장음표시 사용
51쪽
De his quae ad Corporis Humani naturam
Via Medicus non ante possit hominum morbis mederi, Sc praesentem eorumdem stilitatem cum ratione tueri: quam humani corporis naturam exacth tinuerit,de quae illius naturalem integritatem constituunt perspecta habuerit: iure ab his quae ad eor poris humani naturam pertinent totius Medicae tractationis initium capimus. Verum quia nescio quo error ,vulgus,nobis in morborum euentibus variis, na turam naturaeque vires inclamantibus,multa probrose imponit:quid per naturam intelligatur di Lquiramus. Naturae nomen tam varie a multis usurpatur, ut facillimum sit iudicare non unum sed varium esse illius significatum. Quod quam varie apud diuersos efferatur,vix exprimi potest. Tres tamen sunt principes huius vocis acceptiones: vet enim Metaphvsce, vel PhysicE, vel ad vulgarem I quendi morem assumitvt. Metaphysice idem est cum cssentia dc quidditate. Physicε ab Aristotele, ' definitur principium motus de quietis in eo in quo est,primum,per se, & non secundum accidens. Quae definitio cum non solum principium activum,sed passuum etiam includat: non tantum fot lmae substantiali conuenit,a qua res singulae suum esse desumunt de in quibusque est agendi radicate principium 1 sed materiae etiam, quae omnium mutationum rebus naturalibus aduenientium, est susceptiuum principium. Quod Galenus ex antiquorum sententia confirmat, dum ait, illos naturam dixisse primam substantiam quam non genitam sed perpetuam credebant,corporibus quae ad ortum vel interitum nata sunt subicctam omnibus. Vulgo tandem tam apud Medicos quam apud plerosque alios, per naturam solet intelligi esse cituum quodpiam,quod rebus creatis,essendi vel operandi quomodocumque est principium. dVel uniuersale concipimus,& rebus omnibus commune:vel particulare,dc rebus quibusque seu insitum seu eognatum. Vniuersale illud principium, est Deus: quem Philosophi refercnte Eugubino, natUram, mentem ,,uniuersi de mundi animam esse dixerunt. Sic nonnulli apud Caelium, non aliud esse naturam quam Deum ipsum, interprctantur: hoc est toti mundo dc partibus eius insertam diuinitatis rationem. Eodcm sensu Galenus, ' naturam mente esse ait quae omnia penetrat; & nostrae creationis authorem ex Hippocrate,naturam appellat:atque alias naturam,gubcrnatricem dixit. Ad quod rorum univcrsale principium respiciens Aristoteles, opus naturae opus esse intelligentiae assirmauit. Nam Diuus Tliomas, , quae ratione carent alti in finem ab alio ordinantur: tota enim irrationalis natura comparatui ad Deum, sicut instrumentum ad agens principale. Neque vero Deum quoquo modo operantem, naturae nomine intelligere oportet: sed secundum potentiam ordinariam,seu vialis loquuntur ordinatam S: secundum statutas mundo leges ordinate agentem. Vel ipse etiam dieitur diuinus rerum omnium ordo,quo sensibilia quaeque mouentur, oriuntur & occidunt. Hinc naturam,fatum,fortunam, Deumque; unum idemque esse aiebat Seneca. Atque ea mente, Hippocrates libro de artematurae lege nomina rebus esse indita scripsit. Eadeque natura est quae apud eumdcm, omnia omnibus susticit: quae nostri opifex, δί- α imo dicitur: quam Galenus tot elogiIS, libris de usu partium de vocalium instrumentorum dissectione,de semine, de scellis fodimatione commendauit. Non enim audiendi illi sunt,qui cum Ficino, taliam Deo inferiorem formam agnoscunt, per sublunaria diffusam 1 quae mundi materiae infusa, seu vitalis spiritus & senu- num plenus, per semina artificiose singula disponat. Quoniam hi in eo falluntur,quod Diuina maiestate indignum putent cum his rebus inferioribus implicari. Et Delicissimam mentem non ita negotiosam este debere: a cuius stelicitate, renne illud rerum subliinarium producendarum Ec re-ςzndarum negotium plurimum detraliere imaginentur. Sed quem huic subrogatum operi dicant, cxplicare non possunt Beat inane Intelligentiam . quam a suauissima Dei contemplatione ad horum
52쪽
tum inferiorum politiam diuertentes,sezlicitate pri ban P. Is erat fateor Procli te Iamblici error, quoru ille sublunarium opificem intelligentiam astruebat:quem sequutus Avicenas, illam Chol. codaxim appellasse refertur. versim cum maxime infinitam Dei bonitatem deceat,eorum omnium Rectorem dc conseruatorem esse,quorum fuit Creator:cumque immensae illius & nullo opere fa tigabili potentiae idipsum conueniat: ac demum i s omnibus rebus per essentiam & potentiam sit
praesens,imo omnia intra oceanum suae in finiratis q Iasi immersa contineat. Dicamus non alium a Deo regendis rebus omnibus creatis praeesse: qui sine fatigatione, & absque ulla scelicitatis imminutione , id ut prima causa cum rebus omnibus ad agendum concurrit, Sc ut suavissimus omnium parens disponens omnia suauiter,&se quorumcumque naturae accommodans, singulorum defectus ita supplet ut irrationalia ad finem rationabiliter dirigat , 5 quae multiplici alteratione ad varias generationes praeparantur,ad complemznzum generationis perducat. Hic est qui quotidie tot stu pendos effectus profert quos ut familiares de Consuetos non contemplamur: si tamen ad illos men iis aciem conuertamus,summam aliquam potentiam de infinitam sapientiam eorum authotem esse agnoscete cogemur. Hic est qui singula creando certam illis in operando legem indixit, quam si illa per naturae suae infirmitatem explere nequeant: ipse eisdem ut instrumentis usus, quod pera. gendum est, se organorum aptitudini aut ii epilludam admirabili modo accommodans, absoluit de complet. Hic tandem est, per quem cum caetera omnia sint,& per se solus existat, ti ullo explieabili, ii omine:ad eius tamen immensam majestatem desigilandam Deum appellamus: ad familiatem au tem eiusdem cum rebus creatis concursuin significandum,naturam dicimus.
Particulare agendi principium rebus quibusque insitum,quod natura vocatur;multiplex est Vel enim est ipsum stippositum cui omnis motus actioque tribuitur: vel id per quod suppolitum quod uis principaliter operatur: vel tandem operantis instrumentum, Principale quidem illud per quod supposita quaeque operantur ab Aristotele, ' forma esse dicitur: dc in definitionibus Galeno ascii
piis facultas quae animal moderatur, natura nuncupatur. Libris praeterea de symptomatum causis, 'naturae nomen,pro omni facultate quae animal siue Voluntatis nutu,siue citra hunc regat, intelligendum esse decernit. sensu naturae nomen usurpauit Hippocrates, ' cum naturas morborum esse meditatrices ait: Sc natura ipsam sibi per se non ex consilio motiones ad actioncs obeundas inuenire , a nulloque edoctam Sc citra disciplinam ea quae conueniunt essicere. Scilicet quod ex instinctu Ae creatoris praeordinatione i seipsum etiam inim oporteat in particularis naturae auxilium applicanti si non autem humana ratione instructa operetur 5c agat.
