M. Tullii Ciceronis Cato maior de senectute

51쪽

hos significat credulos obliviosos, dissolutos quae vitia sunt non

senectutis, sed inertis, ignavae somniculosae sera ectutis . Ut petii-lantia iit libido ita agis est ad illescenti lim quan Se Dum DB in me omnium adulescentium, sed non pro horum, sic ista senilis stulti ita, quae deliratio appellari solet, senum levium est, non omnium. 37. Quattuor robustos filios, quinque filias, tantam domum, tantas clientelas Appius regebat et caecus et senex intentum enim animum, tamquam arcum habebat nec languescens succumbebat senectuti. enebat non modo auctoritatem sed etiam imperiunal in suos metuebant servi, verebantur liberi carum omnes habebant vigebat in illa domo patrii moris disciplina. 38. Ita enini senectus honesta est, si se ipsa defendit, si ius suum retinet si nemini emancipata est si usque ad ultimum spiritum dominatur in suos. Ut enim adulescentem, in quo est senile aliquid, sic seu nem, in quo est aliquid adulescentis, probo quod qui sequitur, corpore senex esse poterit, animo numquam erit. Septimus mihi

sisti e die senes credulo oblivio-- . . . Signifleare, iste die Verba su et as alten, Eu et as er-

Falles deuiei es Me liter: Iemandrinem 2 et gen eben'. gl. cie. defin I, e. I, 24 Alio adhibito, quem in adoptionem D. Silano emaneψ

salire des calo origessitiri isti Dassiebente is das letate Buch. Den

Inhal de einetetne Buche glebicornes Nep. Cato c. 3 an Primus -- res gestas regum populi Romami, secundus et tertius, tin quaeque civitas orta ait Italica ob quam rem omnea Origines videtur Myella/se. In quarto aurem bellum Poenisu ex primum, in quinto secundum. Atque haec omnia eviatulatim sunt dicta. Reliqua bella Pari modo persecutus est usque ad 4. Digitiae by Orale

52쪽

CAT MAI . . it. 38. liber Originum est in manibus omnia antiquitatis monumenta

colligo causarum illustrium, quascunque defendi, nunc cum maxime conssicio orationes ius augurium, pontificium, civile tracto; multum etiam Graecis litteris utor, Pylli agoreorumque n ore Exercendae memoriae gratia, quid quoque die dixerim, audierim, egerim, commemor Vesperi. Hae sunt exercitationes ingenii, haec curricula mentis in his desudans atque elaborans corporis vires non magno opere desidero. Adsum amicis Venio in senatum frequens, ultroque adsero res multum et diu cogitatas, easque tueor animi, non corporis viribus. Quae si exsequi nequirem, iutamen me lectulus meus oblectaret ea ipsa cogitantem, quae iam

agerems sed ut possim facit acta vita . Semper enim in his studiis laboribusque viventi non intellegitur, quando obrepat senectus; ita sensim sine sensu aetas senescit, nec subito rangitur, sed diuturnitate exstinguitur.

praeturam Servii Galbae qui diripuit Lusitanos . . . . In quo multa industria et diligenua e-- paret, nulla doctrina. s War asersi romiscite eschichisiser in Bom. U. Fabius Pictoris L. Cincius Alimentus, enige Jahretelint vor

Ennius s. c. 1 l. 1. est in manuvi, icti arbelle dar-

neo, denen die oberaussielii liber die viretilicte Vectassungubertingen

4. Graecis litteris utor, ichae-sebastige michisit griecti Litteratur'. 5. quid quoque dis diserim commemoro vesperi. Soaeissi es in dei dem Stister de Sehul unter-sesebobene χροσα επη V. 40-42:m7δ' υπνον μαλακοῖσιν ἐστ' οὐμ ρο προσδεξασθαι, πρὶν τῶν risi ινων ηργων eis

noch bald et ver irklichen ossi quae iam agerem : erili uter durche br. 24 nemo enim tam est aeneae, qui se annum non γυ- te vivere posse. I lange manlebi, deglo langer ossi man noeh

53쪽

3s Sequitur tertia vituperatio senectutis quod eam carere dicunt voluptatibus. O praeclarum munus aetatis si quidem id aufert a nobis quod est in adulescentia vitiossimum Accipite enim, optimi adulescentes veterem Oratio nem Archytae Taientini, magni in primis et praeclari viri quae mihi tradita est, una essem adulescensaarenti cum Q. Maximo.

