장음표시 사용
251쪽
23a transtulit, sunt eae quidem grandes , omninoque cum sense tractantur. Novas interdum inducit , & nihil scenae committit, quin semper memor sit illius pnecepti:
Iualis ab incepto processerit, O sibi tonstet . Sunt in his ipsis Tragaediis multae ad docendum acutae , & ad commovendum graves sententiae, eaeque breviter ac commode exprimuntur . Non dubito tamen, quin Poeta magis tenere oculos multitudinis potuisset, si in his fabulis minus ingenii atque artis extare voluisset, atque non exigeret identidem attentissimum animum ad loquentium mentem assequendam . Ego de meo sensu iudico. Errabo fortasse , ut certe errarunt adversarii Martellii, qui praedicabant , si hae fabulae peragerentur , neque probabiles , neque tolerabiles unquam futuras propter carminis genus , S illud continuum similiter desinens. Constat enim a celebri. Actore Alousio Riccobonio , aliisque, earum plerasque in celebrioribus Italiae urbibus maximo curris plausu populo exhibitas fui ila. Inter quas eae,
quibus sunt nomina, Iphigenia in Tauris de Alceste,
252쪽
eon tantum cum novae darentur, sed etiam de. cies repetitae fletum sipectatoribus moverunt . Poeta vero ut carissimam filiam Sisaram diligebat , credo quod novitate in primis delectabatur. Sed ad Gravinam revertor. Is quinque Tragoedias vulgavit, quas Martellianis opponeret,
utque veram earum scribendarum viam exemplo monstraret. am bonae, nihil ad rem . T, Ies certe ille iudicabat, licet trium mensium spatio , si ei fidem habeamus , conditas diceret. Sed nescio quo pacto in poeticis operibus magis, quam in aliis sitimi cuique pulchrum est. Masetellius autem quid se facere par esset intuebatur , non quid Gravina laudaturus foret; satiLque opinabatur hoc e ge defensionis ac laudis , quod frequentissimo theatro, ac magno clamo re , cum id aeque gloriari non posset Gravina, suae Tragaediae sepe comprobatae sui sient. At quam gloriam augendam licet is eandem incudem diem noctemque tunderet, non tamen 'quidquam detrahebat de cura ac sedulitate, quas selitus erat adhibere in Patriae negotiis procurandis . Aderat in omnibus rebus Aldm-
Vando, & hic ejus consilio in primis moveba
253쪽
tur. Habuit sane Aldrovandus negotia gravis.1ima quae tractaret, nec quidquam illorum evplicuit , quin tantum tribuerit Martellio ,
ut cum eo gloriam communicaverit. Multas quoque res Martellius sine Aldrovando gessit eo tempore , quo hic valetudinis caussa ab Urbe abfuit. Quo tempore cum frequenter adiisset S. Pontificem CLEMENTEM XI. , mirificas ab eo se per tulit voluntatis significationes. Idem Pontifex cum Uellet m. MDCCYIII. Pompeium Alis
drovandum xiivirum litibus iudicandis ad Galliarum primum, mox ad Hispaniarum Reges de sitis rebus maximis Legatum mittere , a Senatu Bononiensi requisivit, ut bona ejus cum Venia , & sine detrimento stipendiorum , quae de publico aerario pendebantur Martellio , hic eius. dem Aldrovandi assecla , & adiutor esset in . consiliis capiendis. Senatus non solum Pontificis voluntati morem gerendum censuit, sed etiam Martellio stipendia duplicavit. Comitabantur in itinere Aldrovandum duo semma nobilitate Praesules Ovardus, & Aquaviva, ac praeterea Marcus Antonius Ranutius Ubertinus
Laadus, aliique non tam genere , quam doctri
254쪽
na clari viri, quorum omnium magnam beneis volentiam brevi consecutus est Martellius. Cum vero Parisios veni set , ad amicitiam accessit Ca
dinalium Philippi Gualterii, & Melchioris P lignachii , & in familiaritatem penitus intravit
