장음표시 사용
261쪽
2qatum perduxisset opus immortale futurum, ut iudicium facere licet ex decem & sex, quos reliquit, libris. Proposuerat hoc sibi, ut magna varietate illud condiret, & more insit. tutoque Ariosti modo ludicrum , modo sublime , modo aequabile de humile pro varia rerum n tura adhiberet dicendi genus. Eodem quoque ferme tempore aliud scripsit Poema, in quo non Hemam aliquem cecinit, sed Monachos acriter
inter se contendentes de hereditate , quae me. rat testamento legata cuidam Asino , quem nominatum fingit Radicone, ex quo nomen Poema invenit . Dividitur hoc trecentum in oγδοα-; versus vero sic terminantur, ut extremae
uniuscuiusque syllabae octies similiter desinant, quae quidem res plurimum habet dissicultatis, unis de factum fortasse est, ut in hoc Poemate cetera inter desideretur molle quoddam ac libere flu.ens . Neque ita multo post elucubravit Dialogos , quibus tituli siunt, si rasso , o delia vana gloria ; & il vero Parigino Italiano , quo rum in primo laudes Torquati Tassi celebram tur . harumque laudum occasione disputatur, an ullus sit in mortuis gloriae sensus et in secundo vero docte atque erudite ostenditur, Italos multum
262쪽
2qῖ praestare Gallis Architectura , Oratoria , atque Poetica facultate , cujus rei id causta esse dicit,
quod hi Veterum , ac prauertim Romanorum arisdificiis minime utantur tanquam regula , ad quam sua aedificia dirigant ; quod iidem careant quodam oratorio numero ac modo , cui primas in eloquentia tribuere videtur Cicero ; quodque eorum Poesis non habeat propriam quandam linguam , qua loquatur, ut certe habet Italica , non secus ac Graeca atque Latina . Confecit de , quas iam Satyras , quibus lepide exagitat fictos ostentatores doctrinae , & laudum mercatoreS . Debemus quoque ad Saturarum numerum adscribere fabulas illas, quas nominavit, ii Femia,& si Fleno Pensile. Haec insectatur & exagitat quod proposuerat Corradus de deducendis per novum alveum Rheni aquis, illa mordet Scipionem Masseium , pamas ab eo reticentiae expetens. Hic enim, etiam cum commemorare debuerat celebriores Italos Tragicos, nullum umquam fecerat verbum de Martellio, eiu1que Tra-gaediis , quod homin i plusquam satis gloriae cupido iniuriosum videbatur. Porro haec Satyra scum non ita occultati potuisset, quin ejus exem
263쪽
gnanim inimicitiarum flabellum , nisi gravissima auctoritate viri se se opportune in pacificationem interposuissent; & Martellius quotquot habebat illius exemplaria in ignem coniectisset. Quid vero illum impulerit ad hanc scribendam Satyram , quam belle eius arguifientum ex H meri Odyisea sumpserit , mutans Homeri cum Phemium in Phemiam , quid eadem Satyra in Masse io, ejusque scriptis reprehendat, quonam modo Martellius se gesserit ante &post ortam controversiam , quid de tota hac re judicaverint, cognoverint, statuerint graves homines , multis verbis pertequitur epistola quadam . quam inscripsit, della Mitrata det Femia r sed haec minime typis mandata est . Nec non libellum contexuit de Arte Rhetorica, qui Omnem fere rationem oratoriam complectitur , & in multis rebus de iis , quae propositae sunt, habet illustria exempla sumpta ex Graecis , Latinis , Italicis , & Gallicis Scriptoribus. In eo quoque haud pauca admista sunt ex sacris libris , quos libros Martellius, ut enat Religionis cultor eximius, nunquam de manibus deponebat. Idem, si
264쪽