Nullam capitaliorem pestem quam voluptatem corporis hominibus dicebat a natura datam, cuius voluptatis aridae libidines temere et ecfrenate ad potiendum incitarentur. Ila Hinc patriae prodii tiones, hinc rerum publicarum eversiones, hinc cum hostibus

clandestina colloquia nasci; nullani denique scelus, nullum malunt facinus esse, ad quod suscipiendum non libido voluptatis impelleret stupra vero et adulteria et omne tale sagitium nullis e etiari aliis illecebris nisi voluptatis cumque homini sine naturau in quis deus nihil mente praestabilius dedissei, huic divino mi neri ac dono nihil iam esse inimicum quam voluptatem. o. Nec enim libidine dominante temperantiae lacum esse, neque omnino in voluptatis regno virtutem posse consistere. Quod quo magis intellegi posset, ungere animo iubebat iania inclinium aliquem

ae voluptate corporis, quani percipi posset maxima nemini cens bat fore dubium, qui iamdiu, dum ita gauderet, nihil agitare mente, nihil ratione, nihil cogitatione consequi posset. Quocirca nihil esse tam detestabile tamque pestiferum quam voluptatem, si quidem ea, cum maior esset atque longior, Omne animi

σ39. Dri iter naupit ei l. Das Ureis en alter hiet et ei ne

belaeit, desto esserib Arehytae Tarentini ArchΥ-tas vo Tarent in Unterita lien, in

Zeligenosse de Plato, Philosophaus de Sehule des Pythagoras sum

400 v. chra. gl. Hor carm. I. 28. quae mihi tradita est, s G12. 41. 6. cum Mam adulescens Tarenti

liche Verbindun vo Substanti venunier einander dure die biosse Pra- position si ei Verbalsubstanti vens te hie eolloquium Weniger hari. Clandestina colloquia, heimliches Z leges pracb, d. i. verrite iselie tertiandiungen, errareristae Et

12 libido voluptatis Libido, die Lusi libet), das Minde Verlangen im segensa tetrium verasinstigem illen,

Wollusi' 2 l. dum ... quamdiu, quam. nihil agitare mente. Vsi. c. 7,

23 1tudiorum agitatis.

54쪽

5 CATO MAI0R. I 2, 3 4 l. 42. lumen exstingueret. Iaec cum C. Pontio Samnite, patre eius, a quo Caudino proelio Sp. Postumius, . Veturius, consules superati sunt, locutum Archytam Nearchus arentinus, hospes noster qui in amicitia populi Romani pernaanserat, se a maioribus natu

accepisse dicebat, cum quidem ei sermoni interfuisset Plato

Atheniensis; quem Tarentum venisse L. Camillo, Appi Claudio consulibus reperio. 42. Quorsim hoc in intellegeretis, si voluptatem aspernari ratione ei sapientia non possemus, magnam habendam esse senectuti gratiam, quae essiceret, ut id non liberet, quod non oporteret impedit enim consilium voluptas, rationi asinimica est, mensis, ut ita dicam, praestringit oculos, nec habet ullum cum Mirtute commercium invitus seci, ut sortissimi viri T. Flaminini mirem L. Flamininum e senatu eicerem, septem annis post quam consul fuisset; sed notandam putavi libidinem. ille enim, cum esset consul, in Gallia exoratus in convirio a scorto ui eius, d. i. des c. Ponitus, melcher . . . De Soh hies .ie de Vater, hau aber deii Bel men

Telesinus.

2. Caudino proelio Caudium, eine Sindi de Samniter et schen calatia und Beneventum. Die Schlaetitian in de Engpaggen ei dieser

tischen rieges 32 v. Chr. stati superati sunt Die in de En

6. quem Tarentum venisse L. Ca

lande hati salit et wa 361. Voneinem nocti spatere Ausenthalte in

Sicilien oderinteritalien findet steli sons virgenta eis Spur. 13. T. Flami u s. c. t Di.

ισι em a is post quam eonsul fuisset. L. Flamininus,ar ima isa

und Sirasen des censors. 15. ille enim rei apitalia.

