Historia plantarum quae in Horto Academico Lugduni-Batavorum crescunt : cum earum characteribus, & medicinalibus virtutibus

201쪽

Vires. Aloe soccotrina est succus gummotas ct resinosus ex fusco nigricans dum fractus tu lamellas , splendens S pellucidus ex foliis imo & planta transversim versus radicem dissectis, sponte sua in vere , ubi succi nutritii luxuriaut in suppositas patinas amplas de tillans, vel etiam expressus, in quibus a sole condensatur & exsiccatur, inde ulterias insipis satur, ct quo diligentius haec fiunt, eo pellucidior & nobilior fit, saporis & odoris cum hepatica ejusdem; colligitur in insula succotra; hinc ille succus se sponte in duas partes separat i. in spissiorem fundum petentem, Z. in tenuiorem supernatantem , Aloe esiste optima cognoscitur splendore , friabilitate , solutione in aqua , quod in fundo ab illa foeculentum remanet, id aloen caballinam constituit. Caballina est Aloes Asiatiae succus gum-mosus, nigricans, priori ponderosior crassior ac impurior, expressus ex foliis Aloes dissectis, in sole concretus & saporis subacris, amarissimi, nauseosi, odoris gravioris quasi picei ct myrrhati, conficitur etiam in omnibus Maritimis Indiae Orientalis tractubus Hepatica est Aloes Asiaticae succus gummosus &resinosus, externe fuscus, interne flavescens, hepatis instar, ex foliis Aloes expressus, imo& plantis transversim versus radicem incisis , in patinas ampliores exstillans, in sole concretus & condensatus, saporis acris amarissimi, nauseosi, pinguis oleo si & ad stringentis, odoris fragrantis ad Myrrham accedentis. Colligitur Hepatica in China non socotra; hinc tantum differunt Hepatica & succotrina non nisi

loco natali. Galenus dicit succum aureum

sponte stillantem innoxie purgare, nam dicit Cc a idem

202쪽

idem esse an granum unum vel decem sumantur , sed de hac re tamen dubito Amarus eius succus reiis it putredini, hinc veteres AEgyptii hoc usi stant ad condienda cadavera, ut A schius hodie perfecte excoluit, apud Galenum dicitur, Hiera picra officinalis belgicebit-terhe tv verum an haec sit aloe, deque in sacris proverbiis legitur dubito , nam ibi scorta dicit, venias ad lectum meum , quod suavia loes fragrantia olei. Indi dicunt, quod homines omnia ad vitam requisita ex quinta vessexta habere possint, hi succum eX primunt, huicque succo fermentationem conciliant, &sic inde vinum maxime inebrians faciunt exprimendo primo succum & tum in farinam adigendo ; ex foliis filamenta ducunt, ct inde

pannos faciunt ad tegumenta & vestes, ut nos ex lana. Quarta laudatur pro summo nutrimento in usus humanos, uti incolae testantur

circa Me iam, crescit in ingentem altitudinem & folia rigidissima habet; Hae pro muris tu propognaculis inservioni arcendis praedonibus, totum folium spinosum & filamento sum est nostratibus me enisaei, succus ex calice est edulis & nutrit ut rapa. Sextae foliis utuntur Indi pro gladiis, nam haec folia valde aculeata & spicata sunt,& valde hos homines nudos laedere possunt. Mitum quod in his omnibus observavi, quod nemine notatum legi, nempe quod ex flore semper mel dulcissimum stillet , licet caeterum planta sit amarissima , nam in proverbio est vita plus Aloe quam mellis habet. Hepatica quae mihi optima videtur vim purganiem habet in substantia gummosa, cui quippiam mucaginis resin osse , in qua vis

hyptica & balsamica juncta est , purgat blaude

203쪽

de & in specie humores biliosos; specificum

habetur in affectibus capitis, in praecavenda Putredine , in omnibus morbis a bile oriundis. Pti e est virtute absit ergendi & attenuandi va lens, mire liquida resolvens , nam ipsae sanguinis partes diu illuntur hoc interposito, valet vi summa revellendi aut resolvendi resinas ct

