Corpus scriptorum historiae byzantinae Theophanes Continuatus, Ioannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus

111쪽

100 THEOPHANIS CONTINUATI LIB. m.

κατολισθαίνουσιν.

ae illiberalem Theophili armentis insaniam. exinde sacrosancta donaria in foro impuris manibus ignominiose tractabantur ae temero in terram iactabantur igniquo tradebantur, profanaque ac communia pretiosa reposita ac cimelia habebantur, quaeeunque divinas formas insculpta habenant. hine publiei carcerea ita pleni qui cultum illis adhibebant, pictoribus, monachis, episcopis, pastoribus, subditis. montes quoque ac speluncae iis replebantur, qui velut malefici tame et siti, haud secus ae in obsidione hostili, dire conficiebantur. eum enim sanxisset ue monachis ullam in urbem liber esset ingressus, et ut velut mundi piacula omnino arcerentur, ac Re ruri quidem tuto videri sinerentur, qua utique molitione atque opera eorum monasteria loeaque solitudini ac silentio dedita mortuorum palam sepulcra reddidit saeculariumque hospitia. nam quidam eorum, Cum ut virtutoni saerumque hallitum proderent induci non possent, fame aerumnisque confecti desecerunte alii vero tanto certamini impares, ac nec adversum ausi intueri, habitum quidem neglexerunt, Auam tamen salutem quoquomodo procurarunt: alii denique segnius vitam instituentes, delicias ne luxuriam consectati sunt, ne divinarum quidem laudum et canticorum habitusque rationem habentes, eo stuod his quoquo liventibus tyrannus illis interdictum vellet, qui vel solI non raro servare pocul ac velut laeuuin temere in vitia prolabentea coerceant.

112쪽

11. Πλὴν ο- ην παιπη την παρρησίαν κώ ἐλευθεριαν

γότες, καὶ ταις τῶν μαστέγων ἀφορητοις φοραῖς τελείως καταπονηθέντες, τῆς αν ὐ λήξεως ἐῖζιωθησαν ' ων καὶ Tis ιερα G ψιατα ἐπὶ πολυ αλλως ἐρρι ιιιένα πρὸς τουδαφος, ριηdi της ταφῆς ετ ιοι- 20 ρυκυτα, σῶα διετηρή σαν καὶ αλωβητα, μέχρις ὀτου τοῖς πιστοις γενό/ιενα φανερα ἐκηὸευθησαν τε καὶ καταχληP.ως ωπὰ μι-

στου μαρτυρησασιν ἐτι o θηὶσανἀ11. Nee tamen fieri poterat ut pronus ex humana vita Meendi

libertas exulare videretur. sed eorum qui maiori fervore ducebantur, quidam singuli, quidam vero conserto agmine, veluti Abrahamitae mona-Chi , hominem adorientes, erudite, ac tum ex sanctorum Patrum dictis, admirandi nimirum Dionysii et Hierothei ac Brenaei, demonstrarunt non nuper ac recens adinventam monachorum vivendi rationem et disciplinam, sed esse perantiquam priscaeque originis magnoque in pretio nominibus habitam; tum sacrarum imaginum essormationem ab apostolorum iam aevo illisque familiarem ostendorunt. tiuando et divinus Lucas sanctae deiparae imaginem penicillo ac coloribus expressit, ipseque adeo Christus dominus ae deus noster linteo impressam sui imaginem nulla manus opera elaboratam nobis reliquit. hoc modo divinissimi isti viri , cum tyranm dementiam ac saevitiam prae summa dicendi libertato irritassent, post multos alios erueiatus urhe eiecti sunt; qui cum ad praecursoris oratorium sie nuncupatum Phoberi velut tremendi dicas , in Ponto Euxino situm, consuissent, verborum diris ictibus prorsus confecti caelestem beatitudinem eonsecuti sunt. horum sacra pignora diu multumque in solo temere laetata atque proiecta nec sepulturae honorem Consecuta integra illaesaque servata sunt, donec tandem fidelibus agnitantque elata conveniente honore iis qui pro Christo martyrium sumpserunt donata sunt.