55쪽

CAT MAI0R. e. l a 42 - e. 13. 44. 5est, ut sectiri seriret aliquem eorum, qui in vinculis essent damnati rei capitalis. Iic Tito, si atre suo, censore, qui proximus ante me uerat, elapsus est, mihi vero et Flacco neutiquam probari potuita in agitiosa et tam perdita libido, quae cum probro privam coniungere imperii dedecus. M. Saepe aliam ex maioribus natu, qui se porro pueros a XIII senibus audisse dicebant, mirari solitum C. Fabri tum, quod, cum apud regem Pyrrhum legatus esset, audisset a Thessalo Cinea, esse quendam Athenis, qui se sapientem profiteretur, eumque is dicere, omnia, quae saceremus, ad voluptatem esse reserenda. Quod ex eo audiemes M Turium et Ti. Coruncanium optare so

litos, ut id Samnitibus ipsique Probo persuaderetur quo facilius

vinci possent, cum se voluptatibus dedissent Visera M'. Curius cum P. Decim qui quinquennio ante eum consulem se pro rei publica quarto consulatu devoverat norat eundem Fabricius, norat Coruncanius; qui cum ex sua vita, tum ex eius, quem dico,

Decii laeto iudicabant, esse prosecto aliquid natura pulchrum

atque praeclarum quod sua sponte peteretur, quodque spreta et contempta voluptate optimus quisque sequeretur. M. Quorsumae igitur tam mulia de voluptate Quia non modo vituperatio nulla,

sed etiam summa laus senectutis est, quod ea voluptates nullas

magno opere desiderat Caret epulis exstructisque mensis et fre

Sirase. Flaeeo. Valerius Flaccus, der

Amisgenosse de Cato in de censur, Me fissilier imaonsulat 9b. 5. imperii dedecus, ei erram Νamen des romischen Senates undVolhes die rovina ver Waltera.

I. C. Fabrietum, s. c. 6 Lib. 8 a Thessalo mea cineas, ein Sehule des Demosthenes und selbst Redner, bet Pyrrhus in Angelien undvo thminu einer Gesanduebas nata

11. M'. Curium et Ti. Corone nium. S. e. 6 Lib. 14 cum P. Decio P. Mesus Mus, solin des gleichnamige Vatera. Menis hie i J. 29 de Sie uber die G llier und Samniter in derSehlachi ei Sentinum et Gunstende Romer indem e sicli, Wie sein Vater in de Seli lachi et pseris i340 v. Chr. getha liat te, demao de eibis Liv. X, c. 28 qua eonferti sonam erusia Galloretin eis eonestat equum; inferensque se ipsis infestis teli interfectus est. 20. vittiveratio, passiviseli Ge-

56쪽

T MAI0R. e. la. 44. b. quentibus poculis Caret ergo etiam vinulentia et cruditate et insomniis. Sed si aliquid dandum est voluptati quoniam eius blanditiis non facile obsistimus divine enim Plato escam malorum appellat voluptatem, quod ea videlicet homines capiantur ut pi-Sces , quamquam immoderatis epulis caret senectus modicis tamen conviviis delectari potest. C. Duillium, Marci filium, qui

Poenos classe primus devicerat, redeuntem a cena Senem Saepe

videbam puer delectabatur cereo unali et tibicine, quae sibi nullo exemplo privatus sumpserat tantum licentiae dabat gloria.

45. Sed quid ego alios ad me ipsum iam revertar. Primum lia labui semper sodales Sodalitates autem Magnae Matris me quaestore constitutae sunt sacris Idaris acceptis. pulabar igitur eum sodalibus, omnino modice, sed erat quidam servor aetatis; qua progrediente omnia fiunt in dies mitiora. Neque enim ipsorum conviviorum delectationem voluptatibus corporis magis, quam umet amicorum et sermonibus metiebar. Bene enim maiores accubitionem epularem amicorum, quia vitae coniunctionem haberet, convicium nominaverunt, melius quam Graeci, qui hoc

1 caret, oestructi mensis,

struebantur.

2. si aliquid dandum est votiι-ptare, Won,ir dem Sinitengeniisse . illi bi est etwas so uberaetren mirdas aliquid inter si einraumen mussen, d. i. en Wir uns limnicht ganet entetiehen ursen. 3. Plato aerem malorum ne lat uoluptatem, im Timaus p. 69.

