장음표시 사용
41쪽
praeterquam hic , 1uae causam efficicntem Medicinae adiungit. Qui in eo praeterea peccat, quod operantem dicat Medicinam:cum habitus mentis non operentur, sed ad operandum facili lient. Caeterae vero definitiones minus placent. Prior quidem illa Hippocratis generalia media ad finem potius:quam finem ipsum,loco differentiae assumit. Posterior verδ,ex libro de arte: non tam quaesiti habitu, inret Iectus desinitio dici potest,quam offici j Medici enarratio. Illa praeterea celebris quam Galenus ex Herophilo desumpsit, obscurior est, nec determinatum obiectum finemve exprimit. Ac tandem,quae ab Avicenna tradita est,forsan ab interprete minus apposith ex Atabita in Latinum reddita, cum longior sit, ad terminos quibus nostra exprimitur contrahenda videtur. Ucrum virecte a nobis definitam esse Medicinam constet: quodnam si proximum genus, finis vltimus, &adaret uatum Medicinae obiectum inquirendum eae
Sitne Medicina ars, aut scientia,qqualis.
CApvT III. Edicinam inter habitus intellectus annumerandam esse, nullus tam stupidae fuit unquam i- qui dubitarit:ad quod autem habituum genus reserti illa debeat, inter celeberrimos etiam Medicos fuit controuersum. Eam artem appellarunt Hipocrates, ' Galenus,h Auerrhoes, de recentiorum nonnullit quorum sciatentiae subscribere visus est Aristoteles.' Contra idem Hippocrates, Galenus, Avicenna. s de recentiorum pars maxima, eamdem scientiam appellarunt. His assentitur Aristoteles, qui scientiam esse Medicinae genus affirmauiti Sed ant quam quid sentiendum sit explicemus opcrae precium est quaedam adnotasse. Ac quidem principio aduertendum est,scientiam tribus modis dici. Primum enim latissimo s-gnificatu quamcunque cognitionem significat sic αb Aristotele Grammatica scientia videtur appellari,& vulgo nos ea scire affirmamus quae quomodocumque nouimus. Secundo restricta magis significatione, solam cognitionem euidentem,seu per causam seu per cffcctum,aut aequivalenti quopiam modo acquisitam notat. Sic Aristoteles, per experientiam, artem de scientiam hominibus effici scribit. Τert i5,praeciso significatu M ut a caeteris mentis habitibus formaliter distinguitur ex Aristotelet solam significat cognitioncm certam & euidentem per propriam causam, rei quae non potest aliter se habere. Secundd notandum est,artem duobus modis dici iac primo omnem intellectus habitum ratiocinatione comparatum significare , sub quo sensu Auerrhoes primam Philosophiam inter uniue sales artes numerare refertur,& ab Aristotele ars singularium est e negatur,alias 'ars uniuersalium cognitio esse scribitur. Alio modo propi id St prout ab alijs distinguitur intellectus habitibus, definitur ab Aristotele ' Habitus cum ratione effectivus:ad quem pertineat , ut eorum aliquid fiat quae M. csse M non esse possunt; quorumque principium est in eo qui facit,non in eo quod cificitur. Tertio supponendum est,scientiam vel dici simplicem habitum ex assensu unius conclusionis demonstratae natum:vcl significare aggregationem multorum habituum qui ad unum formale obiectum adaequatum referuntur,dc qui unum habitum totalem constituere dicuntur;eo plane modo quo exercitum unum esse dicimus,ab unitate Imperatoris aut Principis Qui totales habitus, temziae praecise sumptae nomine donantur: si ut plurimum, in probandis eius scientiae conclusionibus, .ldemonstrati vh procedatur; lichi alia non pauca, probabiliter tantum doceantur. Quarth notandum est ex Aristotele 'scientiatum alias esse speculativas alias practicas, Quael,
Cet tales absolute dicantur pro ratione finis ad quem suapte natura diriguntur, ut docet Fonseca οῦ tripliciter tamen hanc denominationem ex Diuo Thomas consequuntur. Primo ex parre rerum scitarum quae vel sunt operabiles a sciente, vel non : secundo ex parte modi scicndi, Vel enim rem
Operabilem scimus per resolutionem in principia uniuersalia formalia, vel modo operabili per ap-lplicationem ad materiam & opus. Tertio ex parte finis discentis , quatenus scilicet is rem disci TCognitione contentus,vel ut dirigatur ad opus. Quae de re non operabili sunt absoluto speculatiuae dicuntur : at quae modo speculativo procedunt, vel ad cognitionem solum a discente reseruntur, c sim sint de re operabili speculatiuae secundum quid appellantur: quaevero ad operationem& di i-guntur, Fc terminantur,practicae absolute vocantur.
Quinto sciendum est,scicntiarum alias esse subalternantes alias subalternatas,Hae dicuntur qua rum principia in superiore scientia probantur: de quarum subiectum vel addit accidentariam aliquam rationem alterius subiecto,illud contrahens, vhi est pars adaequati subjecti alterius sub accidentaria aliqua superaddita ratione cosiderata. Illae vero dictitur quam conclusiones sunt princi
42쪽
pia in altera scientia, Si habent vii uter salius subjectum, aut iub uniuersaliora ratione conceptum.