113쪽

σθεις, τον τυραννον ἐλέγςαι δώγνωκε και-των ἄγίων Hκονων πεισαι, εἰ δυνατον. καὶ δὴ κατὰ προσωπον αυτου μὰς ἄλλα τε διεζίει πολλὰ καὶ τὸ του ἀποστολου Παυλου ρ ητον, τουτο τὸ sφασκον 'ει τις Wειν ευαγγελίζεται παρ' ο παρελαβετε, ανά μαεστω ' αλλὰ καὶ τουτω πληγας ἐπιθεὶς Ουκ ὀλίγας, ἐπεὶ σοφωτερα λέγειν διέγνωκεν αυτου τε δυνατωτερα ε ῖν, πρὸς τὸν Ιωαωὶν ἐξαπέσταλκεν, καθηγη τὴν αυτου γεγονότα τε καὶ διδάσκαλον, δια-B λεκτικαῖς ἀποδειδεσι χρωμενον καταβαλεῖν αυτὸν ἐγκελευσάμενος. Is ἀλλὰ καὶ τουτον ὁ γενναιος ἀγωνιστὴς ου ταῖς σοφιστικαῖς καὶ διαλεκτικαῖς ἀποδειξεσι, τοῖς απομολικοῖς di καὶ ευαγγελικοῖς ρήιεασιν ἀφωνοτερον ἰχθυων αnoδείζας τέως μἐν ἀπὸ τουτου ἐγένετο, υστε

τινα θεοφόρον ανδρα καταλαβων χειροτονίας τε 6ςίωσεν, καὶ περὶ 15των liελλοντων πραγματων τε καὶ βασιλέων αναδιδαζας, ἄχρι καὶ του φιλοχρίστου A ντος καὶ των τέκνων αυτου διαμείνας, πρὸς κοριον

h 1μειν τε καὶ ως βεβηλά τινα ἐπ' ἐδάφους ριπτεῖν καὶ καταπατεῖν καὶ ουτω σωζεσθαι, καὶ τὸν μοναχὸν Aάζαρον περιβοητος

12. His assimilis parique clarus facinore monachus quidam, nune

vero ad sacerdotii arcem subvectus divinaque aemulatione plenus, Urannum arguere constituit ac, si fieri posset, colendas sacras imagines illi Persuadere. Bdeoque hominem coram Conveniens cum alia multa disputat, tum apostoli eam auctoritatem urget, quae ait, si quis vobis annuntiaverit praeter quam quod accepistis, anathema sit Gal. 1 8). verum hunc quoquo multis verberibus affectum, cum sapientiorem quam pro sui ratione ac disputando acriorem tyrannus adverteret, ad Ioannem suum quondam praeceptorem ac magistrum misit, iubens ut dialecticis eum rationibus ac argumentis deiiceret. verum hunc quoque praeclarus comtator, non sophisticis ac dialecticis rationibus, sed apostolicis evangelicisque testimoniis, pisce magis elinguem cum reddidisset, illo hactenus solutus est. postea vero ad montem Calon dictum ac si pulchrum nomines) veniens, ac illic divinum quendam virum deoque afflatum Ignatium offendens, ab eo ordinationis munus consecutus est, deque rerumuc imperatorum successionibus vaticinatus, ad Christi amantem Leonem Augustum ac liberos eius perseverans, ad dominum migraVit. 13. Porro eum Theophilus dirinarum imaginum pictores omnes emedio tollere statuisset, aut si vitae anao mallent consulere, sacras ima-Fines conspuere ac velut profana quaedam solo allidere et conculcar 1ussisset, ut hoc facto incolumitatem suam redimerent, Lazarum quoque

