장음표시 사용
81쪽
44 Artis Medicae pars prior. liem in seeunda conclusionis parte assertum est, viros scilicet mulieribus calidiores esse de seeio- t
rest si inuicem prout explicatum est,comparentur : Istaeterquam ad principum Medicorum metem, Hippoeratis, ε Galent; h de Avicennae,' affrmatum praeterea ratione probatur, Ae primum quidem qui nas intra vietum citius dearticulatur,& mouetur: idMque uitates omnes ampliores habet:quae caloris vim ad formationem concurrentis essicaciorem esse testantur. Item ex Arist tele foeminae ob impotentiam coquendi&rcsoluendi ideoque obfrigiditatem scilicet respecti-uam in sanguine, eoque minus cocto, abundant magis. Eaedem semen liquidius excernunt, magis aqueum & minuς coctum viris: licet in his testes uni externo frigori magis expoliri; in illis autem genitalia & intus lateant de partes circumstantes carnosiores habeat viris, a quibus plenius fouean-rur. Adde thoracem Ac hypocondria viris esse ampliora: quod tor de iecur caloris Iontes, ut plua ealta e valent in masculis ita ad liberiorem transpiratum,minus angustis sedibus quam in sceminis eontineri debetent Foeminae praeterea magis somnolentae viris, ει distillationibus magis obnoxiis cruditatom,de superabundantis humoris euidentes notas exhibent. Demum eam inrer ureumque sexum temperamenti disparitatem esse oportebar,ut utriusque parentis ad generationem concursus a quaretur: Matre enim copiosiorem materiam sumerente,patrem olidioris seminis ope potiorem e lentiam impartiri decebat. Ad hanc autem sexuum temperaturae varietatem plurimum faeie au hore Hippoerate & Avicenna, victus rationis disparitas. Mulieres enim nimio otio pro. prium calorem torpidum reddunt, udiores succos & excrementa plurima generant. Viri autem toti di,vim taloris mMuεc exercitiis exacuunt,succos perfectius elaborant, dc parciora excremen ta congerunt. Hinc plurimae ruri degentes quotidiano operi addictae:& sunt robustiores Se s perfluum sanguinem,a quo solent per menstrua purgamenta subleuari, paucum sonerant. Solent duae aliae rationes ad eiusdem propositi confirmationem adferri; una ex Aristotelis promptuario desumpta; altera Galeni r quae cum minus sint essicaces,ne in illis tanquam validioribus i niores ardentius insistant,referendae videntur. Aristoteles quidem cum id marem esse dicat,quod potest concoquere εc constituere M secernere semen : taminam autem quod recipit e nee potest secerneta: marem scrinina calidiorem esse,necessarid probasse sibi persuadet. Sed c- infra probaturi simus 3c marem dc Reminam semen generare, M utrumque essicienter ad generationem, quamuistinaequaliter, concurrere: huius rationis fundamentum corruit. Galenus autem demonstrare conatur membrorum genitalium partes dextras esse calidiores sinistris: necnon mares exs mine a Dextro teste eiaculato generari ερ in dextra uteri parte concipi: mares steminis calidiores esse conuinei puras Veium si aduertamus in utero dextrum a sinistro vix distinguit gemellos m res de gemellas foeminas simul concipi: necnon foeminas aliquando in dextra parte a matribus gestari, bc mares in sinistrat ac tandem calidius semen maris a Dextro teste eiaculatum si partes partibus respondeant) in sinistram uteri sedem ferri, a sinistro vero in dextram . atque inde tempera. turae Ii aequalitatem aequari: quis magnam vim praedictae rationi tribuet Quod si quispiam nobis Hippocratem obisceret , ' asserentem mulierem sanguinem habere calidiorem. Nouerit multa , Polybio atque ab aliis scripta tanquam Hippocratis circumferri: cuiuscumque autem sit ille demotbis mulierum liber, cum Parmenidis dc Democriti opinionem eo loco seqmtur, a qua allatae rationes, de plurium authoritates nos retrahunt; suam non potest nobis persuadere frutentum.
HV M A N .ae vitae perennis fluxus, de continua temperamenti per aetates mutatio,nouum scrupulum ingerit. Et ut discamus qua aetate temperatissimus sit homo, aetatum temperamenta percurrere conuenit. AEtatum verδ nec numerum omnes eumdem statuunt: nec eisdem temporibus singularum terminos finiunt. Τubero enim apud Gellium, humatiae vitae cursum tribus periodis definiuit di pueros nominans minores annis septendecim; , decimo septimo ad quadragesimum sextum annum iuniores vocans; atque eum annum excedentes seniores appellans. Desinitionum medicarum author apud Galenum,aetates quatuor assignat: primam iuuenum, qui calidi sint di humidi: seeundam vigentium, calidorum Ac siccorum: tertiam mediorum,quorum tempe
ries frigila sit de siem di quartam senum, quos frigidos humidosque pronunciat. Varro apud diginum, ' aetatis gradus quatuor esse decernit. Quorum primus annum decimum quintum attingens, pueros habet a puritate dictos. Secundus ad tricesimum annum porrigitur, dc adolescentia nuncupatur, a Corporis incremento: adolere enim apud Nonium augere significat. Iuvenes ter tium constituunt, ad annos quinque de quadraginta: qui quod rempubIicam bellicis usibus i uene, lic appellantur. Qtartus ad annum sexagesimum, primos senes complectitur. Reliquum au
82쪽
tem vitae tempus senes iam aetate graues Mad tandapilam illabentes Comprehendit. lii tus ait fusior est in partitione aetatum. Primumque infantiam vocat:quae ad septimum annum producitur, in qua fari nesciunt;nondum enim bene ordinatis dentibus, minus perfecta est sermonis expressio. .. VMox pueritiam recenset,quae ad annum decimum quartum usque extenditur. Tertio adolescen i tiam ad gignendum adultam, quae ad vigesimum octauum annum prorogatur. Quarto Iuuetutem l omnium firmissimam,quae quinquagesimo anno fini Pur. Quinto seniorem nominat, quam etiam grauitatem appellat & quae septuagesimo rerminatur. Sexto senectute refert, cui quanislst 'iatumcumque vitae est reliquum imputatur.Macrobius ψ per singula septem annorum spatia, aetatum Dis . ordines ad decimum usque distribuit: nam ut aiebat Seneca ' septimus quisque annus aetati signuimprimit. Et ut scribit Gellius, pericula vitae,fortunarumque hominum,quae climacteras Chaldaeisi appellant,grauissima quaeque fieri septenariis a Varrone est assimatum. Verum ne in tam multiplici aetatum parritione,temperamentorum cuiusque incerta sit designatio 1 eetias nobis leges singulas definiendi praescribamus. QPre aetatem spatium illud dulationis
viventium csse reputemus, in quo Perseuerantia determinatae cuiuspiam habitudinis aduertitur.ita vi s.