Tandem Medicina duobus modis eoia sideraturi scilicet vel ut docetur in scholis , & parit habitum in intellectu qui licet principaliter δc suo ultimo fine ad opus terminetur, tamen In uniuersa - u ilibiis praeceptis & conclusionibus haeret. neque ad particularia S indiuidua prolabitur. Vel eadem .gis rivis consideratur, ut exercetur a Medicie, quando in curandis singularibus aegris occupantur. Quibus praemissis dicimus Medicinam primo modo consideratam, unam esse scientiam totalem iin secundo scientiae significatu : quia ut inquit Alexander de Ales' circa uniuersalia versatur , ut i . ita eri, sunt directiva ope tum ad quae se cxtendit Medici operantis industria. Unde Auer rhoes' cogitur admittere cum Aristotele scietitiam eiic genus Medicinae, si in relatione ad medicum l pectetur.4: ' - si inque hoc scientiae tignificatum collacidat cum priori artis acceptione : quae co modo scientia appellatur,e dc in ars dici poterit. 1, Qualis autem seientia sit Medicina, facillimum est ex dictis colligere.' Si enim finem ad quem ipsa per se dirigitur spectemus: cum eo per se ultimate ad opus Ordii ietor, scilicci ad tuendam sa
nitatem Sc morbos expellendos practicam camdem esse insertur atque ex numero factivarum. Ne quo videatur mirum nos factivas scientias dicere:cum Aristotcles ' cas admittat, Sc probatum si a quidem , io-Perςtioy aliquas csse scientias facti uas. Si vero scientis lationem habeamus, cum apud Aristote s h δε- νοῦ Iem 1 aequε scire dicatur is qui scientiam habet, eaque non utitur, atque qui eadzm utitur: nec viait Quintilianus, desinat esse Medicus, qui curandi Dccrit finem: Is qui cognitione prae ccptorii martis medicae coni nius erit, ab exercitio alienus, speculatiuum Medicinae habitum habete die linii. .ui lati tua ratione poterit iuxta allatam ex Diuo Tlioma distinctionem. C.
Qiiod si sub secundo significatu Medicinae nomen usurpetur: ea non ad aliud gonus habituum l: . s Ve
intellectus referri potest,quam ad artem,sib secunda de propria acccptione. Tum enim Mediaciis uniuersalia praecepta 5c conclusiones quas antea nouit, pcr propriam in dii striam ad particula ria applicans: omnem egreditur scientiae rationem, a necessarijs de Unii aerialibus, ad ea quae alit et atqtie aliter se habere possum,& particularia,versus. Ea enim cit differentia Medici uni iter ali,
contena platitis d. circa particularia occupati: quod V niuersalia praecepta ut certa meditetur. 8crata I habeat generalita attiis illeoremata. v Dum vero circa particularia versat tir, totus in coniecturi mum o l
haereat. Ideoque Galenus, vel Author libri qui introductio seu Medicus inscribitur ' Medicinam
artem esse coniectura leni dixit. lveali 2 orati
Maxime vero ea coniecturalis est in discernendis affectibus, η in praescribenda remedij quanti- π b. tate,' indignoscenda praecipiti occasionc agendi 5c in comparandis inter se morbo, remedio, de ,' vitibus. Neque tamen Medicina operi addicta , de in curandis aegris ex praesidior Lim praescriptione occupata quidquam mechanicum retinet: sed libero homine digna est , quam summae digia iratis. viri imo de Angeli exercere dignati sunt, ut se apud Turaqitellium O legere Iicet. O ti, vel bduplex hoc Medi eorum genus distinguetemus, possemus singillis sui im nomen dare:
Contemplationi addictos Italorum more Phylicos appellantes,qua sit rerum ad Medicinam pertine- l rἰ,. r. ἰ
Limn naturam contemplantes; praxim autem exercentes clinicos nominantes, quod in tractandis .
decumbentibus aegris occupemur. Quae Artificum distinctio minime noua est i si iii idem via Me i 'dico Physi eo disteti Clinicus, sic alius est a Miisico cantor a Geomctra mensor, ab Arithmetico cal culator, quem Cicero h ratiocinatorem dixi atqtie ita causidicus a Ilitisconsulto distinguitiar. Neque mirum alicui videatur,inde sequi, poste in eodem duos Medicinae habitus genere distin. t p ctos reperiri: cum ut docet Diuus Thomas, vna-eadem res cadat sub actum ditiersorum habi- b c . ., tuum, atque etiam diuersarum potentiarum,secundum rationes diuersas. Hinc scientialis habitus I Medicinae nos ad alia Deilitat quam habitus artis: ille ad facilius assentiendum conclusonibus, lhi C ad facilius operandum. Quinimo te diuersis modis acquiruntur oc perficiunt r : ille quidem disciplina,hic vero experientia .ut docet Acistotcles. Quia tamen hi duo habitus ita sitne ad inui-Cem subordinati, ut experientia artem pepererit, ab arte vero pcr abstrationem uniuersalium Zeiri fallibilium orta sit scientia de vicissim eam arti operam praestet scientia,Vt in praxi . scientia de cognitio uniuersalium artificem dirigat ad rationabilius circa particularia operandum : ambos pro UDO, Codemque communiter solemus usurpare,dc dignioris ncmine utrumque comprehendere. ς
Dcmum: Medicina Physia ae subalternata est tum, quia quod sequenti capite docturi sumus estein lib. δί
t Medicinae obiectum, sub objecto naturalis scientiae continetur: tum quia multa Medicinae principia, i Vt calidum innatum primarium esse facultatum instrumentum .dc contraria contrariis curari, at-
HUC alia per media Physica probantur. Hinc recte singulis sua tractantibus, iure ab Aristotelet di-l a tam est ibi incipere Medicum, ubi desinit Phusicus.
43쪽
De Obiecto, est sine Medisina.
