Corpus scriptorum historiae byzantinae Theophanes Continuatus, Ioannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus

121쪽

θραίας τουτον γενi ηθῆναι ποιησας ἐξαπεδιιησεν. ἐπεὶ δἐ νηιος 10 P 69 τοῖς IIέρσαις ἀπαράβατος τινα τῆς παρ' αυτων αρχῆς ἐγκρατῆ γενέσθαι, εἰ μη τῆς βασιλικῆς μετέχη σειρ ς, ἐξέλιπον δἐ ἐκ των

ρηγῶν ἐλαυνό/ανοι οι τῆς βασιλικῆς φυλῆς, ἀλλα καὶ λογος ἐφε-- ρετο πολυς περὶ αυτου παρα τῶν ἐν Περσίδι ιανοντων, ως ἶ τις is κατὰ το Βυζάντιον ωνos ασιιένος Θεοφοβος καὶ γαρ ην δοθεὶς

ἐπο του τηνικαυτα σπείραντος τουτον πατρος , εδοξε τοῖς ἀρίστοις τῶν Περσῶν κρυφα τινὰς ἐκπέμψαι του ζη Πιένου uς ἐρευναν. καὶ δὴ καταλαβοντες ηιατέραν μογις τουτον ποτε τῆ μητρὶ συνοντα καὶ κατὰ την 'Oξειαν ἐνδιαιτωμνον προσεφευρισκον. ἐπεὶ mB γουν ουκ εκ τινων μονον ἰνδαλματων αλλὰ καὶ αυτῶν τῆς φακῆς καὶ σώματος γνωρισμάτων ὁ ζητουμενος ἐδηλουτο τοτε καὶ ἐγνω- 1 o μὲν Μανουὴλ 7 16 διοιδοθείς margo Combel.

ulteri Manuel nomen erati porro Manuel sortiindine spectabilis ipsis

quoque hostibus universis notus erat. ex Armeniis namque ortus, Leone imperatore Orientalium copiis praefuerat, decessorisque eius Michaelis equisonum Princeps, quem protostratorem vocant, exstiterat. do Theophobo etiam dicendum, unde et quomodo ex Persarum stiree natus in Imperatoris notitiam venerit eius suo sibi sororem matrimonio iunxerit. quid.m regia Persarum satus prosapia aliquando Cpolim fungendae legationis causa venerat. is non ex luitimo coniugio, sed occulto concubitu suscepto Theophobo, urbe discessit. quoniam autem apud Persas inviolabili iure lex obtinet, cavens scilicet ne quis aliter regni compos efficiatur, quam si ex regia ortus stirpo sit, regiaeque familiae viri continuis bellis ac Agarenis huc illuc sedes mutare cogentibus ac pellentibus desecerant, cumque alioqui apud eos qui Ρersidis regionem colebant, multus de eo rumor percrebuisset, esse quendam Byzantii Tlieophobum nomino quem ipsum rumorem eius tunc pater sparserat), Visum eSt Persarum satrapis ac Proceribus occulto quosdam mittoro, qui rem diligenter inquirerent. hi itaque ad Romanum devecti orbem aegre tandem aliquando Theophobum cum matre versantem ad Oxiam inveniunt. quia

Voro quem Bic quaerebant, non obscuris solum indiciis sed et ipias animi

122쪽

DE THEOPHILO MICHAELIS F.

10 20. Ἐστι δἐ και ἄλλος λογος περι του Θεοφοβου καλὸν

νae doκων, τυλλα δε ηιοια σώζων τῶν γεγρα/ιμένων καὶ παρισα εστιν δε ῖς οἰκ απο πρεσβεώς τινος την νοθον σπορὰν δίζασθαι τουτον φησιν, tiλλὰ κατά τινα περιπέτειαν των ἐν πολέ/έοις συιε- 15 βαινοaτων καὶ τον τουτου πατέρα, εἴτε βασιλευοντα εἰτε καὶ βασιλέως ἐγγυς ἄντα κατὰ συγγένειαν, g νγρειν ἐκ Περσιδος καὶ προς τὴν βασιλευουσαν πενητα διαθλουντα βιον προσρυῆναι, κακεισε Dκαπηλίδι τινὶ γυναικων δουλευοντα ὀψέ ποτε τψ ταυτης ερωτι καὶ

