장음표시 사용
61쪽
nant quod substantiae aeris tenuitatem imitentur, potius quam quod accis nativam lcmperiem re-
fetant: vel ex Peripateticorum scia ola illas loquendi formulas cmanasse credendum est, quos decuit ad sua principia coia naiὶ ter loqui. Ncque pigeat peripateticae doctrinae asseclas, mutare sententiam : cum ex nostra varijs problematibus satisfaccre commodius possint, quam suam sequuti Problemati enim decimo octauo sectionis vigesimae quinta quam ob causam , aere sudo aperto. que , frigus fit acrius quam nubilo ; cum stillae sint calidae & coeli im : rc spondemus id euenire,qubdaei per se frigidus liber a vaporibus a quorum Permixtione tepescit, acrius refrigere r. Decimo nono, cur minus quam plus acris calidius sis; sic facillime satisfacimus: quia in pauciore a re minor est resistentia, ideoque facilius incalescit ab externo. Aristotclcs vero, ad maiorem motumi refercns copiosioris acris minorem calorem: facillimc refelletur, ex his, quibus cum de pulsibus f agemus motum calefacere probaturi sumuS. Refrigerat motus per accidens aliquando, vel in vicem eius qui nos ambit iani calcfac i, frigidum si aggerens s vel immixtos calidos vapores exhalans: per se autem refrigerare nulla potest aut ratione,aut expcrientia confirmari. Sic Be decimo quinto eiusdem sectioiiis problemati facilc a nobis satis fit, licet infra capite de anti peristati facibus: auroram frigidiorem vespera, quia Per Integram noctem aer potuit commodius se natiuo statui restituere, quam proxime post solis occasum, cum tunc solum cesset a solaribus radus calefieti. Ai isto reles autem ut res Pon deat, tacitc in nostram sera tentiam ire cogitur: clim ait auroram
noctis medio propiorem esse, noctis autem medium frigidissimum esse, quia a sole remotissimum. Vnde sequitur acrem a sole quidem interdiu incaluisse, at per se frigori restitutum noctu . A quam omnes frigidam & humidam csse dixerunt1 frigidam quidem in summo, lium id am autem prope lummum. Cui decreto aduersari videtur Galenus : qui eam liumidam in summo , atque huini dissimam dixit. Vcrlim is ita intelligendus est, ut illam non elementorum, sed medicamentorum maxime humidam dixerit. Ea cnim sua crassitie, partibus quibus se insinuat adhaerens: dc prompti iis agit, S humectationis maius vestigium imprimit, c im tamen in se sit remissius humida, quia ut ita loquar proprio termino interminabilis minus. Sibi vero Galenum contrarium
ex eo nullυs cxistimcr, cum ast eruit, aquam neque intriti secus assumptam, neque cxtrinsecus
occursantem humectare. Hoc enim intelligatur oportet, de humore altili seu alimentario : quo . nativus qui sensim deperit reparatur, 3cco solo animalium solidae partes humechalitur. QAcm eia sectum nec aqua nec quod uis aliud purum elementum praestare potest. Frigiditatem in aqua sumiliam esse. etsi minimc liberum sit a contiouersia, alfirmatum tamen est a pluribus: quod clim quaeliber primarum qualitatum in uno sit elemento tanquam in principe subiecto, atque igni calor,humor adii, & te: rae siccitas tribuatur : aquae summam frigiditatem conuenire necessum sit. Quod, sensu ipso verum deprchendimus: quamuis non habeamus aquam quae natiuam puritatem retIneat. Hoc ipsum tamcn adhuc impugnatur: quod mixta plurima medicamenta reperian ur, quae potiores frigiditatis effectus in nobis quam aqua producant. Sed id, non ab horum intensiore frigore prodit: imo cx eo potitas quod crassiora quaedam dc minus fluida, cum diu tuis morentur in corpore potentilis alterent. Alia, quod ingenti cratarum vaporum copia occlusis spirituum vijs, stuporcm membris inducant, aut innatum calorem suffocent: unde per accidens magis quam per se, Ingens refrigeratio sequitur, dc aliquando, seu mortificatio. Nonnulla demum cisi minus frigida, potentius refrigerant: quod cum admodum tenuium sint partium promptius ad intima penetrent, dc per minima calorem membrorum oppugnantia, facilius Opprimant. Ita aqua, aceti permixtione, magis refrigerat: non acquisito frigore, sed addito ad penetrationem vehiculo. Nouum obicem addunt aliqua, nouo superueniente frigore aquam concrescere in gelu : quod eam
frigidis limam non esse indicare videtur : alias frigidissimo dari pollet frigidius. Sed parui est momenti hic obex: aqua enim quae pura est, sincera dc suminc frigidat nec maiorem potest trigidi.
talem acquirere, nec concrescere : potest autem impura haec nostra minus frigida quam eius natura requirat de aliunde rcfrigerari, dc ob admixtionem terreae substantiae concretionem pati. Terra tandem quae inter caetera elementa maxime creditur impura, dc cuius vix ulla portio impermixta rcperitur: cum omnium clementorum difficillime alieno termino , at facillime proprio terminetur: ut summe sicca ideo concipitur: sic prope summum frigida secundum naturam esse colligitur. Quod tarnen improbatam cst a nonnullis. Plutarchiis enim,' multis probat terram esse
primum frigidum : quod scilicet ea lit summe grauis, solida , stabilis, dura, dc ignem promptius
extiriguat quam aqua. Diuus Thomas huius sequutus sententiam, ut refertur a Zabarcita terram esse frigidissimam etiam asseruit: quod maxime a coelo distet. fonte M principio caloris e dc quod ea sit clementorum densissima, densitas aut cm a frigore nascatur. Sed liceat, quae pluribus cum ratione probata sui at, sequi. Quare ad Plutarctium respondeamus grauitatem non a trigore, sed a denssitate nasci: stabilitatem vero, soliditatem, de immittabilitatem , pondere ex co qudd
62쪽
Theorica. De temperamentiS. ZS
hi iunimεgiauis,atque ad centrum sita. Duritiem aut mollitiem nullam in puris elementis inesse: Him hae sunt ex serie secundarum qualitatum. Ignem tandum a terra non extingui, sed impedita ventilatione suffocari qui ab aqua dc vere contraria Sc crassa extinguatur 5 suffocetur: ab aere autem contrariis quidem qualitatibus munito sed tenui S substantiae, nunquam sui cetur sed extiti guatur. Ad Diuum Thomam dicimus, coelum quidem calorem elementarem fouere in mixtis, motu,lumine,& influxu: tamen elementa singula habere tibi insitas a natura qualitates a coelo inde pendentes,quas etiam ccssante coeli motu post Vniuersi conflagrationem integras conseruabiit. Quod ad talitatem vero de densitatem pertiner,nec caloris nec si agoris sunt necessari j effectu, sed quidam sunt modi quantitatis varium matx Ii quantae habiIum,ex creatricis naturae instituto, sequentes. Hinc coelorum partes, aliae densae sunt aliae rarae .licet formalem calorem aut frigus nullis habeant. Imis quae densissimae sunt,eaedem quia maxime lucidae,eminenter sunt calidissimae. Mix torum praeterea medicamoniorum plurima rara dc densa, indiscriminatim & calida de frigida in ueniuntur. LicEt autem calor in materia rara non necessat id iniit nec frigus in densa: tamen calor
id omne rate facit in quod agit,3c frigus cogit ac densat. Ac calor quidem ideo rarefacie, quia eum in larissimo elemento ut primo 3c principe sit biecto insit: id habet innatum, ut singula quae alte. tat, eonetur similia reddere suo illi primo subiecto. Contra frigus densat, quod cum eatori siecontrarium:S eiusdem effectus, contrarios esse sequa ur. Vertim cum terra tantae sit frigiditati, eue eam in mineri, profundioribus semper calidam esse contingi et ' An quod Deus aiu metallorum generationem &diuersorum subterraneorum succorum excoctionem, ignes in imis ter tae viseeti bus condiderit,per varia terrae spiracula evidenter effumantes, a quibus inseriores illae regione, perenniter caleant state vero frigeant,ut infra docebimus.