nummata, ut evadant aquae similes, hinc sum-dia vis aperiens S attenuans sanguinem ei inest, princeps est em menagogum & ecbolicum aperiendo expellendo agens , ad menstrua Obstructa & foditum es pellendum commendatur ,

gluten in primis viis resolvit, pessime adhibetur, ubi vasa tenera & pvires acta sunt , hinc venenum mulieribus teneris , Phlysicis , ni, in iis uterinis furibus & haemorrhagiis, sed ad

pituitosos humores eX pellendos suininum neque ulli comparandum est remedium ; inde fiunt pilulae ct emplastra contra vermeS, vis ei inest balsamica, inquam in aeternum Conser vantur animalcula, ob singularem, ac redinem ellcitat haemorrhoidum nullum, venasque hae,morrhoidales aperit , quod tamen impeditur Aloe rosata & violata facta; externe ulcera &Vulnera mundificat , tosta & virtute purgante orbata vim adstringentem habet, ct propterea

in fluxibus quibusvis sanguinis specificum est. Indi utuntur Caballina pro incrustandis navibus picis loco.

Character. Caulis crassiis, fungosus , coni presstus, explicatur in calicem bifolium, compres um, crassum , fungosum viridem , qui constat binis vaginis ita ei cavatis in carinam,

204쪽

6os Monocod dones Aramatae.

ut forment quasi chelas cancrorum. Hae vaginae arcte se invicem amplexae sollicite tegunt florem ovariumque. Ex centro calicis descripti di sine medio pedunculi asiiurgit pedunculus alius crassus, fungosus, sustinens Ovarium oblongum, divisum in sex loculos per sepimenta fungosa distinctos, quorum singuli gerunt

unum semen forma Avenae. Ex apice produc to ovarii emergit Caliculus monophyllus, crasi sus, explicatus in tres a magna segmenta, longa, viridia; flos tripetalos oritur intra illum calicem, e X margine apicis ovarii, habens petat atria, maxna, expensa instar Rosae, intra quae petata stamina nascuntur multatasque ad viginti Ex eodem spice ovarii assurgunt sex tubae incurvae eItrorsum flexae, ita bifidae, ut fallam incautos specie duodecim tubatum; haec in aquis, hic ct in aliis fluminibus crescit, haec planta bullas aerea, habet, quia tempore calido nempe aestate ab aere in his rarefacto tu messcunt, hinc planta adscendit ad aquae superficiem , hyeme veto sere condensato in bullis

fundi ilectit , ninc belgice dicitur I aeteris

rus ter.

Nomen. Aloides vocatur ab Alce , quia Aloen

refert. Tuccsso

Character. Habitus Arboreus; caulis ligno, sus, tortuom S, nodosus, verrucosus , fragilis, medullosus; folia Aloetica, rigida, aculeato apice, angusta, longa, semper virentia,

orbiculatim ad caulem nascernia, una in acummen desinentia; flores monopetali, Campanim

formes, in sex segmenta fui, nudi, in longas

205쪽

sticas uno versu dispositi, complectentes ovarium . quod fit fructus tricapsularis ut Aloe: raci X crassa, quasi tuberosa, Oblonga, eXterne coloris obscuri , interne albi. Haec planta crescit in multis regionibus Americae & Brasiliae. Nomen. Casparus Baulinus hanc plantam vocat Mamhoi Indorum set e Tucca foliis cannabinis , ct Ioannes Lauhinus IIuanthot Theoati

Vir es. Radix crassa & carnosa pulpam mollem praebet , quidam ianquam lolii Ciam . alii ut escu lentum commendant Vide Historiographos. Radix retens commesia est venenata, sed contusa ' in sole exsiccata in farinam redigitur succo expressi, tum inde sit panis, qua

commUniter vescuntur Indi, succus hujus radidis est adeo venenatus, ut illum in terram profunde derivent, ne ab animalibus degustetur, nam aliter inde certo morerentur.

