis homine muneribur posse corrumpi. se etiam , ajebat, Deus est inter bonos optimus, inter prudentes maxima strudentia praediIus. Pareretiam est aequitatis, atque iustitiae. Omnia idem novit, eum a nemine tamen didicerit sapientia, cir natura perfectum. Sacram naturae sesentiam ipse solus invenit m. Haec omnia de
Zoroastre narrat Eusebius Caesariensis a , qui facile potuit V v ab
a . Praeparat. Ediane. L. I. C. X. Principio quidem Eusebius, Deum opinione Loroastris caput aecipitris habere dicit m O' Θεος ἰσι κ ων-α Non tamen hine Deum instar monstri habuisse Zoro stres dicendus est. Optime enim illa Fu-eherlux Tom XXVII. de I' Ae. R. aer Inser. ore. Suita alte de a Relig. des Perses par M. T Ab. Foueher, III. Mem. p. ' 9. M. II es done tres-vra emblabis, ue Zoroastre avolt mis avant P ar-νieIe, qui trairnit de Dieu , une Aure Lymbotique is t/te d' ope ier.
remena studiquer D tasseau quiferrouvolt dans P original αIam vero Aecipiter figura Divinita tis habebatur, quod & longissime praedam prospiciat. & in ipsam. ira
Irruat, ut se ab ejusdem unguibus Iiberare illa non possit. Ita uelesti homines nee Deum Iatere possunt. neque illius iram elidere. Caeter Eusebii verba , quae latina fecimus, haec sunt Ooνοι ἰς. . πρῶ-s. A
εἰ ἰινου φι irinia νοῦρ τηε α Quibus tamen postremis verbis non aliam naturae scientiam, quam AMstrologiam Iudiciatiam h Zorohs te magno in pretio habitam indicari ἐ
365쪽
ab aliquo vel Christiano, vel Ethnico ea discere, qui libros ipsos Zoroastris ii Zeudausa dicebantur a Persis diligen
Neque tamen ad Eusebii defendendam auctoritatem
magnopere conjecturas hoc loco sequi oportere, plures arbitrabuntur. Curiosus enim homo, neque indoctus, An que-
tilius so), qui se legisse testatus est Zenda vestam, quo scilicet Guebri so) hodie utuntur c) , narravit verba per Eus
hium allata in eo libro reperiri, voce tantum dem-Pta, quae certe magni pretii dicenda est. Negat tamen Mignotius d) inde concludi, Persicum verbum ei voci respondens, atque ad significandam Dei Si licitatem aptissimum non fuisse ae Zoroasti e scriptum; cum & Anquetilius non omnia ejusdem libri exemplaria videre potuerit, & Eusebii non ita facile repudiari debeat auctoritas. . Eusebio magna ex parte consentit, ut alios praeteream, Theodorus Mopsuestenus, cui, ut reliqua defuerint, hoc certe auctoritatem in re nostra conciliat, quod Persarum doctrinas optime nosset. Ille quidem narrat, Zarassiem hoc nomine Zoroastrem appellat docuisse, a Zamam, sive su-Premo Numine, bonorum omnium fonte, atque principio,& Hormisdam fuisse genitum, qui non sit nisi bonorum auctor, & Satanam, unde tot nobis mala proveniant.
Cum haec distinctius explicare vellet, aliquid addebat
Zarasdes, eodem teste Theodoro, non modo contemptu,
bi Reliquiae sunt veterum Per sarum , vae superstitionem a Sar cenis in Persidem illatam abominantur. Fuis de iis Critiei plures. eὶ Idem Fueherius, quem lauda vimus G. XXVII. ere. II. Memoin
contra Isuetium, Brucherum, alissique . Zendavestam genuinum Zoroauris opus esse defendit. Duo tamen sapiento monet. Alterum est, Zen davestam fortassis non essis, ni si par. tem librorum . quos Magus ille conscripserit ; alterum ; fortasse aliqua eidem libro a Magis aliis addita eue , quae nunc non satis omnia internosti possint.
366쪽
IN AGNOS. DIV. Us. I. P. II. C. xv I. 33s .
