Historia plantarum quae in Horto Academico Lugduni-Batavorum crescunt : cum earum characteribus, & medicinalibus virtutibus

171쪽

inatim mutuo incumbentia, profunde incisa, ut in Tamarisco, sed magis carnosa, dura; flos mas, amentaneus, squamosus, apices pulverulentos habens; fiuctus subrotundus, siccus, griseus. dehiscens in multos quasi clavos, sub quibus semina angulosa, plana, rubicunda, medullosa. Haec arbor distinguitur in marem, qui ramis est expansis, quae vero ramos in memtae fastigium erectus habet, dicitur stemina; haec est semper viridis , crescit in Graecia, Italia, Hispania , Creta & Asia , quae in regionibus

calidis crescit, fundit resinam, quae per incisionem in trunco arboris factum educitur. Nomen. parissus vel Cupressus aes paris quasi utrimque ramos aperiens; vel a quodam infante, quem poetae finxerunt esse mutatum in Cupressunt, undeum canit. Adfuit huic turbae metas imitata cupressus, Nunc Arbor, puer ante Deo dilectus ab illo. sint citharam neretis es nerdis temperat arcum. Namque sacer m his Carthaea tenentibus

arva

Ingens cerdus erat, latuue patentibus altas Ipse suo capiti praebebat cornibus umbras; Cornua fulgebant auro , demissaque in armos Pendebant tereti gemmata monilia collo Bulla super frontem pardis argentea loris

Vincta movebatur, parilique aetate Mitebant Auribus e gemmis circum cada tempora baccae seque metu vacuus, naturaliique pudore

Depostos celebrari domos, mulcendaque colla Ouamlibet ignotis manibus praebere solebat , Sed tamen ante alios 'pulcherrime gentis Gratus eras parisse tibi: tu pabula cerdum

Ad notia, tu liquidi ducebas fontis ad undas, Tu

172쪽

' modo texebas varias per cornua fores Nunc eques in tergo residens, huc latus , illuc Mollia purpureis frenabas ora capisris. ssus erat , medius ive dies solisque vapore Concava litorei fervebant brachia Cancri , Fessus in herbosa posuit sua corpora terr Cerdus arborea frigus ducebat ab umbra , Hunc puer imprudens jaculo C parissus a

cuto

Fixit et , , ut saevo morientem vulnere vidit m e mori saluit; cuae non solatia Phoebus Dixit , Em , ut letiter , pro materisque doleret Admonuit et gemit ille tamis murum que sum premum Hoc petit a superis, ut tempore lugeat omni Iamque per immensos egeso sanguine fetus In Oiridem verti ceperunt membra colorem: Et modo qui nitea pendebam fronte capilli , Horrida CCaries fera , sumptoque rigore Sidereum gracili Ipectare cacumine caelum Ingemuit: tri iisque deus , Lugebere nobis , Lugebisque alios , aderisque dolentibus inquit. Haec planta Plutoni seu Deo tufernali fuit sacra . ideo funebri signo ante defunctorum aedes posuerunt Veteres, unde Ooldius canit

Funeris ara mihi ferali cincta cupressu Et in alio loco Vallis erat piceis, di acuta densa cupressu.

173쪽

ob quam causam Arbor mortis fuit dicta ,

Veteres hanc plantam solebant plantare circa loca, ubi cadavera comburebantur , ut canit

Virgilius. AEgyptii observantissimi fuerunt,

ut cadavera in tacula conservarent, in hune finem sumebant ligna ex cupressio, quae arbor

aetate non sentit .

Vires sunt adstingentes & roborantes cum Mliqua vi aromatica, hinc folia fructus conducunt in herniis , gonorrhaeis & dysenteria &morbis laxi, ex ligno resina transudat, unde sit oleum balsamicum aperientissimum; folia in febribus intei mittentibus prosunt; mees hujus arboris vino albo infusi optime conveniunt in febre quartana. Cannabis. Character. Caulis rectus , quadratus, unicuS, villosus, asper, excavatu,; cortices len-

qi, tenaces, robusti; folia digitata, conjuncta, deutata, viridia, subfusca, aspera, odoris ingrati; nos apetatus, comprehensus calice qui quendo, expanso, Hr stamina habens quinque in una Planta; ovaria bicornia . conferta in caulibus, rotunda, testa dura, tenui, fragili, includentia semina globosia in alia planta, par va, quae sub tenui cortice ex cinereo spadiceo glabro includunt medullam albam , saporis subdulcis: radix annua, simplex, lignosa, alba, fibris instructa. Haec planta colitur in pratis circa loca humida. Nomen. Caueabis dicitur a quod signineat aeuam putridam quia in p ludibus crescit; ex hac herba fiunt chordae , hine Persas

174쪽

petriae.