vacabat occupationibus patriae urbis, solitus erat vespere frequentare domum Josephi Comitis, quo conveniebant multi docti viri, maximisque amicitiae vinculis Martellio conjuncti, Eulf, chius Mansredius, Ferdinandus Glied inius, I annes Petrus, Hercules, & Franciscus Maria Fratres Zanotti, Iosephus Puteus, Alexander Bacchetius, ct Paullus Balbus. Neque unquam sine aliqua lectione con nius hi agebantur, cum fas non putarent homines industrii ullum tempus abire, quod non esisset cum aliqua utilitate coniunctum . Cumque aliquando accidisset, ut Demostmenem lectitarent, cuius summam dicendi vim omnes admirabantur, id cupiditatem iniiecit Martellio tentandi, an illum imitando assequi posset in oratione , qua mortem cuiusidam canis dolet. Sed vereor ut existimatores
docti & intelligentes satis Demosthenem in hac Martelliana oratione possint agnoscere . Vivebat quidem iucundissime Martellius in gremio Patriae , et in sinu coniugis , liberorumque suorum,
quibus omnia officia sua praeliabat. Neque e nim minus bonus paterfamilias habitus est, quam
civis. Cunctis vero se completum fuisse gau-
265쪽
diis dicebat, cum matrimonio iunxisset suos filios Carolum,& Virginiam, illum nobili probaeque Mminae Constantiae Forniae Mutinensi , hanc I sepho Puteo viro humani ssimo, & non selum Poetae suavi, sed etiam Medico docto. Hi enim filii & propter indulgentiam eius , & propter illorum excellens ingenium , animique dotes , erant ei vita sua cariores. Quod tunc maxime ostendit, cum Virginia, biennio postquam nup-1isset, mortem obivit. Sic enim hunc casurro doluit , ut nullus selatio locus relictus esse videretur . Nam ab iis artibus, quas nullo unquam tempore non celebraverat, et in quibus Depe perfugium rebus adversis repererat, prorsus se disiunxit; hominum conspectum vitabat ;in eius oculis atque vultu moeror apparebat ;quaeque ei integra, ac firma semper fuerat v, letudo , sic tota perturbata est , ut ille non dubitaret, quin sibi parum vitae superesset. Febrim habebat lentam, quam summa nauseae molestia comitabatur, sepe animus & vires eum relinquebant; cumque aliquando a deliquio convaluiset, tantam vim sanquinis subito evomuit
ut propius nihil factum fuerit, quam ut sui
266쪽
caretur. Atque hoc prius quam ei accideret , quanquam e febri langueret, semel tamen atque iterum ad templum deferri voluit, ut Issu
CHRISTI CORPUs sumeret , qua una re solari se morbum , miseriamque suam dicebat . Alia quoque plurima dedit hoc extremo tem pore Religionis indicia. I lihil nisi Deum Ioaquebatur , saepe lectorem Vocabat, qui sibi albquid de sacris libris , vel etiam de suo Poem,
te oculorum 1esu recitaret, nec unquam men
tio fiebat simmae Dei erga nos caritatis, quin lacrimas profunderet. Miram quoque patientiampne se tulit in sustinendis acerbissimis doloribus , quos cepit ex inflammatione intestinorum , qua periit. Hac priusquam tentari inciperet, ex liclem intestinis magna sanguinis copia erupit. Morti iam proximus suos omnes ad se accersiri iussit, iisque saluberrima monita atque praecepta reliquit. E vita vero discessit vi. Id. Maias anno ΜDCC xxvii. Quam carus civitati fuerit , indicatum est moerore funeris, quod satis amplum ei liberi faciendum curarunt in AEde S. Proculi, quanquam se optare ostendisset, ut
sine ulla pompa eo sepeliretur loco, qui datus - ε est
267쪽
est sepulturae mendicorum hominum. In mon mento , quod illi positum est in eadem .sside, haec inseripsit Eullachius Manstedius , ut satis D n. ta modo voluntati eorundem liberorum , quam suae coniunctioni atque amori erga illam carissimam
animam faceret. PETRO IACOBO MARTELLIO
FILII MOERENTEs PP.vITIT ANNOS LXII. DIES X. OBIIT VI. ID. MAI. MDCCXXVII.