C A p vT IV. Biectum hic inquirimus Medicinae, ut docentem & Vtentem communi notione complectitur.Vocatur autem obiectum, id circa quod scientiae omnis tractatio versatur: quod&-Is subiectum, uec materia circa quam vario respectu appellatur. Atque hoc duplex est,aliud materiale,aliud semiale:ex quorum coitione unum fit unius scientiae adriuatum subiectum. Materiale iterum duplex est: commune, & proprium. Illud appello res omnes, quae quomodocunque tractantur in scientia hoc vero id quod primo in scientia coli sideratur,x propter idipsum caetera. Vel in ea disciplina quae de artis & icientiae est quodammodo particeps,ut Medicina;proprium materiale subjectum est id in quo ars designatam forma introducere conatur,cuiusque naturam contemplatur,dc de quo passiones probat. Commune autem est id omne quod scientificus artifex examinat seu id sit materia operis sui ceptiua ,seu sint ipsa operationis instrumenta. Quod explicans Galenus, ' Medicinae artis, inquit : una cum sit, infinitae materiae sunt: de corpus ipsum sanitatem accipiens, Sc cibi ac potus,& medicamenta omnia & vocata diaetemata: haec igiturMedicorum m teriae,corpus autem tanquam id ex quo finis aut in quo. Formale veth obscctum appellatur ea ratio in qua conueniunt, vel sub qua considerantur ea de quibus in scientia agitur Quod in contemplativis scient ijs id est per quod materia subjecta vel reduplicatiue exprimitur, vel ad determinatam notionem cotrahitur. Vt in Metaphysica cum agatur de ente ut ens est: ens materiale est obiectum,ut ens vero formale. Sic in Physica cuius corpus naturale aut mobile obiectum est: coriapus materiale est,naturale veris aut mobile formale subiectum. In scientiis autem facti uti formale obiectum re idem est cum fine:quoniam huiusmodi scientiae de hac eauh retractant. prout in ea tale quidpiam facere de operari licet quod operantis est finis. Materiale ergo Medicinae quam profitemur obiectum , non quidem id omne est quod sanari, aegrotarόque potest ut a firmatum est ab Aristotele: sic enim veterinariam Magriculturae partem sub se contineret. Sed corpus humanum qhiod sanum tueri de a morbis vindicare student Medici. Formale autem ut addiscamus eiusdem finem inquirere necessum est. Finis ut docuit Aristoteles 'du plex est,scilicet finis cuius idest cuius obtinedi causa aliquid fit.& finis cui fideshὶ cui destinat Scpraeparat id quod aut quaeritur aut efficitur. Illum internu plurimi appellant,quod in mente artificis sabeat esse finis,&a quo is proxime ad operandum moueatur sitque praeterea forma, artis ope producta;cum artificis perfecta est operatio. Hunc externum vocant, quod prodii hi operis sit receptiuus,& extra id quod ab arte fit. Internus autem verus est finis qui in Medicina est sanitas; cuius obtinendae gratia omnia molitur medicus. Quod passim docuit Galenus: εe clim inquit A quod intendimus sanitas est, Sc quando iterum ait, ' artis unum est propositum sanitas. In quibus locis cum praeterea sanitatem parare. aut sanitatis consequutionem artis finem esse dixerit : non satis apertε quid sentiendum sit explicuisse videtur. Tunc autem elatissimh cum ait sanitas ipsa finis est,neque sanitatem custodire aut vitiatam emendare vel prorium amissam recuperare finis est: sed ista omnia actiones sunt,finis autem est sanitas. ' Quam licet aliquando, Medicus non assequatur, nihilominus tamen, ea, eius est finis: quoniam ut habet Arithoteles , ε finis est in quem motus si nulla res prohibeatὶ terminetur. Hinc idem . Medicinae ait non est sanitatem inducere : sed quoadusque possibile sit ad hoc usque perdueere. Vt autem Medicinae hic finis forma Iis Obiecti rati
nem induat debet tanquam conditio materiali obiecto adueniens, eiusque notionem contrahens exprimi. Ideo non per absolutum terminum sed per connotatiuum eamdem oportet enuntiari r
quod ea conditio sit quoddam attributum Ze adiacens, Be per modum adiacentis explicanda. Erit ergo formale Medicinae suhiectum sanum:& cum contrariorum eadem sit disciplina,aegrum etiam ad eiusdem artis obiecti rationem pertinebit. Quare totale de adaequatum Medicinae obiectum erit corpus humanum ut sanum est vel aegrum. Quae fuit sententia Aristotelis, Galeni, Avicennae, de caeterorum penE omnium Medicorum. Ac merito, quoniam una est huius ratio aqua suam unitatem capere potest Medicinat ad quod,quaecumque in Illa tractamur, referuntur ι euius principia in eadem explicantur, passo
nEsque probantur: ac demum quod idipsu Medicina a caeteris omnibus scienti js distinguat. Quas esse conditiones proprii dc adaequati subiecti,cuiusque scientiae cum Fonseram docent philosophorum reliqui.
44쪽
C A p v T RVemadmodiim una obiecti ratio,scienti js unitatem tribuit ita partialium obiectorum quςsiab una communi ratione conueniunt determinata diuersitas totalem scientiam in varias partes seeandi oecasionem praestat. Ac quoniam varii varie possunt eiusdem scientiae adaequatum obiectum, sub diuersis rationibus in dissimiles partes distinguere: ita& s cientiam totam diuersimode partiti. Hinc Medicinam nonnulli ex Galeno, ' in diagnosticam, prognosticam,& cu- irativam distingunt. Theutas empiricus apud cundem in indicatoriam, curatoriam, ac salubrem medicinam partitur. Galenus ipse,' decem persequutus tractationes diuersas quasi arti constituendae necessarias:totidem Medicinae partes facere videtur. Omnium autem maxime recepta Medicinae diuisio, ea est qua idem pcrgamenus, Medicinam in Physiologiam, AEtlliologiam , simioticem, Υ .inim, M Therapeutice diuidit. Recentiorum aliqui,quodammodo secundum causas sic Medicinae partes distingiintivi quae ad humani corporis naturam spectantia persequitur, Ec materiale artis obiectum explicat,Physiologia vocetur ι quae de sanitate & morbo, formali scilicet obiecto tractat, Pathologia nuncupetur:quae in examinandis salubritatis Ze insalubritatis instrumentis, ω quasi essicientibus causis versatur, Hthiologia nominetur quae finem artis in cognitione adhuc colistente attingit & de signis disserit, Simiotice appelletur;quae vero ad fine propius peruenire docet,sanitatis tuendae praecepta explicans, Ygitini dicatur 3 ac demum altera quae morborum cura tionem exponit Therapeutice nuncupetur. Quae ultima cum triplici instrumento utatur, victiis ratione scilicet,medicamentis,& manuum opera;haec ipsa in alias sub diuiditur partes. Illi enim quae de victus ratione aegrorum agit,Dixtetices impositum est nomen:altera quae de medicamentis eligendis, praeparandis,& componendis disputat, Pharmaceutice appellatur : & post rcma in qua morbis mederi incidendo,urendo, artus luxatos & ossa suis sedibus mota in naturalem locum reducendo atque alio id genus manuum artificio viedo docetur,Chirurgiae nomen accepit. Ita quoniam quae in seruandae sanitatis praeceptis occupatur,varios habet partiales tractatus,diuersa etiam pro singulis nomina sortitur . Et Euectice dicitur quae boni habitus conseruationem explicat: Analeptice, quae conualescentium reficiendorum moὸum exponit : Prophylactice, quae nutantes seu neutros ab imminente morbo praeseruare docet;& Gerocomica quae quam senumcuram habere oporteat exprimit. Nos tamen etsi has omnes diuersorum Medicinae tractatuum denominationes agnoscimus,nostris minimὲ eas tribuemus,qudd aliam faciliorem & breuiorem methodum elegerimus,cuius Idaeam iam ante expressimus.
