M. Tullii Ciceronis Cato maior de senectute

31쪽

8. Laelius. Est, ut dicis, Cato; sed fortasse dixerit quispiam, tibi propter opes et copias et dignitatem tuam tolerabiliorem s nectutem videri id autem non posse multis contingere. Cato. Est istud quidem, Laeli, aliquid sed nequaquam iu isto sunt omnia; tali emistocles sertur Seriphio cuidam in iurgio respondisse, cum ille dixisset, non eum sua sed patriae gloria splendorem assecutum 'Nec hercule' inquit 'si ego Seriphius essem, nec tu, si Atheniensis, clarus unquam fuisses'. uod eodem modo de senectute dici potest. Nec enim in summa inopia 10 levis esse senectus potest, ne sapienti quidem, nec insipienti etiam in summa copia non gravis. s. ptissima omnino sunt, Scipio et Laeli, arma senectutis artes exercitationesque Virtutum, quae in omni aetate culiae, cum diu multumque vixeris, mirificos ecferunt fructus, non solum quia numquam deserunt, ne

1 extrem quidem empore aetatis quamquam id quidem maximum est , verum etiam quia conscientia bene actae vitae muriorumque bene factorum recordatio iucundissima est.

H. Ego Quintum Maximum, eum, qui Tarentum recepit, W

relarum in moribus est cu*a, non in aetate. in Hau pigrund sat z,

2. Opes, die Mittet, sicli im Siaal egeliendis maehen, de politischeginnula, eoniae Wolit habentieit'.

5. Seriphio, aus Seriphus, inerde cycladischen Insein. Die Anek- dote is aus latos Sta atra 329 E.

- γο ηναῖος. s. nee enim in summa inopia non gravis Nach Platos Staat

derelandes eo Hannibal im

32쪽

senem adulescens ita dilexi, ut aequalem. Erat enim in illo

viro comitate condita gravius, nec senectus mores mutaverat. Quamquam elim colere coepi non admollia in grandem natu, sed lamen iam aetate provectum. Anno enim post consul primum fuerat, itan ego natus Sum; cumque eo quartum consule adulescentulus milis ad Capuam prosectus sum, quint0que anno post ad Τarentum. Uuaestor deinde quadriennio post factus sum, quem magistratum gessi consulibus Τuditano lli ego cum quidem ille admodum senex suasor legis Cinciae de donis et muneribus suit. Iic ei bella gerebat ut adulescens, cum plane grandis esset, Het Annibalem iuveniliter exsultantem patientia sua molliebat de quo praeclare lamiliaris noster Ennius: Unus homo nobis cunctando restituit rem; Noenum rumores ponebat anι salutem,

senectus mores muta erat Ver-

4. anno enim Ost consul Primum fuerat Dacersie Konsulat des

Fabius Maximus salu in das a. 233.

5. cumque eo quartum consule

8. consulibus P. Semeroniri Tuditan et M. Corn. cetae

204.

cum quidem tuidem heb das Wori, de Begriss dem es nact-

aus d ei urobe meminias potestis.

seheide vola suasu, elchomor die uandiungist die Person her-vorhebi ober suadere f. c. b. 14. legis Cineiae. De Inhali dieses Geseletes uret angegebenae Tarii. Annal. xl, c. i5 eonsurgunt patres legemque Cineiam flagitant, qua

cavetur antiquitus, ne quis ob causam orandam fur die Fuhrunceines Proetesses pecuniam donum a eipiat. aiv. XXXIV, 4ss. 12. Ennius. Die Stelle is ausdem achis Buehe de Annalen. 13. rem - rem publicam.