Quae cum pio varia calidi in humiὸum actione euariet: seu hoc crescat, in accepto incremento consistat,decrescat,aut proximδ in integrum absumatur:totum possibilix durationis vitae spatium Inc i. inquatuot partes, quatuor illis manifestis mutationibus respondentes , diuiserunt Hippocrates, gGalenus, ii & Α uicennas. uas licEt Galenus, Certo annorum numero non esse circumscribe ita. udas dixerit,quod singularum termini pro varia cuiusque natura differanti illas tamen quibusdami η γ. M. cancellis definire possumus,insta-vltra quos non longE vageutur. Galenus cui prae caeteris insi-IFLa. i. a. stere iuuat,quatuor has certioris discriminis aetates; Paeritiam,Iuuentutem, Senectutem,& decre-- pilam nominauit. Pueritia,cui infantia initium praebet,& quae Adolescentii terminatur:vix eodem Galeno i aut hore,ad vigesimum quintum Minum accedit. Iuventus virilitati Hippocratis , & illi quam Avicennas consistentem appellat respondens: solet ex Galeno, ad trigesimum quintum annum extendi: vel ad aliorum mentem,etiam ad quadragesimum annum prorogari. Senectus Belsi. Leuioris decrementi aetas quam alii viridem senectam vocant ad annum fermh sexagesimum extenditur. Decrepita tandem M senium,ad extremum vitae tempus prorogatur. . OPueritia ergo ortui proxima, principiorum generationis in quibus Ec calor dc humor praeualent naturam redolens, lida dc humida eae Principio quidem humidior, in infantia: sensim autem per oti tib de pueritiam absolut E dictam superfluus humor imminuitur, & calor per exercitia acutior redditur. Ac tandem in Adolescenti quae pueritiae terminus est,ad eam temperaturam peruenimus, quae adactiones naturales obeundas persectissima est. Ad quod respiciens Galenus , ' caeteras Omnes aetates, Adolescentia dixit esse deteriores : dc ' eam aetatem quae inter pueros atque adultos est, quam inny thi. ephebotum dicunt de adolescentulorum,optimo esse temperamento assirmauit. f.'isi ιιπVerum si ad integram naturae perfectionem attendamus:quia iuuenes Ac consistentes, ad omnia corporis Ac mentis munia habiliores existunt modo excipias illam iudicij 8c rationis constantiam, quam habitus tempore dc longiore experientia acquisiti, confirmantὶ Iuventutem omnium aetatum temperatissiniam existimandam duxerim. Ea enim cδm quasi in medio Ec incrementi de decrementi consistat,atque ea praesertim quae a decremento longius abest:merito a Galeno, omnium maximh in medio extremorum esse asseritur. Incipiens ergo iuuentus aequabili Calore vigens,& in medio humoris de siccitatis constituta,verE temperatissima est. A qua sensim per maiorem humidita. m. Mo. consumptionem,ad siccitatem fit inclinatio: de calor per aliquod tepus quod a siccitate quasi limatio .m e.ν acuatur,acrior essicituri L V-': ζ' Cumque horum,quam puerorum calor sit,ut Galenus ait ' acriori rectε ijdem pueris intensiue calidiores,dc pueri ortui propiores extensiue calidiores esse a Recentioribus cum Avicenna dicun- mare eo-tur Ita Galenus, Iuvenis quidem absolute calidior inquit:puer vero non absoluth . sed eo qubdplus innati calidi possideat. Hinc Hippocrates qui pueros calido innato magis abundare dixit: an tamen illos calidiores dicere oporteat dubitat. ' Quoniam calidiores dicer Intensionem notat, abundare vero solam extensionem,& subiecti in quo primo insit maiorem molem significat, Senectus,in qua defectu humidi de conuenientis pabuli sensim calidum evaporat, ad frigiditatem seu caloris decrementum vergit,de sicca est. Siem inquam secundum partium solidarum substantiam quas πεφυ - ωρ- nuncupat GaIenus licet excrementis incipiat abundMe , atquo
Decrepita tandem frigida est, seu mauis minimum calida,& siecat noci omnimoda ut adnota uimus siccitate,sed substantiali: excrementitio enim humore superflue scatet. Harum autem sin
83쪽
gulae,ita a seipsis euati amsub proprij temperamenti lariti illi ire: ut quia principio nobis insitus ethhumor,sensim a calore minuatur, sicciusque palatatim reddatur corpus, donec ad eam siccitatem lpei uenerit, cum qua durare vita non possit. Calor verb qui in origine mitis admodum est , & obeopiosum humorem coniunctum halituosus: ad certum vique terminum sensim intenditur aerior que redditur,prout qui superfluebat humor imminuitur. Qui plurimum decrescens, illi deincep, remissionis est occasio: mutuoque paulatim eousque deficiunt,ut homo deinceps fumatonum na turae incapax Maori cogatur. l
CArv T. VII. GE O c R A p ii I, uniuersae terrae globum,ab uno ad alterum polum, secundum latitudinem in quinque partes prim sim quas ZOnas UOCane, diuisse runt; quarum euidens est temperaturae diuersitas. inae enim media est inter Vtrumque zropicum uita,prae nimio aestu flagrare credita, torti da fuit nuncupata ; quam prisci inhabitabilem existimarunt. Ab hac Vtrinque una temperata collocatut , quae ab altero tropicorum ad Vulgarem circulum pol arcm sibi proximum protenditur. Demum hinc atque inde sub utroque polo ea costituitur,quae cum prae algore habitari nullo modo posse ab antiquis Crederetur, frigida nominatur : quae tantum terrae complectitur quantum intrat vulgaris circuli polaris circumferentiam comprehcnditur. Quoniam vero estusor erat illa Zonarum amplitudo,ijdem terram minutius diuidentes, eius
dem latitudinem in climata distinxerunt. Clima appellant terrae spatium duobus aequidistantibus circulis comprehensum cuius finis diem solstitialem dimidia hora maiorem habet quam initium. Ac quidem antiqui ab aequatore ad arcticum septem rantum climata designabant: per Meroem, per Syenem, per Alexandriam per Rhodum, per Romam,per Borysthenem, S per Riphaeos montes. Seu quod Iocavltra hos montes sita non explorassent: seu quod nimis incommodae habitationis esse censerent. R Centiore, vero,quum maximam Solis declinationem mutatam nouerint, S: plurima loca ad septuagesimum secundum latitudinis borealis gradum ultra, habitata co-a- . gnouerint: aliam climatum notationem excogitarunt. Claurus ' viginti tria assignati Merula, uno 1 vcndecim tam sim ab aequatore ad boream numerat: totidem in alio hemisphaerio designatiiri, i b i. p. cse cum pars australis ultra quinquagesimum sextum gradum latitudinis aliquando innotuerit. Quo- llo rum temperies cum multifariam euariet,ut mox referemus:praesertim tamen diuersam temperatu ram ex vario solis accessu aut recessu consequuntur. Sol enim dum suo spirali motu orbem