Ephemerum. Character. Folia hic graminea; calix trifolius; flos tripetatus ovario suppositu S , rosa- ceus, habens stamina tria; fructus oblongus, tri locularis, foetus seminibus grano tritici aemulis; radix fibros a. Nomen jam a veteribus notatum & apud

NicandrMm medicum Poetam , tum dicebatur herba quaedam contra ictus aranearum & scorpionum emcacissima, sed nos nescimus, quid Phalangium Veterum fuerit , hinc nil de ejus

virtute scimUS. Vires non sunt medicatae nee venenatae.

206쪽

io 8 Monaretraedones Bracteat . Phalangium.

Character. Folia longa, angusta; caulis ex

imo foliorum erumpens, rotundus; flos nudus, hexapetatus, sex staminibus praeditus, amplectens ; ovarium subrotundum foetum feminibus angulosis, radix fibros a. Haec planta in locis montanis & aquaticis crescit.

ineas. Phalangium vocatur, quia veteres

hac planta parieturas phalangium digitorum Curabant. Quarta & quinta sunt plantae thiso, phorte id est quod ferunt ex foliis radicem , ct harum radix accedit fere ad Z phodelum, sed flos est Phalangit; magnus fuit error in Omnibus fere bi,tanicis veteribus de virtute plantarum agentibus, in quem peritissimus Dodonaeus, qui Omnes libros perlustravit, etiam incidit , quod si a veteribus plantae cuidam nomen tribuere, r. hoc ilico huic plantae , cui nonaen hic tors in rcni ea ab alii, impositum est , tribuerunt, quod correrit. .

Liliastrum.

Character. Folia longa, angusta, excavata, satis solida , acuta, viridia; caulis rotundus , durus, viridis; flos hexapetalos, nudus albo S, odoratus, staminibus sex praeditus, compleciens ; Ovarium oblongum , Continen S semina angulosa; radix Asphodeli; haec planta crescit in montibus circa Alpes. Nomen. Lilia rum a Lilio vocatur, quia hane

plantam refert.

207쪽

Methonicu. Character. Folia alterna, liliacea, apice inviticulum exeunte; caules scandentes; nos nudidus, hexapetatus , petatis eleganter sinuosis, penitus retrorsum flexis, staminibus sex praeditus, Ovarium in suo centro gerens; Ovarium fit fructus ovalis, tri locularis, semina rotuum dola gerens ; radix carnosa , forma normae. Orthogoniae, venenatissima,

Lilium. Character. Caules foliis numerosis cincti recti, rotundi; folia longa, satis ampla, sine

caule caulibus adhaerentia, polita, splendentia, tenera, suceum viscosum habentia: filiis pedunculi sustinet placentulam , cui in orbem adnasetuntur sex petata, vel modice extrorsum flexa in Liliis sic dictis, vel penitus eXtror sunt convoluta, ut in Martagon; intra haec petata, eodem ortu seX stamina arcte unita, tubam Circumamplexa , capitulis longis instructa Ovarium placentae intra florem, innatum , trimgonum , intra petata ' stamina custoditum seminibus marginatis, gemina serie positis , ex centro apicis emittit tubam longam; radix bulbosa, carnosis squamis constans, eXtrinse-cus in orbem quasi sibi invicem appositis, inridis alba, e X tus parum fusca, saporis mucilaginosidi lenti, odoris nullius ; priores usque ad merum septimum sunt petatis rectis, posterio

res vero reflexis .

