장음표시 사용
71쪽
sata fuerit, oc in cra iliorem ignem vetia. b m qui tenuior eli s ut contrarium quo altilati ut emugiat J distuperat, librariis videtur..Secitndas antiperistaseos modus, ex eo nascitur e ciuos tenues quaedam substantiae quae per illud corpus feruntur quod quaesitam mutationem subit: vel liberius se lito exhalem, vel contra exhalare impe diantur. vel ex eo etiam . quot corpuscula per intem effusa potentioris contraris aduentum effugientia . aetem aut loca subterranea, aliter vel potentius alter ἰquam antea lia phiala aquae plena t 'tilhium soli exposita stigidior sentituri quod calore solis tenui res & frigidiores aquae partesia reliquis rarefactione secretae ad phialae circumferentiam occurram Ide per aliquod tempus a vitri densis tetexhalare impeditae, maioris frigiditatis sensum exhibent Conita aquae thermateria Ieme intensius calent,qui corporum ignitorum per quae transiluunt illis permixti fumi, ob ambientis frigus minus exhalant i aestate vero eaedem contraria ex causa. tepidiores sentiuntur. Sic praeterea animalium corpora hyemς, ω in frigidioribus orbis regionibus. sunt ro. bustiora,copiosiore indigent alimento, oc ventres habent, ut ait Hippocrates. lidiores. Aetis enim algor spirituum emuuium impedit,aut imminuit: quibus cohibitis, Ac robur additur partibus. 4e turales facultates commodius&Petiectius suas actiones absoluunt, ad singuli munia ubertas illos piosos dispensantes. Posteriore autem ex causa fit, non auroram, sed id tempus quod proximὸ auroram antecedit,reliqua nocte esse frigidius :qubd a superioribus aetis panibus quae iam illustiati incipiunt fligidiores partes effugiant, quae adimam regionem&terram puls e nos importunius re Digerant. Unde per id tempus vaporibus per aerem diffusis concrescentibus ros & pivina generatur. Ex eisdem plane causis aduenit Ioea subterranea de aquas puteales hyeme calere. aestate verb contra frigete: quoniam per hyemem de impeditur subterranearum calidarum exhalationum emuuium, deleuia quaedam igneae naturae corpuscula per aestuantem acrem ante vagantia, eo fugiant, ut inii et frigorii noxam vitent. .Estate contra,calidis illis exhalarionibus quas subterranei ignes maxima ex patio effundunt libere effluentibus, per laxiorem retiae circumferentiam rium Mi. tum aqua, in his latebris quas solis ardoradire non potest nativo frigori restituuiitur. Cui sententiae M antiperistasim
explicandi modo plurimum fauet Theophrastus. Illud veto quod aiunt, aquam igni aD persam, ignem acriorem reddere: nihil habet quod ad arui peristasim pertineat. Quoniam so igni
addito fomite non aetior redditur. sed accrescit ignis. Ad antiperistasim tandem aliqualiter acce dit, caloris eorum quae intra nos praeter naturam inealescunt intensio. Talia enim , vel ideo supra incen- duntur, qu bd per impeditam transpirataonem, aut calidi ad intima retractionem seu aliter I prohibito contemperantis accessura primario ealefaciente plus solubinealescant. Ita qui suspensi ab interitu vindicantur, dum supprimeretur respiratio, per totum empus quemdam quasi effundi ignem sensisse se memorant. Et qui a timore aut tristitia n ephemeram incidunt: cotti per oppressionem ad vehementiorem conatum exeitato.& praeter consuetum incalescente, spiritus etiam accendisxperiuntur. Qxiae vero ab interno principio putrescendo, superincales ut a ideo intenduntur et quia cum per putredinem ut libro de febribus sumus explicaturi heterogeneorum fiat dissolutio; caludior ea mixti putrescentis heterogenea para quae ad naturam Ignispropius aecedit, a caeteris heter geneis portionibus separata; tum in raeteras,tum in ineunstantes solidas liueatius agit, quam ante, dum in mixtione a conuariotiua miseela res tangeretur. Atque haec de clementis satis; ad temper
72쪽
Theorica. De temperamentis. De temperamentiS.
1 A substantialem elementorum permixtionem, primarum qiulitatum reciproca '. i. 'reseactio proximEsequitur, unde in mixto temperamentum exurgit: ordinis ratio, Galeno ipso authore ' expostulat, ut absoluta elementorum tractatione, de remperamentis agamus. Per temperamentum autem id intelligimus, quod a Latino- barbatis auidem complexio nominatur ; veluti qualitatum clementariarum complexus dei a Graecis vero xρ- s appellatur: Quae vox, licet primo corporum diuersorum mutuam vix solubilem permixrionem significet: exinde tamen ad temperamentum qualitatum significam dum per analogiam trani lata est. Elementorum enim qualitates,ubi singulatum summus vigor te. ciproca alteratione retusus est : quasi inuicem commixtae,& in eodem totali stibiecto veluti foed ratae simul conquiescunt. Quia vero, quid ipsum sit temperamentum min is compertumse: nonant E quid esse seratur exprimendum,quam quid ipsum esse censeamus explicuerimus.