33쪽

Ergo priusque mussim viri nunc foris uret. H. Tarentum vero qua vigilantia, quo consilio recepit cum quidem me audiente Salinatori, qui amisso oppido meria in arce,

glorianti atque ita dicenti 'Mea opera, Q. Fabi, Tarentumis 5 episti': Certe' inquit ridens, nam nisi tu amisisses, numquam recepissem'. Nec vero in armis praesianitor, quam in toga; qui consul iterum, Sp. Carvilio collega quiescente C. Flaminio tribuno plebis, quoad potuit, restitit agrum Picentem et Gallicum viritim contra senatus auctoritatem dividenti, augurque cum 10 esset, dicere ausus est, optimis auspiciis ea geri quae pro

rei publicae salute gererentur, quae contrarempublicam errentur, contra auspicia ferri. 12. Multa in eo viro praeclaraque novi; sed nihil admirabilius, quam quomodo ille mortem filii tulit, clari viri et consularis. Est in mani

i bus laudatio quam cum legimus, quem philosophum non con-

gege Hanniba fies. - Polybius Hist. II, 21, 7 et2 die Rogationi das ali 232. E is Wali

calo Maior let Aun.

scheinlich. das de Widereiand bis et dem Jahre edauer hat, das Cicero hier angiebi. 8 agrum Picentem, in Land- selias in Miuehialten, Meneten an Umbrien das Sabinerland das Ge-bie de Marserin das adriati scheMeer. Aus dimem ager und dem ager saltieus ware die senonen vo de Romem veri ieben o

denas. eontra senatu auctoritatem,

'gesen das Gutachien de Senais'. De inveni. u.c. 17,ε57 sagi si das, es

contra votim tatem omnium Optimatum eschehen sei. De optimate nerschien dies leae agraria, Wie alte

diuidenti verteilen olite. 10. utimis auspiciis ea geri quas, orerentur ahnliis dem Homerisclien ε Οἰωνὸς oMyos αμυνεσθαι περὶ πάτονὶς Il. XII, 243.1 l. quas ferrentur ferra aueholine rorationem de legem 'be-anirage .l4. est in manibus, in ungeren

34쪽

- Minny e. 4, 12 e. 13. temnimus Nec vero ille in luce modo atque in oculis civium magnus, sed inius domique praestantior. Qui sermo quae pra cepia quanta notitia antiquitatis, scientia iuris augurii Multae etiam, ut in homine Romano, litterae omnia memoria tenebat, non domestica solum, sed etiam externa bellia cuius sermone

ita cupide fruebar tum quasi iam divinarem id, quod evenit, illo

exstincto fore, unde discerem, neminem. n. Quorsus igitur haec tam multa de Maximo Quia μο- secto videtis, nefas esse dictu, miseram fuisse talem senectutem. Nec inmei omnes possunt esse Scipiones aut Maximi ut urbium Dexpugnationes ut pedestres navalesve pugnas, ut bella a se gesta, ut triumphos recordentur. Est etiam quiete et pure atque eleganter actae aetatis placida ac lenis senectus, qualem accepimus Platonis, qui uno et octogesimo anno scribens

nissen).3. scientia iuris augurii. Ius

augurium iso et Cato selbs in

ode augurum das de Augur Zu-siehende Beelit, in t ei selliasten

sponsa augurum).4. ut in homine Romano ut

12. est etiam quieta actas aetatis, egensat 2 dem ossent-

krates u. A. s koinmt nur aus denCharaliter mores an das Alter an

14. qualem aerem a Platoria,

35쪽

est mortuus qualem Doeratis, qui eum librum, qui Panathenaicus inscribitur, quarto et nonagesimo anno scripsisse se dicit, vixitque quinquennium postea cuius mapster Leontinus Gorgias

centum et septem complevit annos, neque umquam in suo studio atque opere cessavit. iii, cum ex e quaereretur, cur iam diu vellet esse in vita piihil habeo', inquit, quod accusem seneci inin 14. Praeclarum responsum et octo homine dignum. Sua enim vitia insipientes et suam culpam in senectutem conseriint; quod non laciebat is, cuius modo mentionem feci, Ennius: id te ut fortis equus spatio qui saepe supremorici Olympia, nunc senio confectus quiescit: equi sortis et victoris senectuti comparat suam. Quem quidem probe meminisse potestis ranno enim undevicesimo post eius

mortem hi consules, T. Flamininus et M'. Acilius, lacti sunt; ille

namite se Metiuem Ariori mala, de Philosopli, ebore et Athen429 et 348.