20 ἐγενετο, αστρονομία δέ τινι καὶ μαντεία καὶ γάρ φασι ταυτας τὰς επιστή/ιας α ιάζειν ετι παρὰ Πέρσαις) 3ιαθειν περὶ του Θεοφο- βου, ζυτουσιν αυτοις εἰ εστι που τις ἐκ βασιλικῆς φυλῆς καταγό-

corporisque notis propriis innotescebat, isque illo ipse esse agnoscebatur ac nec ex vicinis quidem deerat citii feminam cum Persa rem habuisse testaretur, cum nihil occultum sit quod non tandem in vulgi notitiam veniat), se demum qui missi fuerant imperatori prodentes totam rei sabulam aperiunt, pacem foedera gelitemquo omnem subiectum iris polliciti, si modo Theophobum ipsis dedere non abnueret. gaVisus Promissis Theophilus, quodque rem niti veritate didicerat, morari Tueo-phobum in aula illicque disciplinis imbui ae erudiri iubet. m. Sed alia quoquo de Theopliobo sertiar narratio, praestatque eam quoque reserre. et videtur quidem haec a priori nonnihil differre, quod ad initia attinet; sequentibiis tamen similis est atque eadem exhibet. sic ergo se illa habet, non ullius Iogati notham sobolem Theophobum

esse, vel ea satum ratione quam prior serebat narratio , sed belli quodam vario casu rerumque vicissitudine cogente eius quoque parentem, si v rex erat sive stirpis regiae, ex Porside fugisse, inque regia urbe Pauporem tolerantem vitam civibuη adhaesisse; atque illie tabernarias mulieris mancipatum obsequiis, post longos tandem annos, illius amorol itimoque copulatum coniugio hunc suscepisse, inque eum modum in rivis esse desiisse; quadam vero astronomia ac vaticinio nam has artes

etiamnum aiunt apud Persas vigere) didicisse de Theophobo, dum quaerunt an ullus uspiam regia stirpe illia satus exsteti cumque adeo ex-

123쪽

112 THEOPHANIS CONTINUATI LIB. III.

εἰς την του ζητουμένου ερευναν. γν ὐπιον ουτως γενεσθαι τω

P π βασιλει, καταληφθέντος αυτου. ἐπείπερ ουν ἡ τουτου ε/HI ανεια καὶ κατα τον βίον παρουσία -ασιν ἐγνωσθη τοῖς κατα τὴν IIερ- δια τῶν υποστρεψάντων ἀποστολων, Mid ἡ πασιν ἐς άνη και sἐφετον του αποστασίν τινα ἐννοῆσαι ἀδεο τῶν τῆς Arαρ, τῆ δἐ τῶν 'μη ιαιων ανῆ προσχωρῆσαι, ως ἄν του κατα γένος αρχηγου ευ-

ὁ Θεοφιλος τι/εῆ τῆ πατρικίων ἐναριθμει, καὶ τῆ ἐαυτου αδελ νῆπρος γάμον ἐκδίδωσι, συναρμόζεσθαί τε ἔκαστον τῶν Περσῶν is

νομοθετει τοις 'Pωμαιοις καὶ κατ' ἐπιγαμίαν απτεσθαί τε καὶ συνείρεσθαι, πολλους τουτων τοις βασιλικοῖς ἐμπρέπειν ἀξιωμασι πεποιηκα δε αλλα καὶ κωδιξι στρατιωτικοις αυτους ἀναγραφεται, καὶ τάr ια ουτως καλουμενον Περσικον ἐγκατέστησε, καὶ τοις κατα πολε/ιον εζιουσι Ῥωμαίοις κατα τύδν Ἀγαρηνῶν ἐναριθγιει- ω