t C A p v T I. E M PERAMENT a naturam rktioneque definith exprimere, tam est dissicile M aiduum iea explicanda,prae sententiarum varietate,vix ex multis, quidpiam certum de nullis j .' cauillationibus implicatum elici queat. Montanus, ' temperiem, esse mixtorum formam substantialem affirmauit. Argenterius, proximε ad illius sententiam accedens; temperamentum, partium similarium formam appellauit. Idόmque assertum lcgitur ab Auerrhoe, ' & a plurimis medicis ad Galeni in mentem comprobatum. Ea tamen sententia si ut voces sonant defendatur, ab omni philolophia est aliena: cum accidentia nunquam possint subire rationem substantiae, nec substantia possit contrariorum accidentium agendi patiendique potentiam induere. Malim autem censere, Galenum formarum substantialium naturam M essentiam inuestigare negligentem e non aliud voluisse,quam temperiem primum esse sensibile principium, per quod similares substantiae operantur. Quia vero,quodlibet est propter operari: idem constitutivum principium dixit, quod operativum lichi instrumentale c nouit. Quare a philosophorum 6c medicorum multo pluribus. receptum est: temperamentum esse accidentalem quamdam dispositionem, a primarum qualit tum concursu in mixtione ortam,qua materia ad formam mixti recipiendam praeparatur; de qua, laaec,ad suas operationes exercendas ut principe instrumento utitur. Sed hax ipsa opinio, non e dem sensu a quibusque defenditur. Etenim Avicennas, ut illi vulg5 neque iniuria plane tribuitur& plurimi illius interpretes: volunt temperamentum unam simplicem esse qualitatem, ex mixtione primarum natam. Mercatus Avicennae mentem explicans, censet quintam eam qualitatem, non unam esse simplicem, sed ex omnibus elementariis aggregatam,& ab eisdem resultantem,quas non potentia solum,sed formaliter contineati ita tamen ut ea sit peculiaris forma ad quam sit g nerat io. Verum neutra via placere potest. Illa quidem: quia si temperamentum una esset simplex qualitas, & a primis distincta: alios quam illae proferret effectus 1 oc ab illarum singulis, ut a contrariis offendi non posset. Sed ω pares effectus proseri I dc ab illis alterationem passa immutatur. Probamus enim, cuiusque temperamentum δε quacumque excellenti primarum qualitatum euerti. Praeterea,vna de simplex qualitas,non posset in seipsam ager de se insita contrarietate corrumpere. At manet in nobis caeterisque mixtis perpetuum inter qualitates mixtionis soboles dissidium: a quo, senium.& naturalis viventium interitus ducit exordium. Tandem si ea esset simplex qualiaras,ex corruptis primis quatuor orta : nihil elementorum, praeter materiam primam , restaret inmixtis. Quod tamen est contra communem philosophorum sententiam: bc his quae superiore libro demonstrata sunt manifesth repugnat. Mercati vero opinio multo est durior, & nulla penὸ ratione intelligibilis. Simul enim vult, temperamentum, unam esse qualitatem,& plures. Vnam quidem, cum q tam a quatuor primis distinctam facit: plures vero,cum easdem incorruptas, sub Vna sor-
73쪽
ma consilitere, atque illas in hac formalizer coirimeri )roscrt. Eamdem praetcria, iubstantiam iacie& accidens: accidens quidem,cum qualit tem appestat; subitaritiam veto cum ad eam generati nem esse set ibit. Quae quam iii t absui da,videt int qui vul sola plallosophiae prinicit dia libat unt. Demum neque accidentia vi docuit Aristoteles 3 miscentur: ut ex qualitatu primarum misceta quintat tesultet pliotibus retusis quidem,sed incorruptis. Neque accidentia diuersae speciei, ad uniust specificam unitatem coeundo transire queunt. Neque illa quinta qualitas tanquam matella substare test quatuor primis,quas continere dicitur: ciam materia sit prior, haec autem primis posterioi. Nenue easdem per modum formae informare.Nam qualitates primae nullis aliis per modum matellae substate intelliguntur. id enim Inter qualitates proprium est &peculiare facultatibus actuum imma nentium prodoctiuis quae propriis actibus substant. Tandem absque ulla necessitate de perperam haec noua uualitas introducitur: i hin quod ab illa requiritur; vel ab aggregato qualitatum elementaria tum 5e his quae temperamenti ra ionem complent ι vel ab unitate substantialis formae, mixta eon. seouantor Nam agendi proprietates. proprietatem temperamenti sequi mox docebimus. Contrariae autem qualitates simul continentur, silete inter se iussae,a totius substantiali forma coercitae. Non ita tamen lipatae ut ab omnimoda ad inuicem actione abstineant: se enim per heterogeneas mixti par te, in ovibus at id eminent, sensim ac lente semper oppugnant,donec mixtum ad internum deduFeinelius temperamentum harmoniam esse ait,& concentum principum qualitatum quae in: elementis soni. Quas per totas inquit, i de in summa incensione consulas, eamdem communemque materiam in mixtis obsidere. Quam sententiam,ideo improbandam iudicamus: primum quia temheramentum harmoniam 8c concentum appellans, illi esse relativum trib iit: quod temperamento .i,nuenire non potest, Siquidem,telicio neque activa est neque passiva. Iemperamento autem, arn. di de patiendi vis insita est. Tum quia,inquiens quali rates per totas confundi, idem est ac si miscelix Li se Ii iij duod , dualitatum natura plane alienum esse,iam ante ex Aristotele docuimus. Qui mix I iionem mi ibilium alteratotum unionem definiuit: la quae miscentur ad inuicem excellentias cor tum te affirmauit. Id iadem mulid absurdiu ς est, quod velit easdem qualitates in summo eamdem communόmoue matellam obs dele. Fieri etenim nequit,ut contraria in summo gradu,'ein eodems .. subiecto naturaliter compatiantur. UOd ne diuiua quidem potentii fieri posse, a nonnullis fuisse affiimatum, locent Conlmblicenis A lam, '' ἔ Ouate multo probabilius est,temperamentum esse aggregatum quatuor primatum qualitatum imitam testactarum sub quacumque proportione mixtionem conlequantur. Ucium quia per temperami nium Medici solent id concipeie quod singulis medicamentis tam ut proximum inlitumenium quam ut conditio necessatio annexa ad sic operandum deseruit : quia non solum varias prima rum qitalitatum concutsus,sed specialis cuiusque substantiae modus, modum agendi euar Iat: Lolum illud con plexo m quod ex particulari modo substantiae per vatiam elementorum mixtionem acqui lito 3e det ei minata Quatuor qualitatum graduatione Constat,temperamentum frequentissilire appel'. larum. Hinc Galenus, 'exccssum ait. dc defectum elementorum, in nobis aequabilem tempelatu
' φ iram eouumperet quod non qualitatum solum intensio&remissio diuersa, sed variatio ipsa modi substantiae temperamentum immutet . Quod ab Avicenna P etiam insinuatur cum inquit: & hoc est quod in complexionato in primis attenuitur, siue sit corpu, totum, siue sat membrum . in eo de elementis eum suis quantitat:bus Ze qualitatibus, mensura,quam humana natura hab re de xi 'bet secunctim meliorem proi ortionis te diuisonis aequitatem. Atque hinc medicamentorum quaeri O MMidam vulgo a medicis solent cici temperamento terrea, alia aquea aerea aut ignea: qi od vel tota vel
2 eorum potito ad agendum cssicacior huius aut illius elementi,M qualitatum graciuationem. 8c sub'l M stantiae: dum, pie pirus imitemur. Sic idem Galenus. ' Neapolitae medicamentum inquit temperaq Lin 'riasmento esse aquosum, ut homiae ophtalmici lutrum idest balneum. immomentorum substantiae modo temperaturae nomen,idem aliquando tDbuit. Ita collimum thinema, &ρ phaimaeum tempetatuta crassius dixit;& diluta temperatura Gallionis collirium ex rosis nili Qua te nihil mitum si nullibi apud Galenum ut celebetrimi author es adnotarum temperamentum 2 finitum legatur. Quoniam entia per accidens,dc ex multis entibus per se aggregata dc finiri
non nossunt.nc do in una ratione communi proxima minime conueniant. Saepius tamen Galenus
sold: illum primarum qualitatum concursum absoluie temperamentum vocat et de totum illud exetiuitatum crosi,quam ex vario substantiae modo aggregatum, totam substantiam appellare con-ι Quam earum proprietatum, quas multi occultas,alia specificas nuncuparum , radicem esse L d. statuit:Quam iure assii mare possumus,facultatum omnium naturalium proximum esse inst umen- Ad eam enim ille respiciens, secundum temperamenti proptietatem particulas agere.& : s L ε. . Hel Iis ex substantiae proprietate, propriam quamdam functionem contingere professus est uin tem id explicuit libro tertio de temperamentis per haec verba.Easdemque facultates cinctus esse
74쪽
Theorica. De temperamentis. 37
totius in quovis corpore substantiae,quam etiam constare eX calido, humido,higido & siem,inter se mixtis dictarus. v bi igitur corpus, Una qualibet earum quas in se habet qualitatum,corpus quod sibi admouetur demutat: nec ipsum hoc calu,tota subitantia existimandum est agere,nec quod ab ipso mutat ut posse ei assimilari. Quare nec Vnquam nucriet,quod ita mutatum est, id quod se mutauit i& si illud admodum mutet, id ell si tota substantia operetur, utique tum sibi assimilabit. id quod inu.