et I mire transilias p tibi torta canuvi fulto

Vires. Haec planta corrupta pestillentialem faetorem dat, & iude a talibus sarcinis pestis aliquando pessima in Anglia dicitur orta. Seminis mucago nonnihil olei conjunctum habens, acrem volatilemque bilem, a qua icterus oritur, mire temperat & compescit, obtinet quoque vim stupefactivam, quae ex recentis plantae odore gravi, idem exsiccatione manifeste percipitur, orgasmum geniturae maximε compesscit, & propterea contra antlaphrodisiacum &specificum contra Gonorrhaeam laudatur. Turcae praeparant suum Massach seu Banque hoc modo. Recipiunt folia cannabis minoris recentissima, in pulverem in olla terunt, in qua butyrum fuit asservatum , torrent , madefaciunt, hocque aliquoties repetunt, & utuntur singulis diebus, quando sibi stuporem inducere volunt. Ex seminibus pressis oleum blandum in magna copia exsudat, aviculae eo alli, ciuntur , sed facile ab usu hujus moriuntur , quia inde multum in sanguine oritur oleum ;hujus semina in lacte vel lactis sero decocta est nobile remedium contra Icterum, si ex siccitate intestinorum oriatur, semen externe ad maturandos tumores & suppurationem promovendam valet, caules decorticati habent in

dullam filis longissimis constantem unde funes contorquentur, ex hac planta sit oleum cannabinum adeo laudatum , quo inungitur regio renum contra Gonorrhaeam . succus hujus plantae aurium dolores ab obstructione ortas

canat, si eis indatur; semina contusa & vino albo

175쪽

cbo infusa urinam ct menstrua provocant; tertia est planta memoratissima, sed modo Marrem habemus, hine non fert fructus. Cannabias. Character. Habitus Cannabis; flos mas C: aice & staminibus constans, in una planta; o- varium est capsula longa, trigona, faeta seminibus multis in alia planta. rtim. Character. Caules quadrati, non flexiles .

lanuginem pungentem habentes, eXcavati, non amosi; folia in caule bina, Opposita, oblo ga, ampla, Melissam referentia, acuta, dentata, serrata, triangularia, spinis urentibus in Europaeis obsita; nos apetatus, stamineuS,mas, calici tetrapetaloidi , cruci formi insidens, ut plurimum; in medio caliculum habens stamina aliquando quatuor, quandoque plura; testiculi in foliacea plana distiliunt ; fructus plerumque in Planta non florifera, fit vel capsula bivalvis semine faeta, & aliquando in globulos congesta , vel volsella semen comprehendens; tuba filamentosa instructa di caliculo sed & ovaria in planta mare inveniuntur. Unde fiunt Urticae mares , foeminae ct hermaphroditae. Haec planta crescit in locis incultis, ct tanquam vilis habetur unde Persius canit. Mihi fessa luce coguatur ZVrtica, si a spumosum sucis ut aure:

mev. intica vocatur ab urere, quia haec

176쪽

planta attacta valde urit. Habet quaturiaspinas eXiguas, quae in eX tremitate habent naturam ita ilexilem , ut cutim intrantes facile connivere possint, si vero carni inductae fuerint, exire nequeunt , franguntur quasi in fragmenta ct inflammationem & vesiculos excitant, nec prius abeunt , quin extra corpus deferantur.

Vires. Secunda & tertia laudantur ad sanguinem sistendum, si succus expressis adhibeatur; folia decocta sunt aperientia, ct quoque contra podagram laudantur, si folia recentissime prodeuntia decoquantur, & hoc decocto uta-itur aeger, podagrae impetum sistit; succus recens expressus haemorrhagiam narium sistit, si a nulla re hoc fieri possit , folia recentissima adhibentur ad diverberanda membra paralytica ct podagrica, ut inflammatio externe producatur; haec planta conducit renum& vesicae morbis, tussi, phlyn, haemorrhagiae internae nempe haemo tyli, vomitui sanguiuis, fluxui nimio haemorrhoidum & mictui cruento, urtica urinam movet, calculum frangit, Iuvenalis pro pruritu libidinis posuit dum canit. de haec tetigit Gradiεe tuos Ortica uepotes. Folia contusa & externe applicata gangraenae resistunt; haec planta menstrua obstructa pro- voeat , ejus succus conducit in dysenteria &Suore albo; radices facetiaro conditae prosunt in tussi inveterata & asthmate ; folia decocta conducunt variolis, morbillis & febribus malignis. Radix magi me commendatur ad Icterum eadem in olere sumpta solvit alvum; folia decocta vel instar Thee epota egregie lallant.

177쪽

a et alet, Mercurialis. Character. Caules rotundi, politi, in parvos ramos divisi; folia oblonga; satis ampla, acuta, polita, viridia, in caule bina opposita,

crenata; calix storum monophyllus, eXpausus

in tria segmenta, tam in mare quam in tam,ria; nos apetatus, stamineus, mas habens sthmine octo vel duodecim in spicas congesta, ita mare; ovulum etiam calici triphyllo insistens gemellum, rotundum , instructum tuba simbriat 1 capsula est semine tata subrotundo; ramdix fibrosa; hic videntur contradictoria proponere, cum dicitur testichiata mercurialis seu mas ct spicata seu tamina, nam spicatum esse est habere stamina & testicula est habere ovarium & utriculos. Si prima adplantetur secundae ct ambae sint floriferae, tum matutino tempore calida tempestate concutitur mas, qui pulvisculum emittens taminae flores id est ovarium ' utriculos tacundat, aliter quidem tamina sine hoc tacundatione fert semina sed sterilia, nam ex his satis non prodit plania,&idem hinc obtinet ac in ovis, quae a gallo nori compressa a Gallina posita stat ; hune vero

Concussum ventus solet, facere, unde tum fit copula venerea , si vero non oriatur ventu S , tum verberatione facere debet , sic homines quoque arbores Dactylos debent verberare,

antequam boni fiant, hujus siet ratio patet; sic amicis dederam semina Mercurialis, sed inde non nisi unam plantam accipiebant, quae quidem ferebat storcs, sed semina non dabat, &inde propage i non poterant: hanc ergo disserer viam inter plantas sani notavit.

