Hugonis Grotii Annales et historiae de rebus Belgicis

241쪽

etret M GONIS GROTII quia hyems imminebat, frigore & gelu conmmeatibus nocens, aut si imbres funderet, uligi nem soli auctura. Victor in Hollandiam revem lsus, egregia externas quoque apud gentes fama, quantis nemo unquam populi gaualis excivitur.

JPrincipum quondam res prosperas, ut justi nec proprias sibi gratulabantur. Arausionensis fere

adversa tantum viderant. Etiam Liccstrii tempora clades inter & discordias exacta. Nunc iprimum fines armis propagatos: fluminibus uim

dique validis munitum dc oppidis imperium. Nec aliud duci quam laborem dc gloriam

posci: successus ad patriam pertinere. Ipsaque luventa Velut rebus tantis & divino ministerio lecta spem & admirationem accenderat. Tum lsixi in vultu, illam pro se aetatem & inclytum lsanguinem objectum periculis grati celebrabant.

Maximum non dubie momentum in celeritate

fuit. Aderant oppugnandi muniendiq; artes, &, in quantum taculum patitur, egregia castroruin disciplina. nec idem hostibus curae: nam fiducia socordiam tape, interdum & temeritatem parit. Penes minus valentes plus consilii, major comitantia & industria suppletur, quod viribus de- est. Iuvit dc fama, qua primi eventus tinmensum aluntur, & favor libertatis. Sed plurimum in navibus pCesidii tot inter amnes, quorum p . tiri grande ad omnia momentum est. Hibernatum, ut solet, in praesidiis : unde egressi vario sit cessu manipulares praedas egere, vel ab hostibus circumventi sunt. Captatae 3c furto urbes, hinc Gererudisterga, Trajectum ad Mosam, & Cimsa, inde Breaa. Sed, erumpentibus insidiis, irrita agitana rediere. Purgatum mare captis praedonibus. Et missam ab imperatore legationem.

242쪽

HISTORIAR vM, LIB. II. 2237sue pacem laudaret, accinctus in Galliam Pa inensis laeto animo accepit. Suspeetiam id foederatis gentibus, ut semper, & quia literas a Rege

Hispano in hoc scriptas interceperant. Ita aures obstruxere veteribus documentis , & recenti Tarraconensium exemplo, quos, incaute repetita,libertas in fraudem & exitium traxerat. Tai

raconensis Hispaniae populus primi olim recepta armis possessione, quam barbarae gentes fretum transgressae invaserant, sapientum consilio rem . publicam constituere. Initio reges sid nonacia ,1s honos modicae potestati) sufragio legebantur : mox caeterarum gentium more accepti imperio haeredes. Sed in legum verba successores adigebant. Per cluae majores praevisis regni ma- Iis vim populo dederant, publico consilio auctoritatem , summo magistratui jus in ipsos Reges: sicina olim munimenta , dum Principibus aequi reuerentia fuit, aut nullae Vires, queis peccara tuerentur. Postquam regna coiere, dc omnis Hispania in Philippum cessit, per sacrorum ii Quisitores patientia tentata est: δ per nova ii diciorum genera. quae ad aulae nutum , quam ad recti normam moremque Veterem aptabantur: maxima in Antonium Percitum populi miseratione, quem Scoue lanae quonaam necis minustrum Philippus, subtracta auctoritate, coinnam ni facinori reum subde t , dc Castella clapsum in hanc regionem vi regia persequebatui, acer odio, quod circa amores pro conciliatore aemu- Ium egisset. Irae tantae insinunenin cum in leges audacter insurgerent, & frustra ius pararetur,arinis repugnatam est. primique motus per vim tritati, mox levi contra conatu, aut dulimul tione alebantur. Vbi sidere tumultus coeperat,