tatur, tum ab eo nutrietur. Caeterum substantiarum modos Medici appellant, varios quantitatis in materia habitus,seeundum diuelsam parcium ipsius POsicionem.cum vat ia etiam aliquando, humo tis At siccitatis perfusione: substantiam Cum quantitate confundentes,quod haec coaeva sit materiae Milli perpetuo sociata. Modi ergo substantiae hi sunt:asperitas, uitas; talitas,densitas, tenuitas,etalsi ties aeutities,mollities visciditas,filab/lita ; de simile . Qui qualitates etiam a quibusdam dicuntur, in quantum bene vel male subiectum disponunt: aut quatenus resultant ex quantitate diuet simodh ltet minata.variam fotmam aut figuram conlii tuentes, Non tamen propriὸ loquendo,qualitates sunt quos idei leo Aristoteles,acategotia qualitatis,absolute exclusit. De quibus recte Dandi nos dixit, illa ipsa quae ineptissima atque inertissima Videntur,ut quantitas figura,raritas,densita de similia:etii vel e nihil agant .sunt tamen actioni eouditiones de aliquid conferunt ut celerius aut tardiu . facilitas aut dissicilius actio perficiatur; aui saltem sunt materiae conditiones,ve actionem suscipiat. Quae inde plurimarum facultatum medicamento um sunt fundamen a. Multa enim quae similem qualitatum coacuitum luat nacta,ob dispares substantiae modos, dissimiles admodu facultates sunt consequuta.
De Temperamentorum disserentiis.
C A p v T II. ET s r ad temperamenti integritatem, ut saeuitatum mixtorum est instrumentum M substantiae
modus Aequatuor primarum qualitatum concursus requirantur. Tamen quia modorum substantiae praecisas differentias praecisis qualitatum crasibus certa lege sociare. atque ex utriusque aggregato constantii habitudinis species constituere non licet; solum ex diuersa habitu primatum quali Datum inmixtis.temperamentorum differentias perquiremus. Hunc autem qualitatum elementariatum in mixtis refractarum habitum , eonsideramus 3 vel sub praecisa ratione formalis graduationis qualitatum in unoquoque mixto,vel unum mixtum ad aliud comparando. Vnde prima oritur tem
peramenti differentia: absoluti te tespectivi. Per absolutum illud intelligimus, per quod quidpiam in se consideratum,temperatum vel distemperatum absolute dicitur: quod habeat in se, vel singulas qualitates intensione pares,vel easdem inter se gradibus dispares. Respectivum appellatur, quod tes-
pectu ad hominem .aut quidpiam aliud; temperatum aut distemperatum nuncupatur. Absblutum iterum,uel est homogene es M incomplexum , vel heterogene es de complexum. Homogeneodes id dicimus quod in mixtis homogeneis, aut saltem mixtorum homogeneis pauibus adnotatur. in quibus unus est,simplexque primarum qualitatum habitus. Complexum autem & heterogeneodes vocamus illiud quod ex pharium homogenearum partium diuersis temperamentis . in toto heterogeneo sensibile consurgit. Homogeneodes, quoniam simplicissima est habitudinis, eaeterorum est regula. Cuius tot oportet constituere disserentias: quot modis elemetariae qualitates,simul in mixtis cohaerere possunt. .ae ut Galerius docet ' cum in mixtis in summo simul inueniri non possint: sed vel omnes in medio consistant;vel alterius contrarietatis una. excedat; vel utriusque contrarietatis altera: ue omninoetunt,possibiles temperamentorum differentiae. Quarum, una aequalis appellaturi octo velis inaequales dicuntur. AEquale temperamentum illud vocant,quod&- μετρον seu commensuratum.& ἰυ ξατεν seu benὲ temperatum aut sipe addito temperamentum nuncupatur. Quod praeterea duplex est, scilicet vel absoluth tale,quod ad pondus appellatur; vel secundum quid,quatenus cuilisque naturae est commindissimum,atque ad iustitiam nuncupa uri Ptioris ratio in indivisibili plane confistit: quoniam,ut ait Galenus, ex contrariis, aequa prorsus inter se proportione coeuntibus,constati j
Sed hoc ipsum quod ad pondus dicituriateriam sub reiplici ratione concipi solet. Primum quatenus
per aequalem substantiarum elementorum mixtionem,quidpiam ita in graui rate de levitate est tem. paratum:vt per utinasque aequalem participationem.grauia intor de leuia sit medium. Seeundo prout aliquid in qualitatibus primis aequaliter ea commensuratum. Ac tertiδ, quatenus quidpiam utraque ratione aequalitatem est consequutum. Verum autem,vel quidpiam hominis, vel mixtum aliquod, modo quopiam ex hinpossit esse temperatum:capite sequenti perquitemus. Temperamentum ad iustitiam dicitur a Galeno, ' quod in unoquoque genere tale est. quale a naturin curusque maxime expetitur: ut plopriam sibi functionem optime exerceat. Quae ενκρασι
75쪽
ad iustitiam nuncupata, nequaquam in indivisibili consistit: imo ex Galeno, - quamdam habet latitudinem,intra quam partis cuiusque sanitas conseruatur. Inaequalium autem temperamentorum ; alia simplicia sunt,alia coposita. Simplicia ea dicuntur, in quibus,cum in una contrarietatum,par sit utriusque qualitaris intensio: in alter qualitates sine ad inulee intensione dispares. possibilia esse,& probatum est a Galeno, & experimento comuincitur. Ea autem sunt quatuor:calidum,frigidum,humidum lc siccum. In quorum singulis qualitas denominans,sibi contrariam excedit:in altera vero contrarietate, neutra aduersariam praecellit. Composita ea vocantur,in quibus utriusque Contrarietatis una qualitas, infra mediocritatem remissa est: altera verb,mediocritate superat,dc Contrariae praedominatur. Atque haec totidem sunt
ac simplicia: lidum Ee humidum,calidum Zc frigidum,frigidum 8c humidum,frigidum de siccum.