C 22. Guτοις γουν τεθαρρηκὼς ὁ Θεοφιλος, ἐπεὶ καὶ αλ- λως ίδει τουτους ανδραγαθιζομένους, εἰς πολυιον κατὰ Tcυνρεινῶν εισι καὶ του 7βραχὶμ καθ' ἡμων, ώς ειρηται, ἐκστρατευσαν-1 ἐπὶ τηνὶ τὴν ἐπὶ Ρstare didicissent, ad eum vestigandum Cpolim festine accurrisse; eoquo deprehenso, sic imperatori rem innotuisse. cum itaque per nuntios in PerSidem reversos cunctis per eam regionem innotuisset eum detectum Vitaeque superstitem raso, gratum omnibus visum est ac expetendum Agarenorum iligum quovis modo excutere, Romanoque adiuno i imperio, ut suae stirpis ducem liceret obtinere. 21 erat vero praeterea Ρorsarum dux Babec nominer is annos iam quinque ab ameramnuito dese-eerat, inque eum cum septem milibus calcaneum levarat. is tum desiderio erga Theophobum tum Agaroni metu, a quo defecerat, ad Romanorum ultro dicionem in urbem Sinopem concesserat, seque ipse ac totam gentem imperatori subiecerat. Idcirco Theophilus tum patricia dignitate Theophobum auget suaeque sorori matrimonio iungit; tum lata lege Persis omnibus libera cum Romanis coniugia iacit, et ut matrimoniorum cum eis foedora iungere liceat, multis eorum regiis honestatis dignitatibus, eorumque nominibus in militares codices relatis, sicquo ex illis constituta legione quam Persicam vocant, Romanis adversus Agarenos ad bellum procedentibus eam connumerari iussit.

22. His ergo viris laetus Theophilus, quod et alias bello strenuos sciret, adversus Agarenos proficiscitur, cum et stramus, uti dictum est,

124쪽

DE THEOPHILO MICHAELIS F.

ὁ ι ἐν Ιβρα ιι, ειτ' αλλως καταλαζονευομενος εἰτε δη καὶ φωροβασιλέεος περιστοιχιζομενος, μέρος λαβων του στρατου ἀνεχώρησεν, Ιωοπῶζαρ δἐ πρὸς τὸν κατὰ βασιλέως πολεμον μετα μυρι 15 δων Οκτω ἐξαπέστειλεν, οῖ καὶ καρτερως ἄγαν ανδρισαρ ένων ἀμφοτέρων ἐπὶ πολυ, τδεος ἐνδουναι τὰς σχολὰς ρατα του δοιαστί- Ρ 71κου καὶ πρὸς φυγχὶν τραπῆναι ἐξεβιάσαντο. ὁθεν ὁ βασιλ-ς ιατα τῆς βασιλικῆς φάλαγγος καὶ δυο χιλιάδων Περσων, προσοντος τουτοις καὶ του Θεοφόβου, ἐπί τινος βουνου σεσωστο, τὸν περὶ 20 ψυχῆς κίνδ-ον υ φορωμενος. καὶ ἄχρι μἐν ἐσπέρας πολυς ην ὁ περὶ αυτὸν πόλεμος, τῶν μἐν ἐλπιζόντων τοττον ἐπὶ χειρας λαβεῖν,

renorum princeps tum Theophilus in vicino essent, esseritio res in deliberationem vocata, Manuelis ea sententia fuit, indignum videri Roman rum imperatorem cum ameramnuna conserta acie pugnare; unum aliquem tum Parte exercitus in eum immittendum, idque interdiu factitandum esse. eontra Theophobus praesentem in acie imperatorem adesse suadebat ; noctu tamen congrediendum, impressione facta per Persicas Pe- deStres copias; ac tum postea cum necessa fuerit, equestres turmas Praesto lare, quae hostilem exercitum essent concluAurae. Verum non acquieVit imperator, multi, idcirco pugnam noctu conserendam Suaderis Theophobum dicentibus, ut sibi ipsi Romanorum vindicarot gloriam. aperto itaquo Marte decretum ut cum hoste congrederentur. Ceterum Draemus, incertum num arrogantia ductus an imperatoris metu conte ritus, Parte exercitus assumpta recessit, immisso Abuchazar cum octoginta milibus armatorum ad pugnam conserendam. diu utrinquo sortiter dimicatum; tandem scholao eum domestico adversae aciei impetu coactae cedere ac fugam inire. hincque adeo imperator eum cohorte Prae toria et duobus Persarum milibus, una etiam adiuncto Theophobο,. ineollem quendam saluti metuens evasit. acriter ad vesperam usque circa

illum pugnatum, aliis capturos se imperatorem confidentibus, aliis ulciscen Theophanea contin. 8