Medicis tamen vix unquan anima rationalis vel senstiua per se naturae nomine insignitur: sed ea communissime natura dicitur,quam Galenus ' a Platone concupiscibilem, ab Aristotele vegstantem ab Stoicis naturam dici asseruit. Cuius ille ipse, generationem, auctionem dc nutritionem opera esse dixit ide animal quidem ab anima simul&natura gubernari, stirpes vero a soIa natura regi professus est. Alias verδ,non sollim facultatum radix anima, vel ea Vna facultas quae citra rationis aut appetitus imperium Sc per se ipsam mouetur dc agitur, natura appellatur :sed quae insitae sunt nobis propensiones,& ab ipso ortu,animae annexae inclinationes,natura dicuntur. Vnde Plato, fortis nata rae haec est conditio, ait, ut si permultas successiones expers temperantiae permaneat 1 principib fiat robustior,tandem vero in furorem versa deficiat. Instrumentum tandem illud rebus quibusque ac Viventibus maxime insitum principium, quod lnatura vocatur a Medicis ; temperamentum est. Quod non solum Galenus naturam vocat sed praetcrea assirmat huiusmodi significatum,maxime esse secundum substantiam seu rationem naturae. Quinimo illud corporis formam esse saepissime libro quod animi mores &c. atque alibi pasisimasseruit. Vixque aliam substantialem formam in nobis agnouiti qui licet plerunque hac ire re anxius,tandem tamen ,' sc longa experientia comprobasse scribit, essentiam ipsam facultatum intemperamento consistere. In quo cum grauissime errauerit: iure a Nemesio pluribus arguitur. Praelertim cum ut aiebat Diuus Gregorius Thaumaturgus, concipi nequeat accidens quod a m teria cui inest suum esse mutuatur,eidem esse tribuere,& corpus vivens substantiam esse d autem quod illud ad viuentis gradum suo nobiliorem eleuat,esse tantum de genere accidentis. Sub eodesignificatu Hippocrates ' naturae nomine utitur. Naturae cnim inquit, quod ad anni tempora attiis nee,aliae ad aestatem,aliae ad Hyemem bene aut math assectae sunt:quaedam verbad regiones,&aee tes,victus rationem,&alias aeris conditiones. Item cum liae quidem ait, maximε causae sunt, curi naturae permutentur:deinde etiam regio in qua quis nutritur,dc aquae;magna enim ex parte, minum formas dc mores,regionis naturam imitari reperies.
Aliquando calidum innatum,natiira appellatur a Galeno: ' quod primum naturae instrumetum l
53쪽
esse alias dixerat ' M aliquando, 'vel animam esse,vel primum nanarae instrumentum. Nonnulliqudd genitale mulierum sit id unde nascamur,illud etiam naturam appellarunt ut videre est apud Ciceronem L & Plinium. ς Galenus tam vagus est in nominis naturae significatu, ut aliquando solam corporis consormationem x figuram naturae voce significari dixerit. ' Alias solam ipsam eo
poris texturam naturam vocat: Vt quando naturarum meminit, quibus corporis habitur aegrὸ ditigeritur. Sed frequenter etiam naturam,totamque rei substantiam appellae, indiuidualem gradu tionem temperamenti peculiari substantiae modo coniunctam. Vt alibi, vatijs authoribus confirmauimus. Gare pro diuersis casibus,Medici ad varios significatus naturae nomen uti aequivocum distrahunt : cui exinde multiformes vires,pro fignificatuum varietate tribuunt. Nos autem hic particulatim, per humani corporis naturam, intelligimus eius essentiam rati nόmque integram qua M corpus est x qua humanum. Quam quae complent, aut necessariis co sequuntur,res naturales a Medicis appellari consueuerunt.
OR poniς humani naturam explicaturi, eius materiam formamque inuestigemus: ac materiam pramo,quoniam ea est quiae formae substat, atque eadem natura cit prior. N qtae tamen, materiam primam commune rerum naturalium subiectum in-
-quirimus: sed prima ea & simplicissima corpora, ex quibus primo haec nostri corporis
. maiia componitur. I alia autem Vt notatum est a GaICno,' ea sunt, quae vulgo elementa vocantur.
Aristoteles enim etsi passim varium huic elementi voci significatum assignet, uti Conimbricem . ses advorterunt: h tamen in Metaphysicis, ' elementum desnit esse id ex quo componitur ptim in existenti, indivisibili specie in aliam speciem. Et libris de coelo, ψ est itaque elementum ait, illud corporum in quod alia corpora diuiduntur,quod inest potentia aut actii , ipsum autem est indiuisibile in diuersa specie. posterior definitio priorem explicans in eo solo differt, quod hac elementa definiantur sub ratione ultimae dissblutionis mixtorum: illa vero, ut primo compositionem mixtoru ingrediuntur.Quae minima est dissonantia,ctim enim in ea ultimo quodlibet ditatuatur, ex quibus idipsum primδ coponitur: sub utraq; ratione, aequaliter natura componentis explicatur. Vt autem hae elementi definitiones perfectius intelligantur: Sciendum est licet apud Aristot lem elementum cum principio aliquando confundatur: ita tamen inter se distingui, ut unum plurimum absit ab altero. Principia enim Aristoteli, ea dicuntur, ex quibus sunt ea quae sunt, &quae ncque ex alterutris sunt, neque ex aliis, at ex his omnia. Huiusmodi autem sunt 1 materia, de forma; priuatio enim,non geniti sed generationis est principium. Ea verbita sunt simplicia, ut etiam sint incompletae substantiae quae per se subsistere non possunt: licet ex eis constent entia omnia Physica quae subsistunt. Atelementa dicuntur esse prima quaedam simplicissima corpora, per se subsistentia & completa ex quibus tanquam ex secunda materia, alia omnia corpora naturalia
Verum quia hanc distinctionem Averrhoes, ex terminis prioris illius & magis celebris definitionis erui negat; cui assentiri videtur Suarer: conditiones quas ea definitio in clementis requirurit,& ex quibus tota eorum ratio innotescet explicandae sunt... Quatuor enim ad naturam elementi constituendam ea definitio ex Diuo Thomet, requirit: quorum primum iuxta Aristotelem est,ut elementum sit causa velut ex quo, seu de genere causae materia per quod forma ab elementi ratione excludetur. Secundum ut idem compositionem ingrediatur primδ:quod partibus similaribus & materiae arte factorum, elementi rationem denegat. Tertium,ut idem sit inexistens & intrinsecum rei: quod priuationem minimε esse elementum monet. Quartum tandem,ut idipsum sub aliqua specie contineatur & sit indiuisbile in ea quae imter se specie differunt. Cuius conditionis pars prior prima rerum naturalium intertia principia materiam & formam ab elementis distinguit: posterior verδ similares partes ab elementorum ratione detrahit. Huiusmodi autem conditionem in praedicta definitione contineri, ipsa eius verba demonstranti Nugatoriε enim indivisibili specie in aliam speciem diceretur , si ne ipsum quidem sub specie aliqua constitueretur. Quod quia pauid obscurius dictum erat:idipsum apertius Arist
54쪽
icies in alacra de iiii itione explicauit: in qua clim elementum dixit, esse illud eorporum in quod alia corpora diuiduntur; voluit elementum completam ei se substantiam, dc de genere eorum quae
in recta linea categoriae collocantur.