Horum autem tam simplicium quam compositorum inaequalium temperamentorum excessus, pro
diuersa graduum latitudine, Ad proportione dispari: tam varij esse post unt , ut infinita pene tem- lperamenta hinc enascantur, no specifica solum sed indiuidualia, ut a Caleno suit adnotatum Ui' ad particularem illam gradu ationem collimans,temperaturam ad unguem scire dissicilli. mum esse asseruit. φ Atque hae quidem sunt incomplexi temperamenti differentia
Complexum autem ut ait Avicennas, nascitur ex coalternatione, seu coalteratione potius di- luersorum membrorum, vel ex actione diuersarum partium heterogenearum, complexim in altero vim suam explicantium c d vel in simplicibus mixtis Ac medicamentis, vel in homine considoratur. In Medicamentis quidem, non aliunde quam ex eorum operandi ratione innotescit. In homine vero non ex cutis solum temperatura,vt Avicennae visum est:sed ex totius habitus,cutis sci- licet Ec musculorum constitutione dignoscitur. Hoc autem in utrisque,vel aequale est, vel inaequale. aequale item duplex. Scilicet vel secundum apparentem ςqualem commensurationem qualit tui vel secundum vnifi, itatem effectus. AEquale secundum aequalm qualitatum commensuis rationem in homine dicitur ea in cute Ec habitu ex coalteratione internorum membroru , alterius
teperati hominis tactat appar es teperatura,quae in medio tam calidi & fligidi,quam humidi de sicci consistit. Qualiter teperatu homine Galenus, in medio totius generis, imo de uniuersae substantiae id est ad quodvis aliud c5paratum teperatissimu esse asseruit. In medicamelisverδ,eiusde rationis teperamentu illud est,quod ex diuersis portionibus substantiae diuersimode teperatis,tale exurgi sive ex aequali contrariarsi facultatu in dissimilibus partibus inhaerentiu vigore, agendi vim ad ungue temperata sortiatur. ia si reperiatur aliqua ea ad pondus secundo modo teperata agnoscimus. AEquale secundum uniformitatem effect is,in homine quidem illud dicitur, quod qualecumque
sit ex coalteratione diuersorum membrorum,in cute dc habitu uniuerso, uniformis temperamenti uniformes notas repraesentat. Ita Sempronium aequaliter temperatum dicemus, si per uniuersam cutem,totiusque corporis habitum,consimilis temperameli,seu calidi,seu fiigidi,aut alterius signa eluceant. In simplicisus verδ mixtis,aequale secundum uniformitatem effectus temperamentum
esse dicimus;cum tota heterogenei medicamenti substantis,in quidpiam, hominEmque praesertim agens,uniformem producit effectum.Ita lactucae aequale temperamentum dicimus,quod munifo miter agat refrigerando scilicet x humectando. Atque hoc rursus.vel est temperatum, dc in idem recidit cum aequali secundum commensurationem qualitatum:vel distemperatum. Atque id tot modis,quot incomplexum distemperatum reddi docuimus. mplexum inaequale,ut de aequali diaximus duplex est. Nam 8c iuxta inaequalitatem graduationis qualitatum. iuxta difformiises effoctus inaequale appellatur. Inaequale vixta inaequalitatem graduationis qualitatum, tam in homine, quam in simplicibus mixtis, tot habet differentias,quot modis varia partes inaequaliter temperat , pro diuerso cuiusque temperatneto dc partium multitudine,diuersimodε inter se cobinari possunt. Iuxta difformitatem vero effectus in medicamentis quidem illud inaequale appellatur luod tale est ut illa vel assumpta vel admor difformes, vel repugnantes etiam operationes producanta Itar habarbari inaequale temperamentum agnoscimus quδd idipsum in tota substantia assumptu.pu get primum,mox astringat. Opij similiter,quδd primis sopiat postmodum pruritum excitet.Quod ex notabili partium heterogeneatu disparitate oritur. Atque ex eo maximόxlubdillae, ob plurims inrer se dispare tenuitatem dc crassiticε,disparibus tempotu interuallis operentur. In homine veto, coplexum temperamentu secundum diGrmitate effectus naequale tune esse dicimus:cu partium externaru aliae calidi,aliae frigidi aut alterius teperamenti signa proserunt. Quod multifaria ac dit, ut colligi poterit ex his quae infra doctuti sumus.Vnde Genus, inspicere autε oportet inquit, si eamdem omn Musculi inruet temperaturam,vel minime eamdem. Quod non aduertentes pliserimi Galeno ipso monente, ' plurimum errant: Qui vel ex signis in uno capite Ec facie, aut alia si fgillari corporis regione,apparentibus,totius corporis temperamentum colligere praesimunt.