De Antiquis recentiorabus Medicorum sectis.
mulam,quam plures sequantur. Quamuis enim unus idenique sit omnium Medicorum finis, ad eum tamen consequendum non omnes eadem incedunt via, nec incesserunt antiqui. Nonnulli enim, iam experimentorum notitiam arti satis esse dixerunt: Alis vero rationalem disquisitionem, plurimum ad artem conferre existimariint. Vii de primae Medicorum sectae ortum duxerunt:Vna quae per experimenta ad inuenienda medicamenta procedit , empirica-obseruat lix dicta:altera quae per indicationes progreditur, rationalis dogmatica appellar Empirici, Medicorum antiquissimi artem totam uni experientiae inniti existimarunt:euidctium tantum habendam esse rationem, occultarum veris causatum indagationem omnino inutilem asserentes. Experietiam Galenus' memoriam esse ait,aut obseruatione eorum quae saepe eodem modo
perspecta sunt:quam Empirici ex tribus generari asseruerunt ex αυτι bui scilicet, Listoria, Be transitu de re simili in similem. A ora ψια est propria & peculiaris cuiusque animaduersio. Historia VLex Galeno colligimus, dicitur accepta ab aliis per narrationem aut commentariorum lectionem, particularis obseruario. Transitus de fimili ad simile seu analogismus, iter ad experimentum esse dicebatur a Theuta, Per autem 3c historiam, duo adnotantur: concursus scilicet manifeste apparentium in aegrotante quem syndromen appellant per quam morborum species innotescunt:& secundo ea quae egrotanti profuerunt, unde omnis illis occurrit remediorum inuentio. lRemedia enim non ratiocinatione, sed vel casu vel consultd inueniri volunt. Casu inuenta duo-
45쪽
rum faciunt generum, alia naturalia alia mero fortuita. Naturalia ea vocant, quae natura per se pro 'fert: sudorem videlicet. alui fluxum, hae mortia agiam, aut quid fimilc molita. Fortuita nuncupant, quae quisque sibi prodesse aut nocere nihil cogitans; profuisth tamen, nocuisse ue probarit.Vt si quispiam febre laborans, quo sitis cupiditati satisfaciat copi am aquam biberit; aut vi corporis ardorem temperet sub tepido balneo usus, lamen senserit; vel epoto vino grauiorem noxam sit passus :illa febrium remediis, hoc inter ea quae sebrientibus nociva sunt annumerant. Consulto inuenta dicuntur,quae vel per somnium dormientibus suggesta sunt, vel quisque probauerat, dii in ad propriae aegritu danis medelam remedium quaeritat. Tranii tu de simili adsintile ex Galeno . utuntur , cum ad medendum praesenti affectui experimentum non luppetit. Similitudo autem obseruatur, vel in membris ut de lacerto ad seimir, de vina ad tibiam de manu ad pedem: vel in morbis, ut defluore alui,ad intestinorum disti cultatem vel ua remedijs, ut de cydonio ad me spitum. Aliquando ab Empiricis transitus fit ex opposito in oppositum: cum scilicet limitia omnia in vanum fuerint tentata. Empirici fuere pene omnes hi qui primi inter Graecos Medicinam adhuc rudem factitarunt: qualis fuit aesculapius ille apud Cyrenaeos Medicus, quemadmodum apud Mercurialem legitur: tum Melampii qui primus docuit Graecos vinum aqua temperare, ut a Genebrardo notatum est i Huic successere Chiron, Machaon & Podalyrius, ac similes: qui in externis curandis affectibus quibus manu medemur, ut apud Homerum legitur, occupabantur. In quamdam autem rationcm artis, Theorematum collectionem, Empiricam primus redegisse fertur, ς Acron Agrigentinus. Quem sequuti sunt Cryto Pli illaion, quem in Galeni seu mauis Herodoti introductione vel Medico PhiliniimCoum dici crediderim, qui Empiricam pramus a rationali iam vulgata separasse scribitur. Ab hoc Serapion Alexandrinus ea secta floruit, quem Celius in sui operis praefatione empiricae institutorem dixit. A quo Apolloni; duo Antiocheni, Menodorus &: sextus cam plurimum
Ra Donatis altera secta tum coepit cum illustrari Medicinati primam ruditatem deponere Visa est. Ea principem habuit apud Graecos Hippocratem Coum . A quo celebriores Dogmatici reis I runtur ' Diocles Carvstius, Praxagoras Cous Helophilus Calcedonius Erasistratus Chius, Mnesc-l theus Atheniensis, Asclepiades Byti unus, de Alii: quos demum sequutus est Galenus qui caere osi uno excepto summo Hippocrate long hante luit. Dogmaticorum autem doctrinae haec sunt capita :l primum naturam corporis quod curandum proponitur cognoscendam effertum earum rerum Vires esse perquirendas in quas quotidie corpus incurrens, ipsiim se salubrius aut insalubrius redditur l postmodum morborum naturam, differentia saigna, A causas sciri oportere. Quibus agnitis me di cationem tuto, cito, iucundeque aggrediendam esse eamque per contraria inlluuendam. Ad quam rite & artificioso ineundam. pcr indicationes procedendum esse determinat: in remediorum tamen usu, experientiae plurimum tribuendum statuit: S: in nouis ac nondum satis cognitis casibus, analogismo utendum per adct. Indicatio ex Galeno est tituantis comprelientio. ii naui cum nocenti Scomprehensione adueniens: vel apud authorem libri definitionum medicarum . indicatio est reii agendae inlinuatio. Petuntur autem indicationes, vel ab aflectus praeter naturam spicie. eiusdem more, motu,& temporibus: vel a natura aegrotantis, viribus parte affecta, aetate sexu