125쪽

διο νυκτος αρτι κροτοις χειρων τε και αἱ λαγμοῖς

sbns nec eum prodere sustinentibus. nocto itaque superVeniente, qui cum imperatore erant, simulata gaudii specie perstrepere manibus, conclamare, cinnyris, Chordis, aliasque buccinarum sonitu aerem strepitu implere; quo nimirum ingentes sibi auctas spes noviquo subsidii opinionem conterrendis hostium animis ingererenti quod et ita contigit. hoc enim ipsum illi suspicantes, ac ne in ipsos hostes irrumperent ab eisque circiti darentur, ad sex milia passuum recessere. imperator cum suis ali luantum periculo sublevatus fuga salutem expedivit, et ad exercitum qui prodiderat ac ture iter terga dederat incolumis evadit. ac qnidem

proditorem exercitum Imperator acrius obiurgat, summam vero Theο-phobo suisque gratiam habet, praemiisque ac honoribus magnifice ncce pii. hinc Persae serventi in Theophobum amore incensi, incredibiliquo caudio animati, uno illo duce Agarenorum sibi hellum concredi postulant, invictaque animi, vi cenam sibi compressis hostibus pollicentur victoriam. quamobrem etiam imperator Theophobum Persarum ducem fore decrevit. 23. Insequenti anno Theophilus rurans copias adversus Ismaelitas educit, Re cum eis ex superiori victoria elatis ac serocientibus ad Char-sianum congressus, multis eorum subiugatis, captivos ad viginta supra

quinque milia abducit; illustrique potitus praeda ad urbem Augus rediti inter captivos Agarenos nonnemo fuit manuum agilitate sesebria.

126쪽

ροις τερψιν παρέχοντος τῆ ορασει, Θεοδωρος ὁ Κρατερὸς Ουτω λεγο/υνος, ο καὶ μετα βραχὶ αρχηγὸς τῆς των Mysi ιν ιι r s. αρτυ-

ρινίσω τε τουτον καὶ του Ἀπου καταβαλω. '' τὴν παρρησίαν γουν

hunc scholarum praeses bellica virtute eximium, eIus scripto consignatis laudibus, perhibebat; asserebatque equitandi arto praeclaro industriumne corporis robore strenuum, eiusmodi denique qui in equis duylici solerter hasta hostem aggrederetur. quod igitur in circo domestici triumphus agebatur, inter captivos primo is loco incedebat, corporis ipsa proceritato an iniique superbia ac celsitate de ipso Sparsum rumorem confirmans. videns itaque imperator, eiusque celebri fama motus, confice oequo duplicique arrepta hasta artis suae ac solertiae specimen Spectante

Coram tota civitate exhibere iubet. id cum fieret et rei spectaculum imperitiores assiceret, Theodorus cognomento Craterus is qui non multo post sanctorum quadraginta duorum martyrum cohortis dux exstitit ad Imperatorem accedens Agarenum gubsannare, nihilquo eum quod sortis animi sit quod vo stuporem iniicere debeat ea molitione praestare etiam utque etiam asserere. ad quem indignabundus imperator 'num Vero, et minate tu et evirate, eiusmodi aliquid, qua polles fortitudine, possis praestare V contra Craterus 'duabus quidem hastis, o imperator, nec didici nec uti valeor nam nec nugarum eiusmodi usus aliquis in bello existite una Vero arrepta, dei fretus auxilio, equo deiectum iri hominem ne excussum prorsus confido.' tunc imperator dicendi illam libertatem non serens, per caput suum iurare Cratero, se ei 3 itam erepturum, nisi