t Reipectivum eandem teperamentu;quod pro respectit quem quidpiam habet ad aliud, denomin
76쪽
Theorica . De temperamentis. 39
tionem assumit:multiplex est.& varium. unum autem ad aliud octo modis comparari posse ex Aui cenna colligimus. P I rimo si totam unam speciem,quae secudum latitudinem sui temperamenti,pro i ximh ad exactam temperiem secundum qualitatum commensurationem accedat, um aliis omnibust aut mixtorum aut sui generis speciebusιvel caeterarum eiusdem ordinis singulas,cum illacoparemus.l Sie enim illam temperata dicemus caeteras distemperatas. Quae si calidiores sinr,calidae dicentur: sint vero miniis calidae extiterint,frigidae appellabuntur. Atque idem in caeteris tum inaequalium tempe.1 ratnentorum differentiis tum sequentibus modis respectus obseruandum.Secundo si in tota una spes cie videlicet laumana, unum imaginemur individuum tanquam Policleti regulam ad iustitia tempe.i ratissimum, in quo ea in sint quae ad actiones omnes persectius obeundas requiruntur: quod cu caeterisi omnibus 5e ad ipsum caetera omnia indiuidua eiusdem speciei coparemus. Sic enim illud, pro tem petato habentes;caetera,dis eniperata dicemus. Tertio si unius speciei indiuidua . quae in regione se
cundum eorum natura temperatissima, aut nascuntur aut habitant; cum aliarum regionum eiusdem speciei indiuiduis conserantur. Sic enim quae talis regionis erunt, temperata: caetera, distemperata di i cemus. Quario si inter eiusdem regionis aut climatis indiuidua,temperatissimum seligetes: aetera,adi illud comparemus. Quinto si quodvis determinatum individuum, cum alio eiusdem speciei coseramus: ut Paulum .eum Petro;& hunc cum alio.Sic enim contingeti Petrum inter hos temperatum esse:
Daulum velis ealidum & humidum at tertium frigidum &siccum. Sext d si idem individuum. in ea
aetate qua temperatius futurum est: m seipso in aliis aetatibus considerato comparemus. Sie enim adolescentem,temperatum efferentes:eumdem puerum humidiorem dicemuS, iuuenem calidiorem,
l , pqm,siςς,φxς dςςπpitum frigidiorem. Septimo si inter membra eiusdem animalis aut viventis
aliquod secundum qualitatum comensurationem temperatius inueniatur Acad illud caetera confera mus. Sic enim illud temperatum: caetera.respective calida aut stigida; humida,aut sicca proferemus. Tandem octauo si inter eiusdem rationis membra, in eadem animalis specie temperatissimu ad iusti tiam cor verbi gratia sortis constituat ir: it caetera ad illud conferamus. Sie enim cordis huilis modivi temperatissimi eoiistitutione definita singulorum corda ad illud c5parantes. ea vel calida. vel sit gἰda; atque aliter pro diuersorum temperamentorum ordinibus constituta esse dicemus Quod si has yespectuum diuersas rationes referentes,nonnullis videamur, ab Avicenna aliquantulum differre :T uerint,illum esse persequutum varios modos quibus aliquid aequaliter temperatum dici potest :nos vel dexplicasse possibilem omnem varietatem respectuum, secundum quam aliquid vel tempe ratum. vel intemperatum dici potest. Quibus non expressis,plerumque contiogit , unum idemquel pro vario respectu ab authoribus alias calidum,alias frigidum dici
detur aliquid temperatum ad pondus.
gulis refercndis,3 excutiendis immorari vellemus,plus qua par est in Una quaestione occuparemur. Quare compendiosus M utilius agetur si quod cum ratione sentienduvidctur proferamus:
quod viris doctis examinandum submittatur. Quinque ergo omnin5 sunt modi, quibus quidpiami ad pondus temperatum dici potest. Primδ quod est in primis qualitatibus aequaliter commensura-j rum, Secundo quod ex aequis elementorum portionibus mixtum est. Tertio quod est utrinque
M - τρον. Quarto quod ex coalteratione partium aequali inter se inaequalitate temperatarum adl qualem qualitatum commensurationem vel incute apparetem: vel operatione manifestatam, de-l ducitur. Ac tandem quod etsi minime sit ad commensurationem absolute temperatum: respectauhtamen ad ca quae sunt eiusdem generis tale dicitur. Inter quos aeqtialis temperaturae modos ι quod i quinto modo aequaliter temperatum appellatur,ab aequalitate absoluta ideo abesse videtur: quodi non simpliciter sed pro respectu ad alia,aequaliter temperatum nuncupetur: sitque potius cXreris reperatius, quam absoluth teperatum. Quatuor autem priores modi, Cum citra omnem respectum dicantur: ii secundi in naturam possibiles sint,quod unoquoque eorum temperatum erit, absolute Cmperatum esse ad pondus admittatur oportet. Ad pondus quid ei non ut aliqui somniarunt,quod ex pari clementorum libramento consistati ut loquitur Mercatus 'nullus enim est qui horum portiones ad aequilibrium compensare valeat;elim totus etiam leuitet ignis,Zc terrae minimum sem- pCr grauitet. Sed vel quδd ea proportione elemeta misceanturivi leuia admixta grauibus,3 grauia leuibus: si in grauium sphaera constiterint; sursum ferantur; in leuium vero regione posita. deorsum ad medium inclinentur S: sub aeris concavo naturaliter conquiescant. Vel quod metaphorichad pondus idest ad aequalitatem intensionis primarum qualitatum sint temperata. Quare ad quaestione respondentes: dicimus primo dari poste non aliqua solum mixti parte homogeneam, quae ad aequalitatem graduationis qualitatum sit temperata: sed simplex etiam aliquod
77쪽
mixtum.posse omni ex parte eidem ratione teperati .Quod probare minimhest arduum.Prima enimeonclusionis pars.a valesio ex eo conuincitur:qud a frigidum & siccum, sic proportionatis viribus in ealidum & humidum possit admoueri, ut huius Calor & humor aequaliter remittatur. Cum autem ab extremo non possit ad extremum nisi per mediu perueniri:necessario huiusmodi passu,aequalitate