consuetudine: nec non ab aere ambiente anni tempestate & similibus de quibus fusius suo loco. Per quas Medici docentur,quid. q. antumque pro curatione assumendum 1 quando agendum, ubi, N quomodo administrandum sit remedium quod inuentum est. Experientia vero plurimas praesid: orum vires docuit, doccique, quas ratione inuenire nunquam liccrer. Quae tamen rationales Der experientiam norunt, ea cum ratiocinatione in usum reuocant, solam experientiam infidam esse & fallaeem al- serentes. Analogismus his etiam est v sui: qui dicitur comparatio & pctceptio causarum iuuantiu per similitudines. Differt autem rationalis analogismus h ab empirico, qudd rationalis ab indicantis rei natura innotescat empiricus Ucro ea potius imitetur quae sensu praecognita fuerint. Rationales enim similia imitantur,quod probabile sit quae conii milia sunt oonsimiliter& agere& pat :empirici vero,quod experimento cognouerint,ca quae limitia sunt, se mutuo agendo aut parien do imitari. Tertia praeter has celebris si ut apud antiquos Methodicorum sectat euius Themison Laodiceus Syrius, Asclepiadis auditor fuit inuentor quam deinceps Thessalu, Trallianus absoluit, qui Neronis principatu apparuit, cuncta maiorum piae ita delere conatus, & rabie quadam in omnis aeui Medicos perorans. Qui quali prudentia ingenioque fuerit aestimari vel uno argumento abun- dc posse doeet Plinius,' eum monumento suo quod erat Appia via Iatronicem te inscripserit. Ho rum haec erant placita: neque locum affectum utile quidpiam ad eum tionem indicandam habere, lneque causam ipsam, neque aetatem, nec ecmpus anni , neque regionem , denique nec VIrtutem laegroti, aut eiusde natura habitumve. vitae studia, si uetudinesque consideranda elia: sed indicatio-ll
46쪽
nes eas ad recte medendum sufficere quae ab effectu trahuntur. Atque inter has, eas solas quatiendas esse, qua a geneticis communitatibus petuntur. inutiles autem esse specificas Communitates , huius. modi tres esse dixerunt, laxitatem, astrictionem,ac tertiam ex Vtraque mixtam t ex quibus has eruebant indicationes, laxa astringendi,astricta laxandi,oc quae ex utroque participant, vitiusque misce lacu candi. Hinc medendi artem breuem esse dicebant,quam intra sex menses docturum se esse polli. cebatur impudens ille Thessalus, Hippocratem inter caetera in eo reprehendens quod artem Iongam esse dixerit. Quartam, Agathinus quidam Lacedaemonius inuenisse Atriar,in definitionibus medicis Galeno asci iptis: quam ἐπισυ θετικην quasi super compositivam dixeris nominabat ι Alii veris eamdem heiacticen seu habit licem appellabant. Cuius quae essent dogmata ignotum est, cum non alia eius soleat fieri mentio. Tres ergo illae habentur principes Medicorum antiquae sectae. Inter quas . clim rationalem potiorem iudicatini,qui tam ex antriuioribus, quam ex recentioribus Medicis prae caeteris cla. ruerunt: famam est,ut haec sola per varias aetates floruerit, vigueritque maxime. Tandem tamen alia recens apparuit magi cuiusdam de scelesti Sycophantae haeresis qui empyti eam cum methodica noua proluvie foedatas, copulans; non Medicinam sollim, sed scientias omnes euet. tete phanatico quodam errore conatus est. Fuit is Aureolus Theophrastus,dictus Paraeelsus, , quo Nebulones varis emerserunt Patacet sistae a praeceptore vocati. Somniarunt hi rerum principia tria ex quibus ipsa etiam mundi elementa constarent,sal, sulphur, & mercurium: quibus in nobis exaltatis morbos excitati aiunt. Nec non de alios excogitarunt morbos tartareos , arsenicales ex reaigari M si milibus genitos; omnia in Micro cosmo ad Macrocosmum reserentes. Morbos praeterea non contrariis. sed similibus curari aiunt: minime explicantes num ea similitudo sit secundum substantiam, an velis se eundum accidentia. Tam alieni ab antiquorum Medicorum placitis. ut paucissima consonis ter cum illis nisi per imprudentiam essetant,eaciemque grauissimis immixta erroribus. Nouitate tandem & insolentia verboriam sua sic obscurant: ut cum aliqua ex parte ad Medicorum placita accedant alienissima dixisse iudicentur. Interim hane pestem sequuntur hac aetate plurimi, docti pauci, signari vero laniones & circumforanei agyrtae multi: qui se chymiatros, spa gyricos, & verae philoso. phiae pro fetates per antiphrasim credi te dicere audent. Est quidem Chymia nec recens, nec inutilis ; per quam magna in parandis imb 5e inueniendis te. mediis Medicae arti facta est accessio. Sed haec Pharmaciae subseruiens nullam sectae nouitatem effingit: ministra est verae Medicinae, cuius praeceptis dum tamulatur, utilia multa, essicacia, fic grata profert. Adirer tendum tamen est curri ex chymia multa validissima remedia trahantur: in eisdem saepissime faciliorem esse abusum quam usum,& frequentius illa perniciem inferre.quam procurare salutem. Quae nec tractare deberent ignari, nee docti nisi caute administrare. Paracelsia autem, ut multiplici errore suorum mentes impleti ita & nequitia inquinat. Nec viros huiusmodi intus quis quam nouerit;quin eosdem pharmacorum adulteratores,chrysopaeiam meditante', & in omnibus in quibus vetam Medicinam profitentes eruditos esse oportet,ignatos non raperiatur.