circitit, quaecumquc suis radiis illustrat,eadem calcfacit. Pro ratione tamen qua suos radios in has aut illa, iregiones vibrat,eisdem vel intensiorem vel remissiorem calorem impartitur. Nam illae quibus perpendiculariter imminet vel mentissimc si nihil obsit) incalescunt. Aliae vero in quas isdem oblique incidunt, magis aut mimiscalent: prout radi1 qui reflectuntur, angulos faciunt vel acutiores vel obtusiores. Quo enim anguli radiorum reflexorum sunt acutiores, ut prope tropicos: quia ad perpendicularitcr replicatos magis accedunt ; cd magis eorumdem vim imitantur. At quo obtusiores sunt,ut circa duodecimum clima,& partes ad boream magis accedentes; eo leuius calefaciunt, dc innatam aeri frigiditatem imbecillius obtundunt. Atque ita regiones a quibus Sol longissime abest, aut quas per breue tempus vel quasi verrendo tantum illustrat omncs frigidissimae sunt. Uerum quia liaec nouisse non satis est: particulatim cuiusque climatis natiuam & accidentariam temperiem,diuersorum qui terras mariaque ab hinc centum annis perlustrarunt experimentis innixi perquiramus. Primum clima Recentiorum , quod est per Aualicum seu Aualitem sinum in lmari rubro,octo graduum Sc paulo plus quam dimidii latitudinem comprelaendens, lineae aequino- Ichiali proximum: ex nativo ad solem habitu calidissimum est,& siccissimuni, Quod csim radios so- llis vel perpendiculariter,uel ad acutissimos angulos reflexos excipiat maxisnam illorum vim expe- riatur. Vnde Antiqui huiusmodi clima,imox totam torridam Zonam, habitari non posse reban-itur. Verum non tantus est in illis regionibus aestus:quas habitari certissimum est & minus moleste aliquas. Non tamen ut Avicennae placuit, ' is est temperatissimus orbis tractus:in quo aliqui paradisum voluptatis collocatum fuisse censuerunt. Etenim incolarum linius climatis color, vel niger, vel ex viridi flavescens; calidiorem potius intemperiem,quam salubrem temperaturam,& paradiso terrestri dignam arguit. Praeterea non omnibus eadem est sub hoc Cliniate , anni temporum crasis. Et qui ex vario solis accessu εc recessu,intra duodecim incnses cum imperceptibili pene varietate, singulas tempestates duplicatas habere creduntur: vix alias agnoscant,quam hyemems aestatem. praeterea parum inter se calore disi erunt:& hyems phi via , aestas scronitate distinguit hir. Ea etiam illic aduertitur temperaturae inaequalitas, ut cum in montanis 3c mediterraneis pro livemis
84쪽
more plua in proximis vallibus & maritimis per idem tempus serena Ze aestiua constitutio vigeat. Ac tandem cum aliquae eiusdem climatis prouinciae sint pcr assuetudinem saltem incolis salubres ialiae sum mirum in modum insalubres. Quae ita se habere ut diximus, singularum regionum huic climati subiectarum naturam,ex fide dignis historicis referendo, constabit. Huic climati subiacet Molucarum par Regnum Malaca, Sumatrae portio, Insula Zcylan,Maldivae, Ethiopiae,pars orientalis,ota maritima Guineae seu AEthiopiae Hes, ris, Insula sancti Thomae, ea Ametieae australis portio,quae a Panama dc Quito ad tercentetimum M trigesinum V sque longitudinis gradum protenditur,& maria quae ab oriente in orientem iterum praedictis insulis 6c continentibus interiacent. In- . ter haec autem Molucae, quas Pyrardus nouem numerat,alij vero decem, si Bandam nucis moDIA.catae ferax cum Maphaeo ' caeteris annumeretur calidissimae sunt de siceissimae vix quidquam et, victum utile producentes praeter aromata, ac praesertim gariophylos: ut cum Maphaeo, testantur Pyrardus de Linstolanus. f Regnum Malaca, ex Pyrardi relatione, aerem habet insalubrem ad modum,non aduenis solum,sed etiam incolis. Sumatra seu Taprobana,piper copiosissimum proferens insalubri est aere,praesertim obpaliades quibus abundara scribitur. Insula Zeylan saluberrima fertur ditissima, sapidissimorum fructuum,&sola canetae ferax. Nigri tamen sunt qui eam in- . . . colunt i de si industid dicantur, & agiles, feruntur aliam timidi. In Insulis Maldiuis ex Pytardo
qui illic per plures annos fuit commoratus,etsi noctes non sint ob calorem molestae, copioso tamen io. a 3.
tore sunt infestae:& diurnus calor vix prae vehementia serri potest. Hyems ibi Aprili incipit, & ad octobrem durat, sine gelu;sed continuis penε molesta pluuiis,& ventis ab occidente ut plurimum flantibus. .Estas ab Octobri ad Aprilem calida est x sicca,Orientalibus ventis spirantibus. Ibidem plurima generantur insecta quae incolas infestant. Atque hi febribus, splenis tumoribus Ac obstructionibus,opthalmiis, Nyctalopis,pruritui, scabiei,acaris in pustulas M ulcera degenerantibus,herpetibus,tibiarumque ulceribus sunt plurimum obnoxij. AEthiopiae pars orientalis & borealis , ad- . t modum inaequalis est temperaturae. In montibus enim sue apud Franciscum Aluarer legitur ini quibus sacra visonis est aedes,inLama seu Carna,M Dcbba seu Dobas Hyems est, Februario, Mar-ltris.' tio Be Aprili; quibus plurimum pluit:cum in reliquo huius regionis tractu, ut idem Alaareet habet, ἡ, ems vigeat de pluuiae abundent a medio Iunio ad medium Septebrem Hesperia pars AEthio-tιLpiae seu Guinea de Malaguete; proximh alteri Ethiopiae respondent, ubi Hugo Lin scolanus in scribit ita feruere aerem,ut ferri ab Europaeis non possit. Insula Diui Thomae sub aequinoctiali sita lex hi, quae habentur in nauigatione anonymi cuiusdam Lusitani ad comitem RaymondumTurraeum vel tonensem scripta duplicem habet Hyemem, Martio de Septembri r qubd pluuiae tunc sint stet quentissimae cum sol illi ad perpendiculum magis imminet aestatem Decembri, Ianuario, Ac F i bruatio experitur verna autem εο temperatiore constitutione gaudet Maio, Iunio Iulio, dc Augui sto: quibus Euronotus,Notus, dc NotoZephyrus spirare consueuerunt, temperiem Europaeis illic commorantibus aliquanto mitiorem inferentes: Ethiopibus autem illic degentibus infestam Quibus contra minus molesta est tum aestiua,tum quae pluuiosa est,quod simul sit tepidaἷ ut eadem Europaeis maximε est insalubris. Americae ea portio quam notauimus, quae est latitudinis centum ac