243쪽

ar ΗVGONIS GR Ο Τ I Ihelli Gallici specie persuasa civitas, ut Regis iexercitiam suos per fines, & urbem Caesara

gustam, quod genti caput est, inde trans Pirenari liuga duci pateretur. Tuin primoribus trucidatis, dc qui voce aut manu ad libertatem praeiverant, expleta ultio, prospectumaue in posterum domunationi. Haec etsi ab inuituto disindunt, quonesta sunt tempore inserere haud neglexi, quae posteri cum rebus Belgicis compararent. Simul rut Principum offensae noscantur, & distant populi , non causam saepius respicere quam vires. Rex interea Galliarum, Gennano milite fi matus , & Anglicanis auxiliis Rhotoihagnin ambiverat, Elisabeta postulante ut a Sequana flumine & Oceano suo hostem interclugeret. Quo icii insensius Parmensis moram tulere, qui tardus belli paratu, sive altius consilium

suberat, ut pericula augescerent,sero domum anni Fera prius in pignus accepta , Norina oriunfinibus propinquabat. Aderant novi undique dialectus, & uigresse nuper cohortes, nunc redditae

signis , secietate praedae, & persolutis stipendiis

quae vix Parmensis, metu tributorum, & vendia . lto inter hostes jure commercii extuderat, qu rentibus sane Belgis nudari sines, atque alienos lin usus pecuniam & juventutem abduci. Adjecit Meduanio auxilium Fregorius Pontifex tum Romanus, inalitum prioribus, qui exsecrati ne, & veteris saeculi minis hostem terrebant, damnorum expertes, & commodis permixti: aut si qui veram opem parabant, hos brevis stanectus incluserat Sixtum sane invidia retentum, dc potius quam Hispani opes firmaret, Gallicam uad amicitiam respexisse , adeo constat, ut qui- ldam hinc illi necis causam suspicati sint. Ad-Versus

244쪽

HISTORIARUM, LIB. II. rasversus hanc belli concurrentis luem Foederati Ordines auxere classem, suarumque cohortium ipsa decora , Scotorum decem, totidem Belgarum centurias, praesidio Regi miserunt, Phili in D Nasavio moderante. Sed clan Parmensis, hic namque hostilis exercitus summam agebat)accedere diu cunctaretur , nobilitatem Henricus sponte sibi fidam , dc unum columen belli pau-

Eeris , quo promptioribus uteretur, hibematuin tuam quemque domuin diiniserat. Vix abiere, clan audito hostium assultu cogitur Rex contrahere copias: Ita urbs exemta obsidio. Sed ubi ver primum equitem reduxerat, Bomonius h stem ultra flumen redactum fame premebat, impatiens morae dc decernere paratus, ni Parinensis , silentio trans amnem remeans, Parrhisios flexisset. Rex omissis Rhotomago, alios eius. dem orae portus suae potestatis faciens, dc quae nuda muniens, effecit, ne ab auxiliis mari adventantibus secluderetur. Leves interea pugnae , sed hoc insigniores occursus , quod in altero Rex, in altero Parmensis viii ieratus est. Unde affectum supra veterem morbum Spadanum secretum excepit. Laceratae copiae sero per aestatem, qua proximum , Veromanduorum finibus in Belgicam redierunt. Angli per haec tempora, dum Hispanos America aut aliunde revectos navibus consectantur , Varie egerunt, utcunque hostem ventus δc mare in manus dederant. Altiteri alteros per vices amictabant , tempestas utrosque. Redibat interea per Belgicam vclut

anniversaria partium lues, & hoc acrius quod egentes stipendii hyemis mala fatigabant. Relicti per Agrippinensium urbes ferocius se an baut, sui sciente in Praedas Germania. At quibus