2 ualem Medicina Dronem, G2Iedicumque esse oporteat.
E Nimorum ram dispar est & inaequalis propensio, ac vigor:vicum nonnulli miro scientiatu Mamore teneantur,ad easque discendas aptissimi a prima aetate comprobentur; alii ab eisdem tam maximε sunt avetii Be quidam inter viro ite medii. Quinimo inter eos ipsos quos natura ad disciplinarum cultu tam inclinat ea diuersitas adnotatur: ut hic ad unam, alter ad aliam procliuior sie S: pronior. Quod plurimi illustres viri publicae utilitatis studiosi aduertentes; saepe . t li-c Et perperam in desiderarunt, ut in Academiis Ingeniorum examen institueretur: ne cuique pro arbitrio liceret sibi artem eliget e. sed pro natiua aptitudine id tractandum singulis indiceretur, ad quod lcuiusque ingenium aptius esse probaretur. Sic maxime, ut in caeteris artibus, ita in Medicina caueretur,ne tanta malorum Medicorum turba & artis eximiam dignitatem infamaret, de publico detrimento animarum mercaturam faceret. Vt autem probate se quisque valeat, εe quam de se capere spem possit intelligat haec sunt futuro Medico & in bonam frugem cessuro necessaria. Sensus habeat integros oportet,ω exquisitos; imaginationem promptam 1 memoriam non infelicem ; ingenium expeditum; iudicium perspicax. Sit bonae indolis, probisque motibus, cum nihil sit maligno Medico no Centius. Rerum naturalium perquisitione delectetur,ad suam operam aegris praefandam sit ii natura ronus. Corpore sit bene composito, non nimium ventisto; ad dicendum promptus, citra loquacita
tem; at dax. sine temeri rare; alienit malis absque animi deiectione compatiens mon scurra, nec moro suss
47쪽
ius, sed comis Non sit morbosus , sed robustus , dc ad laborem ferendum aptus: ne αλλυν dicatur ἰα , , ι' ισι βρύων ὴ Aliorum quidem Medicus, ipse autem ulceribus scatens. His a natura donatus, antequam se medicinaediscendae applicet, linguam tum Latinam, tum Graecam calleat, in Mathematicis praesettimque Geometria dc A stronomia sit versatus, ae demum Philosophiae sine qua nemo euadere eruditus potest grauiter incubuerit. Sic instruinis Doctoribus Medicis opus habet qui domina& bonis moribus illustres,eo in loco doceant qui sua temperie ingeniis faueat, de in
quo fiequentia studiosorum Iuvenum mutua aemulatione ad acrius discendum excitet. Vbi, non solum cauere debet Tyro,ne unquam a publicis lectionibus absit. sed hoc unum praeterea eurare, ut familiaritatem de gratiam cum Doctoribus ineat. Illis aegros inuisentibus frequentet adsit, ea per collo quia sibi explicati quaerat, quae in lectionibus ordinariis non satis intelligite atque ea aliquando mo . . deste proponat, quae ex principum LMedicorum authoritate quaesita, aut proprio marte excogitata in Doctoris sententias obijci pcssunt. velim enim Tyrones non solum ea magno cum studio meditari, quae a doctoribus acceperint: sed praeterea eos etiam Hippocratis ει Galeni piaesertim, tum Avicennae libros euoluere, in quibus de eadem materia tractatum fuerit de qua in seholis die tim agitur. Expeterem item, ut classicorum aut horum locos a doctoribus ei talos apud authotes ipsos legerent: iumve principum vitorum scripta sibi familiaria redderent, tum dissicilium locorum interpretationes, aut sibi aduersantium conciliationes, de melisis conciperent. dc memoriae tenacius imprimetent. Sed Tytones hoc loco monendos esse censerem ita suscipienda esse Medicinae studia; ut non ante ad lectiones praxeos diuertant, quam in Physiologia & Pathologia sint instructi. Etenim cum in utraq ieatidicinae parte,Theorica scilicet M practica simul occupant ut i multa illis ad praxim pertinentia prioribus annis occurrunt, quae non satis intellecta negligentes, vix deinceps etiam repetito labore consequuntur. Praeterea ab ipso studiorum initio meminerint, de anatomiae, plantarum simpliciumque caeteroru medicamentorum cognitioni, sibi diligenter ineum bendum esse: quod ambo haec Δ Medico sint apprime necessaria,& frequentata indigeant αυτεψia, & nunquam sola lectione discantur. in his autem exequendis, magno labore est opus. A quo deterreti nullus cordatus debet, qui illiu ς verbi meminerit : Dii Iaboribus omnia vendunt. Cumque omnia quae pulchra sunt, eadem sint dissicilia: ardua quaeque non aliter licet quam labore superare. Αλωτα γυπιαι ιμελεια καὶ πόνωα παντα, expugnpbilia fiunt studio & labore omnia: ut est in graecorum comicorum gnomis. In his autem studiis, atque hoc laboris impendio,non aliquot mensibus insudandum: quin imo per plures
annos pei seuerandum est. Arres enim quae multarum rerum eognitionem complectuntur,non men- ιsium aliquot interuallo discuntur, ut Antiquus ille Themison se Mediem dimidio anno doctutum iactabat: sed plurium annorum spatio aequiruntur. Expleto Tyrocinio, ubi quispiam Asclepiadum familiae fuerit ascriptus,ita se ex Hippomatis praescripto componat. Primum se erga Deum reuerenter gerat: cuius numen cuncta gubernans, Diuus senex,in Medicina minime otic sum esse profitetur,& in motbis quos incidicus curare nititur, & in