An Elementaria qualitates eis em denominationis , in quocumque subiecto insint Ilut eiusdem speciei.
CR pvT. IIII. OV o o hoc capite quaerimus, est; an terrae verbi gratia & aquae frigiditas, inter se & a mixtorum frigiditate specie disserant, necne Sub huius autem specie idem de caeteris qualitatibus quaesitum putetur In qua quaestione Gentilis ut refertur a Mercato censuit praedictas qualitates inter se specie differre. Hisque suam fulcire sententiam dieitur. Quod pro subiectorum diuersitate, disserentes formas sequantur. .dd dum unum ex altero generatur, accidentia quae videntur utrique csse communia inter se diuersa esse oporteat: quia non potest idem accidens numero moueti de subiecto in subicctum. Praeterea qudd singulae variato subiecto, disserentes actus producant. Ac demum quod singulae in dilaersis lubiectis, diuersas sibi consocient qualitates. Mercatus vero qualitates elementarias bifariam inquit considerari vel ut sequuntur elementorum formas, tanquam propriae passiones: vel ut ad mixtionem conueniunt. Primo modo specie dis ferre ait, ut formae inter se specie distinguntur: secundo verd eiusdem esse speciei, quia in eadem I teria insunt. Verum utraque sententia,ve a communi philosophorum conceptu, ita a recta Philosophia plurimum abest. Cum enim certo experimento cognoscatur elementa symbola facilius inuicem conuerti: id illis accidere necessum es .qubd minor sit mutua illorum resistentia ; ob specificam identitatem qualitatum eiusdem denominationi in utroque existentium. Nam alias, si huiusmodi qualitates inter se specie differrent 'aequε dissicilis esset symbolorum atque dissem lorum reciproca conuersio; cum forma cuiusque, cum alterius qualitatibus parem haberet repugnantiam Sed urget hoc magis, ea eiusdem esse speciei quorum intrinseca Ac formalis ratio est eadem: caloris autem in quocumque subiecto insit, eadem est ratio, Sc frigoris par semper eo ditio : quare dc species eadem. Calor enim semper rarefacit, attenuat, & heterogenea disgregat: frigus verb densat,inctas at,& heterogenea congregat. Neque accidentia aut entia vlla,specificam distinctionem a materiae diuersitate, sed a propriae naturae M internae rationi; differentia, desumunt. Sic niuis de gypsi albedo , specie eadem est inec corvi de AEthiopis dispar specie nigredo. d si in subiectorum altero aliqua intentior sit: non propterea,vt intensione, ita specie dimetui. Magis enim S min is ex vulgari axiomate non mutant speciem Praeterea si vera esset alterutrius sententia, possent ab eodem agente, uni voca actione , duo effectus specie differentes produci: Zc duo accidentia diuersarum speciorum in eodem subiecto producta, possent in unum idemque numero accidens conuenire. Quae licet absurdissima sint, dc secum pugnantia r ex illorum tamen sententia sequuntur. Nam cum aqueae frigiditatis aerem 6c terram refri-
63쪽
gerantis, viriuoca se actio : attamen frigiditates ex ea actione in aere M terra prodame . specie di-1tinguerentur. Potest item aquae tepidae frigusa circumitantis aeris borealis Digiditate intendit attunc, ex frigidirare iam aquae insita : dc altera ab aere introducta , una numero fiet in aqua frigiditas. Vna quidem numero, cum ex utraque fiat una intensior quam erat antea : Intensio lautem ut docet SuareZ, ' sit mutatio illa per quam eadem qualitas magis ac magis in eodem
subiecto 3e secundam eamdem partem subiecti perficitur. Distinctio vero Mercati nullam
habet rationis probabilitatem. Cum enim entia quaelibet ex se de ab intrinseco habeant suae essentiae formalitatem e non poterunt a varietate formae, aut identitate subiecti; speciei varietatem, aut identitatem accipere. Praeterea sequeretur, mixtorum calores inter se differre spe cie: neque eumdem esse specie, calorem seminis Zc sectus; nec influentis spiritus de partium solidarum. Quae tamen absurdissima sunt. Tandem tritum est axioma ,. quae sunt eadem uni tertio, esse eadem inter se e sed frigus aquae&rerrae ex Mercato sunt idem cum frigore mixti: ergo de eadem inter se. Neque magni est ponderis in contrarium, Mercati argumentum a simili.
Quod ut potentia visiva bruti & potentia Visiua hominis specie distinguntur, quia in subiectis
specie differentibus insunt: ita M oporteat diuersorum clementorum qualitates eiusdem denomi nationis , specie distingui. Ex eo enim primo infirmum est argumentum : quδd falsum pro vero assim t Nos enim cum Scodo, . asserimus eiusdem nominis facultatis in homine de caeteris animantibus specie eonuenire. Par enim est singularum obiectum, & operandi modus par. At lieEt, hoc ipsi m p o vero admitteremus t non inde Mercati sequeretur intentum.
Nam facultates illae inter se differre possent specie , quod ab animabus quibus inseruiunt pendeant in fieri Ac in conseruari, ideoque singulae sui principis naturam sequantur: elementares autem qualitates non a formis elementorum emanant, sed illas etiam tanquam necessariae dispositiones in materia praecedunt. Ad rationes aduersariorum sic respondemus. Communia quaedam esse accidentia quae proxime in materia radicantur lichi de toto supposito denominati vh dicantur : quae eadem manent in genito atque in corrupto, nec pro diuersitate formarum materiae adueniuntium mutantur. Et singula suam habent ab intrinseco rationem formalem quam a formis subiectorum quibus insunt minimε accipiunt. Effectus autem vari j ab illis emanantes nullam spccificam dii filictionem innuunt: sed vel intensionis diuersitatem, vel totius temperamenti in operante varietatem Non enim in eodem supposito consociatae qualitates, disiunctim sed coniuncti in operantur. Tandem qualitati eiusdem denominationis in di. uersis elementis differentes aliae qualitates consociantur: non quod illa speciem ex diuersitate subiecti mutauerit, sed quM cuiusque elementi forma talem qualitatum concursum sibi eonuenientem in materia praerequirat. Ex quibus omnibus probatum satis videtur, qualitates eiusdem denominarionis quae in elementis insunt , aut ab eisdem, mixtis communicantur:inter se specie minimc differre.