245쪽

1r6 HvGONIS GROTII . Leodium dc affines agri obvenerant, postquamdiu inorati cuncta circum sie vasta secerant, pars diffugiis elapsi, egestate plures & morbis proincubuere : aut si quos vires nondum defecerant, in discordiain usi, longius populabantur. Sic plura adservanda erant dc pauciores qui tui rentur. Sed foederatis gentibus spatium a strictius, circumjectaque fluuiina, & mare in partem pretesidii veniebant. Nota dc civium vi tus , ut exciti interioribus, extima oppidorum defenderent, fida cohortium supplementa. Hinc animus prodire parte cum altera praesentium copiarum, non regresso etiamdum Parinensis, resi properaret, haud ambiguo, fessos viae ac pro liis laceratos, tum acta peregri hyeme, Vix mutitos integris pares. Gerzrudisbergae obsidium Holland a commendabat. Sed praelati Frisii, ut peragerentur priore anno coepta, militem suum offerentes, quo. carere non possent si longe illis finibus bellaretur. Atqui praecipuum id robur Foederatorum, dum cohortes alias bellum Gaiulicum attinet. Et venerant in manus Groni gensium literae ad Mansseidium, quae res arctas di sistentem inopiam fatebantur. Quin imp ratorem legationibus adiverant, non hac spe liuberos se quondam ad Austriacam magnitudinem confugisse, ut indefensi vicario legatorum imperio,& hostium injuriis relinquerentur. numquamne se tanti ut ducem viderent dc exercitum, in exemplum saltem, nequis populus ejus imp rii fortunam frustra secutus videretur. quae in His aniam perlata. Nec aliud interim retae xant , quam hortamenta fidei & magnifica pr anissa, adfuturum exercitum qui ferro viam P tefaceret. Addita cohors una tuendis quae trans

246쪽

H I s Τ Ο R I A R V M . III B. II. ra Rhenum tenebantur. Edum Verdum ambit c pias justiores, Hermannus Herembergensis nihil uItra ausus, modicas ad I salam numitiones bello infestabat, unde accolis occasio data paciscendi, ut tollerent utrinque subitum terrorem , di detractis castellis mediam facerent agrorum possessionem, donec totis partium viribus judicaretur. Quo minus propere signa moverentur, attinuere Mauritium Trajectinae factiones, quas Liccstriano sacrorum distidio inquies civiatas nondum proiecerat. Zelandia 'uoque , a mis a suis insula longius translatis, in tributis iam ferendis refrixerat. His utcunque compositis, vere ipso proditur, nullo novo dilectu, sed ut supplerent, augerentque numeros mandata Centuriones acceperant. Ita ex Batavis, Frisiisque cto ferme peditum millia coiere: equites mille quingenti : machinarum majores minoresque quinquaginta. Vbi ultimo Transisalanorum fine qui Frisios respicit ad maenia Stenovici ventum est, occurrit ingens operum facies, nec minor

oppidi fama: Queis territi nuper in Ordinum

consessu nonnulli, extemi quoque Principes, hoc consilium temeritatis damnaverant. Hunc esse locum meminerant, unde recinestri ab obsidio Rennebergium depulissent : nec illi minorem exercitum, aut tunc ea munimenta fuisse, quae usus metusque invenerant. Nam Hispanus posmquam astu ceperat, ratus illis velut claustiis Filhain Premi, & maris sinum navigiis infestuin haberi, adjecerat cunet hodiemis munitioni-bm sblita adversus vim olim incognitam. Quapeianus prospectat humile solum& palustres iis placuit, aegre vestigia, nedum machinas &oppugnandi molem serens. ideo reviter astgesta Κ s humus

247쪽

humus claudit hac magis quam munit oppidum. Martem alteram ambIt agger, limo tenax, quem interjecte concaedes firmo operum nexu devinx xant: propugnaculis majoribus duobus,inter haec minoribus totidem, per artem eminentibus, ut oppugnantium latera undique sub ictus darent. Lorica super defensuris praetexitur. Et in imo 'munimenta adversum subeunt , mox perpetuus palorum ordo: Dehinc fossa in centenos pedes, in quam aqua rotarum haustia attrahebatur, parvo ex amne, qui ex Tarantiis adfluens, dc

aliquanto quam solla depressior, inde Blocsilum portum petens, Frisicum sinum illabitur. Extra