Quod autem indivisibile dicitur, non de diuisione quantitatis intelligendum est: sed de diuisio.
ne quae alterationem destructivam sequitiir,dc vltima est corporum resolutio, per quam mixta omnia in simpliciora quadam corpora N haec in nulla alia resoluuntur. Quae clim ita sint, recte etiam a Galeno lichi breuius definitum esse elementum constabiticium in libi is de elementis, 'elementum est inquit, minima pars eius cuius est elementum. Cum enim mimina pars esse dicitur, ex eo com p 'ni intelligitur, idemque inesse quia pars : tum primo quia minima ; & eadem ratione in diuiti bili specie in aliam speciem , quod nulla sit in coiit posito completa subitalatia elemento simplicior,1 ec laomogenea magis. Ea vel O ratione dictam esse minimam elegantillime sic Galenus ' explicuὲt. Minimae particulae quatuor habentur, terra,aer,aqua
Se ignis: vi minimum id intelligarur quod non amplius suscipera sectionem potest. Nam magnitudiuis diuisio, nullum habet huiusmodi minimum: sed quae aliquando subsistat terminumque inueniat, sola lpeciei sἡctio cst. Hinc Atierrhocs , non repugnat inquit, elemento esse. Divisibile in partes quantitati uas sed et rc pugnat esse diuili bile in partes habentes diaetias formas.
Omnium autem clarissim E A uicen as, e sic clementa definit. Elementa inquit, sunt eorpora, desulit partes primae corporis humani εc aliorum quae in corpora diuersarum formarum diuidi mini me pollunt, ex quorum commixtione species diuersae generatorum sunt. Ex quibus cum abunde paceat elementorum natura: iam quaenam ea sint quibus elementi ratio conueniat, de quae coiporis humani sint materialia principia inquiramus.
Eanam ea fimi, fu quo qua corporis humani elementa dic inri
X una smplicique substantia corpus humanum minimE consistere, ex eo probauit Hippo
j crates, quod si ex lingulari materiali principio componeretur, nunquam ab interna causa dolet et aut corrumperetur: nihil enim est quod in se ipsum agat,aut a seipsb patiatur. Cum ergo Oinnibus inditum sit, sensim ad senectam & interitum illabi: necest umest,alterationis de coria ruptionis causam nobis insitam esse,atquc ideo ex pluribus inter se contrarijs Sc vicissim se alterantibus, corpus hoc uostrum componi. mae cum plura esse, vulgaris consensus serat: quaenam ea sint,c iitro uerterunt plurimi.
Paracelsus cisi nugator vilis, quia tamen multos habet sectarios, primus occilrrit: qui Omnia ex tribus tanquam primis rerum principiis, componi asserit; Mercurio, sulphure, de sale. Neque mixta lsol uni: sed ipsa etiam clementa,& coelos. Qualia autem sint prima liaec tria simplicia corpora quς pallim diuersis nominibus exprimit;sic aliquando explicuit. De tribus his scitote quae cuiusque is arma sit. Vnum liquor est,& is Mercurij unum estote itas, ea est sulphuris: unum est alcati, hoc a sale est. Cuius sententiae ea est princeps ratiotquod per pyrotechniam seu ignium viribus ι soleant tria illa ex singulis rebus extrahi. Verum huius figmenti tanta est imperitia,ut nec sibi ipsi constet Paracelsus, nec rationi conueniat cius opinio. Sibi quidem minime constat eum quatuor dari admittat elementa. quae rebus omnibus creandis suffecerint,& ex quibus cuilibet oriatur praedestinata sua res. Necnon modum quatuor elementa ex rebus singulis extrahendi docens: aquam, aerem, de ignem distillatione asiceladere inquit,terram vero in rundo manere fatetur; M praeter haec nullam aliam permixtam Corporibus substantiam agnoscit. Sed neque rationi consentit haec sententia; Cum enim prima quaera-ιnus maiorialia mixtorum principia,quae oportet simplicissima esse, M plane homogenea : quis estram vecors D sensus cxpers,qui non agnoscat, illa ipsa Paracelsi principia ex simplicioribus constare. Eanimque purgari,ic ut loquuntur rectificari cliymicorum experimento confirmatur: secre- tollem autetm purioris portionis citra suppositam permixtionem fieri posse nulla ratione concipitur. Praeterea clim ea sint mixtorum materialia principia in quae mixta ultimo resoluuntur,oporte-rct Iii Mercurium, sulphur,& salem omnia dissolui: ut eadem communii esse principia concederemus. Plurima aurem esse quae nequo per putredinem, quae communis est mixtorum interitus, neque ullius artis industria in illa tria dissoluantur: tam cui dens est, ut probatione non indigeat, Quis enim aut scilices, in aquam solui, aut ex eisdem oleum citra mixtionem eliquatum unquam ad UeIrit Z Quis ex solo vitro crystallino liquorem extraxit Z Quis ex Adamante potuit salem parere 3 cum
55쪽
illius substantia, Plinio,ignium victrix esse dicatur. Quis ex vel milio vulgati pytopi specie, qui nullis aut obscuratur aut mollescit ignibussulphur destillando eliei et e
Quare Paracelsum mittamus, pergamusque ad alios:qui concedentes hominis 3c caeterorum mixta totum eadem esse materialia principia. inuicem alterabilia, simplicia corpora, de partes uniuersi; ex quorum concursu vario varia mixta generentur, Sc in quae viti αδ di luantur omniar in horum tamen numero assignando dissentiunt. Ioannes enim Franciscus Picus Milandulae comes . Scepticos imitatus. qui de omnibus dubitabant,& nihil certo assirmari posse aiebant: elementorum numerum ineertum esse profitetur. Namque fieri potest inquit,ut praeterea quatuor quae Philosophorum pars maxima admittit, alia quaedam 1ine occulta quae naturae vi ad res sublunares constituendas concutiarant. Itotes Pythagoreus duas esse terras est arbitratus: possent δι pari ratione esse duae aquarum spe. cies, multiplex aer, aetheiis ignisque differentiae plores. in ea praeterea ingentis spatii vastitate, quae inter nos te firmamentum ex Tichonis Brahe obseruationibus intercedere sapponitur. forsan ignora