Cornelii Bentivoli, qui tum in eadem civitate Pontificis erat Legatus. Usus quoque famili riter est litteratissimis viris Fontanellio , Motta, Regnierio , Hiro , Capistronio , Crebilio-nio , Malesieuo , Fraguerio, Surinio, & scemiana horum nemini doctrinae laude secunda Dacieria. Cum his Martellius sepissime sermones habebat de litteris ; cumque aliquando ad Tragaedias venissent, ille rogatus est nemo enim non norat, quantum in hoc Poesis genere ValeretJ ut suam opinionem proferret de ratione Graecos Tragaedos imitandi , & praesertim
liceret ne expressos ab iis suorum temporum dimores , ad mltrum usium transferre . CumulatiLsime iis quidem satisfecit. Id vero occasio illi fuit conficiendi Dialogos quosdam, in quibus
suam totam de vieteri O recenti Tragadia explicaret sententiam. Hos probatos fui ira amicis
ejusdem, id erit indicio, quod eos Parisiis
255쪽
edendos curaverint . Id moleste tulit Manelialius, qui eosdem non sitis perfecisse existimabat . In his Dialogis laudat quidem Tragicos Gnaecos , atque ad illos imitandos homines hortatur; inquit tamen, perquam diligem
ter videndum esse quatenus, quoniam nec vitiis carent , Sc habent plurima , quae mores hodiernos dedecent , quorum rationem habendam ese assirmat. Bene ac sapienter eos facere , qui naturam sibi proponunt tanquam exemplar quod imitentur, quique rationem magis , quam Aristotelica praecepta consulunt. Explicat in quo praesertim consistere debeat mirabile Tragaediae et pluribus verbis examinat praeceptum de unitate actionis , temporis , & loci ,
contenditque inter omnes convenire Oportere, ut actio una sit, unum tempus, quanquam hoc longius unius diei spatio produci posse asserat, non aeque tamen convenire nece Te esse , ut omnis locorum varietas a Tragaedia absit, ad quam sententi am declarandam maxime conducunt, quae de veteri & nostrati scena in medium profert is
Docet quid intersit inter Gallos & Italos in talis, quae pertinent ad moderandam scenam , ad
256쪽
assendam fabulam , & ad actorum vestitum ; de
quae ab utrisque peccantur, libere reprehendit. Videtur quoque arguere Tragicos Gallos , quod nimium Amori tribuerint, usque eo ut actiones gravissimas , dg maxime illustres e minaverint ; quodque in reptaesentandis factis alienigenarum nationum mores patrios magis, quam
illarum spectaverint et Eadem ferme repetit , quae alibi scripserat , de versu Tragico , &praecepta quoque tradit de conficiendo melo-drammate , ut quod sua natura vitiosum est, minus deformitatis habeat. Quanquam vero Mar- tellius intelligentia Tragicae Poesis omnes sereanteire videretur, ei tamen libuit, ut quinque recens a se factae Tragardiae iudicium doctorum Gallorum subirent, a quibus cum multa obiecta sui sient, horum pleraque rationum pondere diluit, & si quam culpam a se commissam agnovit, ingenue fateri non dubitavit . Non poterat non libentissime Martellius in clarissima Europae luce, 8c in doctorum non selum , sed etiam nobilium virorum flore versari , a qui bus omnibus magnis honoribus assiciebatur. Qua propter non fastidio eius , in qua erat urbis, sed
257쪽
earitate Patriae factum esse existimare debemus, quod a Pontifice Μ. impetraverit, ut in Italiam redire pollat. Videns enim in longum tempus duci confectionem negotiorum , quae tractanda sesceperat Aldrovandus , non ferendum putavit, ut maius detrimentum Patria acciperet in solvendis sibi satis amplis operae pensionibus , eo tem pore quo omnino opera sua carebat. Itaque R mam novem circiter post menses , ex quo ab ea
discesserat, ad suum pristinum munus rediit; quo ut pervenit S. Pontifex ab eo edoceri voluit . quo in statu essent res suae Parisienses. Cui s iis quidem fecit Martellius , cum particeps omnium consiliorum fuisset, & horum oratione explicandorum miram facilitatem haberet. Romae cum fatis otii nactus esset, hoc in primis contulit ad emendandum Dialogum de veteri oe recen-ri Tragoedia , cuius paullo supra mentionem fecimus a & ad condendam fabulam Piscatoriam , cui nomen est Adria, quam quidem omni venustate ornavit. Non mediocre quoque tempus