sed & abo natione dignum a . Nihil tamen hinc eme,
tur, nisi perditos hornines, cum, quod honestas postulat, moribus ipsis, ac tota vitae ratione non teneant, saepenumero ne sermone quidem tenere, etiamsi de maximis rebus, atque gravissimis agant. Caeterum & ea, que Theodorus affert, & non minus obscoenas, quam impias picturas Mundi originem a supremo illo Deo exprimentes, quas Hydeus exhibere non dubitavit, αλληγόρικωι interpretari oportere, plerique consentiunt. Neque contemnenda hujus rei ratio est, quod id tum Eusebii, tum aliorum, qui multo meliorλde Persarum doctrina narrarunt, poscere videatur auctoritas. Sunt etiam, qui doceant, Zoroastrem ita verum Deum agnovisse, ut caeteros a Persis antea cultos repudiaret, &. ne colerentur in posterum, ediceret b . At haec sententia V v a opibtis Seripsit Theodorus librum eos stra Muorsm GeoDgiam, cuius non aliud superest, nisi quod Photius in sua Bib oebeea exhi it in pauci
in contractum m Eν μὲν πωγώ, ait Photius σὲ μαρ- τω
vocem illam viam esse mutandam in vocem ἀὐών, ut sit sensus, Supremum Deum a Zaraiae D Grem . aut Lamen appellatum fuisse; vocem vero meisain Bbant in - ών femi- .aas Tollius Is A. Din. Dat p. 2 36. opinatus est . cui Fenelus t M. F.-
etiuntur. Non tamen ea prioris ver
de Religione Persarum ulterius et iam progreditur , cum Persarem gent m contendit, unicum semper Deum fuisse veneratam . Hae tameα sententiae vulgo reiiciuntur. Poris autem do Per m Numinibus nutilum auctorem vel majore cum i cunditate , vel uberiore cum fiuctu consules, quam Fue herium , qui fuisse etiam dε dupliei principio, altem bonorum, altero malorum agit, de quibuet tam multa Zoroastres , atque
367쪽
. DE GENERIS HUMANI CONSENm ioptimis lationibus a Fucherio convellitur. Notis quidem satis est, quod ipse Fucherius longa oratione 1 probat; vesrum Deum a Zoroastre, atque hinc ab innumeris, qui ejus doctrinam secuti sunt, Persis fuisse cognitum, quamvis ea stultitia tum Zoroastres ipse, tum ejus discipuli laboraverint, ut Commentitia quaedam Numina, supremo fere neglecto, caeremoniis, ac ritibus, quos Religio solet induce-
Nihil hic O thaliis libros memorare necesse est, in quihus, Eusebio telle, eadem de supremo Deo, quae Zoroastres docuerat, aperte tradebantur, aut Celebre Carmen, appellatum, Zenda vellae sententias exprimens b , in qu O. pr3eter alia multa, ea legebantur in Scias primum Dominum Deum tum ebse unum , sanctum, cui non es compar; es etiam Dominus potentiae, se gloriae m. Jam vero Persas etiam illos , qui Zoroastris doctrinam, aut ignorarunt, aut neglexerunt, supremum posuisse Numen , Cum quo caetera de potestate, ac dignitate certare
non possent, sive Oromagus ille fuerit, ut ego probabilius puto, sive Mithras, sive alius quispiam, ut alii, ScriptoreSetiam Graeci prodidere c .
f., Latinum illud fecit Hydeus. Ejus Alictor , qui Iordidissimus dieitur a Renodotio t L' Al. Reuaudo COII. Litur. D. II. p. 272.ὶ non lio sith nomine cognoscitur quam filii Melieshahi de Meliesbab . e) Legendi sunt Hercdct. L. I. n. a . Xenophon Oropaed. Lib. VIII. . Eubulus apud Porphyrium de Autro Θ-ώarum . Dio Chrysostom. orat. Borys. XXXVI. . Dior. Laεα. in Prooem. atque alii plures.
368쪽
Clarius haec eadem veritas ex Arabum Scriptorum testimoniis posset ostendi, quos Hydei collegit industria, cum Persicae obstrinae demonstrare senstitatem , idest laterem lavare instituisset. Sed ut optimae causae nostrae servi mus, numquam id asseremus , quod nobis antea perspectum, Probatumque non fuerit. Antiquiores enim Graecos citius, quam Arabes illos, etiam cum de Persis agitur , avdhendos Ase, Fucherio, aliisque do illismis viris assentimur. Ethiopum gentem multitudine innumerabilem, ac regionibus infinitam, Divini Numinis Unitatem aliquo modo cognovisse, facile ostenditur . De illis enim ea diligens auctor Strabo scripta reliquit memoratu digniisim n) α ει- rare illos Deum est unam immortalem, alterum moram me, immortalem quidem eum, qui rerum omnium cousa sit, mortuum vero apud eos incertum esse, se vomine carere, sed frequentius eos, a quibus beneficia acceperunt, O Reges pro Diis habere m. b . . Idem Strabo de Celtiberis agens, unum ab illis Numen, inter omnia scilicet maximum, ac praestantissimum coli memorat. Multa hic de Chaldaeis , de Indis, de aliis antiquis populis, multa etiam de recentioribus dicere possemus. At de iis alio loco. Nam quae attulimus, nisi fallor, fatis esse possunt, ut unam perfectissimam a plurimis Ethnicis Mentem, cui omnia. pareant, atque ideo, quod Pertinet ad rem, unum Deum aliquo modo cognitum fuis
bὶ De mortali AEthiopum Deo haee scribit Brucherus G. I. Hist. Crit. p. m. 3os. ra Artafo Deus ive mor-
nis nomine APDptii reformidaverunt , prineipium mali, quos cum tandem a bouo , ct immortali principio vincendum sit, mortati omnino diei potiati m.