127쪽

116 THEOPHANIS CONTINUATI LIB. I

τω ποιειν διὰ τὴν ἐνωπαρχουσαν αυτ p σοφίαν καὶ γαρ ἐμηχανε 15

τῶν αποκιγυφων αγαν ζ ητητικος ο Θεοφιλος), εἰ τε τινας ἐπανα-σΓασεις φυλαττομενος παρ' Gυτου παθειν δια τυν κατὰ των ἁγιων καὶ πεπτῶν εἰκονων πολυ ori ου μικρως γαρ ἐδοκει τιμαν τονανδρα καὶ σέβεσθυε τὸ τῆς πολιτείας ἐkκριτον καὶ φιλοθεον' διά τοι τουτο αγειν ἐαυτου αλλ' Oυ κατοπιν απολιμπανειν ἐφαι-εινετο τουτω σεμνον. καὶ δῆτα προσπεσόντων αλληλοις των στρατευματων, καὶ τῶν 'DΜηλιτῶν καθυπερτερουντων, συνέβη τον

ro ipsa quod verbis iactaverat Impleret. mox ergo Theodorus Con- censo eouo arreptaqtie hasta manum conserens, dicto citius nec longo ambitu, Agarenum equo datum praecipitem altum sapere non SiVit. Puduit imperatorem, dum non a viro quodam magnifico strenuo, sed ab evirato prostratum Saracenum vidit. interim tamen, callido vaseoque Consilio, Virique virtutem reveritus, amice verbis accipit, donatquct Ve-atibus honoris causa, civium animos ossendere veritus, si quid homine aliter uteretur. 24. Iam Vero rursum vero appetento ac bellatores viros inter se committente, Theophilus ingentibus contractis copiis contra Saracenos Proficiscitur, educto e carcere sibique adiuncto sancto Methodio. neque vero tunc primum fecit, sed et semper factitabat, pones se virum habens, sive ut eius sapientia vi obsenra vulgo suo ignota dissolveret eaque ipsi eriret erat enim Theophilus abstrusarum rerum operosus investigator , sive id cavens, ne quas is turbas se absente ob sacrarum imaginum amolitionem in urbe excitaret. praecipui enim civium, inque eis Viri religiosi, Methodium pluris faciebant euntii te impense colebant. . id virco una secum adducere, non post se relinquere, ex osscii ratione Theophilo videbatur. itaque commissa utrinque acie ac Ismaelitia fiu-

128쪽

DE THEOPHILO MICHAEUS F.

βασίλ& m0ς περικυκλωθέντα υπὸ των ἐχθρεῖν κινδυνευεω περὶ

αυτὸν αναθαρρυνας καὶ 'δ ανδρες '' εἰπων, 'τας ιαλισσας αἰδει-5σθε, α ιτου βασιλέως κατοπιν et o φιλτρω βαλλομεναι πδεανται, '' εἰσήει ωσπερ τις λέων περὶ των τεκν υν βαλλο ιενος, τὸν βασιλέα ζητῶν. ώς δ' ειρεν ἀποκαιιόντα καὶ την σωτηρίαν μἐν Υπὸ δει--λίας ἀπογνοντα, προφασιζόρανον δἐ ώς μ' βουλεσθαι τὸν λαὸν

τρίτον δἐ ἐκ στερροτέρας φυχῆς την συνέχουσαν φάλαγγα τὸν βα-

perioribus, contigit circumventum imperatorem in Hiso perieulum adduci. quando etiam exercitus ductor Manuel, grave prorsua omniquis maius dedecore reputans, si Romanorum imperator ab hostibus caperetur, suorum animos concionis verbis recolligens, Eicque eos allocutus,' ela viri, apes reveremini, quae suum regem, eius vi amoris percitae, pone Volant leonis instar catulorum causa dimicantis medios cuneos Imperatorem quaesiturus irrumpit, animoquo fatiscentem inventum, et eTignavia Salutem desperantem, ac causantem nolle se relicto exercitu eam fuga expedire, hortatus est ut se illi praeeunti ac multorum strago iter aperienti comitem daret. postquam vero erumpentem timens pavensque imperator e Vestigio secutus non est, iterum cum multis aciem Perrumpit, ut a periculo virum eruat. ac no tum quidem voti compos essectus, tertio demum firmiori proposito cuneum imperatori undiquB assusum ipsumque eoartantem dirimens, ad eum usque vervadit, adeo ut et equum, cui insidebat, loris alligaro ipsumqno rursus liberaro contigerit. animo auctus erat, quo metu Romanorum imperatorem ductnm iri captivum atque hostibus calcata cervico suppedaneum fore pertimescebat. idcirco velocius simul maioriqua solertia repetitis vicibus reversus, mortem quo

que minatus, nisi illo soqueretur, aegre tandem periculo exemit, Pausis iquibusdam a tergo insequentem hostem reprimentibus, suisque incolu-