An qualitates Elementorum simi eo dem se apiastantiales.
mentorum. Zabarella verb, hqualitates primas non esse formas elementorum ut sunt corpora naturalia concedensi tamen easdem eorumdem esse constitutrices formas asseruit,prout haec mixtorum sunt elementa. Quibus omnibus comunis Ec vera philosophorum sentetia aduersatur. Qui praeter qualitates pri nas grauitatem item & leuitatem:singulis elementis,substantialem quampiamentitatem inesse affirmarunt, quae eorum sit ima, & per quam in tali genere entis constituantur. Cum enim materia prima, indifferens sit ad quamcumque specificationem; & in ratione huius complerae substantiae actuetur ὰ format hanc ipsam de genere substantiae esse oportet , ut illi substantiae Sc subsistendi complementum tribuat. Atque ideo in unaquaque completa substantia; formam aliquam substantialem inesse necessum est, per quam in determinata specie substantiae constituatur; visusE probatum est a Fonseca. 'Hanc autem substantialis formae rationem , primas qualitates, aut alias elementis inexistentes,induere non posse, sufficienter a Coni-bricensibus probatum est. Quod praeterea confirmatur. Quia ut docet Albertus magnus, ' forma substantialis nec activa est nec passiua,praeserti in actione&passione quae datur inter cotraria: substantiae enim ex Aristotele, nihil est contrarium. Tum quia nihil esse potest forma substantialis unius,& accidentalis alterius. Ae tandem quia substantiae proprium est, non suscipere magis 8c minus. His autem qualitatibus inditum est,ec inuicem agere dc pati,& in mixtis esse accidentia,
i de suscipere magis de minus. Quare fieri non potest, ut illae 1int cuiusquam formae substantiales. Maximc ι
64쪽
Maximε cum plures halum in unoquoque inlint elemento: Vna autem sit unius rei forma a vi esse, unum quod a forma accipitur.Zabarella vero non potest diuersa sormalia principia essenili,eaque substantialia; in uno eodemque,cum ratione fingere:alias idem,unum esset & plura; quod tacitam dicit implieationem. Sed antequam alio vertamur; quia plurimi de Hippocrate & Galeno obloquuntur,quasi in re eam euidenti errauerint: hoc unum addam, illos non temere esse incusandos quod voluerint nullas esse elementorum formas substantiales praeter qualitates primas. Nam licet ut sensuales Philosophi agendi principia proxima de in quibusque rebus manifestiora, substantiam frequenter appellent,& temperamentum ipsum substantiam iraturamque dicant: aliud tamen robus inesse non negant, quod radix sie primum principium agendi de genere substantiae. Quod aperte ex caleno colligi potest,constat linquit horum utrumque ex eisdem genere elementis; humido, sicco,ealido&frigido: aut si mauis ab essentia sumptis nominibus quam a qualitate nominasse,aqua terr igne& aere. loco apparet illum in elementis admittere rationem quandam essentiae constitutivam a qualitatibus disterentem: quam nos cum caetetis Philosophis Δρ Medicis,formam substantialem vocare consuevimus.
ammodo elementa ad mixtorum generationem concurrant, utque
CArv T. VI.EL κ M E N T A esse prima corporis humani ac caeterorum mixtorum materialia principia: satis abundeprobatum existimamus. Prima quidem,qubd non immediath corpus hoc nostrum ex illis componatur: sed ut inquit Galenus' quod interuenientibus multis mutationibus animalia ex elementis generentur. Ea enim ex quibus Ac generamur dc cimur, per quosdam gradus ab elementorummixtione manarunt. Ad quam quemadmodum illa concurrant,& quomodo eadem inmixtis maneant:vt nostrae originis principia exactὶ addiscamus,perquirendum est. Sed primum ne haereamus in aequivoco,mixtionis diuersos significatus veramque rationem expIicemus. Chosppus apud Alexandrum Aphrodiseum, tres finit huius species. rurum prima sit ex substantiis in eumdem aceruum compositis;quae propriamcircumscriptionem,substantiam 3c qu litatem seruent. modo, lentes milio de orobis miscentur: suis quaeque terminata finibus. S eundam fieri dicebat per totas quasdam substantias,atque harum qualitates, inter se contra extensas: quae quales initio erant,eales in mixtione conseruenturi confusione tamen substantiariim adsensum interueniente. Talem in diaerfis permixtis pulveribus mixtionem adnotari docuit G lanus : paremque ex aqua dc vino incramate aduertimus. In quo de vinum M aqua substa tialem suam Drmam saltem ad multum tempus retinent e dc qualibet aquae pars, aqua est ἔde ivini vinum. Non quod actu, Mathematice distinguantur de diuersa circumscriptione terminentur : sed Minnaturali, hoc est substantiali foraria in utriusque confusis partibus perseuerante. Ter tiam ille fieri aiebat, ex conssisione plurium per omnes partes: substantiis εc qualuatibus ips Ium,mutua abolitione deperditis. Quarum trium specierum 3 haec ad veram de proprih dictam o mixtionem proximὰ accedit. Cuius ea traditur definitio ab Aristotele, ut dicatur miscibilium at teratorum unio. Quam reprehendens ut obscuram Scaliget' clariorem non protulit e inquiens mixtionem esse motum corporum minimorum ad mutuum contactum ut fiat unio. Etenim mixtionem in fieti definiens, quam Philosophus definit in facto esse r non meminit celebris illius dicti Aristotelis , t non est in minima diuisum esse. Namque continuum omne divisibile est in infinitum. Quare ad Stagiritam conuertamur, qui persectissimὲ mixtionis naturam expressit. Ex cuius definitione tria ad mixtionem requiti docemul. Primum non ex uno ut placuit Conimbricensibus, ν sed ex pluribus mixtionem fieri, quae diuersorum est coitio. Alias meteora omnia. malξ, imperseeth mixta vocarentur. Quae licet ex unius elementi materia constent, omnium tamen Hamarum qualitatum misce Iam admittunt. Neque vetδ, omnia simul elementa ad mixtionem substantialiter Conuenire sem're necessum est, ut placuit Riolano,' sed aliqua eorum mutuo coire sumettiIgnis nataque substantia: non semper ad simplicium mixtorum generationem concurrit:at que corii maxime,quae intra Usta aut prope terrae superficie generatur.Qualitates auto primas, m nes concurrere decediad implendii utriusque contrarietatis c5plexum,qui omniu mixtoru interillis est radix Ac calore quidem igne defieiente supplet Solis ac caeteroru sideru influxus. Secundo ut