posivit in describenda vita Alexandri Guidi, cui neminem in Poesi stiperiorem ponebat; & in corrigendis , edendisque in unum corpus collectis ,
258쪽
quas ad eam diem lucubraverat, Tragaediis. Ε, rum autem corrigendarum caussam in primis attulerunt animadversiones, quas eiusdem rogatu consecerant docti viri Justus Fontaninius , &Vincentius Leonius. Hae Tragaediae tribus vO- luminibus continentur, easque nuncupavit Cardinali Annibali Albanio , cui grati ssimum , sitisse munus ex eo potest coniici , quod eodem suffragante , maximus natu filiorum Martellii auctus est satis pingui sacerdotio. Sine dubio Italica Poesis plurimum debet Martellio, non modo quod eam nobilissimis Tragaediis locupletaverit , sed etiam quod exemplo suo multos excitaverit ad excolendum hoc Poesis genus longo temporis intervallo in Italia intermis, sum . Hi tamen , si perpaucos excipias , quanquam nihil nisi summa ratione fecisse Marte l-lium existimarent , adduci minime potuerunt , ut Martellianum versum sequerentur, huic hendecasyllabum praeferentes. Ex hoc autem intelligi potest quantae operae sit Tragaediam conde re , quod in tanto Poetarum numero , qui his temporibus ad Tragicam Poesim se applicuerunt, pauci admodum extiterint, qui pluries ingenii per
259쪽
2 opericulum facere voluerint . Contra Martellitis non contentus tribus voluminibus Tragaediarum editis , nunquam destitit, quid in hoc possiet, tentare . Et quidem felici semper eventu. It que fecit, ut vere dictain de eo en videatura scriptoribus Ephemeridum Trevolitiensium e Teu de nos Tragiq/es s' egasilent a MonMur Martesii. Inter Trag.edias quas p itremis temporibus secit , duae sunt vertibiis hendecasyli his scripta: Helena Casta , & P rseu in Sam thracia , cuius rei id caussi fuisse idem faΩsis est, ut ostenderet se non aversissimo animoeta a veteri Italorum in scribendis Tragaediis comsuetudine ; addebatque optare se saetas , & casus quidam ne faceret impedivere) eas versibus Mar tellianis reddere , quo facilius homines versium cum veriu comparantes, intelligerent quantum, hendecasellabus detrahat de naturali ac non fucata illa gravitate , quae inesse Tragat the debet . Accidit anno MDC cxvi. ut ardentiori -tasse quam antea studio Romae ageretur , quae jamdiu torquebat Bononienses, & Ferrarienses controversia de reducendo Rheno in Padi al-Veum . Quod quidem negotium pro suo mundi
260쪽
a tre sic procuravit Martellius, ut dissicile sit tui, dicare utrum ei gloriosius', an laboriosius fuerit. Pro his tantis suis meritis praeter illam laudis S gloriae, alia quoque merces ei persoluta est
a Patria amantissima . Nam, decernente Senatu, suffectus est Iacobo Bergamorio , qui primum locum tenebat inter eos, qui sunt eidem Senatui a secretis . Ad hoc tamen munus sane honestissimum non venit, nisi confecto negotio de aquis, idque fuit mense Aprilis an. MDCCXVIII. In hoc quoque amor Patriae erga illum se os tendit, quod eodem ferme tempore plurimum auxerit stipendium , quod pro munere docendi humaniores litteras ei persolvebatur; quodque honorem non vulgarem contulerit in eius natu maximum filium. Hunc enim voluit esse ab epistolis Camillo Bolognetto, quem Legatum ad Cauarem gravissimis de caussis legabat. Quanquam nullus dies a negotiis Martellio vacuus eΩset, satis tamen ei relinquebatur temporis, quod in studiis ae litteris stis constimeret. Et eo maxime incubuit, ut Poenia conderet de ad en
tu Caroli Magni in Italiam , eiusque ad Occidentis imperium adscensit. Utinam ad exi- in tum