114쪽

DE THEOPHILO MICHAELIS F. 103

monachum ea aetate pingendi arte celebrem in sua vota cogendum essolutavit. unde cum et adulationibus superiorem nec guae quicquam Guntati cedentem offendisset, cum ille non semel et iterum sed et saepius eum reprehendisset, adeo diris ipsum verberibns subiecit, ut primum una cum cruore carnes dissilirent ac no vivere quidem multis aestimaretur. nbi autem in carcero inclusum, paulo mitius ab aegritudine habentemurtemque repetentem, sacras denuo in tabellis imagines 'ingero audivit, laminas ferreas candentes eius palmis admoveri iussit. agno itaque eius depascente carnes tamdiu duravit, donec victus malo semianimis iacuit. verum decebat ut divina gratia eum posteris velut igniculum incolumem Praestaret. quoniam igitur tyrannus eum iam animam agere audierat, Augu- Etaesupplicationibus nonnullorumque aliorum ex intimis magisque necessariis motus ipsum e carcere dimisit. Ita demum, in praecursoris templo, quod Phoberi vocant velut dicas terribilis , so occultavit; ubi etiam aegre ex plagis habens eiusdem praecursoris imaginem depinxit, quae et hactenus exstat mulissquo aegrotantium morbos depellit. atque haec hactenus. exstincto autem tyranno cum reciso fidei lux assulsisset, dei hominis

Iesii Christi ima nem in Chalce porta id est aerea) suis ipse manibus

excitavit. tum invitanto illustri Theodora ut viro veniam daret atque

rogaret, 'non iniustus' inquit, Vo Augusta, mi dous, ut nostrae dilectio-

115쪽

104 THEOPHANIS CONTINUAU LIB. α

14. Καί ποτε-τον hιολογητὴν Θεοφανην και Θεοδωροντον αυτου ἀδελ φ όν, ἐπείπερ λογιότητι διαφεροντας ἀνεγίνωσκε τῶν sπολλῶν, κατὰ τυν του Aαυσιακου τρ&λινον Iζεκάλει δηι οσία διαλεξομένους περὶ τῆς πίστεως ' κώ ' ἄγε δὴ '' φησίν, ' ωμεῖς Aκατάρατοι, τίσι πειθ ό3 ιενοι ρησεσι τῆς γραφῆς καὶ τεθαρρηκοτες τὰ Mδωλα' ἀφέτω γλωσση καὶ μιαρα τας ἄγως εἰκονας ουτωκαλων 'προσκυνειτε, καὶ τους πολλους καὶ ἀκεραίους καλως ἐχειν Io C ouτω ποιειν διαβεβαιουσθε καὶ ἄλλ' ἄττα προσετιθει βλάσφημα καὶ αππη τῆς εἰκονος πριστου του θεου γεγωνοτέρα νώγῆ. καὶ ουτοι δη μακάριοι, ἐμφραχθείη τὸ στομα'' εἰποντες 'τυ κατὰ του θεου λαλουν ἄνομα,' καὶ muris, τὸ θράσος αυτου κατα-

Mνος , τὸν θῶπα τέως υποκρίνεται, καὶ παρὰ τῶν προν7τῶν ἐζήτει μαρτυρίας εἰς αυτὸ τουτο ἐναγουσας, το προσκυνεισδαιοντάς. του δε μακαρίου Θεοφάνους ρῆσίν τινα ἐκ τῆς του ισα χυπροσάγοντος προφητείας, ουκ εχειν ουτως ταυτην ὁ Θεοφιλος ἀντέλεγεν, καὶ α ια την ἔαυτου βίβλον ἀνελίττων ἐδείκ ε τους N

νον ὁ πιος ἐπεβοα, αλλα καὶ πάσας τὰς εἰς αυτου χεῖρα βίβλονς 13 δὴ J oII an δὴ oi 7 20 ἐδεικνυει vulgo et hoc Ioco et alio

quodam supra correcto. nis nostrorumque eius causa laborem ae aerumnarum obliviscatur, illiusque odii exsuperantisque insaniae maiorem rationem habeat.' verum haec Postea.