Imitabilia sicilius ad unionem conuenianti ea de facile diuisibilia Sc mutuo passibilia esse ex praedi-leta definitione requiritur ut illa se per minutulas partes coeundo colandant. tu ut singulorum dispo
65쪽
dispositionibus ad initicem repugnantibus reciproca actione retusis, eadem possint se mea coitimine compati. Tertiό ad mixtionis complementum ea definitio desiderari insinuat; ut quae ante mirationem plura erant, ubi ex mutua excellentium contrariarum qualitatum retusione familiaritatem quamdam coceperint,mixtione unum itan . Ex quibus criam colligimus quaecumque misceri apta esse dicuntur; debere eamdem habere materiam primam i de se per partes posse mutuo peruadereae cohareere: vix agere ac pati inuicem, dc unum fieri queant. Vnde intelligimus cur in medicamentorum compositionibus quaedam facile misceansur: alia vero vi aquea dc pinguia , misceri nunquam valeant. Illa namque possunt haec nequeunt inuicem cohaerere. Verum quo modo illa fiat alteratorum unio, maxime controuersum est. Stoici, ut ex Chrysippi sententia colligimus, dc formas & qualitate, clementoru, mutua abolitione deperdi dixerunt.Co tra Arabum plurimi Ec formas 3c qualitate, eorumdem manere in mixtis assimarunt Sed inter hos adhue magna el 1 dissensio. Avicennas ut a Petro de Abano refertur integras formas elemen torum in mixtis perseuerare professus est. Auerrhoest vero formas elementotu linter substantiam. dc accidens medias,necnon intensionis bc remissionis susceptiuas manere quide in mixtis dixit,sed ' tefractas. Ad Auicen sententiam proxime accedit Fernelius formas inquiens elementoru interas quidem in mixto subsisteremon tamen liberas,aut sui iuris.sed implicitas,uinctas de quasi in.' terceptas mutui qualitatum pugnantia. A quibus omnibus communis iententia dissidet,quam sequuti,dicimus quali rates quidem miscibilium mutu actione refractas manere in mixto; eorum' autem formas substantiales corrumpi, quibus succedat substantialis forma mixti, per quam quae
ante dissimilia erant,substantialiter unum fiunt. Quo veris res melius intelligatur mixtionis modum rationemque paulo susiote oratione exprimamus oportet. Elementa ac quaecumque miscibilia sunt cum aliquando casu, aut ex uniuersalis naturae instituto artificisue industria,paribus aut pen E paribus viribus concurruntici per minutulas partes mutuo intersecant εc varia propoitione peruadut Arque ita per exiguas portiones confusa, se contrariis qualitatibus sic inuice alterant,ut nullo integrE superante,singuloru vires ex reciproco conflictu refrangantur. Quibus ita retusis ut elementoru formae nequeant cu illis sabsister eorum
formis pereuntibus,illa succedit substantialis mixti forma quae introductis dispositionibusmaximEconuenit. Et quae ante diuersa erant contrariis viribus inuicem pugnatia:vnius for substantialis accessu unum fiunt. Vnum quidem,unitate essentiae:sed variu varietate materiae. Etenim in min rutis illis elementorum miscibiliumque confusis segmentis, tales quatitati, seu ut loquuntur vulgo substantiae modi seruantur,talisque qualitatum Crasis perseuerat, ut priorem naturam quadantenus adhuc in mixtis redoleant. Atque hinc heterogenetras illa mixtorum irascitur,quae prodi uersa misi scibilium proportione in singulis euariat. Quae heterogenea esse omnia, dissit ni libidque substantiae 'Iportionibus constare praeterquam saepe insinuatum est a Galeno. euident et asseruit Halyabbaxit' quamuis aliqua,ut lapides, metallaci his paria homogenea esse Ac partibus omnino ad sensum similibus constare videantur. Ac talem quidem in singulis inesse partium disparitatem t vel lotura, infusione de coctione; vel chymica digestione, putrefactione,distillatione,&sublimatione manu sth deprehenditur. Neque aliunde oritur mixtorum ab interno principio interitus 3c ruina:quam a lmutua huiusmodi partiu heterogeneatu pugna Ea verbheterogeneitas in triplicis substantiae com riu praesertim consistit. In singulis enim mixtis spirituosam tenuόmque substatiam inesse aduertimus ex leuiorum tenuioruque elementorum permixtione genitam quae per insensilem απερρεί- ab amuletis,remedijs naturalibus,& odoratis corporibus solet effudi. Ab hac crassam illa Ze corpulentam molem quam a terra mutuantur adnotantias. Ac tande hirmidam illam portionem, ius in eruentu dc moles corpulenta cohaeret,Ec taritus reliquo crassamento permiscetur. Neque huius. lmodi heterogeneitas illi homogenestati aduersatur quam Aristoteles ν requirit in mixtis inquiens 4oportere quod innim est,simurium partium esse: Bc qiaemadmodum aquae pars aqua cst, iis Micmperaυ temperiurum non enim ad sensum solum sed etiam substantialiter, partes omnes mixto simijiares suntum quod hi t minimum sensbile mixti,talem habet cum aliis partibus mixti similitudinem vi dc ipsum mixtum sit. Cum vero eodem textu manifestum esse ait, quod neque se cundu saluata,pportet ea quae miscetur dicere mixta esse,no nobis, sed Auicennae 8e Ferneli repugnat Quinimo quae diximus Aristotelis doctrinae consentire, clarissimum est ex his quae libroi primo generatione, i scripta leguntur.Quae mixta sunt. inqui esset quodammodo de no esse contingit:actu quidem aliud existente eo,quod ex eis tactum est potentia veris quidpiamviri usque eo
Lxum quae erant antequam miscerentur,& non esse deperdita. Namquae miscentur Ac prius ex sep traiis coluisse,& posse tursu separari videmus. Igitur nec permanet actu,uti eo us Ad albedo,nequo corrupuntur aut ambo aut alterummam eorum virtus atque potetia sat manet. Haec Aristoteles. .: Sed ad integra prineipis dissicultatis hoc capite propositae explicatione,duo nobis probata res ata
66쪽
refractas elementorum qualitates superstites est C in mixto contra Stoicos: eo tum dem autem sormas non aranere;contraquIm Avicennae, Auerrhoi, Fernelio& aliis visum eis. Primum quidem rationibus confirmari non postulaticum sensibus manifeste pateat.Quibusque enim euidem est mixtis calorem, rigus, humidatatem,S siccitarem, nec non leuitatem Ac grauitatem, quae elementariae sunt qualitater ; pro varia cuiusqtie temperie& elementi praedominantis excessu varie inesse.Quarum aui ualem praesentiam mixtorum activitas consimilium qualitatum productiua, 8c eorumdem naturalis motus conuincit: nam ex Aristotele omnis actio prouenit,ab eo quod est actu.