178쪽

Nomen. Mercurialis vocatur a Mercurio, quia Veteres crediderunt Deum Mercurium hanc

plantam primo in usum adhibuisse. Vires sunt emollientes, laxantes, & aperientes , ex hac planta fiunt Cataplasmata emollientia cum oleo, uti Clysmata ad heces emoi liendas, propria quoque virtute fluxum mensium uterumque purgat, ob quam causam forte sterilitatem ab uteri vitio arcere dicitur; ex hac herba sit medicamentum mel Mercurialedictum ejus syrupus est laxans ; folia contusiaci aquae frigidae per viginti quatuor horas infusa conducunt in caeheXia, hydrope, passionibus hysteri cis & chlqrosi. Tertia & quarta a rusticis inter olera recipitur, sed tum sepe inde

in vomitum incideruui.

Character. Caules rotundi, asperi, eXCavati, multis tubis in se invicem inarticulatis instructi, quae articulatio nodos format; folia teretia, pyxidatim articulata, cava ; flores a- petuli, staminei, apice fungi formi donati, spicari, mares ; in una planta fructus sunt grana, nigra, aspera , farcta in planta non florifera ; radix repentissima, nigricans; bsee planta cressecit in pratis & circa flumina. men. EFufetum vocatur re equus feta,

quasi seca egui quia ejus folia & rami equi fetam

179쪽

fibras roborat , in sistendis haemorrhagiis, sedando mictu eruento & caeteris generibus stu-xuum sanguinis laudatur, uti nimio menstruorum S haemorrhoidum fluxu, insputo cruerito & dysenteria sanguinea est planta optima, Eti& ejus succus in herniis, ulceribus ci vulneribus. Haec planta est serpentissima, ita ut omnibus vicinis sit damno , nam eas supprimit vulgo vocatur rusticis venenum bovinum 'medicamentum equinum, recipitur in medicina pro medicamento adstringente & sanguinem in spissante, hinc in lochiorum fluXu convenit.

Truncus brachii magnitudine; Caules, rami, folia Equis et i, habitus frutes

Cens, flos apetatus, mas, constans stamini bus testiculatis, corpulaul O tenui innati S, quo- rum aggestu flosculus quasi caliculum naticisscitur. Hi flores in planta mare, vel androgyna; fructus vel alio loco plantae ejusdem, vel in alia quandoque non florifera planta , est bacca succulenta , rubra, binis squamis conjugatis , binis aliis similibus cruciatim superpositis, his rursum a tertio pari, hoc denique a quarto silmiliter posito , confecta ; squamae inferiores minimae per gradus in suprema S ma- Timas desinunt, par supremum rima bifida, parum hiulca , condit suo semina ovata, polita, aversa parte gibba, contigua plana, in eo lucro corraceo tecta; radix perenni S , Oblonga, nodosa . haec planta crescit in locis maritimis, plantae sunt mas ct flemina, ct mas aestate, - δ

180쪽

set M. ut tape vidi, ejicit pulvisculum, & hac ratione sit unpraegnatio faeminae, nisi procul absit, nam debet sibi invicem propinque adstare, flos

mas est apetatus , sed ille, sam evanuit, nam modo tempore faecundationis seu impraegna, tionis apparet, flos verb foemina est, hinc vobis perfecte descripsi ut est, prima esset dicenda Ephedra major formina, secunda faemina

minor, tertia maS.

Nomen. Ephedras ab em . . uu quasi corpus, quod ponitur in cella, quia superior folii particula semper insedit inferiori, haec iterum adhuc inferiori.

Vires. Uvae vel baecae habent virtutem ut uvae, caeterum est planta adstringens , hinc conducit in herniis, diarrheis& haemorrhagiis, hac planta mulierculae utuntur ad lignea vasa emundanda,

Plantae Monocob dones foliis semina- 'libus Carentes, bra flemiae.

Monocotyledones sunt, quibus semen re conditur intra unam placentam, ex hoc semimne terrae commissae folia duo primo prodeunt, quae vilissima sunt his ex quibus postea tota planta crescit. Hae plantae vel sunt floriferae vel non , floriferae gerunt vel florem apetatum , vel florem bracteis instructum, hae omnes fere sunt bulbosae, haeque dicuntur non habere caulem in ramos eX pansum , sed caulem florigerum, & in his ovarium in tribus loculis divisum, seu triloculare est di singuli loculi seminibus multis repleti sunt, Hae porro possient dividere vel a radice vel a flore ,