his quos ultro absque sva opera superati experitur. Quotquot enim, inquit, morbos e uedicina vincit. Deiope vincit. Quod cum ab ethnico dicat ut quis ille inter Christianos profiteti deinceps non verebitur, Deum res nostras negligere,& quae nos ad sanitatem aut moibum, vitam aut interitum ducunt, , sola nobis insiti temperamenti conditione,& rerum, casu. aut a nostra electione,nobis ab extra occursanti lim vi pendere' Quare id ante omnia coidi habeat Medicus, ut bene de religione sentiat. Deum ut principium bono tum omnium super omnia revereat ut& amet : ut impio tum iudicem timeat: ut proborum remuneratorem colat. Ne ullo casu, vel prece,vel minis, vel pretio ad quidquam agendum seratur,quod diuino praecepto aduersetur. Secundo has ex Hippocrate, vel habeae, vel sibi acquirat dotes . Guillime sit tactabundus,sit veritatis studiosus, non euriosus in his quae ad aegrorum rem familiatem spectam inquirendis, non dissicilis ad reprehensiones, placidus ad responsiones, grauis erga resistentes,in familiaritate cum similibus contrahenda prospiciens, erga omnes moderatus, ad contentiones taei tui nus, ad respondendum acutus, in occasione noscenda de captanda prudens, frugalis in victu, in sermone expeditus oratione efficax, ad glatiam comparatus , qui veritatem certa ratione stabilitam libenter admittat,ac demum sapientiam ad Medicinam Se vicissim Medicinam ad sapientiam transferat. Ab his eam Medici doctrinam esse oportet,ante quam se curandis aegris Committat: ut non solum quae in Tyrone requiruntur magis exeulta possideat; sed praeterea in anatome sit
egregic versatus ; animalium tam edulium, quam non edulium, alimentarem δc medicamentosam vim teneat: plantarum,ac mineralium naturam, differentias, de facultates cognoscat: compositorum medicamentorum formul/s, Ac vires calleat: mothorum ac symptomatum tam internorum quam externorum disserentias,eausas prognosm de curandi rationem animo complectatur. Hoc ergo apparatu instructus, se aegrorum curae immiscens, aegros cum graui quadam Comitate deat. curiose, neque ad fastidium tamenia decumbente aut astantibus , ea quaerat quae ad natiuum
48쪽
aegri temperamentum, praesentasque morbi speciem. magnitudinem, morem, motum, M tempus agnoscendum sunt necessaria. Hic autem quo sibi aegri tum astantium gratiam conciliet t ea opus est arte,ut quae ex Physionomia dc corporis habitu aegrotantis illi naturalia esse deprehendet i tum quae ex apparentium actionum laesione,pulsu, urinis, & excrementis alterius generis , praeter nat ram eidem obuenisse euidenter deteget: sic ab aegro quaerat, ut quae vera sunt, iam sibi cognita esse intelligantur, ea vero in quibus illum falli contingcc, quaesita potius quam assirmata iudicentur. Mox aestum bono animo esse iubens,dc illi bene de morbi euentu si fuerit obsequiosus)ominan do:ad astantes conuersus, illis quae ad victus rario nem aegri conueniunt sigillatim praescribat; de quae donee redeat,quo ordine,&quibus horis praestanda sint enuntiet. De successu aegritudinis e ram aegro interrogantibM:aut nihil respondear,aut cereo sanandum dicat. Ubi vero ab aegro abe rit,principio eum res decumbentis nondum illi satis innotuerunt,cautε respondeat: nec temeres lutem spondeat, neque salutis dissidentiam .nconsulte denuntiet. In progressu vero aegritudinis , vel periculum in dubijs casibus , vel certam spum cucilius prosperi, vel imminentem perniciem astantibus tempestiub significet;M tum primum clim ex euidentium signorum perseuerantia talia imminere cognouerit. Neque enim vel prauis Huiplomatibus apparentibus, statim terreri r vel morbo ad tempus mitescente,& fugaci coctioius nota sese prodente exultare decet. Atque luemagna Medici prudentia requirituri ne unde illi maior gloria sine. accedere, Probium increscat. In inuisendo autem aegro,Medicum assiduum quidem esse oportet:non tamen continua Nasentia importunum. At in graui & admodum dubio casu praesertἱmque amici 5c illustris viri: quo minus Medicus ab aegro aberit, eo plus eidem proderit. Quo respiciens Celsus:cum par scientia sit, utiliorem Medicum esse scias inquisiamicum quam extraneum. Amici enim Medici maiorem fui ram diligentiam, quam extranei,iure sibi pollicetur. Qubd si acciderit Medicum vel in discernenda specie aegritudinis vel in remedio praescribetulo haesitaret vel aegrum, vel astantes minusquam par est medico fidere. Ita se gerat oportet, ut si ec in loco sit in quo alios consu Iere sibi non
detur: primita libros quos penes se habebit consulat,mox accurata ratiocinatione conetur ad speciei morbi cognitione quam proxime pcruenti c. In dubio, remedia tutissima eligat: quae si sanare nequeant,saltem morbum euidenti is detegant, leni l l .itcnus offendant. Si quae se offerunt indicationes,magno aliquo remedio opus esse intinuemmec ic meth quidquam audeat, nec vecordia praecipiti occasioni desit. Ante tamen quam tale quidpiani aggrediatur, astantes moneat urgentis occasionis,quod agendum videtur proponat, rationibus institutiam comprobet:& si postmodum res tota suae prudentiae committatur audenter quod cum ratione statutum est exequatur. Minus
sibi fidentes modesto quodam propriae,qditionis & experient elogio,in meliorem spem eleuet.