einem agi mahle. 1. Isocratis. I sol rates geboren Eu

I. docto homine. S. 2 e. 20, 7 indocti. sua enim vitia- eonferunt Wasdie enseben selbs verschulden,

10. sic ut fortis equu3. . . Verseaus dem . Buche de Annalen, duret welche Cicero bewelse Will, das Ennius ei ne so verkehrie An si ch nielit gehab habe. Ergidie Iolgenden orte Equi fortis et viet γris senectuti comparat suam machen es klar, in Wieserndies aus de Versen erv gehen

in de olympischen pielen Steger

sein'. conssetus s. Eu plenus c. l. i. 12. in m quidem robe meminios potestis. Meminisse aliquem,

Meli aut mandentesinoen, Gessentitigenosse manae esen ist. gl. nostra memoria, ungere Mit iber quidem s. c. 4 Di0. 14. M onstitas, die je tetigenΚonsul 150. Cieero fetet in dieses Iah das vortiegende Gespraehiberdas Greisenalter. T. quinetitia Flamininus, u

Macedoni . 3.

36쪽

T MAMB. I,4 14 α 6, 3 i5. autem Caepione et Philippo iterum consulibus mortuus est, cum ego, quinque ei sexaginta annos natus, legem Voconiam magna voce et bonis lateribus suasissem. Annos septuaginta natus lat enim vixit Ennius cita serebat duo quae maxima putantur Onera paupertatem et senectutem, ut eis paene delectari videre stur. 15. Etenim, cum complector animo, quattuor reperis causas cur senectus misera videatur, unam quod avocet a rebus gerendis,

alteram, quod corpus faciat infirmius, tertiam, quod privet omnibus sere voluptatibus, laquariam, quod haud procul absit a morte. Earum, si placet, causarum quanta quam te sit iusta unaqu-que videamus.

rebus gerendis senectus abstrahit. Quibus an eis, quae iuventute geruntur et viribus Nullaene igitur res sunt i5

1. Cn. Servilio Gemon et t. Mareio Philippo iterum c. 169. Da iterum eZiph sicli nur ausdas Konsulat des hilippus Ennius star tyraetore C. Sulpici Galal trudos polumis faeiente Brui. e. 203nach de Aulitariin seine Trag6-

schaiet sei), ne quis mulieremiss- redem institueret 2 qui centum milia aeris ensus esset, ne quis

mulierem instit teret. Suasit legem M. Cato, aestat rati eius.

37쪽

seniles quae vel infirmis corporibus animo tamen administrentur Τ Nihil ergo agebat . Maximus nihil L. Paullus pater tuus, socer optimi viri, filii mei ceteri senes, Fabricii, Curii Coruncanii cum rem publicam consilio et auctoritate defendebant, nihil agebant 16. Ad Appii Claudii senectutem accedebat etiam, ut caecus esset tamen is, cum sententia senatus inclinaret ad pacem cum Pyrrho foedusque faciendum, non dubitavit dicere illa, quae versibus persecutus est Ennius:

das is de hau pisae hi telis ie

ribus.

2. V. Maximu3, . . , ra0. L. Himilio, L. Aemilius Paullus mittam Beinamen Macedonicus 168Steger in de Sch lachi ei Pydna gege Perseus On Macedonien l64 Censor, t 160. pater tinis L. Paullus war Seruptos naturlicher Vater sein Adoptivvater P. Cornelius Scipio, der Soli de Africanus maior. 3. optimi viri, Alii mei calasaltester Solin, M. Porcius Cato, starbal Praetor designatus 152 also et ei Iahre vor de Leit, in elchede Dialo salit. Vgi. c. 23 I 84. Fabricii, Curia, Corunonii, Wie oben c. b,4 13 Scipiones C. Fabri- eius Luscinus berulim dureli seine strenge Rechillelikei und Enhe-sieetiliebkei im Kriege gege Pyrrhus - Manius curius Dentatus, ei homo novus, reimal onsul, 290 275, 274 , triumphi erte uber die Samniter Sabine uni Pyrrhusis. e. 16. Sib. 563, censor noc im