utriusque cotratietatis attinge . Posterior velo pars probatur, quod nihil vetet elemeta casu aut uniuersalis causa: efiicientia,ita ad mixtionem concurrere, ut se aequaliter reptimant: dc adueniete mixti ima.in ea qualitatum paritate tandiu contineantur quamdiu ab extra nulla inaequalitas procuretur. Secundis asserimus,non solum posse,sed actu varia mixta reperiri,quae ex clementorum portioni bus. ita proportionatis componantur:vt grauibus elementis leuiora sint, & leuibus grauiora. Oleum sit nobis in exemplum .Quod non quia pingue, nec quia viscidum innatat aquae sed quia ea est in illoeIementotum mixtura,vt mediae sit leuitatis de grauitatis. Nam oleum gutophylorum , etfi pingue, aquae tamen non innatat: fic viscidior pituita,aquae subsidet. Tettio assirmamus.simplex aliquod mixtum,& adsensum homogeneum,posse utraque ratione esse Symmetrum .Elementis enim sic ad mixtionem concurretibus,ut quod mixtu est,in medio grauium leuiumque consistat quidni potest mutua singulorum activitas, reciproca resistentia ita compensati, ut singulorum qualitates ad aequalem mediocritatem refrangantos. Et si solsaneorum vis quae magis activa est.caeterorum resistentiam superaret:nihil vetat, posse talem ambientis temperaturam occurrere.aut sidetum influxum interuenire,qui imbecilliorum vites eousque intenderet, ut singulorum activitas pat redderetur. Atque ad id quod in rerum natura tale fuerit inuentum,aut mentis ratiociis nio tanquam regula exterorum excogitatumaea omnia conferre ex Galeno, oportet, de quorum temperamento sim pliciter & absolute ferre sententiam volumus. Quarto asseueramu, neque hominem,neque animal quodquam aut vivens ullum: posse prioru modorum aliquo,undequaque temperatum esse sed ad iustitiam tantum. In quo Medicorum principes conueniunt. Galenus enim At ubi vel ea stirpem animansue ullum ait,eucraton dicimus ἔ nequaquam in ea dictione simpIiciter contraria inter se comparamus,sed ad naturam vel animalis, vel stirpis referimus. Tum mox haec igitur omnia,Optimam mediamque habere in suo genere teperiem dicemus ;non utique absoluto sermone cum paritas exacta contrariolum in his non sit: sed cu ea mediocritas,
quae secundum facultatem eorum est, his ad sit, eiusmodi aliquid de iustitiam esse dicimus: non quae pondere de mensura,sed quae eo quod pto dignitate couenit aequalitatem explorat. Est igitur tempe.raturae aequalitas in omnibus temperatis animalibus,stirpibusque: non ea quae ex pari elementorum commixtorum spectatur mole,seὸ quae tum animalis,tum stirpis naturae conuenit. Avicennas veto.' ulterius etia contra Galenu,Ic rationem progreditur. AEquale enim inquit,secundu hanc intentione
quam diximus, impossibile est aliquo modo inueniri: quanto magis ut sit hominis complexio , aut membri humani. Vetum licet hi aliter sentirent:sic ratione probatur conclusio. Non homo solum, sed viventia quaecumque pluribus organis indigent ad munia diuersariim facultatu tum naturalium tum aliarum obeunda. sed differentium organorum,non figuram sol im & externam formam : sed temperiem etiam & substantiae modum vatiari necessum est:ciam & diuersis facultatibus itiserviant,& ais differentes effectus producendos totius substantiae singulati temperie de rei minentur. Quare nulla ratione fieti poterit,ea ipsa secundum omnes sui partes,ad commensurationem aut qualitatum, aut portionum elementorum esse temperata. Praeterea quod ad hominem pertinet ; quem Galenus videtur dixisse,rerum omnium quae in natura sunt temperatissimum esse.cum in illius mixtione sensuum,etiam experimento grauiora elementa praedominentur, ut etiam ab Aristotele est insinuatum,ste idem calidi & humidi exuperantia vitam tueatur: nemo est qui rem examinans, hominem prior ibus illis modis aequaliter temperatum tacueret.
Quare dicimus quinto si ad coplexu hominis teperament si ratione habeamus. homine in sua specie
teperatissimiὶ,in regione, anni tempore,& aetate temperatissima Constitutu: rerum omniu quae in natura coplexo teperamento temperata sunt,esse ad qualitatu comensuratione temperatissim v. Quod solu voluit Galenus, 'cu polrd videtur,inquit,quod tu animalium,tu vero alloiu omnium corporum teperatissimus sit homothmul quod omniti quae in eo sunt particulatu,cutis quae intra manu habetur, omnis excinus planh sit expers. Illa verb exacta temperie omnibus humani corporis partibus comuncesse, nunqua existimasse,tunc explicat,cum ait quoniam autem ex multis 5 dissidentibus is conditus est partibus: manifestu est quae pars medio omnium sit i Speramento, eam esse maxime ευκροτεν sue temperata. In quam item sententia inclinauit Avicennas:qui,&hic etiam homo aequalitati, inquit, non qualitercumque vicinus existit:sed secundum suorum membroru costernationem. Cum ergo ponderabuntur &aequabuntur,etit vicinus aeqaalitati Gitae. In eonsideratione vetb cuiustuque
membri,no nisi unius,quod est cutis. Quod ideo homini temperamentu tribui oportebat quia cum is animalium sit sapiemissimus, eumdem tactus instrumentum omni tactilium qualitatum excessu
78쪽
stili rupes tectius mst nentum, idem esse conueniebasicum eo quod in reminetiam ninimammire. , Lappees,esiditiis ci gano eYtima estnd autem,est cutis extrema disitorum pullia naue m. ersi cum - ,-t,inexacta illa teperies in homin8 eumdem temperamenti tenore nunqui seruanto ne momentia- - . . . quid ε duret,ut ait Gi irusAem non inlinibus' hohainibus,neque ulli pet unegram vita incestim ia esse existimandum est, dii Atania quiseeunda spectabiles omnes respectus mi xer tis sim erit. t -- Quia verbii uiusmodi reperamenti aequalitas mente Iurius concipi potest,qua iabsensum' unqua 'exdere secubilis est, proiiteri quod tandem asserendum cens rarius. Sinti genere animaliumomnes species inmeem dotiferamus humanam speciem coeterarum osse temperat imam , de adsequesinia tem en peramenti propitis aecedero Ac quoniam in singulis speeiebus aliquod concipi potest in diuiduum ad iustitiam temperatitansi quod in latir dine humanae natura erit tεperatius i idipsum ad omnia totius 'gefidicis individua, collatum, pmpluvia aequalitatem erit temperatum. Quae fiat. Avicennae sententia . quam non demonstratiuό licet conuincere sed hiseoniecturis firmarino cum inter res materia constantes humanum corpus se persectissimum diuinae prouidem iis, o Sei inii heis ipsum vidi Meesso quam maximε animanti l cx: temperatum. Cumque homo ad Einem eissimam actionem,s, daeteris animantibus destinaretur: expediebat, requistas in siboidi. natis orghnis dispositiones kosse perfectistimas: atquο ideo in s initiumenim, inter tactilia me