8 cereo funali et tibicine, Wachssachel und Musilianten, o denene sita abendivom Selimaus nach Hause egleiten tela. S. Valer. Maxim. III, c. 4. Duillius, qui pri

mus navalem triumphum eae Poenia

rettulit, quotiescunque Pulaturus erat, ad lunaismiser summa e te tibicine et tibiis a rena semum reverti solitus est. s. nullo Memplo, 'oline ala es

Mali et seiern. Magna Mater eorum is die

ili risu hre geseierte Feste M galesia de Megalensia . 12. aeris Idaeis Idaea vom

welchen man at Mater Idaea ver-ehrte, o Pessinus in Phrygien

57쪽

idem tum compotationem tum concenationem vocant, ut, quod in eo genere minimum est, id maxime probare videantur. 46. Ego vero propter sermonis delectationem tempestivis XIV quoque conviviis delector, nec cum aequalibus solum, qui pauci admodum restant, sed cum vestra etiam aetate atque vobiscum; habeoque senectuti magnam gratiam, ube mihi sermonis aviditatem auxit, potionis et cibi sustulit. Quod si quem etiam ista delectant ne omnino bellum indixisse videar voluptati, cuius est fortasse quidam naturalis modus), non intellego, ne in istis qui1 dem ipsis voluptatibus, carere sensu senectutem Me vero et magisteria delectant a maioribus instituta et is sermo, qui more maiorum a summo adhibetur in poculo, et pocula, sicut in Symposio

Xenophontis est, minuta atque rorantia, et refrigeratio aestate et

1 emet tutionem. συμ-υσιον.

eonematioeem, συνδειπνον.

αυξονται αἱ περὶ τους λορους ἐπιθυμίαι τε και ηδοναί.8. voluptati, nichi Wollusi',

sondern Sinnengenuis'. cuius est fortasse . nat modus,

'von dem telleielit die Natur ingewimes vas gestatiet', d. i. enman siet, nach de Willen de Natur nichi versa gen ars.l0. vero, affirmativ. magisteria Magister oder reae eonvivii συμποσίαρχος hies der Prasident Melcher diearin kgeselete vorschrieb. eine alit eschahge blinlicii durei die urset. 12. a summo 'von oben an . Das Triclinium bestan aus rei huseisensormi an es teliten Sosas fleeti , die On inlis ac rechis germinei minua, medius, innohiessen ledes Sola et 3 Plateten, eben salis summus, medius, imus genanni. An unsere Stelle is deraummus derciusserate mala aus dem Destis summus, de gwar nichi dererate, aber der eli und ndplatades ganeten Triclinium ist vo welehem aus de Bundgesan begann. BerΕhrenplaia deriganeten I alat warde imus aus dem lectus medius. in poculo, i 'heim Gla se . Pocula, rorantia, ortlich

58쪽

T MAI0R. e. l4,4 46-48. vicissim aut sol aut ignis hibernusJ. Quae quidem etiam in Sa-hinis persequi soleo, conviviumque vicinorum cotidie compleo, quod ad multam noctem quam maxime possumus vario sermone

producimuS.

47. At non est voluptatum tanta quasi titillatio in senibus. credo sed ne desideratio quidem. Nihil auteni est lolestum, quod non desideres. Bene Sophocles, cui ex eo quidam iam adsecto aetate quaereret, utereturne rebus veneriis: Di meliora linquit libenter ego vero istinc sicut a domino agresti ac surioso profugi cupidis enim rerum talium odiosum fortasse et mole iusium est carere; satiatis vero ei expletis iucundius est carere quam frui. Quamquam non care is, qui non desiderat; ergo hoc non desiderare dico esse iucundius M. Quod si istis ipsis voluptatibus bona aetas fruitur libentius, primum parvulis fruitur rebus, ui diximus, deinde eis, quibus senectus, etiam si non abunde is

potitur, non omnino caret. Ut Turpione Ambivio magis delaci tur, qui in prima cavea spectat, delectatur tamen etiam, qui in ultima, sic adulescentia voluptates propter intuens magis ortasse

siderium. nihil autem est moleatim, nam-

s. a domin agresti. Agrestis πριος ist, er aus dem reten Felde ausinaclist, Wild, oh. Eu un- terscheiden Von rusticus Dor per

as, τρον, Ἀσπερ λυττῶντα τινα καὶ γριον δεσποτDν - γών. 12 quamquam non care . . . si