14. Quia autem Theophanem consessorem eiusque fratrem Theodoriam , quam pro vulgi usu, maiore praestare eruditione non ignorabat, sibi eos ad Lausiacum triclinium quandoque sisti publice de fido disputaturos iussit. atque ibi 'agedum' inquit, ' exsecrabiles vos, quibusnam acripturae locis ac testimoniis persuasi idola' sic nimirum sacras imagines impotenti imeuroque oro vocans 'eolitis, simplicique vulgo ut sic faciant operae pretium esse asseritis V aliaque blasphema atque absona adversus Christi dei imaginem Hariori voce magisque contenta adiecit. ad haec cum beati viri dicerent Vobstruatur os, quod loquitur adversus deum iniquitatem Psalm. 62 12), eoque vocis tonitruo tyranni audaciam depressissent non enim rex iniustus patienter sustinet, cum in sa-ciem arguitur , interim blandiri simulat, exque prophetis in eam ipsam rem, et quibus suadeatur adorandas esse imagines, testimonia afferri rogat. Cumque vir beatus Theophanes locum aliquem ex Isaiae prophetia adduceret, respondit Theophilus eum locum non sic habere; simulque librum suum evolvens vera se loqui exque codicis fide ostendebatinii Theophanes vociferari, non hune modo librum, sed eι omnes qui in

116쪽

&πεσταλτο τις καὶ θαττον ἡ λογος ἐγαγεν, ἐκων μἐν ὁ βασιλευς

14 ἐκκεν D;θεντας P 18 συστασιν Ρ, core in margine. Theophili manus venissent, ab eo corruptos esse; illum ad se asserrenteodicem, dicens, qui in patriarchali hibliotheca sancti Thomae tali pluteo ac loco exstaret, ad fidem verbis iaciendam. missus itaque quispiam est, dictoque citius librum attulit. imperator de industria a loco aberrat, inquo alia parte verecundia ductus evolvit. cum autem beatus Theophanes ostenderet intentoque digito monstraret fore ut tribus soliis ovolutis in locum incideret, tunc sane non serens ille virorum dicendi libertatem, sibi lite ipse veritatis conscius, simulatae hactenus patientiae larvam abiiciens seramque detegens, 'hauet ' inquit 'aequum ut a talibus imperatori illudatur.' iubet itaque in interiorem Lausiaci hortum adductos ducentis unumquemque sustibus concidi; inque eorum frontibus barbarico more punctim incisis, infuso atramento, ineptos hosco iambos, ipsomet eorum auctore, inscribi iussit. Vcunctis ad urbem accurrere assectantibus, castissimos in qua dei verbum pedes fixit, generi salutem ut humano daret, apparuere et isti venerando in loco, superstitiosi, orroris Vasa pessima. et inde, multa postquam perfidi deo lacinora patravissent turpia impie, ut desertores, vertere iussi sunt solum. fugaque in urbem

117쪽

κατακρινονται και διωκοντο Παλιν.

15. Προς τουτοις δὲ καὶ Μιχαὴλ τυν συγκελλον τα ς κατὰ αγίαν πολιν ἐκκλησίας συν ἐτέροις πολλοῖς ἀσκηταῖς κατα την φυλακ/ην ἐγρομειρζεν, τῆ πολιχρονί P κακωσει ἐπαζαι μηχανι is

βαλίε ταῖs o. rhanc delati, imperii capnt, non destitero ab imilia vecordia. Compunctiiqitur, facinorosi veluti, notis ex urbe damnati pelluntur hac quoque 'his itaque statim peractis, isti quidem consessionis et martγrii Coronam reportarunt: at ferox imperator, omnes miseros maiori ipso miseria superans, blasphemi sibi nomeu ac persecutoris apud omnes ascivit, et ut omnium, motquot unquam fuerunt, haereticorum pessimus haberetur. 15. Praeterea Michaelem quoque, sanctae civitatis Hierosolymorum scilicet) ecclesino syncellum, cum aliis multis monachis in carcerem Compegit, longi temporis maceratione eos se subacturum Sperans. Atque haec ei quo generis Theophili adversus fideles sanctosque facinora. et in eum quidem, qui cum Verus deus esset, Propter nos homo iactus est, in hunc modum contumeliosus erat, Ranctosque eius famulos, non ita brovi ac definito tempore, sed quandiu superstes sui nerumnis conficiebat extremisque malis affigebat. 16 iluaedam vero Cantica edens versusque ac modulos pangens canere ea iussit; in quibus et 'benedicite' quarti toni ex odo octava Vaudi silic concinnans rythmumque apponens in dei ecclesia cunctis audientibus cantari praecepit.