in t A rerum temperamenta vel secundum cuiusque naturam,& inexistentium qualitatum graduationem expendimus vel prout se habent ad temperatissimum homioem comparata: lMedici autem qualia singula sine ad hominem relata finx, E contemplantur, ut v/dere est apud Galenum a temperatissimi hominis comistine , disquisitionis temperamentorum tractationem l auspicari oportet. Est Ei in temperati natura ordine cognitionis prima, ut docuit idem Galenus li Quaecum sit eaeterorum nosma: tiotiarith ci ferorum cognitionem habete licet quam huius nobis ratio innotuerit Temperitissimum autem non eum oporter imaginat qui is regione Be aetate temi peratissima constitutusaeum caeteris omnibus totius speciei hii manae individuis, eccum seipso eoli latus sit temperatissimi i, limul id huius constitutionem proximhaecedat. Cum enim ille,ne momento quidem in eo stam perseuerisquomodo nobis caricrorum constas esset norma,& canon. Quate eum sensuales simus atrifiees,quos ire opere medico crassiore quadam non tamen rudi, sed utili perquisitione potilis quam nimium' solerti expedit esse contentos:/non eum hic quaerimus qui in medio ad unguem temperamemoriaturae humanae debito, consistati sed qui adsensum et usi dicetur. CHius ind ia Br notas tales ex Galeno ' colligimus: ut is colore quidem sit ex albo & rubro commirius nec hirsutus neque glabertcapillos hiueat ex subnigro flavescentes, mediocrisque incrementi,toboris, initie crispitudinis corporis habitu sit ασάρκα, nec nimiunt ramoso aut pingui nec gracili N ad excrementorum pet iratum benheomparato:eunis cutis in mollitie &dubritie calore S frigore media tis genti appareat di venis sit nec nimium latis-eminentibus, nec angustis dc latentibus Quem strat et ea in infinibus corporis partibus medium omnis excessiis,de decotem membrorum proportitistem qualeth infra L describemus,consequutum esse conueniet. Eudem in actionibus animalibus tred nimi; cel fem neque ignauum, nec somnolentum nec peruigilem experiein r: pulsu secundu omnes disse stitis mediocri,M respiratione moderata. Idem nec nimium erit edax neque anorinos. M nutrimenta media inter ea quae dissicilis ic facilis sunt coctionis, non solum in ventre,sed etiam in venis M tota-poris mole probE concoquet: de primae coctionis excrementa assomptis proportio ara tem me excernet. Ac demum quod ad morum inclinationes pertinet,ad venerem erit moderatus: in medio audacia dc timoris,cunctationis εc praecipitationis, misericordiae 3c inuidiae alacer amico ius thias hum,nus ingeniosus de prudens. Atque ut hunCex totius corporis habit is constitution e έ'es singulorum principum membrorum operationibus moderatis temperatum itidicamus: qta si quindo de his qui ab huius erasi sensibiliter absunt, sententiam ferre velimus:non unius soluin partiv eonfigurationem, habitum M apparentes qualit res contemplari expediet sed singularum' speciatim eonditiones adtinuere. Meminisse enim oportet , tempzramentorum quaedam aequalia , alia esse nuequalia. . Quod qui miniis r cordantur , tapE imetrorem incidunt. Plaeterea victos lationem qua quisque isit usus , ocregionis quam incolit , ante naturam mimaduertere de examinare necessbm in t qaeim de eius temperamento stimim proferamus. Ne niger color , quem citra natiuam Remperiem
79쪽
eumque is sit quem ex cliin itii habuit 'oprietate Π ollat. N E de qui cur , vigiliis ,Mi . iunus se emacratus, quem. natur crassum fecerat: ut de alioqui oti ει genio indulgens , crassus sit.&.pinguis,cum a nasum gracilis esset ν aliter quam op0rieaz sentiamus. Tandem Sc quoiure .lctissimh Hippocrates admonuit, spectandum e Me quibus in quae UuNationc fanta .nὸ qua mori id aetati temperamne sum signa,praesentem crasim indicare existimςmus, Qtad exemplus pus
Eleatum lagere licet apud Hilenum libro secundo de temperamentis. , ... . inscrgo ad examen reuocatis,temperamento Calidiorcs nium,eos e sic iudi bis us:qui tu eundiores enisque de arteriis latioribus;habitu sint pene in ρκω , at minus, Remperaxosisgues irangentibus calidiores appareant: pilis abundent magis,qui ad nigredinem niatnmti in actinui, animalibu celeriores pulsu oc respiratione maiore: edaciores, durior quo ei ν Deilius cone que exaudaciores,alacriores, nM in sententia constantes, atque Ad Noe in m/gis .procὲiues Q plus aut minus , a temperati conditionibus abcrunt et quo bi, plus aut minus illo calidiores
Frigidiores angustiaritassint venis,pinguedine magis abund*nt, ibidiore suit te, minus adtactum ealidi, te heu re & minus pii a quorum pili flaui sunt aut dilutiores: in actioniblis animalibus tardiore sunt,pulsu dc respiratione minore,cibo potuque parciore illis satiristi ad eoque dum sunt imbecilliores timidiores, in sententia firmioses,atque ad veneremi fidem miniis prodii Homidiores tantum,molliore sunt cute,cat ne dc puli incrassoris 4c camosiolis habitus, dc nucus
Sicciores duriore sunt cute muscultarum came,&arteria; magis graciles magis hirsuti. Calidiores simul de humidiores, sunt temperato magis carnosi,minds piiIgues,molliores, dc di fusiore rubore tincti: venas habent latiores, pilos rariores, erioris incrementi, molliores. cflore cum temperato pares; suntque demum vi sudorem secues. Calidiores de sicciorςs, venas hah etu latas acrem c lorem exhalati gracili sunt habitu, duriore cute dc carne, nigri . res temperato, hirsuti: nigio, crispo, de dissicilis incrementi capillitio:in actio. nibus animalibussint caeteris celeriores,iracundi, uiaces; φulsum habent temperato duriorem de minorem, celariorem tamen d frequentioreuit edaciores praetereasunt x magis siticulos, primae Cossionis excrementa paucioradc rarius excernunt. Ad venerem sunt ardentiores; sed calidis de humidia a frequentiore coitu magis de Iasantur.
Frigidiores de humidiores pinguiotes quidem sunt,sed minus carno albidiores, ac pne caeteris iam & glabri: pili autem qui his in cante,superciliis, dc cilijs instant tenues sunt, molles, paedio-ctis incrementi,dc flaui ad albedinem proxime vergentes. Ad anini Ies actiones tardi adynodum sunt M segnes. valdE timidai pulsu immagnitudine mediocri tardo tamen,raro, molli M languido isacissime ieiunium ferunt rardh coquunt,3c ad venerem sunt caeteris inepti pres.it Frigidiores & ficciores, sunt graciles,laucophaei seu colore quasi plumbeo, minus glabri prioribus, e pilis crassioribusac subnigris,dc aliquando modice crispis: difficillime a sententia dimoue i tur, pulsum habent parvum dc duriam,in reliquis autem differentiis mediocri pruximum: plus aini petunt quam ciscoquant,dc ad excernendum sunt tardi. Quorum omnium signorum congeriest per quas diuersa temperamenta patent,cum non solum historice debeant a Medico cognosci ; sed eumdem oporteat singulorum notas habere cauias: stri offici, est, per summa capi ra horun ca ias ecensere. Quoniam tamen ex libro quatio in quo de facultatibus tractaturi sumus , quae ad operationes earumdem pertinent abunde intelligentur: lassiciet hoc loco inquirere causas latitudinis 3e angustiae venarum,erassi de gracilis habitus , Rique corum qua: ad pilos portinent: ut quomodo ex singulis horum differentiis,diuersa temperamenta significentur, intelligamus.