te To XXXV. de P Ae. R. des Inseri lectu dignissima est inelyti Ba teuxii Dissertatio ivulgo Memoire
369쪽
Quid ergo p ais. Nonne, si vera ista sint, manisesto sequitur, Ethnicos illos non fuisse PQGeos p Nam Pu hei ce
te illi non sunt, qui unum agnoscunt Deum. Verumentav ro Ethnicos sere universes misse Pia heos. omnis docet historia, omnia vetustiorum aetatum probatissima monumenta declarant Facilis ad haec responsio erit, si ea teneamus, quae Patres Ecclesiae Christianae non modo sanssitate morum,
sed & doctrina praestantes tradidere. Etenim illi suis in libris haud semel scriptum reliquerunt: plurimos Ethnicos
perversitate potius voluntatis, quam errore mentis tam impias doctrinas amplexos esse. od non ita est accipiemdum, ut non turpiter illorum quoque mentes erravisse dicendae sint. At natura ipsa eos quandoque monebat, non posse tam ridiculas opiniones a majoribus acceptas ulla veritate fulciri. Illi plerumque naturae voces non tam non auscultabant, quam negligebant, aut etiam, quti tranqui, Iiorem ducere possent inter scelera vitam, comprimere conabantur.
Praeterea quid absurdi est, si dicamus, Ethnicos ipsos nullo modo sibi constitisse , cum plures Deos esse dicerent pHoc certe iisdem Patres totis voluminibus exprobrant. Hinc illa Tertulliani a) sane praeclara in Ouantum humana conduetis de Deo definire potest, id de is, quod θ omnium conscie
ris agnoscet, Deum summum es magnum, in aeternitate com
simium, innatum, infectum. sine initio, sine sine cte. Quae erit jam conditio ipsius summi magni' nempe ut nihil illi adaequetur, idest ut non sit aliud summum magnum: quia, si fuerit,
adaequabitur m nec multo post α Certe quemcumque alium Deum induxeris, non alia poteris eum forma ιueri Deum, quam ut ese illi proprium Divinitatis adscripseris, Aut aeternum , ita se summum magnum. Duo ergo summa magno quomodo consistent, quum hoc sit summum magnum, par non ho-
370쪽
IN AGNOS. DIV. LIB. I. P. H. C. XVI. 343
bere; par ainem non habere um competat, in duobas esse vultimodo p ιδ α Ex eodem capite urget Ethnicos Augustinus a , posteaquam advertit, omnes fateri, Deum esse in quo inhia melius M, atque sublimius m. Cujus acutissimi Doctoris ea verba sunt notatu dignissima in omnes, inquit, pro excellentia Dei certatim dimicant: nee qui uam inveniri potest, qui hoc Deum credaι esse, quo metus aliquid est. Itaque hoc omnes Deum consentium esse, quod eaeseris rebus omnibas anseponum m. in Haec a M. Patribus producta ratio tam evidenS, atque tam valida mihi videri solet, ut quid Ethnici reponere p. tuerint, nullo modo possim cogitatione complecti. Nequa enim Russoji me temeritas movet, qui sanctos eosdem Patre S , Praecipue Tertullianum, arguit so, quod vocem illam Christianis probata ratione definirent, ac deinde
levitatem Ethnicorum accusarent, quod plures esse Deos a bitrarentur. Quanto melius haec non modo sapientissimo
illi Archiepiscopo Parisiensi, Christianae Religionis in Gallia
temporibus nostris eximio decori, atque praesidio, sed &doctissimis illis Viris Batteuxio, Fucherio, Mignotio, Bergierio, caeterisque Russbjus concedereti Canere ipsum potius, aut gallica malit, aut italica ratione deceret, vel, cum majus aliquid audet, illustribus sententiis, gravibusque verbis ornare orationem nitidis cartis, pretiosisque libellis committendam. Qua etiam in re monendus est, ut a fuco sae Pius, . atque a Calamistris abstineat, ne meretricula potius illa quaeritans amatorem, quam gravis matrona, cujuS sapientia pollit Hesmilius proficere, videatur. At Certe non
ejus est de graviis mis hisce rebus disputare, quem in libris
veterum sive Christianorum, sive Ethnicorum non satis exe
cita- η De Doctrἐna cirM. L. I. c. r. so In quadam adnotatione ad im- bὶ Similia Auctor libri δε Teia pudentissuriam epistolam Archiepi. .itata apud Petavii , atque alii, seor Parisiens Mons de Braumονεὶ qui facile afferri possient. missam.