Sed ea arte,ut neque de eorum cqnsdemia dubitare videator neque m commedationem sui quidpiam nisi occasione cogente di xule. Si verZ predictic casibus Medicos habere possit quos consulat: potiores conuocet ut sibi, aegro dc astanti sitis faciat. Nec crediit hoc propriae famae quidquam detrahere:sed meminerit virumquemque sunt ne otii dii bct accuratius di uti, si a pluribus examinetur:atque ideo rem tanti momentinauanti est v ia, non osse uni eo mittendam. Si ergo familiari Medico,cum aliis continuanda ct ςgroranti Uira in mari imum citi commodum, & Medicorum decus cederet,si semel in die aut q-ties exstediret amicE uentes neque in aliud quidquamqu- in Wri promptam Sc ex peditam situ ratem considitarites de agendis inter se dissereret,quq vero prςscripta forent,familiari Medico eruditδ exequenda Committerent:eluiacmque prudentiqeqtcra Omnia occurrentia concrederent. Vel si securius indicta eausa agi censerent, suΑceret illi socium addere, cuius consilio omnia compleremur. Nam ad minima quςque statuenda conuenientes : hoc unum prς stant Medici ut in colloquendo occupati nihil moliantur, 3c frequenti di ncordia in leuissimis etiam decernendis, sibi&arti malum nomen comparent. Cύm autem inter
plures concilium initur i Medici ordinari, est, aut si simul omnes vocati fuerint Iunioris nisi aut dignitas aut priuilegium seniorem Iuniori cedere cogat) motbi historiam, vel propositum casum
natiuasgri constitutione insinuata breuiter,sed expedite recensere. Mox speciem,magnitudinem, morem,& motum affectus ex apparentibus inuestigare , inter liqc locum affectum inquirere, ac morbi& consequentium symptomatum causas explicare. Post hςcindicationes agendorum, ex his quς secundum naturam sunt,& quς prςtet naturam aduenerunt eruere, prognosim instituere , Scicurandi rationem prςscribere. Ad quam auxilia tam ex digla,quam ex Pharmacia,& Chirurgia petenda proponantur. Quod si concilium in eum tantum Enem habeatur, hi de alleuius remedij propositi usu disputetur an conueniat nεcne. Exprcssa prius specie magnituone, more, motu, bc tempore qgritudinis:ita examinare controuersiam oportebit, Vt primum quetratur num propositum remedium 1 morbi specie indicetur dc eiusdem magnitudini respondeat. Mox an qgri viresam Πqsentesquὶm futurς, idipsum ferte valeant. Ac demum num eo morbi tempore tam uni-
49쪽
uersali quam particulari idipsum sit administrandunt. De quorum singulis libeth dicenda senten tia est sed singula validissimis rationibus confirmanda,& si quae opponi posse videantur,eadem diluenda. A quibus, cursim ea recensere licebit quae deinceps agenda probarentur. Quae si ab aliquo controuetti posse existimet,rationibus concisis quidem, sed essicacibus confirmet. Postquam primus sententiam dixeri r caeterorum erit suo ordine,si quid ad morbi historiam, aut speciem ea sus pertinens , fuerit omissum, referre; de reliqua quae ad taedium repeterentur omittere. Ea quae cum ratione ab ordinario proposita sunt,etiam cum elogio comprobare. - improbanda videntur, ea modestia impugnare,ut non tam collegae dictis aduersari videantur, quam aliquid a priore minimε expressum proponere. Iuvabit autem methodum eius qui antὶ loquutus est ingeniosEimmutare: vel in eo praesertim examinando haerere,quod ad rem aegri plus facere iudicabitur, alijs praetermissis quae primo quidem loco dicentem referre expediebat, reliquos autem in illis immorati foret inutile. Maxime verδ cauendum est,nε quisquam inimico animo turgens, ad collegas potius arguendos incitetur, quὶm ad aegri salutem procurandam conspiret. Sed eo singillos cotii mare necessum est, ut omni industria ea quaerere M inuenire conentur,quae ad aegrotantis morbum expellendum tutissima& maximὶ expedita futura videbuntur. Qui secus facit, suae malignitatis Deum vindicem & vltorem fore non dissidat: qui aliquando punire differens, poenae tarditatem, grauitate compensat. Demum ex Hippocrate meminerint Medici,non auaritiae & solius pecuniae δενι-- , captandae gratia hominibus medendum esse : sed humanitate maximh moueri quemque debere. Quin etiam ingratis qui Medicos sua mercede frustrantur,amica ossicia potius continuare, quam necessarijs destituros auxilijs relinquere. Quos cum alias neglectui habere liceat; nunquam poena mulctare conceditur. Tandem,quod virum Christianum maximε redolet, si occasio exercendae Iiberalitatis se obtulerit, vel peregrino vel egeno hisce talibus maxine succurrendum.
50쪽
M VIS Medicina pro ratione sui mitimi finis , sit absolui en-n praerisa: pro disientis autem intentione , eadem J culatiua secuta quid, aliquando dicatur. Tamen eam ipsam in sipeculativam,' acticam sicamus: non tanquam in totales habitus specie diffrentes hed -- luti in diuersas partes elusissim totalis scientia. squam non unam plicem esse qualitarem existimamus: se unam per et erationem ex plurimis habilibui per δε- gularum conclusi num assensum acquisitu ,etqui una sormali ratione uniuersalis obiecti comuniant. Sic autem Messicinam partimur cum Oribasio, s Avicenna. i, quod cum in priore parte naturam tantum obiecti Medicina , ei lue principiae aminemus 3 in posteriore vero, modum re media quanamus quibus adflnis conmquutionemperuenire liceat : illa sit rerum quarum Riam cognitionem os veritatem inquIrimus.hac autem,earum rerum qua executioni demandari expostulant. Neque existimandum e non posse practicum is pectitatiuum, uni per aggregationem habitui , diuersis respee us, aut pro ratione disersarum partium conuenire: cum Diis uus Thomas qui existimauit 'silentiam totalem, esse unam simplicem qualismum , Medicinam tamen admittat ex parte Iheoricam es , s ex parte