129쪽

118 THEOPHANIS CONTINUATI LIB. m.

D καθοσι υσιν καὶ επιβουλην παραλόγως ἐκ λοιδοριας εγκληθεις, καὶ

mem reddidit. Idcirco pari in eum benevolentia Theophilus apsum honoribus accipiebat, benefactoremque ac servatorem suum vocitam congruis muneribus colebat.

25. Ceterum maior in eum vis invidiae fuit; ac qui tot milibus armatorum unus obstiterat exque mediis hostibus imperatorem liberaverat, Paucorum aulas familiarium suaeque gentis hominum malis artibus supe- Tatur. maiestatis ergo ac insidiarum per summam improbitatem ex ea-lumnia reus agitur; summamque vim invidiae advertens, ac a fidelissimo quodam, qui olim quidem servus illius fuerat, tunc vero principis gratiam meritus Theopnilo a poculis erat eique ministrabat, certior factus fore ut ab eo oculis orbaretur, desectionem molitur sequo ad Agarenos transfert, a quibus vir longo spectabilis habitus magnisque honoribus donatus est. itaque vicinos Agarenis hostes Cormatas dicunt) graviter infestabat, nec leves strages illorum victor dabat, ut qui bellicae rei peritia ac solertia supra communem vulgique usum praestaret. quodque nec satis dici sermone possit aut ration pensari, tanta haec facinora Per Romanos captivos, ae qui vincti in carceribus essent, ei militantes exsequebatur, data Agarenis fido minimo ab eis fugituros. quando etiam Chorasan cepisse ferunt ac ameramnunao subiecisse. isthaec Vir iniit conficiebat non insigni tantum fortitudine sua, sed et quod no Rin quan dam nec usitatam rationem inire. videretur: ordinum enim et aciei alia ultuque compositio tesseraequo ac vocum inopinata mutatio in animi an

130쪽

DE THEOPHILO MICHAELIS F.

20 ιιένων τό τε του βασιλέι0ς ἐγκολπιον καὶ τὸ χρυσοβουλλιον ἐύιδου, D

gustias ac pavorem hostes conliciebat. nee solum adversus hostΡ strenue egit, verum etiam a feris bestiis regioni vastitatem asserentibus eos Iiberavit, multorumque eis bonorum auctor, principi pariter eiusquo pro-Ceribus summe carus fuit. 26. Verum cum eius percrebescento fama Theophilum rei paeniteret, nec levis dolor inde eum incessisset, nullum non funem movendum Statuit, ut virum ad se revocaret ad seque redire compelleret. unde alia quidem Per Iannem monachum, quo tempore missus est ad Commutandos captivos, pacis eum foedera iniisse ac Manuelem ad se reVoc Suferunt, quando etiam literas et securitatis fidem iureiurando firmatam Per eum pluresque illo priores misit. alii eiusdem quidem Iannis operarem Peractam malunt, non tamen sic aperto colloquio, sed occulto ac Vulgo obscuro, ita nimirum ut Iannes iubente Thoophilo prosectus sit, habituque mutato ac pannis indutus Iberis atque monachia Hierosolymam voti causa proficiscentibus, unum illorum simulans, sese adiunxerit, eoquo habitu Manuelis domum Budao subierit. illic mendici ea specie ad eum aditum nactus imperatorem paenitere docuit, verbisque fidem fecit illius prolata collari eruce ac literis, quibus is securum redderetonii luinque offensarum oblivionem sancte promitteret. acceptis in manus Manuel literis, incenso ardoribus animo, serio cogitat in patriam domumque reverti. quia igitur temporis ipsa longinquitate rebusque ad-