viginti aut centum Sc triginta Leucarum,dc ducentarum septuaginta duarum Iongitudinis ut ex Iosepho a Costa S Petri Martyris Indiarum occidentalium historia discimus) fluminibus 5c paludibus multis abundat. Vbi ex Gonetali oviedi historiae summario. siccior tempestas quam aest, mrem appellant ad Nouembrem est,Decembrem dc Ianuarium: at Iunio Iulio,& Augusto pluuiosa, quam Hyemem vocant. In alterutro mari huic climati supposito, ex scriptorum concordi matu, maximε importunus est calor,quem repentinae aeris mutationes molestiorem reddunt, Sc frequemtium pluuiarum morbosus tepol nocentiorem efiicit. Qui cuncta corrumpens,vermes vestibus in- generat,corpora pustulis in vicena degenerantibus foedat,& multas lethales aut diuturnas a tu,
Neque mirum cuiquam est feruidum sub hoc climate sentiri calorem elim qui illis qilotidia pet-
pendicularis est l.nos per aestatem torreat aliquando. Sed admirandum plaM est, ita misem illic nonnumquam sentiri calorem,ut non minus interdiu quasn noctu,sine molestiaseratur. Ad quam feruoris temperationem procurandam,haec tria concurrunt. Primb noctium longitudo: quae edm sint horarum penὸ duodecim lassiciens aeri interuallum praestant, quo possit natiuam sibi frigiditatem resumere. Secundb nocturni rores, Ac meridianae per vulgarem Hymnem pluuiae, quae ferum rem aeri tam impressum quam imprimendum retundunt. Tereid tandem venti qui illic per aestarem saltem perenniter spirantiqui cum aerem naturi frigidum quiescere non permittant eumdem etiam eam vehementer a sole calefieri non patiuntur;atque ita temperatiorem Aesalubriorem reddunt. Sic nos aestate dum ventilabro aerem agitamus, frigidiotem quietiore experimur. Sed cui
sub hoc climate aequε atque in primo Λustrali, in Maritimis praesertim loeis,Maio,cte Iunio copi l
85쪽
se pluit; Iulio etiam 5c Augusto frequenter: in montanis vero non illis mensibus, sed Februitio, lMartio. 3c Aprili magis. Cum tamen per Africam toto tertio recentiorum climate,ac parte quarti iaut nullae aut rariore, sint pluuiae. Copiose pluere sub primo climate exsurnina Dei prouidentia, ideo contingit: quod cum magna Oceani amplitudo illud maxima ex parte occupet,& quod illic terrae est,paludibus Zc fluminibus abundet: Sol multos vapores inde cleuet, qui in media aeris re gione s ad quam reflexi Solis radij minimE perueniunt in concrescentes, vertantur in pluviam. Id autem in regionibus maritimis,&.mediterraneis planitiebus,Malo,dc Iunio abundantius accidit ad Augustumque perseuerat :quod Sol in Apogaeo primis illis mensibus constitutus , de plurimum a terra distan copiosissimos vaporcs eleuet ι deinceps verd sensim pauciores. Cumque simul cum illa vaporum copia: exhalationes pingues excitentur vaporibus coercita ringentia fulgura de toniat trua, nimbosas illas pluuias praecediant & comitantur. Pauciores tamen cum per id tempus prodeant exhalationes tenues Ec si eoae,ex quibus venti generantur: tam rari tunc vel ita etiam imbecilles spirant,ut ne vapores quidem a regione in quam elevantur dictrahant. In montanis veris tuna minime pluit:quoniam nec tanta est montium humiditas,Vt materiam elevandis vaporibus suggerar ; nec vapores a depressisi ibus locis excitati tam althascendunt,ut montium iuga superent. At quando Sol ad Capricornum inclinat: tunc depressior in Perigaeo textam cis cacius attenuans, pcniti iis peruaden atriusque penetrans ; lubterraneis etiam ignibus stappetias ad id ferentibus, per patentiores terrae poros, renues dc siccae exhalationes maiori copia esseruntur di quae Solis motum sequorae, in Subsolanos Ac Euronotos abeunt: qui aerem vaporibus purgant,dc eumdem intra tr
picos solito sicciorem purioremque reddunt. Atque ij dcm cum veI incipientes, vel ad defecti nem inclinantes imbecilliores sunt: vapores quidem in integrum non dissipant, sed eos illic con- qiuiescere non permittentes ubi eleuantur; a maritimi ω planitiebus in montosa loca impellunt, ubi a frigore imminentis aeris densati,in aquam redeunt. Et Februario, Martio atque Aprili: ne non Septembri lc Octobri pluuiarum causa sunt in montanis. Per Africam vero sub tertio recetiorum climate quod a sexdecim gradibus 8cviginti septem minutis latitudinis ad gradus viginti tres, minuta quinquaginta unum,de viginti secunda extenditur; Imis de usque ad inferiora AEgypti, ubi quartum clima terminatur , aut nullatenus, aut rarius pluit:Quod sabulosa sit illic Africa, nullis. irrigua fontibus nec stagnis,dc ab Oceano plurimum abfici Cum tamen Asiae,& Americae portiones, sub eodem climatestae aliter se habeant, ob fluuiorum abundantiam, & Oceani vicinam vastitatem. Secundum clima parum abest a prioris temperie. Tettium in Asia,& America, satis tenipera- tuin est paulo tamen calidius: ut ex his quae de Bentatae, Cambayae. Arabiae felicis,dc regni MexIc tu temperatura a Recentioribus Historicis scribi thrur discere possumus. In Africa vero multo calidius est Sc licetias qua Lybiam desertam comprehendit. Quartum Recentiorum clima, quod ad trigesimum gradum, minuta viginti duo latitudinis prorogatur; aliquantulum mitioris cst tempera turae ii isto tamen calidius adhuc est aestate,ob nimiam solis ad Zenith propinquitatem,ssc diuturniorem super OriZonte moram.
. Quintum quod Galliodoti est de quartum Antiquorum;omnium temperatissimum est,ad vitam sua ilirer ducendam M producendam commodissimum. Sub eo enim climate, nec frigus Hyemeis in impor Cunum cst,ncc calor aestate. Ibi salubrite riuitur,& quae ad vitam sunt necessaria abundant omnia Quod prisatum Hippocrati legimus: ' qui mea quidem sententia air, Asia plurimum Europae praestat,dum corum omni u natura quae e terra producutur. tum hominum. Neque tamen ubi-
qite ser totam Asiam ad eumdem modum se habent omnia.Sed quae quidem regio in medio calidi, se di sitia euotai certe feracissima est,& arboribus maximὸ consita, c blandissima, aquisque praecipuὶ fruitur c estibus de ex ictra prouenientibus. Ad Hippocratem accedit Galenus: cidemque . , .c. ura e Auiccnbas, ρ qui cum crederet temperatissimam regionem lub AEquatore litam esse, a priai era. Limo climate quartum maxime temperatum esse constituit. Quorum sententiae ideo lubens assen, s rciorinuod non solum sub ea Coeli ficte moderatior quam uspiam alibi temperatura vigeat et sed ν Lib. i. 1 αspratc qtiod Etam omnia a Medicis ad hominem comparata , temperata vel distemperata dican- --t itur;iIta vero negiones temperatista dicendae videntur; quarum incolae sapientia, praestantissima hominis actione, teres magna ex parte excellere consueuerunt. . Tales autem eos esse qui huiusmodi clinis inhabitant, ex soIa regionum in eo sitarum enumeratione constabit. Illi enim subiacet