Nomen. Lilium vocatur a Odisset pol

quia ejus folia sunt polita vel quod Cc S

208쪽

6i o Monocoue dones Bracteatae.

idem significat. Hemoracallis dicitur ab dies &-pulchritudo, quasi flos unius diei , quia flos hujus Cantae, quae ita vocatur , parum duret, Lilium dicitur a Poetis caelo esse delapsum, hisinc Hirgilius canit. Huc ades, o formose puer : tibi Lilia pleni,

Ecce, ferunt Nympha calathu: ,----Vires. Flos laudatur ab odore contra vertiginosos capitis morbos ct ad refocillandum cor, bulbi inserviunt pro egregio emolliente, di nullum melius emolliens & laxans in Chirurgicis habetur , si in lacte contusi coquantur ad pultis consistentiam, & applicentur, obiest laxandum, folia quoque sunt emollientia& laxantia; folia in clavis pedum & induratis puerperarum pudendis singulare est medicamentum, esus oleum est anodynum, additur quoque Clysteribus anticolicis, ne phriticis tadysentericis.

hexapetatus stori Hyacinthi accedens amplectens ovarium , quod fit fructus ex globoso accuminatu S, trigonus, tri locularis, intus si

minibus fere globosis; radix squamata Lilii ;haee planta colitur in hortis. Nomen. Lilic radiacinthus vocatur, quia aliis

quid de Lilio ct Hyacintho habet.

209쪽

Minocotyledones Bracteatae. 6 I iCorona Imperialis.

Character. Folia Lilii in orbem cauli adnata; flos campaniforrnis, heXapetalos, petatis interne ad unguem concha mellita instructis, pendulus, nudus, sex staminibus praeditus; obvarium amplectens, in coronam digestus sub corona foliosa; ovarium fit fructus oblongus, alatus, continens semina plana sibi invicem

imposita, eX centro apicis emittit tubam longam, apice trifido instructam; radix tunicata, parte sessili fibrata; haec crescit in hortis. Nomen. Corona Imperialis quia no- res sub foliis coronaceis gerit. Vires. Tota haec planta est venenata, ut IV ferus ex peruit, ejus odor est narcoticus & fortis, ita ut Castoreum fere redoleat . . Character, Cantis unicuS , rotundus, medullosus; folia lata, caulem cingentia, longa, crassa, dura, acuta; flos Liliaeeus, hexape-

talos, forma urcei, nudus, in fastigio caulis unicus, erectus, sex staminibus praeditus &lectens. Ovarium , quod fit fuctus oblongus , faetus seminibus planis, serie gemina mutuo incumbentibus, instruitur tuba, mire pilosa; radix bulbosa tunicata, parte fesseli fibrata; bulbus est Narcisso similis, quotannis

renascens, eujus tunicae in folia abeunt, &caulis assurgit, in quo crescit flos monoanthos, qui in omnibus est nudus sine calice ct in omnibus erectus ut in P tisico.

210쪽

um turcicum. Illa formosa planta primo a Gesuero est descripta in Europam ex Bisantio allata anno Isso. Batavi & praecipu e harlemenses pro vali bulba Tulipae saepe centum ducatos persolverunt, sic insaniverunt circa amorem hujus, ct nulla planta cognita quam Papaver& Tuli pa, quae in flore tot diversos di tam fa,cile mutabiles colores gerit, ct illi colores transplantando mutantur , ct si semina unius Tulipae terrae mandentur, per omne genu S co- lorum inde flores. producuntur hine Rapinus

canit. Multi pilai vincla forum genus omiae colorum

Huc cive ageticis Tutipa missa jugis

Vires. . Haec planta videtur habere blandam virtutem emollientem bulbosam, sed pretium ejus usus impedivit , aliter ad ea pas accedit, sed bulbus non ita est aromaticus , hinc ille bulbus leniter tostus dicitur habere bonum nutrimentum & orgasmum diaphrodisiacum ex

citarem

fitillaris.

Character. Caulis tenuis, rotundus, inter mne fungosus; folia mediocriter longa , angui la, ex calvata, stOS Liliaceus, campaniformis, heXapetalos, pendulus, nudus, plerumque tessellatus, sex staminibus flatus, ovprium CDm plectens; ovarium instructum tuba bifida, triplici cavitate pergente usque ad cava ovarii fit fructus oblongus , ferens semina plana, gemma serie ordinata ; radix duobus tuberibus mimosis Coustat, ex quorum medio caulis aui sit. .