aed et fama est eundem ipsum Theophilum, sic modulati cantus umore

118쪽

DE THEOPHRO MICHAEUS F.

περὶ τὰ ἴκγονα, κατα την μεγαλην ἐκκλησίαν ἐν φαιδρα πανηγυ- ρει ου παρ5τησατο το χειρονομειν, δους τω κληρω αυτῆς λιτρας Ρ Mἐπἐρ τουτου χρυσίου εκατον. και το στιχηρον δε τυ κατα τὴν

βαιος ορον, ' Lζέλθετε καὶ λαοι,' τῆς ἐκάνου φασὶν

17. initia δὲ καὶ τον τῆς κεφαλῆς κοσμον ὐλίγον πως ἐκ φοσεως εφερε καὶ ψιλὸς τας τρίχας υπῆν, ἐθέσπισεν απανταχῆ ἐν χρω ταυτας αποκείρειν καὶ ι I τινα Ῥωμαῖον οντα του τραρήλου περαιτέρω qέρειν στIχωρειπι εἰ δέ τις φωραθῆ, πολλαῖς αἰκιζo-10μενον μαστιξι πρυς την των προγυνων Ῥωμαίων ἐπαναγεσθαι αρμτνρ ' τουτω γὰρ καὶ Ουτοι τριχωματι ἐσεμνυνοντο. οθεν καὶ νομον του stat τινα διόλου κατατολμαν περαιτέρω του αυχένος προβαίνειν ἐαν. 18. M αρα καὶ τα κατ' αυτὸν καὶ τυν αυτου συγγέ- B15 νειαν προνοήσασθαί τε καὶ διοικῆσαι κατὰ το τουτω δοκουν ' καὶ διὰ τουτο, ἐπεὶ πέν τε suis ετυχε τονικαυτα θυγατέρων υπαρχειν

idecimn, ae velut so parentes ad filios ae neutes habent, haud a dignitate ossicioque alienum putasse solenni qumnque sesto in magna eccleata manu gestuque certa legs movendo cantoribus praeire, eam in rem centum eiuri libris eius ecclesiae clero tributis. modulum quoquo in dio festo palmarum, Viniis gentes, exite et populi,'' eius ingenii fetum esse dicunt. 17. Quia Vero a natura paucos rarosqno capillos habebat ac recalvaster erat, lego sanxit crines ad cutem ubique detondendos, nec ulli Romanorum fas esse ultra collum demissos gestare. sin autem aliquis legis transgressor deprehensus esset, multis emendatum Verberibus, ad Iristinam Romanorum virtutem revocandum esse. nam hac quoque illionestabantur caesarie. Iego itaque cautum ne quis omnino ultro collume illos demittore audeat.18. Quia vero anas quoquo illum res amniumque disponere exque arbitrio componere decebat, quod quinque tune filias nee ullam hactenus masculam prolem susceperat, ex illis natu minimam sibique prae reliquis eximie earam, Mariam nomine, statuit viro nuptum tradere. delectuamaritus ex Crenitarem gente, Armenius patria, Alexius eo omento Μο-εeles, forma elegans ac norenti aetate, ad arcia partem in Genetissae

119쪽

108 THEOPHAMS CONTINUATI LIB. m.

C οἰκιας ' ον πρῶτον sun τῆ τῶν πατρικίων και τῶν ἀνθυπατέον τι- ρινησας αςία διὰ τὸ πρὸς την θυγατερα τουτου φιλόστοργ/oν, ἐπειτα δἐ