Chinae ea Regio saluberrima qua totius imperii & quasi perfectioris politiae regiam,vrbem scilicet
Quinsa' concinemPersiae item pars superior,ex qua ortus est Cyrus.& inter doctiores Avicennas sSyria ubi Hicrusalem;Cyprus,Rhodus,Co,quae Hippocratem primum Medicinae parentem protulit. --d non quae fuit virtutis politicae velut seminarium; proxii nE adstant Athenae , singulare in tiarium emporium: Sicilia, quae multos illustres viros per varias aetates orbi commulaicauit: nata,& Andeluzia, unde Seneca,Lucanus, Osis, Auer thoes, ac recens Maldon xus, dc Suarea
86쪽
Theorica. De temperamentis. 49 l
inter careeros emerserunti America tande sub hoc climate storidam habet a camporum varix den, minatam,Granatam nouam,dc mirae suauitatis regione occiduam illam mundi plaga terminantes. Reliqua q ad hoream laesinant climata,sensim ab ea temperae defici ut:irave quo plus ad polum vergunt,eo quidem frigidiora sint, in humore vero &siccitate ita se iubeant,via sexto ad decimum hyeme M vere frequentiores sint pluuiae, aestate M aut uno rariores,sed tepentinas aliquata&nim bosas tune experiantur. A decimo ad decimum nonum frigiditas ad tantam vehementiam ineresest, ut vix per summam aestatem tepor persentiatur: & hyems ita est illic horrida, ut oeeano in elassis si mum gelu eoncrescente terra ipsa passim cum mugitu dehiscente, nullae sint pluuiae. Quod seripio retulerunt qui in Zemblam nauigarunt, retum inquirentesqub per boream in Cianam iteran Mascontra ibidem partim calida est,&pluuiis abundat. .pi Alterius Hemisphaetii par peni est ratio,sed ea est diuersitas,quod vi tropiesi Capricorni saeuiore, fiat hyemes quam in pari citra tropicu caeri distanti R. Cuius ea est ratio,qi, sol ad Cane si milie niens,in apopaeo M abii de constitutus, dc a meridionialia mith,de a terra longissimh absit. Vnde eet lGomata,' steti Magellanici ora quae F tagonum est i Lixudinis aurialisquinquaginta tria gladaum, quanta est mediae Angliae latitudo borealis, admodum sterilis est, perpetuo fragore, de contui uis peneniuibus molatata. Imo ipsa Chili Plouincia,quae inter diruuianam regionem de tenam Palatonum est sit Galliae latitudinem imitata,ὶ vehementia frigoris nomen accepit. Nam iliapumivius nodi barbaros frigus significare scribitur. Mitius autem nobiscum agitur hyeme. tarmenim sol ad in pti cornum vertitur,etsi a nostro Zenith plurimum distet quia tamen minimum abest a tetra ψ quod sit in perigaeo,stigoris saeuitia lenior est. Ibi tamen non item feruidior sunt aestates quam hiet quod
ut iam explicuimus, orientales venti per id tempus continui,aestum retundant. ILV 'L. . , . Tandem aduertendum est,sub quocuque climate magnam obseruari tεperaturae disparitatem, pro vario loeotum situ ad solem aspectu de ventot si pei flatu. Etenim demissiora quaeque soli exposita,ea lidiora sunt. Atque eo maris si eis tropieos,austru conspiciant; vel vlira eosdem vertantur ad boream. Calori adhuc incrementum addit, si ventis a vicino polo spirantibus ob obiectos mores non petilentur. Inter haec autem quae maritima sunt,mediterraneis pariter assectis mitiorem calore experiuntur: . ob ventos amari frequentilis spirantes Quae veto montibus aut collabus citcsisepta sunt,ac maxime . . si ad meridiem vertantur. ventorum subiecta tranquilitatibus,quas νενεμιας vocari docet Galenus, caeteris calidiora ει humidiora sunt, morbis exputredine ortis maxime obnoxiat deterias etiam habi- ltura,si unde leni vento perflantur,ex interiecta aliqua palude mali vapores esserantur.
Contra quo elatiora quaeque sunt loca,eo frigidiora&sicciora esse consueuerunt. Ita ut Iieia sub aequinoctiali nives apparere non soleant. apud Gamaram tamen Iegitur, eantas sub aequinoctiali in smolituo quodam peruuiano tractu hyeme decidisse nives, sicque viguisse frigus r ut septuaginta Hispani milites illae iter agentes,ex algoris vehementia interierint. Item decliuia quae hoream , vel Tvltra tropicum Capricorni austrum spectant,a sole non illustrata,& libete a potari vento aue ei vici- moribus pet flata pro cuiusque elimatis conditione stigidissima sunt. Tandem nemorum fluviorum, de paludum frequentia,quorumcumque locorum frigus intendie; eademque humidiora reddit. E rumdem vero desectu calidiora ερ sicciora evadunt aliis quae eiusdem sunt latitudinis. Quorum primum experti sunt hi, qui nouam Franciam stequentant: ec secundum, in Lybia
Quare fieri potest ut sub feruido aliquo elimate frigidiora loca repetiantur, quam in alio illo sti-lgidiore de contra. sic apud Iosephum a Costa' legimus,in desertis peruulanis per quae itur ad prouinciam Chilianam.quasdam esse montium intei sectiones pet quas tenuis aura spirat ramae frigiditatiβ, ut plurimos illac iter agentes aut interimat aut pedabus manibusue congelatis mutilet:
De quatuor temporum anni temperat M
QVANTVM cvMQx fiterit apud Antiquos anni ciuilis varietas, de qua multa Censorinus: ' omnium optim hannum dispensarunt, qui illum iuxta solatis motus normam forma- . i.
runti Apud quos annus est, illud spatium temporis quo Sol a notabili quodam Zodiaci puncto motus, duodecim illius signis per spiram circum orbem descriptam pellustratis , ad idem
punctum reddit. Siquidem inter tot anni solaris varietates ab Astronomis notatas, alterius memi ni sic nolumus quam veri. quem de apparentem,Se anomalum dicuntiquo Sola solstitio iterum ad idem solstitium verum. aut ab aequinoctio ad idem verum aequinoctium iterum reuertitur. Quem annum de crescere de decrescere adnotarunt : prout ad solstitioriam de aequinoctiorum puncta celeritas aut tardisis progreditur. Neque tamen totius illius incrementi , aut decrementi, magna
87쪽