14. bona aetas, die Iugend. 16. Turpion Ambivio L. Ambivius Turpio et berulim ter Schau-

59쪽

laetatur, sed delectat iii etiam senectus procul eas spectan Stant lim quantum sat est. s. At illa quanti sunt, animum tanquam emeritis stipendiis libidinis, ambitionis contentionum inimicitiarum, cupiditatum Omnium, secum esSe Secumque, ut dicitur. vivere Si vero habet aliquod tamquam pabulum studii atque doctrinae, nihil est otiosa senectute iucundius. Mori paene videbamus in studio inietiendi caeli atque terrae C. Galum, samiliarem patris tui, Scipio. Quotiens illum lux noctu aliquid describere ingressum, quotiens nox oppressit, cum mane coepisset Quam 1 delectabat eunt, delectiones solis et lunae multo ante nobis prae

diceret 60. Quid in levioribus studiis, sed tamen acuti. Uuam gaudebat bello suo Punico Naevius quam Truculent Plautus l

gende animum secum erae Ee um

4. ut dicitur, Wie tie aiunt. II m

otiosus, nec an mus solum, quum eum solus exset.

mori paene videbamus in studio terras, d. i. vir salien, Me ersas bis et sei nemo de einen astronomi se hen Studien ob lag. gl.

e. 5 13 undiora epist. I, 7 8b: Immoritur studiis. C. Gutrum c. Sulpicius Galus, We

ante denuntis.

mischen Geschichte entietintencitosset bellandein ober Navius s. c. 6, 20. 12 quam Trueu lento Plautus II me eruus siriesgramin, de Titelesne uns noch Ghaiienen ontodiem Plautus T. Maccius Plautus, de begabteste Lusis piet dictiter derRomer, On desse et ara 30 Κomo-

60쪽

T MAI0R ILI bd. quam Pseudolo Vidi etiam senem Livi iura qui cum sex annis ante, quam ego natus sum, fabulam docuisset Centone Tuditanoque consulibus, usque ad adulescentiam meam processit aetate. Quid de P. Licinii Crassi et pontificii et civilis iuris studio loquar aut de huius P. Scipionis, qui his paucis diebus pontifex maximus factus est Atque eos omnes, quos commemoravi, his studiis flagrantes senes vidimus M. vero Cethegum, quem recte suadae medullam dixit Ennius, quanto studio exerceri in dicendo videbamus etiam senem Quae sunt igitur epularum aut ludorum aut scortorum voluptates cum his voluptatibus comparandae 10 Atque haec quidem studia doctrinae quae quidem prudentibus et bene institutis pariter cum aetate crescunt, ut honestum

ar in dem umbrischen Flechen Saserina eboren, in terer elige- nosse de Ennius, und star umi84 v. Chr. l. quam Pseudolo Pseudolus,

eine n ebensalis noeli malime modi de Plautus.

senem Livium. Livius Andronicus, de ersis, Welcher in Scha

Salinator, und rhiel vo dies Namen und rei heit Seine late inise he dyssee fiat sic heide Romer lange et als Sehul-bue obauen. se omnis anto sqq. also 240 V. Chr. unte dem onsulate des C. Claudius Cento, des Solines Von Appius claudius caeus, und M. Sempronius Tuditanus. 2. fabuliun doeere, ei Stuc denScha uspielern in studieren διδάσκειν undisus die utine ringen, d. i. aussalire n. 3. uid de P. Lieini Cmoi loquar S. c. 9, g 27. b. de huius P. Scipionis, des

etaiieben de M. E isi . cornelius Scipio genanni Corculum Sapiens. Vsi. . , si 14 hi

eonsules.

10. Uber ilin Cic. Brutus c. lb,

νιο su nisi morias proditum, elo quentem missa et ita eas habitum, primus est M. Comelius Cethegus, cuius eloqueritia ei a oret idoneus mea quidem sentem ia

olim, qui tum vivebant homines at saevum agitabant,

flos delibatus populi Suadaequa

medulla. 10. comparandae. Das Gerundivum in de Bedeutun 'honnesnu in negative Sateten hier, Weil in dem Fragessite die Negation eni- halte is sugi. e. 18, g 64 quae