Quod ad primum ergo spectat facultas sol matrix qu litatibus primis quasi instrumcntii, ut do-
, cuit Galanus via: quis calorem inuenit in semioeessic clomineo vasa fistulosiora dc ampliora es- fingit: quo veto eumdem imbeolliorem nanciscitur,eo minus di Iatat materiam ex qua notiti corporis organa formatari eum paries singulae,semincis temperaturae modum imitentur quae,r dicalis substantiae validum aut imbecillum fuisse calorem significant; eadem olidae aut frigidae totius corporis temperaturae sua indicia. Habitus autem corporis,pm caloris conditione,& liumidae substantiae copi sic immutatur: ut cum caloris sit in humidum quod ei apponitur agere; litimidi vero para alia crassior.sit uia tenuior dc pinguis: portioquidem quae in apposito humido crassior est, a temperatiore partium solidarum citore perfectius excoquitur, dc copiosior in earum substantiam
ac mxxim Emrnosarum t quod in eas facilior sit transitus abundantius conue itur: pars vero tenui rac pinguis a reliqua e potando secreta,partim per insensim poros totius habitus dissipatur, partim ad membranas quae sensioris sunt textum allidens, concrescit in pinguςdinem. Quo vero
80쪽
piscius est liuesidum, eb minus*ppetit, quod de in substantiam membrorum conuertatur, de quod in pinguedinem concrescat P autem vehementior est calor, simulque membrorum texi turi r tior: eo μus utriusque humi substantia , tum maxim e pinguis, in habitum attenuatae peti insensilem transpiratum digeritur. Vnde parcius est, quod id substantiam membrorum conuerta itur; quod simul crassius evadu&siccius. At quo imbecillior est calor ; eo pinguis humidi portio,
qua vi caloris evapora minua attenuata, Parcius per insensilem transpiratum dissoluitur: de co piosius ad membranas,α fibras nerueas allidens concrescit. Eoque adhuc abundantius, quo plus humidi in corpore continetur.Rcliqua Vero crassior humidae substantiae pars, minus persccth exco-ict parcius cedit in partium solidarum substantiam. Atque ita temperati, eo carnosiores evadunt, quo plus humidi in corpore inest: frigidiores pingues magis :& quo quique calidioresAd gracili rei redduntur. Pili tandem ςx humo um in nobis existentium exhalatione geniti: quia quo intensior es h corporis calor, α humor eiusdem magis excoctus, ed copiosior emanat exti alatio : quae quanto acrioris caloris vigeneratur, tantis fuliginosior euadit& siccior i fit ut in calidioribus det cccioribus copiosiores pili, crassiores,vigriores, 5 magis crispi generent . Crispitudo tamen non ubium c loris vehementiam,sed pororum etiam cutis sequitur aliquando curvitatem. At quis r missior est calor, dc qiu in nobis est humor innus excoctus : eo parcior eleuatur exhalatio : quae Ionatus etiam abest a fuliginis nigrore. Vnde vel glabrities maior, Vel pilorum mollitie , flauedo i ac candox consequuntur. Quae licet concilia oratione sint expressa : possunt tamen industriis ad in plitios .phi exercitatis sussicere ad causas cuius iunque varietatis capillorum, prcssius de particularius exprimendas.
clusit utriusique siexa temperiura.
ta sit varro, ' sexum triplicem esse voluerit: nos tamen cum Aristotele,' & communi hominum
sensu, duplicem tantum agnoscimus; maris scilicet & forminae. Nam hermaphroditi Malienotheltes,non tetrium quedam laxum constituunt sed ex utriusque confusione. naturae lusu consistunt. Cum ei go humana species marem habeat & foeminam: dubitari non iniuria potest, an qui caeterorum norma esse debet de canon temperatissimus homo,capite praecedenti descriptus, inter mares aut, forsan inter foeminas quaerendus sit.
t Quam qi, stionem ut dirimamus: notandum est primo, marem a tamina distinguis non solum
genitalium membrorum disparitate: sed etiam ex Galeno, quod hae ut pluriαum sint corpore Iae-iuiores oe molliores, ilii hirsuti&duriore carne : hae mollioribus pilis, illi durioribus integantur: hael latiores clunes de classiora crura,illi latiora habeam pectora Se crassiores halmos. Quae sexuum inter se magnam esse temperaturae diuersitatem indicam. Secundo aduertendum est AEx eo sexu.quialtero, in his quae hominis sum, pet sectiores actiones edit ι eligendum esset illud individuum , ad quod tan- qtiam in uniuersa specie absolutissimum,& temperatissimum caetera comparentur. Tettio iciendum i eu cdm in unoquoque genere quidpiam repetiatur,quod ad caetera eiusdem generis collatum tempe.l ratum dicatur: ita viros cum foeminis conserendos esse,ut utriusque generis temperatos inter se, dei pariliter distemperatos inuicem conseramus.l Qua obletuata lege: asserimus, viros temperatos, sciminis temperatis. non sollim pro ratione cra-lseos humanae speciei debitae, sed etiam ex coalieratione membrorum de complexo temperamento. temperatiores esse. Si verὁ distemperatos cum distemperatis comparemus: calidissimos de siccissimos viros, calidissimis de siccissimis foeminis, calidiores atque sicciores esse: at frigidissimas α hu midissimas mulieres,humidissimis & frigidissimis viris stigidiores esse atque humidiores profitemur. Primam quidem huius assertionis partem,ex eo confirmamus: quod clim actiones facultatum quibus nostr uni corpus regitur,ed sint persectiores quis temperamentum ad aequalitatem humanae ἰν ciei debitam propius accedit: quoniam temperati viri quam formina in ratiocinando sunt sagaci res , hae vero scruposae magis; illi corporis artus ad quos eumque oc nixus de motus robustiores habent, de magis expeditos 1 in animoiae facultatis impetu sunt temperatiores; dc in coquendo magis
exacti. cem excrementis abundent minus reorumdem temperamentum ad eam citam quae in homine periectissima est ad iustitiam, propius accedere quam forminarum . euidente consequutione infertur.Quod aduertens Galenus sceminam mare impersectiorem dixit. de' debiliorem. Complexo vero temperamento,uitum aequalitati proximiorem esse indὸ constat: quod temperatissimae mulieris,in aetate, de regione temperatissima constitutae,cutis.de caro i sit tangeoti uianifeste frigidior de mollior temperatar ut assertum ab Avicenna legitur. Quae mollities in ior carnium famin quὶm maris: non in hominibus scit .m, sed etiam in caeteris animantium speciebus adnota r. Quod au-