Alterum verδ huius propositi caput, equentibus argumentis probamus. Ac primum quidem, quia cum mixtum unum sit simplex suppositum,& sub una specie substantiae constitutum , ab eis mentis essentialiter distinctum: non nisi ab unitate formae a formis elementorum distinctae eam unitate assequitur. Forma enim est quae dat esse rei; dc quae materiam actuans illius specificum esse, de existentiam sola complet. Cumque idem unum de plura simul esse non possit: nee poterit idem plures substantiales formas simul habere. Secundδ iuxta Aristotelem ex mixtis aliud generaturis quod actu existat, atque ex utriusque medium de commune generatur. Sed generatio ' est mutatiosta, ex hoe in hoc secundam substantiam. Ergo in his quae miscentur mutationem fieri secundum se stantiam oportet,& formas praeexistentes de nouo aduenienti cedere : cum eadem semper maneat se ingenerabilis materialis substantia. Tertio; materia, quavis substantiali forma informata, facit unum per se. Sed quod aduente enti per se,est ens per accidens: ut fusὸ probatum est , SuareΣ. Er i go vel oportet formam mixti non superuenire materiae elementorum substantiali sorma informati, vel eam esse ens per accidens quod absurdissimum est. Dicere autem cum Averthoe elementorum formas retusas manere in mixto,easdemque medias esse inter substantiam Maccidens : planε alienum est a ratione, M a communi Philosophorum comceptu. Receptissimum enim est ens proximε diuidi in substantiam Sc accidens neque tertium aliquod assignari praedictae diuisionis membrum. Praeterea vulgatissimum est, substantiam non susciat pere magis de minus. Quare cam praedictae formae sine substantiae.neque refrangi, neque susciperet magis aut minus poterunt. Ligari autem dc vinciri ut loquitur Fernelius, metaphorich intelligatur necessum est. Quare velit oportet formas quidem elementorum simul cum mixti forma inesse in i materiaι sed non operari,dignioris formae praesentia interceptas. Sed hoc non impedit formas eleia mentorum,saltem in actu primo,eamdem numero materiam simul eum forma mixti actuare. Quod fieri non posse &iam probatum est,& pluribus demonstratum a Suareet. Alij Αuleentiae de Femel ij sententiam sic explicant: ut dicant elementorum formas manere potentia,non actu. Quod voluisse Aristotelem dicunt sed hi vel per potentiam, intelligunt poten-Jγχι. i. iatiam adactum primum seu ad informandum e quibias consentiemus ι quia quae miscentur inquie w-- --3 ibidem Aristoteles possibilia separari rursus. Vel potentiam significant ad actum secundum At operationem : quae cum supponat actum primum dc formae actualem praesentiam, qualis est in semine in horreo non germinante. In eo sensu iam satis refutata est ea sententia. Aristoteles autem quid vitiusque eorum quae erant antequam miscerentur remanere potentia dixit,uti iam est explicatum : qubd miscibilium refractae facultates restent. Quare constans erit, & vera Aristotelis simulque communis sententia. Verdm scrupulus manet: quM cum ex praedictis sequatur, mixtionem,generationem quamdam esse,Aristoteli repugnare videmur, qui ' generationem a mixtione differre afirmauit. s ed facilὶJ.. h. iis. tolletur hie nodus, si intelligamus, generationem dc mixtionem dupliciter dicit scilicet vel terrai - ει nati vh vel dispositiuE. Si enim priore modo sumantur, eum utraque ad mutationem secundum substantiam terminetur tinter se nulla ratione differunt, mixtio enim particularis est generatio. secundo autem modo plurimum differunt: quoniam sic progreditur generatio, ut unum in aliud agens dispositiones quae in patiente insunt integrε superet Ac victum vincenti assimilatum simpliaciter corrumpatur. In mixtione verδ plura per partes confusa inuicem agentia ira se alterant, ut suas vires mutud imminuant: nulloque vincente, aliud naturae singulorum particeps producatur ;m clarissimὶ ab Aristotele fuit explicatum. 3 I. M. σ
λid sit reae ,-num possibilis ea fit.
Capvet VII. QV. N I A ad elementis ad mixtionem concurrentibus; ea vicissim agendo, suas mutub vires r undere; dictum est. Num possibilis sit reactio, & quid ex sit examinemus. Nonnulli du- lPlicem reactionem iaciunt unam positivam, aliam priuataliam. Hanc meram resistenti m appel l. La. a. iant: quae ex rabarella, ' vel est sola actionis non admissio, vel si remissa st dissicilis actionis ad--ν.
67쪽
misso. Haec naturam sormae in qui dicitur: in quantum simpliciter nititur se conseruare, ad con trarii corruptionem non aspirando. Sic aer, aqua, & terra, calori solis resistunt, cum ab illo in inia stanti non calefiant: non postiuE tamen repugnando 1 quoniam laac inferiora in solem de corpora coelestia agere non possunt. Ita Malo Crotoniates fortis limus ille Atlileia,stans se aliis prob1ndum exhibebat,num loco dii noueri a quopiam posset: qui immotus nihil in aduersarios agens, sed sola musculorum contensione resistens vinccbat. Cuius resistentiae maior aut minor vis a variis quan . titatis s eus ut locuuntur Medici substantiae modis, formam rci cuiusque consequentibus, plurimum adimatur. Perlio enim,qua cumque apsa evadunt,facilius aut dissicilius peruadi posse. Si ei concreta magis, resistunt potentius;crassisque maXimc : cum illa dissicile pollini ab a iterante pene trari, haec non facile penetrent. Contra soluta, laxa, bc rara; caeteris paribus a tenuibus facilius viniscuntur : csim liaee, facillimε illa pervadant, & vῖ ait Galenus promptius eadem alterent. Positi uam reactionem, eam vocant: quam Zabarella, dicit esse retributam quamdam mutationem , qua, id quod patitur, renititur aduersus Agens,& illud commutat, dum ab illo mutatur: adeo ut, dc agens patii de patiens agere aliquo modo dicatur. Quam nonnulli secundum naturam impossibilem esse,multiplici ratione probant. Primumque ex Aristotele, - de Averrhoe : qui aiunt actioncm non prouenare, nisi a victoria dc excessu agentis respectu patientis. QDdalij dicunt omnem actionem fieri a proportione maioris inaequalitatis. Fieri autem non potest,ut inter agens& patiens utrumque alterum superet. Q te neque ut ab lutroque procedat actio. Quia tamen prior illa propositio,negari potest : eamdem pluribus confit mare nituntur. Primo ,agere idem est ac vincere patiens, pro eo tempore quo actio durat. Sed nihil potest vincere, nisi quod superat. Ergo actionem a vincente prodire necessum est. Secundo , Ogere est introducere formam in patiente: sed si maior sit resistentia patientis,quam conatus agentis; aut saltem aequalis, non introducetur. Terti 5, aeque cito ignis