κατακυριευσαι. οθεν ἐπεὶ τας κατ' αυτου συρραφελας διαβολας is D ὁ Καισαρ Ἀλέξιος διακηκοεν, τὸν φθονον ωσπερ κατευλαβουμενος πολλὰ του βασιλεως εδέετο οἰκτεῖραι τουτον καὶ συγ χωρῆσαι προς τον ι ou ρη βίον ιιεταταξασθαι. αὶ λὰ τοτε μἐν ουτ' ἐκεινος συνε

in filiam amore, collata a Theophilo dignitas est; tum vero etiam magister, ac demum Caesar ab eo creatus, copioso instructus exercitu in Longobardiam, rebus ita poscentibus, mittitur. eo Alexius profectus Cum GSet, praeclare ei res cesserunt oxquε soceri Volo. quo factum est ut crescente in eum imperatoris amore ac desiderio una quoque. hominum in eum invidia magis augesceret. non deerant qui criminarentur et maledicta quaedam in eum iactarent, quasi dominandi cupido ipsum incessisset, ac fore ut in O quandoque imperium usurparet. quamobrem ubi haec in se per calumniam composita rescivit Alexius Caesar, elut timens cavensque invidiam, muliis apud imperatorem precibus agebat ut anae misertus sortis ad monastica eum vota transtro Pateretur. Verum tunc quidem nec Theophilus annuit, filiam marito viduam grave esse obiiciens, ac, quem diximus, Caesar multa cum quiete ac securus Publicis rebus operam dabat. ubi autem ille Michaelem filium susceperat, ipsiusque filia ac Caesaris uxor diem obierat, illam quidem usque eo coluit, ut et eius cineres in arca argonteis laminis obducta condiderit, insculptisque in ea iambis cuiuscunque navitii reis eo confugientibus asyli ius constituerit: Aloxium vero, qui clam mutaverat ordinem ne monasticum habitum susceperat, eum nulla vi aut suasions ab instituto Posaeo deducere, aegre eius consectandi veniam fecit, mulus exprο-

120쪽

τουτον δια βασιλικῆς προσταζεως ἐξωγ έσασθαι καὶ Iδιον κατα- P0σκευασαι. ο καὶ δια τῆς βασιλιδος Θεοdώρας ἐγένετο, τῆς αυτου

brans quod secum et in aula versari nollet, sed obscurus et in angulo mallet vitam agere. idcirco regium monasterium ad Chosopolim ei tribuit; ad haec etiam Coriarii, et quod erat ad Elaeam. at vero cum in Chrysopolitano commoraretur, ac quandoque commodae deambulationis causa ad locum Anthemii dictum, ad Armamenta tuin tunc imperatorium spectantem, Venisset, fiecum reputans singula quaeque monasteria conditorum nomina viridi semper ac immortali memoria servare, impetrato imperatoris mandato illum coemere statuit, suique iuris factum exstrueto monasterio exornare; quod et Theodorae Augustae, illius socrus operconcessum est. loco itaque pulchro aedificiis ornato inque monasterii formam usumque composito, illic ipse vivore desinens humatus est; eiusque quod dictum a nobis est fidem facit eum illius sepulcrum, tum quae olim ex eius nomine illic posita imago est. quin et eius germanus Theodosius prope conditus est, qui patriciam dignitatem consecutus multa optimae vitae suae documenta in eo monasterio reliquerat. 19. Porro Ainenis ingruentibns, illorumque duco Ibraimo clunmultis myriadibus In Romanos expeditionem movento, TheoPhilus quoque magni animi sortisque tandem ambiens, nec quicquam timidum aut molle animo Versans, expeditionem et ipso suscipit. nam etsi timoris

aliquid inerat, suorum tamen rei militaris peritia et virtus, id quRntum erat, facile avertebat ac procul depellebat. virorum alim Theophobus,

라틴어 텍스트