nobis vatia simplicium corporum ad mixtorum fabricam Concurrentium turma vagatur. Verum nulla est tantae de tam incertae vatietatis suspicandae occasio. Potuit quidem Deut simplicia corpora, de mixtorum elementa. multo plura formare: sed cum certo quodam numero fuisse contentum , rerum status praesens confirmat. Et licet animaduersa a Tichone Brahe Phoenomena. sub stellarum orbe per vastum aethera planetas vagari comprobent: non tamen inuehunt simplicia corpora ad mix tionem apta alia dati, praeter ea quae communis schola Philosophorum admisit. Nonnulli conita, numerum elementorum quaternario minorem a firmant, nullum esse ignem elementarem asserentes inter quos Cardanus i eminet i qui cum elemento conuenire dicat, nec pabulo indigere, nec sponte corrumpi, nec vagari a sed certam tenere sedem, maximam habere molem, ac ad generationem paratum esse: haec ipla igni conuenire negans, eidem denominationem elementi tribuere recusat. Praeter eum vero quem apud nos conspicimuI, nullum alium ignem esse, qui sub concavo orbis Lunae consiliat, huius sententiae fautores ideo probant: qu bd ille nec lucear,nec urat ut noster ignis solet, Se q ibatanta ignis moles caetera in se eo mi erteret. Atque id ipsum sensisse cum Aristotele Hippocratem pro .fitentur: Quorum ille scribar, supra aquam esse aetem, & id quod quamuis ignem consuevimus appellare, tamen ignis non est: H ic vero. spatium inter tetram coelumque diffusum acre plenum esse dicat. Sed haec non possunt, nos a communi Philosophorum 8e Medicorum sententia distrahere: qui cum Hippocrate, Aristotele, 6c Galeno asseruetulit,communia mixtorum elemeta esse ignem aerem, aquam & terram. Quod cum multis rationibus probatum sit ab Aristotele: hoc solo argumento tem confirmasse sussicier. Quatuor omnino esse in his rebus quae caelorum ambitu concluduntur patibiles qualitates primas, a quibus omnis oriatur alteratio quae rerum generationes praeit; calorem scilicet, frigus, humiditatem, csiccitatem; sentitum expetimento comprobatur. Eatum autem singulas decet in aliquo ut primo dc principe subitasto inesse. in quo totam eam obtineant intensionis amplitudinem quam assequi secundum naturam possunt; & quod in uno quoque genere sit velut caput reliquorum. Quae prima singularum subiecta simplicia esse de impermixta ideo sequetur necessati de
quod, ut insta docturi sumus, quae miscentur clim contraria sint, nequeant qualitates in summo permanentes post mixtionem conseruare. Talia alitem esse agnoscimus; ignem, aerem, aquam . dc terram : in quotum singulis, singulae praedictarum qualitatum in summo secundum naturam insunt. Quae praeterea exinde simplicia esse profitemui: quod mutua actione in se quidem inuicem conuertantur ; eorum autem nulla, in diuersa distis luantur. Ex quibus demum, mixta eonsiste te; ultima rerum dissolutio indicat: quae non in plura fieri consueuit, quam in Calidum spiritum igni respondentem. tenuem vaporem aecis aemulum , fluidum liquorem aquae sobolem, M terreum crassamentum ιin quae viventia atque animantia maxime di tui expetimur. Quin i md uec ex horum concursu vario,
lapides, metalliniae generari ,α plantarum alimenta praeparari, quibus deinde animalia vescuntur, sensu pent: discernimus. His autem ignem annumeramus non solum quδd inter ea quae calida sunt sit calidissimus :& quod summo alicubi calore introducto , non alterius illic forma introducatur quam ignis velut calidorum principis. Sed inde praeterea quod qui in his inferioribus excitatur. pro .
prium motum sequutus maxima velocitate sursum ferri aspiret,ic nouus semper renascens alter alterum Consequatur. Quem mixtis etiam corporibus immisceti posse ex calce patet, id his mineralibus quae subterraneorum ignium viribus excoguntur. Adde quod citra mixtionem alterius . ex aere elementorum uno per collisionem supercalefacto de vehementer attenuato generatur: cὐm tamen ex uni elemento mixtum produci posse, concipi nequeat. Demum ideo ignem de numero elementorum esse pronunciamus i quia eius opeia mixta extremam subire dissolutionem solent: cum enim quodlibet sibi simile generare conetur,ue non specie saltem genere; nisi is simplex foret, extera in simplicia non distatueret. Et quamuis quae ad hominis, animalium 8e careerorum viventium usum apud nos extarit lementa. minime sincera sed impura sint: uspiam ea esse necesse est, φ quae prima sne
56쪽
&veluti fontes quibus ista fluxerunt. Q- autem Cardanum mouerunt ut ignem de elementorum censu detraheret, nullius sunt emcaciae. Qui enim apud nos ignis est non indiget in molem animalium pabulo,ut idem numero conseruetur: sed semel ad consecutionem vehementis rarefactionis de ad modum intensii caloris genitus ex nouae materiae accessione,atque ex alietius combusti bilis vicinia continuata generatione renouatur de pro mareriae situ mutato ubi, quasi vagatur. Hic enim consistere sua natura non potest: sed vel attingens materiam qualitatum paritate sibi symbolam nouum ignem generat,vel leuissimus cum sit sursum tendit. Hanc vero relinquens sedem non sponte corrumpitur, sed in natiuam regionem euolat, per medium iter ab aere sibi qualitatibus ad-uaisante plerumque corruptus. Cum autem illi in naturalem locum ascendete conceditur ribi conquiescit , nec nisi ab extetno mouente agitatus, vagatur. At illia ubi ingenti mole consistit,non lucet ne C vrit ut vulgatis noste I prae raritate. Sic qui ab accenso vini spiritu excitatur ignis,nec utit,nec pene lucet. Qui veto nobis est magis familiaris,seu carbo sit,seu flamma: ignitum , . potius quidpiam est quam ignis, ut annotauit Bodinus. ' Vi it autem ille etiam aliquando in propria ipliaet α eis aceedentes pingues exhalationes, vel sibi proximas in suprema aetis legione accendens.