inciperet calefacere lignum humidum ae siccum; 3c homo posset mouere quodvis pondus; dc quodvis paruum frigus, remittetet calorem ignis:quae sunt falsa.Vltimis,aeque velociter quodlibet ageret in patiens multum resistens, atque in id quod parum resisteret. Nam si proportio maioris inaequalitatis,non ust ad agendum necessaria: neque ad ulterius agendum requiretur. Secundo ad reactionem impugnandam principaliter argumentantur. Si daretur reactio agens non possct vincere patiens, ita ut, ipsum reddereeaeque intensum, atque erat actionis principio. Ex consequentia enim reactionis, eius gradus aliquot peri; sic oporteret : quorum desectu, non posset materiam perfecte disponere ad suae formae substantialis introdultionem. Tertid , posita reactione, sequeretur, vel primas agentis partes, vel medium contrat iis motibus moueri: quod secundum naturam fieri nequit. Qia arid, ex reactione aliquando nasceretur utriusque agentis corruptio : quod cum accideret, & a neutro agente posset forma in patiente introduci: materia,forma spoliata maneret: quod ferre Iutura non potest. Tandem si ignis agendo repateretur, esset aliquando frigidus: quoa contraexperientiam est,& contra Aristotelem, i qui ignem ait frigidum esse non posse. Velum ab his omnibus ne minimum persuasit cum Aristotele, ε Galeno, Avicenna, i de cum Philosophorum ac Medicorum maxima parte:non modo reactionem possibilem esse asserimus, sed frequentissimam experientia probari. Frigidae enim aquae,calidam immiscentes: totam tepere sen. timus. Sic febrientis manum, si quispiam algens tractet: viritisque excessum,mulceri percipimus. Ita manu calida niuem colligentes,& niuem liquari.& manum refrigerari sentimus. Ferrum item ignitum,in aquam demersum :&extinguitur,dc aquam calefacit. Non aliter alimenta , cum in aliti stubstantiam vertuntur, ipsam aliti substantiam immutant. Et medicamenta cum miscentur, cuiusque vires inter se pugnantes vicissim reprimi, quotidie experimur. Sic demum elementa, cum ad mixti generationem concurrunt, mutuo refranguntur. Eam autem non sollim natura patitur,sed etiam introduxit: quia agens Sc patiens cum ex se aptitudinem liabeant, ut alter alterius impressionem recipiat, quemadmodum docuit Aristoteles 1 quodlibet autem id quod in se irruit reprimere tentet, ut se tueatur ridipsum etiam quod a sortiori & potentiori opprimitur, in illud ipsum suas retorqueat vires, nec inultum saltem corrumpatur,oportuit. Hinc Vulgare natum est illud axioma r omne agens agendo repatitur. Quod Trincauellius, inter ea principia annumerandum existimat, quae a philosopho per nobis notiora demonstrari non possunt a sed sunt per se nota sensu atque experientia comprobata.
Verum quo modo id pati ab illo queat&ex parte vinci , quod ab eo in totum vincitur: tam dissicile visum est pluribus, ut infinita penE a variis sueti ut excogitata, quae rem per se non satis facilem , ad culmen dissicultatis perduxerunt. Qui conceptus varij legi poterunt tum apud Trincauellium, Sc Zabarellam : ' tum apud Conimbricenses , ' de alios qui commentarios in Aristotelem ediderunt. Quia vero subtilia plurimorum inuenta , vel rem non explicant, - vel
68쪽
vel falsa multa congerunt : caeterorum placita, apud recens citatos, et utata legantur. Hotum autem
decreta examinemus. Zabarestatem aperirisse sibi videtur, clam δ' quodlibet ait, quatenus actu est, ageret pati autem cluat emis est potestate: ac lasmae quidem esse agere, materiae veto pati. Quaecum ita se habeat ad coiittaria,ut quando actu unum habu , ad alterum sit potentia: a quolibet vel dibili etiam agente apta erit pati, quoniam ipsa est potentina,quale tale agens est actu. verum haee quaestionis difficultatem non attingunt. Demus enim qualitatem quantumuis remissam, in quantum in se est posse agere de materiam pati: restat ramen explicandum, quomodo intensior qualitas materiae inhaerens possit secundum aliquam sui partem eXPelli per minus intensam. Nam licet, matella sit inpotentia ad hanc: nihil tamen huius potest ante intIoduci, quam illius quae huic est contraria, de actu inest, aliquid expellatur. Conimbricenses, Cum quibus ex parte conuenire videtur Trinouel lius nihilo melius satisfaciunt. Cum enim dicunt, 'agens posse per se secundum eamdem qualitatem tum agere tum pati ; quod eadem qualitas possit sua acti uisate resistentiam contrariae superate de P. . .. .. de ptoptia resistentia contrariae qualitatis activitati cedere cogatur: videntur per alia verba petereptineipium. Nam leagere, est principalis agentis resistentiam superate: atque ideo , idem est dicere efficaciotis agentis vincere resistentiam , atqu Ieagere. Quare cum illis concedamus, resistentiam unius ab alterius activitate vinci: superest explicandum, quomodo vicissi in illae qualitates,difformiter tametit ittantur. Quoniam tria haec activitas, esistentia,& intensio ac remissio, sol malit et inis i in j. ter se distinguntur. Achiuitas enim iuxta Aristotelem, est Iratentia transmutandi aliud, quatenus aliud. Resistentia proprie de ibi maliter est actionis non admissio,aut saltem dissicilis admissio. Inten sotandem de remissio est radicatio maior aut minor in subiecto, cum additione vel deperditione partialis entitatis formae radicatae. Quare quantumcumque activitas unius, in resistentiam altei ius agat: cum actiones inter contrarias qualitates, quatenus quaelibet contrariam a subiecto expellerenititur, ad illam radicationem in subiecto non autem in resistentiam formaliter diligantur: hoe unum exponendum erat unde prodear,qudd inaequalis efficaciae agentia,se vieissim licht inaequalitet 'a sub ielio eradicate conentur. Adde,si quae a Conimbricensibus proseruntvt vera essent: sequeretur tantam esse activitatem qualitatis per actionem contrarij remi me; quanta erat eiusdem, dum in integra sua intensione consisteret. Qualitates enim mutuo inter se agentes. in solam alterius resistentiam vimsdam effundentes: vitinque activitatem integram perseuerare patientur. Quod planε absurdum est, cum pro intensione varia qualitatum, earumdem activitatem variari experientia demonstretur. Quate, reactionis possibilitate de veritate supposita: dicimus in reactione immediate tam a rea. gente quam ab agente primario , qualitatem inimicam in contrario inhaerentem , pro cuiusque viri. bus,disset miter uniformit Erueremitti. Hoc est, portionem aliquam verae entitatis illius qualitatis a subiecto in quo inerat expelli: simulque eiusdem activitatem de resistentiam imminui, secundum id quod deperditos gradus sequebatur. Reactionis autem necessitas inter contraria, quomodocumque inter se proportionata.pendeta sola ratione contrarietatis, quae inter agens de patiens inuenitur. Ea enim supposita, ideo necessarib accidit reactio: quia cum de essentia contratiotum sit vicissim se expellete, seu aequalis sit seu inaequalis contrariorum intensio,se vicissim semper expellent Nam retum essentiae consistunt in indivisibili,quae pro intensione&remissione qualitatum, nullum in se vel in. clementum vel decrementum recipiunt. Contrariorum ramen se mutuis refrangentium, etsi princi- pio congressus, conatus sit proportionalis, & in proportione agentium par: dispar tamen est eorum