tii in celerius mi tardius prog edi I.Neque totius tu incremerui ut decrementi, - aest et emiae cumminx durati Ovlirat centos sex ma quinque dies, ad hora, quitique, nuta quinqt inta se quinq ginta ina secunda tantum extendatur: minim vobad dies α horas praedictas uperaddat viginti quatuor minuta, dc triginin octo secunda. Quantus cuine sit vetus hic dc naturalis annus,variae eius sat partes tum pro vi mo solis supra α infra motu:tum pro diuerso eiusdem circumZodiacum progressu.Inde dies ciuilis costitu tur, qui in quadras discernunmt. Quatum prima ab ortu ad meridiem, mane dicitur: a meridie ad . casan es pera: occasu ad mediam noctem,comicim M a media necte ad ortu, Golicinium appellari potest. Sed Λ dies iterum in mi iluxiores alias portiones diuiduntur,.quas horas appellamus. Quae vel aequales sunt vel in;quales,ut ab Astronomis dici potest. Pro ravone vero piogres silia susumZcusaelii amuis in quatuor partes distinguitur Ve amatem, Aut mu& Hyemem q- mu ecmpora ut tempestates apstellantur. Hae vero aliter ab Astrologis, aliter a Mevicis defi ruuntur. Asti logi talis motum a meri Gesi ad maximam hinc inde versus utruuinue polum de clis munς attenderes φα aequinoctiaac solstitia anni tempestates partiuntur Atque iiivet inchoat ab quinoctio quod sole prurium gradum Arietis ingrediente fit,& aestiuo sol statioqimitant i quod ad se quando sol ad maximam versusAinum declinationem peruenerit, primum cancti puctum ingressis aes latem 1 Cancri solstitio,ad aequinoctium sequens: quod sole primum Virgivis gradum adeunse coli tingit. Hinc Autumnum ad solstitium hybernum deducunt: quando I longissimὸ ad austrum diglinus primum C sui corni punctum adierit. Atque inde tamen Hyemi principium aD
signantvivam aequinoctio verno terminant. Medici autem au varias temperaturae aeris mutationes quae pro vario solis circum orbem motu fiunt respicientes: 'Ver totum id tempus appellant quod
minime ad temperiem calidi α frigidi. Lumidique & ficci accedit. Qxyod licti pro diuersis clima-ltibus non eisiacm temporibus accidat i in temperatiorib is tamen borealibus, ab aequinoctio verno advergili tum ortu ut Hyadum ut vult Picolominaeus ad finem Maij, decimo gradu Geminorum oriente extenditur. aestatem id anni tempus nominanr,quo calor praesertim, tum dc siccitas qualint aera sibi cjontrarias euidenter superant. Ea ab ortu Pleiadum,ad ortum Arcturi protendituri qui ad vigesimum septimum Septembris,quarto gradu Librae oriente, incidit. Huius duas facit partes author libxi de septimante quem Galenus. ' Hippocrati tributu scribit. Prima aestas absolui. dicituti a Vergiliarum ortu,ad Siraj ortu qui circa vigesimam quintum Iulii cum quinto Leonis gradu se soli comitem praebet. Vnde quod reliquum est ad exortum Arcturi opώ ram vocat: seu tempus id in quo saccorum seu frugum colligendorum habetur cur quasi τάν o- ωρα. Autumnum eam anni partem vocant.in qua magna cum inaequalitate aer ad frigiditatem redit. -m Hippocrates solet in amorismis p ινοπι ρον appellare,quasi finientem frugam collectionem dc in libro de aere,aquis Miscis post euram migumaeumdem' ab Arcturo ad vergiliarum ortu terminans.quae cum vi sinio graduScorpionis ad undecimum Nouembris occidunt. Hyemem demum tota eam anni portione nuncupicin qua fragus Echumiditas sibi aduersatibus praeualet.Qi a Pleiadu occasu imcipies,aequinoctili vernu attingit.Huius tres statuutur partes*rima semetis est, ante solstitiu hybe nu: media sub solstitio anonyma:& possit a post solstitiu, qua Φυταλ- ,seu inseredi tepus 'ppellat. Harsi autem tempestatu non ea est aequalitas,ut singulae in assignata sibi teperie a principio ad fine perseuerent. Sed si tepestiuE procedant, unaquaeque a teperie praecedentis ad ea quaesibi propria est sensim perueniri de inde per imperceptibilem mutationem ad subsequentistemperaturam inclinat. ver autem temperatum dicimus cum Galeno: t quod nullius qualitatis excessu uobis insensum, natura suas functiones sine vitio exercere patiatur. Quod qui cludum dc humidum appellat, non
aliud dixisse volunt: quam illud hyemali quidem algore deposito ad tepore viventibus salutarem
conuerti; humiditatem autem aliquam retinere quδd ad umetatium nouam emersionem & incrementu,rorem ac modicas ministret pluuias. Idem saluberrimum est, ' temperatis de his qui rectam
victus ratione per hyemem sequuntur, null6sque superfluos humores seu sola quantitate seu etiam qualitate peccantes collegerunt. Nihil enim in natura cuiusqua innovat,iaec innatas nobis teperiesco Iupit. Qui autem vel naturx vitio, vel victus errore,prauos succos generarunt, oc quos medicam tib opportune detrahere neglexerui, nec non dc qui largiore victu,& genio liberalius indulget hybcrno frigoi e mitescente, rarefactisque atque in diuersas partes motis humoribus,qui per algore quod inodo densati quiescebat: pro singuloru natura; in varios morbos incidui.Vnde apud Hippocratc,' Uere excitatur furores,atrae biles,morbi comitiales ;humori aedeustis 5c acribus c5citatis, varieque cerebru aflligetibus. Profluuia flavinis,praesertimqueἡ naribus;tenuiore saguine ex massa eL strucscete ea via symptomatice erupete. Anginae ito,grauedine raucedines Sc tusses:humorib' qui in cereb in cotinebatur eliquatis,& in nares,lar3nge, musculos circumtes, aut tractea arteria ill bccib'. Nec non leprae impetigines vitiligines, pustulae ulcerosae plurima,tubercula M articulorus morbi
88쪽
Theorica . De temperamentis. SI
morbi acriotu scilicet humor uictioribus, vel solis, vel Deci sanguinis aut pituitaepermixtis. Ec in cutem vel articulos naturae irritam impctu pulsis. Namque ut habet Galenus, non aliter se habet ver ad corpora&plethorica&cacochyma,quam exercitatio : quae licEt saluberrima sit corpotibus, tamen sic affectis diuersorum morborum est causa. In exemplum cuius multiplicis motus Ee imia pulsionis humorum , quam exercitatio promouere in varias paries potest : si impurgatus inquit Hippocrates, laboraueris, ulcera erumpent. Effas sole propi is ad nostrum Zenith accedente, dc ad acutiores angulos effusos reflectes radios, longiusque supra hemisphaerium commorato,calida evadit & sicca. Ac post solstitium quidem magis: quδd ante frigiditas aeri innata sit remittenda,quam ille vehementiorem calorem sibi non natiualem admittat. In hoc autem boreali hemisphaerio quod incolimus, ideo in paritate climatum calidior est aestas quam in meridionali: tum ob rationes praecedenti capite expressas 3 tum quod sol longiorem in hoc hemisphaerio moram trahat,quam in altero. Ea enim anni medietas quae ab aequinoctio verno ad aequinoctium autumnale extenditur, alteram quinque aut sex diebus quotannis superat. Vel saltem ut habet Tycho Brahe, sol circa brumalem Ecclipticae partem per tres dies de
vitam tertiam,vltra quam circa australem Volui Lur, ob solis a centro terrae eccentricitatem versus