Hinc enim multa ignita meteora in ea regione generantur : Licet non omnia , si Tichonis Brahe phoenomenis credamus. Et urit,id est in se conuertit acrem plerumque vicinum. Non tamen caetera omnia sibi assimilat: prae resistentia contrariarum qualitatum. Imba vicino ad te aliquando, illius portio corrumpitur: tum maxime,cum huic auxiliantur siderum in euentiae ignis qualitatibus aduersantes. Ad generationem autem Concurrit mixtorum vel per media alia mixta quorum iam com
postionem ingreditur:vel per se aliquando qui in his inserioribus generatur; vel ad uniuersalit naiaturae imperium cum expedit ex propria regione euocatus. unde Poetae quide Theologiam Sc Philosophiam sub fabularum velo docuerunt,Prometheum ad hominis complendum figmentum ignem ex coelo fatatum dixerunt: quis d Dei prouidentia per Prometheum, significata, de humanum corpus & mixta extera ex creatis iam elementis ad nutum formans, ignem caeteris admixtionis complementum coire iusserit. At generari nouum aliquando, longe a propria sphaeia, de in subterraneis etiam locis; naturae legibus minime distanum est. Nam quoties per se aut per accidens, ingens ratitas,& maxime intensus Calor,ac caeterae dispositiones ad naturam ignis proxime accedentes fuerint in quacumque materia introductae: in eadem ex uniuersalis naturae politia, illas, forma ignis consequitur. Sed excutiamus sodes, illum Cardani aetherem quem persuasus dissicili illo textu qui apud .
Aristotelem legitur ' sub Lunae concavo posuit. Et quem purissimum aerem esse ait, maximὲ since.
rum ac limpidum,tenuissimum,qualitatibus expertem atque ad generationem aptis fimum. Atist . -
teles autem .quod enim ait sub ea quae sursum est circumlationec id est primo mobili ) corpus, velut materia qoaedam existens.&potentia calida,ed frigida,& sicca,& humida & quaecunque aliae has sequuntur passiones,fit talis,& est M a motu dc ab immobilitate; cuius causam de principium diximus prius. Esto eoncedamus priora Cardano sed nonne bilem mouerent posteriora. Qualis erit ea subis stantia qualitatibus expers ' Ad simplicem generationem aptissima fateor omnium formatum facile susceptibilis, clam nullas haberet ex desectu qualitatum dispositiones introducendis resistentes. Sed ad generationem mixtorum ea substantia esset inhabilis : quia caetera miscibilia alterandi esset in capax. Quod ad obiectos demum textus ex Hippocrate de Aristotele spectar. Hippocrates quidem, quod inter coelum tetramque interiacet non ait c dixit, sed hoc est spit italis tenuisque substantiae : quae denominatio, tum aeri,ium igni elementatio conuenit. Aristoteles vel δ, non negat dari quartum illud simplex elementum stim mi caloris proprium subiectum sub concavo Lunae situm sed id propith, appellari non admittit quδd huiusmodi nomen, ei per analogiam &per similitudinem cum accensis rebus conueniat. Excessum enim calidi Ad veluti feruore esse ignem inquit. Hinc Albet tus magnus, citatus a Ioanne Baptista Bernardo in seminario Philosophiae: ignis ait est eandens in materia terrea. Quae omnia clarius ab ipsemet A ristotele explicantur. cum inquiti sub circulati latione est ealidum de siccum quod dicimus ignem; innomi tum enim est, & eon s mune in omni sumosa disgregatione,attamen quia maximε natum est tale corpus exuri, sic necessarium maximh est uti nominibus. Ex quibus apparet illum sub coelo Lunae calidum Ze siccum elementare corpus acre supcrius collocare: illud tamen nomine carere Ze per similitudinem cum fumosa disgregatione hoc est igne in materia classiore accenso πυρ. seu ignem appellari. Ex prima enim impositione hoc nomen πυρ huic igni qui apud nos est urenti de cuncta depascenti impositu rper analogiam ab hoc nostro crassiore&impuro, ad illum tenuissimum significandum transsatum
est;quod phrygium esse de barbarum, non Graecum dixit Plato in Cratrio.
57쪽
et quot qualiἰates, ac quo modo instim in Hementis.
C A p v x II. GA L E N v s, ' primas elementarias specificas qualitates, quatuor esse dixit: calorem, frigus,
humiditatem Sc siccitatem. primae appellantur, non qu bd inter omnes qualitates, etiam activas, perfectissimae existant i cum aliae sint his persectiores; ut lumen de influentiae. Sed primae dieuntur inter activas rebus sensibilibus inexistentes,ordine natura: S causalitatis:quia sunt plurimarum aliarum veluti fundamentum .cum ipsae non fundentur in alijs,neque una ex ipsis .... a -: ut susE ab Aristotele probatum legitur. Quibus vel singulatim vel mixtim . Mis. agentibus, earum rerum quae alterantur substantiae modo concurrente secundae omnes quae sensi-obijciuntur, iuxta Auerrhoem ' oriuntur. Tum primae dicuntur,quia hae solae siti hoc inseriore& subcoelesti globo verε activae sunt,de passiuae adinvicem, ae sibi similium productivae Tum quia
Omne naturale agens primo his utitur, ut passiim alteret de ad sui similis generationem disponat. Ad quarum mutationem consequenter aliae sic immutamur, ut demum ipsa substantialis sorma prae- existens quae talem introductam dispossitionem pati non potest, orrumpatur: Zc alteri formet aduel nienti, subiectum cedat. Licet autem omnes hae quatuor qualitates agentes sint, & ut aiebat Gale-d L;ι. . . L nus - effectrices, tamen Aristoteles ' calorem & frigus activas dixit, humiditatem autem de siccita- Θρι tem passiuas: imo calorem 6c frigus exsiccare & humectare posse asseruit. Quorum illud ita intel-2. ligendum est,ut comparatiuε dicatur: quod scilicet calor Sc frigus magis sint ac tuae minusque re- - sistant ; caeterae resistant quidem magis at minus agant. Illud vero posterius Aristotelis dictum ita
explicandum est; ut velit calorem de frigus non per se primo exsiccare,vel humectare : sed secune Lis ι-- - darib tantum id agere. Sic calor rarefaciendo & partes humidiores evaporando reliquu invia Galeno docemur, exsiccat, vel humorem initis conclusum ad extima euocando humectat, ut ina, picationibus,de excitatis sudoribus fieri aduertimust aut concrctum humorem liquando , veluci lrebus pinguibus aduenit. Frigus vero res aqueas 3c fluidas cogens ac congelans exsiccare lναμυα ι 3. dicitur. Concreta enim dc congelata,scea dixit Aristoteles: τ non quod vere sicca sine, sed ad apparentiam talia. Humorem enim in se continent qui facit E a leui tempore diffluit e ut ab eodem .,ν 1. l Aristotele explicatum legitur: Idem aerem in caveis Sc subterraneis cryptis aestate in aquam den-ι- - ,-i humectare effertur. Recthergo Galenus lichi absoluth calorem de frigus adtiuas vocet Mk-1. d. calorem maximh actiuum,nullamque activarum qualitatum adeo breui quod appropinquat alteo Q rare dicat, ac calor: alibi tamen , omnes quatuor acticias esse docuit; dc easdem in se agere in- : i. Δ uicem, patique possie a meruit. Cui Hippocratem doctrinae repugnare nullus sibi ex eo persuadeat, , quod is inter omnes facultates caliditatem Ac frigiditatem languidissimas esse scribat. ' Id enim 'tac ,.