coruncanius, aucti in homo novus, Konsul 280 Zeligenosse des Fabricius und Curius avsgegeiclinet alsFeldhere ege die seruiser, dererste Pontifex Maximus au pleb

j ischem Geschlech te. 4. cum 'gu de Leit O ... b. n. Claud. Caecus, et eimal Konsul: ahren seines Amtes ais Censor 312 erba ut e die via Appia Von lim Cic. Τusc. V e. 38, git 2 Appium quidem veterem Utrum, qui eaecus multos annos fuit, et eae magistratibus et eae r ι uestis intellegimus in illo suo eas nee privat nee publie muneri defuisse. gl. e. 1l, o M.

accedebat ut gur Angabe derblosse Thaisache, fine ala ipse zuglei chisine Grund quod enthali. 6. ad pacem cum Pyrrho ο dusque faetendum Pyrrhus monisvon pirus, alte et dem Zwecke280 den Cineas nachio geschichi. 8. versibus persecutus est, in Versen a sithren Das allomelae persequi, oline n ahere Bestimmuns, aus welche eis dies Darstellungund Aussithrun Statilindet, . 16, qab Possum presequi musta οοι clamenta rerum rustiearum. Die solgende Verse in aus demseesisten Butae de Annalen. Digitiae by Orale

38쪽

cAT MAMR. e. 6. 16-18. ouo votis mentes, rectae pineis in solabant Iiunae demerites sese flexere riuipeeterraque gravissiliis notum enim vobis carmen est; et tamen

ipsius Appii exuat oratio Atque haec in eo septimo decimo

anno post alterum consulatum, cum inter duos consulatus anni de scem interfuissent censorque ante superiorem consulatum isses; ex quo intellegitur, Pyrrhi bello grandem sane suisse eum, sicut a patribus accepimus. 17. Nihil igitur adserunt qui in re gerenda versari senectutem negant, similesque sunt, ut si qui gubernatorem in navigando nihil agere dicant, cum alii malos scandant, Dasi per laros cursent, alii sentinam exhauriant, ille clavum tenens quieius sedeat in puppi. Non facit ea, quae iuvenes a vero multa maiora et meliora sacit. Non viribus aut velocitatibus aut

celeritate corporum res magnae geruntur sed consilio auctoritate sententia quibus non modo non orbari, sed etiam augeri ibsenectus solet. 18. Nisi sorte ego vobis, qui et miles et tribunus i. quo in verbinde mil

viae

. oratio, Welelie Appius egende Frieden mi Pyrrhus gehalien

tiat te. b. Os alterum eonsulatum, as

ersis at 30 T, das 2 ei te at 297. 6. emisseque, im a 312. eae quo intellegitur, Pyrrhi bello

grandem sane fuisse eum, sicut a patribus aecepimus. DasmaupN

ita. Vsi. e. 4 SQ 0. Cic. in Pison. e. as, laeti grandis iam puer. I. Pyrrhi bello 281-275.8 nihil igitur adterunt, d. h. thrGrun is so ut te gar heineri

aliquid. s. ut si Ebens tamquam si Cie.

de divinatione Il, e. 64, ε 3l rimiles enim rim dii, si ea nobis obieriini,

quorum nequeueientiam neque emplanatorem habeamus, tamquam si Poeni aut Hispani in senatu nostr loquerentur sine interprete.