boream. Hac autem tempestate ob impressam nobis ab imbiente intemperiem, nisi victus ratione obsistamus, bilis flaua copi csior quam alias generatur, corpora plurimum exolvuntur,& vires elanguescunt. Morbi autem qui per eamdem tempestatem generari consueuerunt, ex Hippocrate, sunt tum nonnulli eorum qui vere accidunt: humorum scilicet ichori hiis aut crassiore etiam eoru portatione, in frigidioribus temperaturis, aestate ineunte, Sc corpore per caloris incrementu laxiore redadito, in cutem dc articulos transmissis. Tum huius tempestatis proprii, bres scilicet continuae, ar. dentes & tertianae : vel 1uccis intra venas effervescentibus, vel bile Copiosius per aestatem gcnita, in maioribus vasis, aut circum praecordia putrente. Imo & quartanae aliquando, vel per conuersionem ex tertiana notha, vel ex primaria generatione, sub finem aestatis humore melancholico per aliorum succorum ustionem genito. Vomitu, praeterea biliosi, S: di arrhoeae aestate fiunt ι ae nonnunquam cholerae morbi: natura superab dantem bilem, -ω vel κάτω, vel uti inque quasi critichexpuigante, aut symptomatice effundente. Nec non Ophthalmiae,aurium dolores tam interni qi iam externi seu parotides,& oris exulcerationes, per idem tempus fiunt: humoribus biliosis,aut crassio ribu etiam sed ab ichorum permixtione eliquatis, in partes sit periores per orgasmum latis, dc a cerebri expultrice in vicinas partes transmissis. Tandem etiam genitalium putredines, Sc sudamina, quae εἰ ὁρ- graece dicimtur, Genitalium quidem putredines, seu putrilaginosa pudendorum ulcera ut explicat Foesius,i quae rara sunt.& ut notatum est a Galeno tunc solum solita generari cum humidior est aestas & putrilagini excitandae aptior. Vel quae frequentiora sunt scroti humida superficiaria ulcera, per aestatem nonullos praesertim qui calido sunt iecore infestant, natura solita ad eas pat-tes ex continuo inter ambulandum confrictu super incalescentes humorem ichorosv dc acre transmittere. Sudamina vero de miliares pustulae, ut plurimu pruriginos frequenter aestate cute molestant:quia erassiores humores attenuati& cu sero per frequentes sudores,vel per liberiorem transpiratum in cutem pulsi, sub cuticula densiore plerunque retinentur, & huiusmodi pustulas excitant. Autumnus aestiuae fecitatis maximε particeps & per noctium productionem frigidiori maximhtamen inaequalis est. Cuius inaequalitas in eo praesertim consistir, qudd in crepusculis, & per int gram noctem frigus vigeat, interdiu verb calor praeualeat. Necnon ex eo quia derepente humiditates siccitatibus,& tranquilitates ventis,aut contra flaccedant. Quae ex eo accidunt, quod solis in polum nobis aduersum declinatio bc breuior aeris illuminatio occasionem quidem praestet aeri natiuam frigiditatem resumendi, cum primum solabori Zonte declinat: at interdiu aer prae tenuitate per aestatem acquisita nondumque amissa, facilὲ recaleat. Idem praeterea per reciprocas illas frigoris Calorisque vicissitudines exhalationes a terra vi caloris subterranei magis qua solaris emergentes, libero aliquando effundi patitur,unde serena tranquilitas sequitur:alias frigore easdedensante, in ventos abire cogit. Qui vapores a calore aliquantulum remissiore hinc inde E mati, paludibus, aliisque locis humidis excitatos,in diuersa loca pellentes: ubi eosde congrcgari Contigerit ibidem,& inopinato plerunque vertuntur in pluviam. Ea tempestate, humorum per aestatem deustorum crassiores reliquiae,melancholicum &foeculentu excrementum redolentes, magna copia Colliglitur. Quo humore vel in hyppoch5driis effervescete,&effumationes in varias corporis partes inde effundente,vel eodem per mesenterium putrente mec non per inaequalem ambientis temperatura, Varijs excrementitin humoribus cumulatis:atque his qui incerebrum per anathymiasim ascederint, per concretione Ac expressone a frigore in larynge pulmones,ventriculu, laxiorcvarticulos,atque alia subiecta mebra illabetibus: illi generatur morbi quos huic te pestati familiares dixit Hippocra-ιtes.' Febres scilicet quartanae,& erraticae, lienti tumores,hydropes, tabes, straguria dysenteriae, leui-I
89쪽
tates intestinoru,coxendicii dolores anginae,astlimata Ilei morbi comitiales maniae Sc me laclioliae. Hvems tandam frigida S humida est In qua cum praepedita sit transpiratio,nisi debita vicilis ratione de opportuna vacua IOnc visium praecaueamus,multis excrementis, atque his ut plurimumpit sis Infarcimur.
Quorum non minima pars in cerebro ex se frigido dc humido, omniumque subiectarum partium evaporationem excipient conclusa: vel illius corpus concepta putredine opplet,unde lethargit vel soli copia in integrum, aut illius saltem ventriculum posteriorem infarcit, quae apoplex rum auti 11 emi plagiarum consequenter est causa: vel in vapores conuersa capitis dolores aut vertigines exi citat: vel demum ab ambientis algore expressa,& in partes spiritales,aiit lumbos instillans;grauedines,raucedines,tusses; pectoris, laterum,lumborumque dolores promouet. Alias corporibus ab exisi ercitio iraue incalescentibus,ester uescentes succi ab ambientis frigiditate transpirare prohibiti, in . s.ciis , . partes pectoraleS prae externo frigore illis inimico imbecilles transmissi pleurae de pulmonum imM. flammationes caulant. Quos morbos hyeme plerunque accidere docuit Diuinus Hippoeratas. 'Non tamen existimandum est morbos quos per singulas tempestates solere generari diximus, passim vagari Sc qitosque affligere; chm experientia contrarium euidemer conuincat. Sed eos tantsim inuadunt, qui his humoribus abundauerint a quibus praedicta vitia nascuntur: dc quorum natura a primordiis generationis,Vel per commissos errores imbecillior fuerit; δc quae causis morbifi- eis occursantibus minus obstiterit neque enim illa anni temporum varietate natura offendit utiqui-nimo mutui contrariarum temperi crum in ambiente nos aere reciprocatione recreatur, etsi quando earum aliqua nocivum quidpiam corporibus impresiarii. contrarii succedente emendatur. At-IMai. que ideo Hippe crates, ' si secundum rationem inquit,in siderum ortu Moccasu signa appareant: si per autumnum pluat dc hyems sit moderata,neque admodum blanda, neque praeter modum frigida;& vere ac aestate aquae tempestiuae eueniant : sic annum saluberrimum esse consentaneum est. Vt contra si aliter accidat.tempestatibus ab ea conueniente constitutione per varios siderum im- .a2.. 'portunos influxus deerrantibus: incallibrior annus euadet, eritque diuersorum moi borum ferax, ε - pto conditionc earum quae viguerint constitutionum; ut suo loco ' Deo annuente explicabitur.
De partium nostri Corporis temperamento.