ι,. quomodo sit intelligendum ab ipso Hippocrate cxplicatur. Quod scilicet in mixtis licterogeneaei partes quae calidae sunt 3c frigidae minimum operentur, donec ab inuicem secesserint , Uti sui iuris proprias vires explicent. Cum enim in mixto se mutua coitione temperent, singulae minimum sunt activae. Quare mixtorum facultates maxime operatrices in eo residere insinuar, quod acerbum, insipidum , aut acre est. Quoniam cum agendi quorumcumque vigor non solum cx insita sibi qualitate, sed ex modo etiam substantiae illi consociato nascatur: utraque conditio, εc tota particularis temperententi ratio, non alias melius exprimitur quam per sapores, qui peculiarem illam complexam crasim conseqtiuntur. Caeterum illae ipsae quatuor qualitates ve primae dicuntur , ita primδ in elementis insunet quod in his natura sua reperiantur in integra sua persectione , per haec autem, in aliis , remita. Verum in lingulis elementis, non omnes hae qualitates insunt di ea enim quae in unoquoque summδ intensa est , contrariae nullam patitur admixtionem. Talis in igne calor est, in aere humiditas, in aqua frigus, de in terra nccitas. Neque tamen solitariae hae sunt in singulis. Cum enim praeterea ignem
exsiccare, aquam humectare dc terram refrigerare experiamur ; oportet in singulis , priori qualitati , aliam alterius contrarietatis consociari admittamus. Duo enim sunt contrarietatum ordines in primarum qualitatum censu : vntis caloris de frigoris , alter litimiditatis Msiccitatis. Vtriusque autem contrarietatis altera qualitas,in elemetis inest:non ut voluit Iacobus de, Partibus, quod qualitates activae,in summo Ac puro esse, determinent sibi passiuas. Nanaque u ea Valeret ratio,aEr de terra cum non habeant activas in summa earum intensione, sed passiuas , nullam haberent activarum sibi connatam. Praeterea cum omnes sint activae, dc singulae pri Inae , Anullis ortae prioribus : non poterunt earum aliquae , alias sibi .determinare. Ideo ergo sibi ex Vtroque ordine , alteram vendicat quo se inuicem potentius vlemcnta
58쪽
te primant: de ad unam complexionem sormae mixti conuenientem, vicis sim refracta commodius te. ducant. Cum enim eorum unum,qua parte imbecillius est vincitur: idipsum ex altera qua potentius est, vicissim vincit; Se ambo repatiendo utrinquere franguntur. Inter has autem qualitates cuique
elemento inhaerentes; una quidem in summo gradu & periectissimo statu inest : at altera, ut docuit Aristoteles, P remissior est. Nec oportuit, utramque in summo inesse: tum ad faciliorem teciproeam
refractionem, in mixtionis gratiam : tum quia oportebat ex Aristotele, ' in omni genere dati unum ' rupi quod esset quasi caput in eo genere. Et Galenus, quod summum est ait, id in unoquoque genere, unicum est. Caeterum ea qualitas,quae remissior in singulis elementis inesse dicitur: ad complendam summae intensionis latitudinem,contrariam sibi annectit qualitatem. Omnis enim remissio, Philoso. pho aut hore .sit per admixtionem contrarij Is enim illud albius vocat, quod est nigro impet mix. tius. Et magis autem Se minus est ex eo, ait, quia plus aut minus contrarij inest & non. Demum, i quod est minus inquit,commixtio semper contra ij zst. Quare in unoquoque eleme toties inerunt qualitates: una in summo gradu vc octo, secunda in rem illa verbi gratia ut sex, tertia ut duo com- .
plens latitudinem summae intensionis possibilis, deficientis in remisia. Quod Fotliuiensi, probabiliter tenendum dixit. Ea vero tertiae qualitatis misceta, elementa mixta esse non concludit. Quia ut tmixta dicerentur, saltem qualitatum non alterius sol sim Contrarietatis, sed utriusque mixtionemli I. r. adesse oporteret. Ita, quae imperfecte mixta dicuntur, utramque qualitatem praedominantem tem insam habent: atque ideo utrique coniunctam contrariam, in eo gradu qui ad explendam summam intensionis latitudinem est satis Estque tertia illa Elementaris qualitas, in elemento secundum natu- id ι.ε. --ram, ex necessitate consequentiae: quod activa qualitas nequeat in quovis subiecto remissa inueniri, absque admixtione contrariae Alias gradus qui deessent in remissa ad possibilem summam intensio-j x. nem, ab intensiori agi nte in instanti introducerentur: quia absque resilientia patientis id fieret, quod contrario resistente esset destitutiim. Experimur tamen nec terram in instanti summε frigidam reddi, nec aquam summe humidam : sed gradus illos a summa intensione deficientes, sensim introduci. Illud autem quod noo nulli cavillantur,ergo ignis dicetur humidus, terraue calida; nullius est momenti : quoniam denominatio sumitura praedominante qualitate; quae vero tam remissae insunt in subiecto di nec praedominantes dici, neque a se elementa denominare possunt. Praeter relatas autem primas qualitates, elementa nullas secundas sibi vendicant. Cum enim hae, ex quatuor primarum commixtione varia, primo emanent : illis Carere elementa necessum est a quibus eum pura sunt talis abest permixtio. Hinc nullus in elem εtis color sapor nullus aut odor, simili siue aliqua qualitas.Qubdii terram etiam puram videri dicatur, Sc visum terminare; alia videri sub ratione medij: aquam etiam secundum quid visum terminare. videri respondebimus non ratione coloris, sed affusi luminis. quod visus etiam est obiectum: at visum terminare.ratione opacitatis. Levitas tandem 5e grauitas, in elementis reperiuntur: in igne summa leuitas, in aere remissa; in terra summa grauitas, & in aqua remissa. Atque id quidem quod oporteat illis inditam esse vim,qua per se Ae nullius alterius ope ad na- lturalia loca ferantur. In quibus si pura sint de liber nec grauitant nec leuitant; sed ibi conquiescunt: nisi ex praescripto naturae uniuersalis ad vitandum vacuum, vel grauia sursum , vel leuia etiam deorsum .contra particularis naturae vim feramur. Cum autem Aristoteles 7 dixit omnia in sua testione Ie- ruitatem habere praeter terram, & grauitatem praeter Gnem, etiam aerem ipsum : quod vir s 3nuari re o. exemplo comprobat, qui vacuo est grauior, ut in problematibus etiam adnotatur. Licet Themi- lilius, oc Simplicius, ' Aristotelis dictum ablolutε negent: nullam tamen cum Caietano Thienensi rei pondere ex impuritate elementorum aut etiam ex impressa vi ab externo agente , fieri ut illa secundum partes in propria regione vel grauitent vel letiitent. Quδd ad utrem pertinet, cuius experi-l ' mentum negant illi: id accidere existimarem,quod aer plus solito jn utre compressus, grauior seipso reddatur. Grauitas enim & leuitas quae in elementis sunt instrumenta lationum ad propria loca, nona vario primarum qualitatum habitu manant; aut ut voluisse videtur Aristoteles, , ex sola inelina. s intione lationis ad locum cuique a natura destinatum:sed a vario quantitatis modo, varia scilicet raritate aut densitate nascuntur.