efficacia,fle actionis euentus. God enim debilius est, alterum quod potentius est tantillum obtundit de imminuit: idipsum tamen integrὲ a fortiori superatur. Quae si aequalia sint, eousque pugnabunt donec se mutuis ad medioeritatem refregerint. Modo interim utrumque inter sphaeram propriae activitatis existat, de una sit utriusque materia primumque subiectum; quod respectu unius cum se in actu,ratione alterius fit in potentia. Sed his quae principio obiecta sunt respondeamus, ad primum ergo dieimus commune iIlud essa. tum, non de qualibet actione indistincte exponendum esse, ut admittit Zabatella : sed de tota de completa actione in qua alterum vincitur, id esse intelligendum. Secundo explicari potest,de actione quae est inter ea quae sunt eiusdem speciei. remissius enim, aut quod aequale est, in id quod intensius est gradu, aut sibi simile, agere nequit: intensius in remissius potest. At inter eontraria, quorum subiectum est eiusdem rationis: si intra sphaeram activitatis vicissim sint posita, etiam a proportione minoris inaequalitatis actio datur. Neque ita tamen,ut utriusque actio ad ultimatam victoriam terminetur r sed ea prolsus ratione quam iam anth explicuimus. Ad confit mationes autem praedicti argumenti respondemus. Ad primam, concedimus quidem , agere idem esse quod vincere id in quod agitur, qua parte in illud agitiit: sed diei mus agens remissius, frigus nemph ut quatuor non ita agere in intensius,scilicet calorem ut octo, ut omnes illos caloris gradus vincendo expellat: sed quod unius
aut alterius etiam gradus partes aliquot reagendo retundat. Quae partialis victoria . non requirit
69쪽
excessura, totalem agentis ad totum patiens, Vt intendunt aduersari j. Adfecitndam, dico cui uncumque sormae activitatem, contrariae ctiam intensioris formalem resistentiam sic excedere ut lixe
illam agere nunqxiam absolute impediat. Ita aquae gutta, in durissimum saxum & quod maximε resistat,eadens: non impeditur id imprimere saxo quod subsequentibus guttis viam ad cauandum parat. Ad tertiam, respondeo etsi omne agens possit suam formam saltem secundum aliquidi in passo quod est in potentia ad illam,introducere: non tamen quodlibet agens, id aequaliter potest in quodlibet. Intensior enim qualitas in maiore & densiore quantitate, potentius semper aget in passum secundum unicam qualitatem contrariam: quam Caeteris paribus in illud, quod secundum plures qualitates illi aduersabitur. Ideo licet secundum nos, ignis aequE citb incipiat calefacere ii gnum humidum ae siccum: non tamen utrumque aeque. Multum autem inter se differunt, aequbcito actionem inchoare, & aequaliter agere. Ad aliam praedictae confirmationis partem, dico non sequi hominem posse quodcumque pondus mouere: sed cuiuscumque ponderis certam partem. Nec quodvis paruum frigus, calorem ignis sensibiliter remitteret: quia cum tam remissi patientis
longε maior sit passio quam reactio,antequam reagendo quidquam sui effatu dignum produxisset,
omnino destrueretur Praecise tamen rem concipiendo ν idipsum etiam secundum suae paruitatis rationem minimum aliquod caloris remitteret, eius portionis ignis quam intra sphaeram suae acti uitatis haberet. Ad vitiniam,nego consequentiam. Et ad probatione dico qtiam uis ad aliqualiter agendum excessus non sit necessarius: ad integre tamen vincendum excessus requiritur . & maior adhue ad facilὶ vincendum. Ad secundum principale argumentu dicimus: tantam esse aliquam do tractionem, ut ambo corrumpantur, & tertium ex Vtroque generetur, vel altero vincente, mam ante introduci in passo, quam ultimus gradus naturalis dispositionis in materia insit. Suffieit enim praecedentes dispositiones ita esse mutatas, ut cum illis forma praeexistens coseruari nequeat. Quod cum acciderit,partes agentis quae reactionem nullam senserint: reliquas, tum agentis, tum passi. ad naturalem statum gradatim redi cent. Aut tan&m, si onmes principalis age is partes fuerint per reactionem passae: non aliter ad naturalem intensionem reditant,quam aquae calefactae cum a calefaciente est libera , solet pristinum frigus restitui. Tertio argumento variὲ satisfaciunt varii, multas controuersias exinde excitantes. Nobis licebit respondere, totum continuum non antὶ per aliquas sui partes, in alias asere: quam actionem in contrarium terminarit, in quod totius achivitas dirigitur. Qim vero dicitur nihil agere in distans nisi per intermedium rid,de totali
agente intelligitur. Medium autem,vel ab altero agentium vincitur:vel cedit in partem eius agentis , cui est in qualitate par. Ad Quartum, respondeo: cum id fieret, tertium generaretur 3 cuius formam, absente eiusdem naturae generante, ab uniuersali causa aequivoca nobiliore , coelo, imo Deo ipso produceretur. Non enim est huius Ioci, exactius causam formarum substantialium pro ductricem inquirere. Ad ultimum,dico nunquam posse ignem, tantum a contrario repati; ut frigus introductum, calorem excedat, non corrupta forma ignis. Nihil autem frigidum dici potest, nisi in illo frigus praedominetur. At aliquem gradum frigoris, in igne repatiendo introducit nihil a surdum habet. qui tamen,deuicto reagente: facit E corrumpetur,i reducente ignem in naturalem
dicatur antiperistasis,mqua sit iam ratio.
INTER caeteras elementorum, mixtorumque patiendi rationes t eam frequentissime aduertimus,in qua ad praesentiam contrarij,contrariae qualitates intendi dicuntur. am antiperistasim, seu circumobsistentiam, appeIlare consueuerunt. Quare ut quae spectant ad elementa,omnia attingamus : de hac etiam, hoc loco agendum ducimus. Praesertim cum in nobis, inhibita transpirati ne seu per obstructiones a seu pet extremorum perfrigerationem, aut ab ambiente, aut a calidi
concentratione in calor plerumque intendatur. Quod quomodo fiat, non alibi commodius, quam hic explicari potest.