. T . . ... VT pars de totum 'se mutui relatione connotant: prout totius varia erit acceptio, ita partis si-
V si liticatum intelligetur esse diuersum.Quare cum hoc loco de corpore humano ut toto inte-ο- .... . . Jgrali agamus;de partibus eiusdem integralibus tantum loqui concipiemur. Neque enim aliarum
re temperiem aut quaerere,aut eam illis attribuere cogitamus. Sed humanum corpus aliae consequenio vena, Notet ad v:tam:alix vero ut VIram pari cipantes intcgrant. Vitam participantes sunt ii Iae quae a Re-
'leentioribus cum Fernelio definiuntur,corpora toti coliaerentia,communi vii a coniuncta, ad illius' 'tarit functionem usiimue comparata. At quae corpus humanum vivens consequuntur de complent: sunt tum viventes omnes;tum quae Vz menta,vel ut effectus vitae illi insunt. Sub qua posteriore ace rotetitia, linptione partes humani corporis concipientes. spiritus, humores, pinguedinem, Bd pilos communi vita minime fruentes, subpartium numero comprehendimus.Quarum omnium temperiem inqui-lrentes de qualem singul*actu in Vivente retineant dc qualem ex propria elementorum miscelananeis cantur exprimere conabimur. Sed quoniam ut superius explicuimus,calida, frigida, humilis: Mo νM da, sicca,& temperata;vel absolute vel ad aliquid dicuntur. Medici veth solent de singulorum crasi 4. 2ι.. z. comparate vel ad hominem,uel ad id quod in homine temperatius est,sententiam ferre. Nos respectu ad hominis temperati temperatae cutis temperiem , caeterarum Omnium partium temper lmentum perquiremus. Caeterarum inquam non in quocumque, sed in temperato homine. Ita ut hie solum docete studeamus, quantum in homine eucrato singulae partes in utraque primarum qualitatum contrarietate a temperatae cutis temperamento recedant. Quomodo autem singularum partium tam principumquam ossicialium temperiem in singulis cognoscamus: capite sequenti explicare nitemur. Vbi per singulas principaliu partium species docebimus quaenamsine calidiores, tigidiores, humidiores,aut sicciores ea quae in suo genere est temperata.Caeterum parves differetes specie eas appellamus,quae conformatione,temperie,Ac functione dispares diuersum etiam nomen sortiuntur. Quamuis enim partes viventis, eadem substantiali sermi insormatae vere non possim inter se essentialiter distingui:quia tamen per accidentales formas sic inter se differunt, it cor Sortis,a pulmone eiusdem plus differat quam a corde Calliae: partes eiusdem viventis disiunctim CO sideratas de quasi singulae totum aliquod facerent ; maiore differentia quam numetica, atque idebspecie distingui admittimus. Verum ut ad temperiem singularum partium explicandam reuertamur cutem nobis proponimus
90쪽
Theorica. De temperamentis. Sῖ
velut exquisitioris temperaturae normam; quod oportuerit naturam in temperatissimo ac sapienistissimo animali,eam tamperatissimam facere. Etenim com ea sit primum organum tactus, debeat, que primarum qualitatum excessus omnes discernere:eamdem sine excessu esse necessum est. Nam
eum ab eo quo aliquid informatum est,imo neque a simili pati idipsum possiit,tactus autem non nisi impressam organo passionem sentiatmon potest tactus id sentire, quod qualitati in proptio organo
existenti assimilatur. Ubi vero statutum estMutem tanquam temperatissimam corporis partem , 5c quasi in aequilibrio qualitatum constitutam,eam esse ad quam reliquae comparatae, calidae, frigidae, humidae,aut siccae dicantur. Explicandum deinceps est, quamum lingulae cutis temperatura, εο qua qualitate excedente recedant, Quia vero humanum ingenium non potest primarum qualitatum essentias aut incrementa Ac decrementa graduum seipsis cognoscere:sed ex effectis , εc adiumcti ad illatum notitiam ratiocinando deducituta Nos ex uniuscuiusque effectis, Bd adiuncto su stantiae modo: nullius auctoritati addicti, sed rationum momenta sequuti, singularum temper
mentum,ac praesertim quale in vivente retinem, perquiremus.
Sed aduertendum principio est,intra humanum corpus nihil contineri, quod spiritus influens non pet dat de sua vi idipsum non calefactar. Atque idco nihil in vivente reperiri, quod actu fi gidum sit. Accidit tamen aliquando, pituitam quam vitream appellant,sinceram in aliqua cauitate, vel per interstitia musculorum εο membranarum collectam . Ob crassitiem , Ee magnam visciditatem ab spiritibus non peruadi,dc ad actualem frigiditatem peruenire. Sed hoc rarum est,de temporatis nunquam accidit. In caloris autem participatione,quaedam furit partes quae, tum ex sibi propria elementorum miscela,tum ex calcfacientis alicuius causae concursu, caeteris sunt calidiores. Aliae veris quae ex nati conditione a calore alienae, eum fibi aliunde communicatum, dissicilius excipiunt de retinent. Et quaedam quae alterutra ex causa inter has sunt mediae..ibus praemissis, dicimus, cor, omnium quae sunt in nobis calidassimu esse. Quod ratione snis
in quem aestinatur, ex propria temperie peculiarem mixtionem consequere,caiuscumque membri calorem superans tex perenni praeterea motu ita superincaluit, ut spiritus vitales, qui ingenito sibi calore tenuitati substantiae familiariter consociato sunt calidissimi, omnem illum calorem a cordei accipiant Quod idcirco in vivente,illis actu calidius esse necessum est: tatἱque caloris est particeps, i ut inspirati acris perfrigerio,ad contemperamentum continuo indigeat. l Ab huius actuali calore sensim deficiunt, spiritus vitales,mox cerebrum QDdex propriae mix-itionis conditione fragidum , perenni tamen motu, sibi ad generationem spirituum animalium at Creatore indicto, tali caloris hin particeps,ut fracto Cranto,distisaque membrana, aestiui etiam aeti, frigiditatem innoxiε non ferat. Inde hepar in vivente caeteris calore praeualet. Cuius substantia, i licet vitali influxu priuata, remissius multo calefaciat,quam bilis:cum tamen linc ab illo sie inca l lescat non potest intensiorem calorem excepisse. quam sit in dante. Post hepar, calidissima bilis, hinc sanguis,mox spiritus animales. Quorum deficiens influxus paralitica membra, absque venarum Ec arteriarum vitio, ad atrophiam deducit aliquando.Non solum quod ipsa omni sensu priuet, ad attractionem alimenti promouendam necessario : sed praeterea,qubd eo cessante caloris fomento,quod aliis non leui est auxili naturalis iacultatis radicalis vigor infirmetur. His succedit lien, tum ex proptu parcnchymatis conditione,tum ex copioso spirituum per arterias affluxu. Qui ideo, nisi a frigido de foeculento illo excremento, quod δι attrahere dc emendare ex imposito sibi ossicio tenetur, quadantenus refrigeraretur, iecore futurum erat actu calidius. Lieni , in actuali calore succedunt arteriae. Quae licet a natura de propria compagine, sint potius frigidae actu : tamen ob perennem motum , de contenti spiritus temperiem, satis intensum calorem participant. Ab his
tam natiuo calore, quam aliunde accepto, tere videntur testes E quibus quantus caloris emicatus enascatur, per reflexos spiritus, perque horum opera excitata concupiscentiae incendium , spiritus magna cum reciprocatione per corpus uniuersum agitans: differentia quae inter eunuchos est, de caeteros qui ea parte non fuere mutilati,euidenter inescat. Semen spiritibus turgens,liorum temperiem proximE in activis sequitur. Hinc pulmones. Mox renes. Exinde caro musculosa. Tum glandulota Post haec venaei ex se quidem stigiis,sed a contento sanguine euidenter incalescentes. H is succedit serum , non actu solum calidum, sed etiam dynamir ob admixtam bilem,M deustam portionem terream. a qua salsedo illi aduenit. Abeo, aqua pericardij ex cordis vinnitate calet, cum potentia dc sua natura, sit admodum frigida: exsanguinis intra cordis ventriculos attenuati vapore ad pericardi, densitatem concrescente,genita. Ac tandem calidorum seriem pinguedo dc adeps finiunt. Pinguedinem. adipe cali diorem dicimus: quod illa tenuior sit,& illita essicacius calefaciat. Vtramque verδ calida agnoscimus:qubd ex magis excocta saguinis portione,vi caloris interni exhalate generetur:& quod facile inflamentur. Ab earu autem calore nihil detrahit,quod dicantur 1 mebranaru frigore concrescere.