qualitates in sterie insint insingulis elementis.
simplex illud corpus appellamus: quod sub concavo orbis Lunae proxime situm,&summὸc -llidum est, ex Galeno, ' le te misse siccum, iuxta ea quae capite praecedenti demonstrata sunt. Ne que obstat Pergamenus qui igne maxime exsiccate ait: qubdid dictum sit, non quia intensissim ὀi . sit siccus i sed quia de promptissim E opetando, si tam per se quam per accidens exsiccando. intensio. L. I . L
59쪽
tem producat effectum. Non enim ab his quae in effectibus imprimuntur intensionem qualitatis in agente Physico metiri oportet. Quoniam quae ob propriae substantiae tenuitatem operantur, cum miniis possint a pata reagente retundi: plures gradus sibi insitae qualitatis impriment in pago; quam alia quae ob crassitudinem substantiae tardius operantur; quorum visplurim4m ante re tunditur, quam altionem compleuerint. De aere maior est controuersi atquem Aristoteles A calidum & humidum dixit: ae summὲ quidem
humidum,remisse autem calidum, ut Aristoteliei omnes interpretantur. Vettim id totum a pletisque controuertitur. Bodinus siccum dixit : Cardanus, dc Valesius; τ temperatum dixerunt. Siccum videtur,quod experientia probemus plurima aeri exposita exsiccari, & carnesquae nocturno aeri extra lunae radios exponuntur, tardius putredinem concipere,quam si in concluso de impuriore aere contineantur. Item in libeto aere degentes minus excrementorum accumulant, sicciores sunt, M salubriorest ut montanorum Ligurum exemplo probat scaliger. Hinc Avicennas, miremos care ait. Quinimo Aristoteles ipse, cur aer , inquit , cum aquam tangit non humescit: &,t cur aetper aquae contactum frigidus reddi potest humidus non possit. Quae proponens vel aistis humiditatem remissiorem esse quam aquae exiit mauit, vel nugatori ε illa quaerit. Temperatum contra esse eonfirmant. quod facit Ead utrumque exiten orum ducatur ; quod medicamenta in passivis praeser tim temperata.aetea dicantur: Et quod Hippocrates, ' & Galenus, aerem aliquando humectate dicant, alias etiam exsiccare. Quibus non obitantibus,aerem elementorum omnium humidissimum esse asserimus. Quoniam is cum minimum terminati aut contineri possit termino proprio, facillimε autem alieno;& in eo humidi ratio consistat,ex Aristotele, ' humidissimus vel E dicitur. Ad ob tecta ergo respondentes: famur acrem hunc infimae regionis impurum frequenter exsiccare: non aptoptia & naturali vi, sed accepta ab influxu siderum,& siccorum ventorum,atque etiam quiescentium exhalationum permixtione. Eius enim naturae est aer, ut prae tenuitate substantiae, M activae qualitatis quam a natura obtinuit imbecillitate; omnium facillime externas recipiat impressiones. Hinc quasi in medio caeter tum elementorum situs scum aqua&terra unum globum faciant J ad eam usque commoderationem ducituri ut ab Aristotele, ν ω Simplicio, q respinu caeterorum sensi. les minime differentias habere dicatur. Quod Cardanum & valesium eo inclinauit,ut aerem esse in activis temperatum dicerent. Caeterum ut ad aeris vim exsiccantem redeamus, fatemur eum quos. dam aliquando siccitatis essectus prodere: sed per accidens magis quam per se: frigore enim sibi insiato , vel congelat humidum, vel externas rerum superficies densans& internum calorem roborans subsequenti ex liccationi occasionem praebet. Putredinem etiam nonnunquam inhibet : cum quae putrescere sunt apta frigore densans, proprii eorum humidi separationem a sicco retardet aut im. pediat. Degentes praeterea in eo qui purior est minus excrementis abundant: quod cum aeris con. tinua inspitatione ad cordis perstigerium & spirituum generationem indigeamus, puro maximh recreemur. ab impuro autem &crasso mille modis offendamur. Quod ad Aristotelem autem obiectum pertinet, respondemus, illum eo loco non quaerere cur aquae contactu non humescat aer , mutuata scilicet ab aqua ea qualitate quae inter primas humiditas appellatur e sed quaerere cur non madeat, seu cur aqueae substantiae portionem sibi adhaerentem ex contactu non referat; ut solent lapides M alia , quae aquam attin. gunt. Hoc autem voluisse Aristotelem ipsius verba exprimunt; quibus magnam lucem adferunt ea quae in sequentibus problematibus, leguntur. Plurimum vero inter se differte humidum esse, & madidum esse t ex eodem Aristotele patet. Qui, madidum appellat, quod sumi fiete tenus alienam habet humiditatem . humidum autem , quod propriam humidita. tem habet in profundo. Qui tandem temperatum dicunt 3 prioribus . non argumentantur acutius. Facile enim aer ad utrumque extremorum ducitur et quia admodum tenuis est , M imbecillis resistentiae. Cumque ipse ad sensum plerumque sit temperatus , vel saltem petreciprocam participationem extremorum dum varie ab externis causis alteratur e per analogiam ad aeream tenuitatem , mediumque eius temperamentum , medicamenta quaedam aerea appellantur. Pro eiusdem autem constitutionum diuersitate ab Hippoerato M Gale no ; is nonnunquam humectare alias exsiccare effertur. Quare scite cum AristoteIe, Galenus, ' aerem humidum absoluto appellauit i imo x summum humorem eidem tribuit. Verum longe grauior est dissicultas 3 an acri calorem aut frigus natura tribuerit. Siquidem ex Galeno, ' Aristoteles & qui eum sequuntur , aerem calidum esse existimant i Stoici verbfrigidum. Idemque censuit Empedocles ut colligitur ex Aristotele cui adhaeret Seneca i Neque aliter senserat Pythagoras, qui apud Laereium , ' aerem , frigidum aethera voci tabat. Quorum opinionem probatam legimus a Bodino M Iosepho a Cossa.