13 velocitatibus. De Plura des Abstractum drsita die inretnen Ausserungen, Ilandiungen, Arten derBehendigkei aus. gl tarditates de offic. I, c. 36, kl 3I. 16. nisi fortes videor, ironisch

et tribunus et exesus NachΝepos Cato c. t war er heretis m

de Tiberius Sempronius in Thraesen und am latros 194, in WHebem

39쪽

ei legatus et consul versatus sum in vari genere bellor mi, O sare nunc videor, cum bella non gero. At senatui, quae sint gerenda praescribo, et quomodo Karthagini male iam diu cogitanti bellum multo ante denuntio de qua vereri non ante de

sinam, quam illam excissam esse cognovero. 19. Quam palmam utinam di immortales Scipio tibi reservent, ut avi reliquias persequare cuius a morte quintus hic et tricesimus annus est; sed memoriam illius viri omnes excipient anni consequentes. Anno

ante me censorem mortuus est, decem annis post meum consula latum, cum consul iterum nae consule creatus esset. Num igitur si ad centesimum anniana vixisset, senectutis eum suae paeniteret Nec enim excursione nec saltu nec minus hastis aut comminus gladiis uteretur, sed consilio, ratione sententia. Quae nisi essent in senibus, non summum consilium maiores nostri appellassent 1 senatum. 20. Apud Lacedaemonios quidem ii, qui amplissimum magiStratum gerunt, ut sunt, sic etiam nominantur senes. Quod si legere aut audire voletis externa, maximas res publicas ab adulescentibus labefactatas, a senibus sustentatas et restitutas reperietis.

denuntio s. Plutarc Cato e. 27: εἶναι. Ego vero censeo, Carthaginem ess delendam, sol e stetshinguaesus haben, Menn e uber

6. M avi reliquias peraequars,

dati duaeendissi, as dein Gross- valeris thun sibri gelamen hae. P. Γλη nelius Scipio Africanus maior hatte ruersi die Kras de Karthaginiense gebrochen, indem e si in

threm igenen tande bekriegle unddin enlacteidendis Sies bes Zamaeis octi. Scipio de jungere solite si ganet verniinten. und dasa

schah. Avus is er insolarn sein

16. si etiam nominantur lenes,

γεροντες. Die Gerusia, de Rat derAiten, esian au 28 aus Leben

40쪽

U T MAI- α ορο --7,σ22. Sic enim percontantur illi in Naevii poetae Ludo respondentur et alia et hoc in primis:

Proveniebant ordiores novi, stuli adulestam . Τemeritas est videlicet florentis aetatis, prudentia senescentis. VII 21. At memoria minuitur. Credo, nisi eam exerceas, ut etiam si sis natura tardior. Themistocles omnium civium perceperat nomina. Num igitur censetis eum, cum elale processisset, qui Aristides esset Lysimachum salutare solitum Τ quidem non modo eos novi, qui sunt sed eorum patres etiam et vos; nec sepulcra legens Vereor, quod aiunt, ne memoriam perdam Id his enim ipsis legendis in memoriam redeo mortuorum. Nec vero quemquam senem audivi oblitum quo loco thesaurum obruisset. Omnia, quae curant meminerunt, vadimonia constituta,

qui sibi cui ipsi debeant. 22. Quid iurisconsulti quid pontifices, quid augures, quid philosophi senes quam multa meminerunt Ib

vers. tetrameter iambicus a catalectus. Cedo imperativisci, - die;

teir iamb. acat Oder octonarius. b. at memoria ninuitur Ge-

la dies aber de Fan, o is aueh

I. sum, qui Aristides esset, Lysimaehum salutare sol. Salutare mit oppellem Accusati be-mand ais jemanden grussenla dereine Meuisti is in qui Aristides esset enthallen Lysis em derVater de Aristides. 10. sepulcra legens. that dies

quod iurit, Wie ut aiunt, B geichnun einer spricli ortlichen densart. 11. in memoriam redeo mortuo rum, d. i. 'icii mache teli sedermi denooten bekanni'. 13. vadimonia. Vadimonium

niis .inhieli, gallusi indefensio