Antiperistasim vulgδ eam actionem nominant, quae reflexa a quibusdam vocatur .' &qua, con-zraria,aὸ praesentiam contrarij vel de nouo produci,vel intendi dicuntur. Cuius frequentiam, plurimis exemplis probant. Sic enim ferunt, mediam adris regionem aestate frigidiorem reddit cum ab igne elementario & solis aestu,suprema&infima vehementer incaluerint. Ita flammam hyeme demorem apparere primoque occursu, acrius utere quam aestate. Eadem ex causa,humam corpora hyeme,5 ad Septentrionem calidiora esse, magis robusta,& copiosiore alimento indigere. Non
aliunde item,aquas puteales & loca subterranea; hyeme calere, aestate verd frigere. Thermales laquas hyeme intensius fetuere aestate tepidiores csse. Phialam aqua plenam soli per breue tempus
70쪽
expositam,frigidiorem quin .antea sentit, Calidas exhalationes, intra nubes accendi. ignem aqua aspersum acriorem reddi. Et auroram fi igidiorem esse,ipsa nocte: ex eo, quod lumen aduentans, sit vehati contrarium stigori.
Quae omnia cum fieri quidem experientia pareat: non tamen ab his causis prodeunt, a quibus τulgo promanare creduntur. Neque enim posi iue contraria, vel produei vel intendi possunt X con trario i eum ea nata sintse mutuo expellere, Alias, idipsum secundario se destiueret nouum sibi pa tando aduersarium,aut saltem praesentis vires augendor quod ordinariis naturae legibus aduersatur. Neque ulla qualitas, intendere ieipsam potest. Non a uuae . quia earum actiones sunt transeuntes 1 At in materiam sibi subiectam agere nequeunt, quod ea non sit in potentia ad formam iam sibi inhae rentem. Sed ne ullae quidem: quia, praeter potentias vitales actuum immanentium productrices, ni hil agit in seipsum. Imo praedictae potentiae se nunquam intendere dicuntur, licet per plures actus, ad agendum magis habiles reddantur. Praetexea, cum omnis intensio fiat per additionem nouae &nobilioris entitatis; quam praeexistens ignobilior,p Mu re non potest: nulli qualitati seipsam in tendere concederetur. Quod confirmari ex eo potest,quia calor Vt quatuor in Α , non potest prodo te ealotem ut quinque in B, in quod natum est agere et ergo multo minus in eodem A. Tandem si
qualitate, activae, possent se ipsas augere cum quodlibet, ad summam sui perfectionem naturaliter aspiret quotiescumquo aliqua qualitas medium gradum possibilis intensionis excederet, sua sponte
ad summum eteseereti Aeque ita,nihil ultra mediocritatem temperatum consisteret: sed ad sum. mum possibilis inraementi,continuo tenderet. Ad eam vero actionem, longh minus aduersati j piae sentia faueret quam absentia: cum illius contraria vis huius obsistat inclemento. Nonnulli, ut imaginarium hune agendi modum tueantuις species quasdam activasessingunt,qua, reflecti a sunt ut lumen de propriae attiuitatis vires reflexione augero profitentur. Sed meta chymeta est hoe inuentum. Quod tamen sequuntur Paulus venerias ι Niphusot de Fortiuiensis. Hoe in uentum chymeram appetamus,quia huiusmodi species activae,ab intentionalibus dissetentes:de sine necessitate introducuntur,&quid fini explicari non potesti 'Sine Meessitate quidem finguntur,quod cum omnis actio fiat per eontactum, saltem Physieum is mam ipsam activam continuata per medium productione passis applicari oportet. Quod eum ita lsic. aulla potest assigrati specierum activarum necessitas. vexum lices praedictas imaginatias speete, l& dati&reflecti posse concederemus et attamen nullam unquηm intensiorem qualitatem produce tent equam ea fit,i qua emanant,ω mirus agendi vim & emaciam reserunt. Sic species visites per reflexionem ab speculo nullam domatorem perfectior em acquirunt, quam ab obliso a quo ema
nant,aeceperint. QMdsi dieant lumen reflexum inrendi. Respondebimus illud intendi non qua te. flexum 1 sed quatenus murus aptum recipi in raro diaphano,quim in opaco eoque denso εe politoris in hoe excelletitis M persectius a luminoso imprimitur ita α ab hoe intestas refudit ut in medium. Quare antipetistaseos nomen retinentes, eius rationem 'licemus mae duplax omnino est. Ves eisim qualitas cuipiam infra,ex praesentia contrariae magis actio redditur, a que maioris in tensionis acquisitione: vel eadem qualitas aue alia subiecto minimε eonnaturalis,ex cireumobsisten tia alterius Gnitariae, per accidens in praedicto subiecto vel intenditori vel plodueitur. Ad quae duo
capita omnes verae antiperistaseos experientiae reducuntur. Nam quod vulgd esserunt de media acti, regione,pet aestatem tigidiore: nihil habet in nostra sententia anti peristasticum. Aer enim naturastigidus,illie melius integram conseruat natiuam temperaturam , quo contrarij alterantis activitas dissicilius peruenit. Grandinem autem, aestate saepiu, generari i non ex eo prouenit, quδd ea aetis regio aestate sit frigidioti sed quδd crassius sit id quod concrescit, ob terrestrium exhalationum eo piosiorem permixtionem. Prior ergo antiperistase modus,tum accidit: quando subiectum seu ma teria in qua ea qualitas inest quae ad mesentiam contrari magis activa redditur, ad densitatem se lito maiorem deducitur. Exinde enita praeexistens quali in agendi maiorem essicaciam acquirit,qubd stequentiol sit multiplieatio eiusdein qualitati x in subiecto mi otis molis: & pluribus partibus amantea.possit eamdem patientis molem atringere, Umen ab ea maiori partium materiae approximatione, ulla maior intensio, ire nouus aliquis crudus aequititur: sed aequalis intensioni, qualitas, magis activa essicitur. Bin P assiua, partiiquod celerius agat, resistentiam patien.
'tis facilius supetando: partim etiam iocissensiorem ei etiam producat. Quatenus enim agens sub ea densiore materia promptis iniucus Mns, Messetis a tu magis resistit : plures gradus insitae qualimus sibi eonseruat,quos la tu lim tu C dieitur virtutem unitam, fortiorem esse seipia disperia. Atque ita earbon Metiri, e quam flamma:& glacies plds refrigerat,nuam aqua soluta. Hinc hyeme,flamma densior apparet & rubicundior ,aestate verd, tum maxim bHiis petissa solaribus & ratior & flaua mam visitur. Eadem ex causa, ignita exhalatio per aesta- hem sursum eleuata, ob nimiam raritatem antea non apparens; ubi a circompositis vaporibus den