60쪽
dieque plurimum ab horum sententia absunt Cardanus, & valesius, qui illum temperatum dixerunt. Galenus inter utrosque vagus,quid hac tu re ientiat vix Hare unquam explicuit. vetumia tamen libere aliquando Aristotelis assertionc qua aerem calidum esse dixit, falsam appellauit. 4 Cu. ius dicto audientes,& rationibus tandem victi, Stoicorum sententiae assentiri cogimur. Inter ea vel δquae nos mouerunt ut ab Aristotele deficeremus, potiora haec sunt. Cum rebus singulis inditum sit a natura, ut se quam maximε possunt tueantur, sibi contrariis alterationibus plurimum resistant, & fa cile in naturalem statum per se etiam redeant: quod plurimum calefacienti te sistet, at facile a frigido vel debiliore vincetur, Ac ad solius calefacientis absentiam quasi naturalem realia mens habitum
testigerabitur, huic frigus esse connaturale , calorem autem aduersum cum ratione dieetur. Talem autem esse aerem, ipsa experientia conuinci . Sol enim siderum omnium lucidissimum te eminenter calidissimum, vix multa super orizontem mota calefazere aetem potest: qui illo declinante mox refrigeratur. Praeterea dum ille ab aequatore ad cropicum cancri gicatur, mitiorem aestum excitat, quam per unum aut alterum mensem a cancro rediens: cum tamen antea magis ad nostrum Zenith ae cedens radios perpendiculatibus proximiores emittet et. Quod quoniam exinde prodire cone editur, quia superanda erae resistentia; quae non aliunde quam a contrari j praesentia nascitur : aeri insitam esse dispositionem calori contrariam dc repugnantem admittatur oportet. Atque id maxim h cum sole ad aequatorem redeunte; aer. sponte tepescere incipiat, dc sensim ad frigiditatem redite. Hi ne aestas bleuiotest hyeme. Non dissimili ex causa sub aequatore, ut Nautae & historiae Indiatum se ii ptores reserunt; aelis temperies non sperata sentitur. Clim enim in eo terrae mariumque tractu noctes
sint diebus aequales: per illas quidem aeri licet ad natiuam frigiditatem redire; per breuiorem autem diuinam solis moram supra orizontem. quam sub tropicis, non potest in eodem vehemens calor imaptimi. At contra sub ardente Syrio, vel Ueui pluuia, vel ab occursu alicuius refrigerantis consteli tionis rapicitii sim E teporem aut frigiditatem contrahit. Quod si calor aeri secundum naturam in .esset. quem aestuantis solis praesentia 5c foueret & intenderet: is a nullo , nedum mediocris activitatis sed ne i potentissimo quidem agente posset euinci. Adde eam esse natiuam aeris sub aequinoctiali Digiditatem, ut si vas aqua plenum aeri per noctem exponatur, ad glacialem frigiditatem perueniat.' Secundis aetem talem esse secundum naturam est coniectandum; qualem ibi esse apparet, ubi sui iuris est atque aeaeterorum commercio liber. Sed talem non alibi quam in media regione inueniti, ite statur Albertus Magnus: ac tenim verus no est inquit,qui attingit ignem, nec qui attingit aquam, lsed qui in medio est: illic enim ut a caeterorum commercio liberiorem agnoscimus, ibidem puriorem esse admittere cogimur. In media autem regione semper est frigidus , ut meteora quae in ea regione per varias anni tempestates generantur,comprobant. Cuius rationem reddens idem Albertus, s me. dia aeris pars est frigida inquit: tum quia destituta est ab ignis calore M. stellarum radiis i tum quia te percussi tad ij ad illam non perueniunt. Quare cum aer calorem non ex se habere probetur, sed illum ab externo calefaciente mutuari: eum de ex se Ac natura sua frigiduesse conuincitur. Neque vim huius rationis effugiunr,qui dicunt mediam regionem perami peristasim,stigida reddi. Nam cu per antipe ristasim,ut comuniter illa c5cipitur, quaelibet in aliquo inhaeres activa qualitas ad praesentia contrariae magis intendatur:ex eo ipso frigidum esse a Frem sequetur. Is enim cu a reflexis aut refractis solaribus radiis citca retra incalescat, te sursu ignis vicinia ad calidu etia importunh alteretur: ne integrε natiua tepetiem perdat, in media regione vires colligens, sibi insitum a natura frigus intendere& augete in telligetur. Tettid aer is qui nos ambit,tum etiam quando ab externo agente incaluit; ventilatus nos refrigerat. Idem a vehementiore motu calefactos,suo frigore offendie, cutem constipat, & febres a prohibita transpiratione plerumque in eisdem excitat. Praeterea,cerebrum quod inter frigida membra connumeratur vulneratum aestiuo etiam aeri exponi prohibetur: quisl ex Galeno , omni aesti uo aere calidius, huius etiam occulsu laedatur. Ac demum ad cordis rinigerium vel summa aestate aerem inspiramus. Sed nec extrema cutis,etiam ubi ab exercitiis incaluit; nec cerebrum i ac vix cor ipsum; ad sextum caloris gradum accedunt, quem secundum naturam non superant. Ergo cum ab aere etiam aestiuo illa refrigerentur: erit is tum etiam clim ab externo plurimum incaluerit, minus calidus quam a Peripateticis secundum naturam esse dicatur. Quibus non obstat possibiles prima. rum qualitatum combinationes quatuor esse, quatuor elementis conuenientes: quarum ea quae ca. Ioris &humiditatis est,adri conueniat. Nam praeterquam, hoc est ab A ristotele excogitatum : magis
decebat tria esse elementa frigida , quae aestuosissimo ut loquitur Cardanus 3 elemento resitarent;
quam aerem illi proximum calidum esse, qui le exinde &ob coniunctam tenuitatem illius activitati promptissime cederet. Praeterea summo humori melius remissum frigus copulatur,quam calor : qui illius naturae aliqua ratione insidiatur, qui a siccitate in omni subiecto acuitur, & hebetatur ab humore. Nec maius negotium faciunt, vulgares loquendi modii cum sellicet spiritus in vivente calidi Dsimo li& plurima medicamenta calida arieae substantiae dici consueuerunt Nam vel sic ea denomi.