ae hic praedicantur morum suavitas, & animicandor in Martellio eminebant in primis ; omninoque ita natura comparatus erat, ut nihil se
268쪽
re posset Veteratorium ac fictum nisi in scena. Cum suis nunquam in simultate fuit. In eos quos aut aetas, aut sapientia , aut honos, aut aliqua dignitas commendabat, fuit observantis- . simus. Quos semel in amicitiam receperat nun- iquam ab se dimittebat; & in amicorum procurandis negotiis tanta erat cura , ut non alienam , sed suam rem videretur agere. Adolescens multis senibus fuit iucundissimus, senex adolescentibus; cum aequalibus vero suis sic vixit, ut dissicile sit iudicare , cui petati fuerit aptissimus. Ad hanc hominum benevolentiam ei conciliandam non dubito plurimum valuisse praeter eximias eiusdem animi Virtutes, magnam corporis pulchritudinem , leporem ac festivitatem orationis , quibus indulgebat praesert im in congressionibus familiarium. Qui porro eius habitus fuerit ex hoc carmine cognosci poterit, quo E stachius Manstedius illius imaginem lepide expressit. Qil gamba, agit sancο , agile imbusto , mon color , fronte aperta , occbio amoroso ,
269쪽
Venerabile si tergo, si passo onusto ;
iacta la testa, si portamento arioso ;Tartar Dave , ed alteraiar UeZZofo , Franaese l' aria , e vagnoisito si susto. conversar giocondo, un naturale Ofacendato di involtamente , Di grand' impegno , e di ripis o exuale,ssi' si carattere in volto di una mente
Plana Talti pensier, fra quai prevate
La grau tranquillud dei non far niente . Amantissimus sitiorum scriptorum fuit; & cum omnis vituperatio ei erat molesta, tum illa multo molestissima, quae tribuebatur versui, quo usus est ad scribendas Tragaedias . Quare minime est mirandum , si omnia summa ab eo sibi polliceri poterant, qui ejus essent in hac re exemplum secuti. Facile tamen ei fuisset omnem reprehensionem vitare, cum nemo illo
magis viderit, quae suis scriptis obiici poterant. Itaque, si qua sit ni vitia in Martellianis scriptis , sortasse in illum apte quadrare Videtur , quod de Ovidio dixit M. Annaeus Seneca: Non ignoravit vitia sua, sed amavit. '
270쪽
Laelius a Uulpe typis suis sane nitidis a. IT 19. vulvavit septem volumina in 8 , ut dicitur, magno , operum Petri Iacobi Martellii . Nos prius ordine recensebi-inus opera , quae his voluminibus continentur , postea senumerabimus ea , quae lunt quidem edita, sed locum minime habuerunt in septem memoratis voluminibus . Tcim. I. DIALOGO delia Tragedia antica e moderna , o M l' Impo re . Tom. II. TEATRO ITALIANO. Purte Lm varia ro dei Verso Tragico . m La Perseueri . M A Proeois . Σαν I genia in Tauris . - La Rachele . L Alce se . mB Gesu perduro . - La morte di Nerone .
-- DEL VOLO. Dialogo . - DEDICA af Senato di Bolagna de Ire volumi deITeatro Italiano . In hac Epistola rationem Martellius reddit, quare haee volumina inseripserit IL TEATRO; perche , inquit ille , contengom ruite se sorte antiche e moderne dei Drammi in quamnque modo aut a rappresentarsi, cloela Ditirambiea, la Tragedia, la Commedia Eroica , laPopolana , la Traricomedia , Ia Farsa, Ia Satirica , la Pa norate , Ia Marittima, e la Rappresentassone . Tom. VI. UERSI E PROSE. Pari. I.
- DEGLI OCCHI DI GES V . Rema 4IL TASSO , o delia vana eloria . Dialogo .