fossam alius agger excubiis tenebatur,prorupti nibus oportunus ,& leniter deVexus; nam quae . ulterius erant munimenta abjuncta oppido facile cessere. Circumsessis numerus & obstinatio. Ammati mille pedites, equites sexaginta, haud ampli oppidi spatia tuebantur. Omnes extrema passuros potius, quam praesidium amitterent, is qui praeerat Antonius Coquellus adegerat sacramento, quod ex rerum sequentium necessitate post interpretarentur. Nec minus paucitate hostium quam suis munitionibus Jc spe auxilii sicinabantur. Ac proeria 'uidam Gertrudis gani flagitii conseientia, Vitae desperatione momtem contemserant. Principem ac Wilhelmum ipsa difficultas stupulabat, spe laudis in praesens, dc in posterum terroris. Castra provide munita : in queis victus non assiuentia tantum, sed Muilitas erat. Tum ver anfractus iter scinditui, quo tectus miles actuersum oppidi tela subiret. Obsessi interdum erupere: nec infelicixer, dum ebrios dc inermes aut semisemnes subiti inv duut: haud nimis crebro tamen, quia inopi

bilia

248쪽

HISTORIARUM, LIB. II. ars bilia obsessi militis damna, & metu, ne per captivos rerum status nosceretur. Per dies de probra audiebantur in ducem dc exercitum. quanquam tormenta undique vi diuturna fatigabant , re struetiis agger imminentem urbi collem altius erexerat in pedes V inti: Vertex ipse in longitudinem sexaginta,quinquaginta in latitudinem pedes habebat: unde interiora quoque urbis insesta telis. Necdum movebantur inultis suorum amissis, in queis Ludovicus cecidit Comitum Herembergensitum frater: Edu tamque turrem e lignis, antiqui moris irritamento , ad depellendos propugnatores atque inspectanda opera , ultro ipsi, cum machinarumllaetus eniti in tam subliine non possent, glandia,us turbavere. Princeps, postquam globorum esse inanem strepitum videt, multo sutiam ac labore, atque addi obsessis animos lacerato frustra oppido , ni intercedentia tenerentur, alias ad artes versus, qua terra firmior acceptabat cuniculos , serri ligones, & occultum iter intendi jubet. Sic penetrato aggere exteriore snec enim . tormentis cesserat) ad fossam ventum, quam Vi gultorum injectu solidabant: palam 1rrident bus obsessis ad rusticas operas militem trahi. Tum quae ultra suggredi prohibent, invecta per cuniculos tormenta stravere. Et jam ipsa oppudi munimenta sodiebantur , cum ceca pestis infregit defensorum animos, terruitque, incertos

quam partem vitarent, quam russiun tuerentur.

Maxime fatigabat pulveris nitrati penuria, de qua pridem literis ad Mansseidium questi, dumis copias, & copiae pecunias, dc pecuniae redulum Parmensis exspectant , nihil acceperant Petito colloquio audiuntur legati. Princeps per-

249쪽

teris ut bello Transrhenano hae mensibus a sisterent: documento potestatis. Cum leges tamquam a victore datas, non ut jam victi acciperent , pleni contumaciae recedunt, ut si pariter vivere non liceret, pariter morituri. nec suspiacio abfuit, quaesitam sine necessitate colloquii speciem, quo averteretur obsessor a sensu advel

tantis subsidii, quod nocte insequenti misit Ve

diago usque ad trecentos, cum ducenti Paulo a te per paludes penetrasent: At Mauritius, pro structis quae per operta agere parabat, ostentat aciem, tacturus impetum simul destinata provetiissent, &, ut ambiguo metu obsessos in perniaciem traheret, locis duobus abdiderat notisiuinum nunc belli instrumentum, quod Veterumanna rectius ignorabant. Nostra secula inusnere, queis tanto plus solertiae, aut malitiae fuit. Carbo siilphuri admixtus, & nitro ubi multum inaruit, si flammam admoveris, immensain immet , ac claudi impatiens, qua proximum, o stantia perrumpit. Ea vi concita, tomenta dc

militares tubi objectos χrri globos ac glandes longissime pellunt: ac vis eadem, si humo promas , disjicit molem. Pulverem tormentarium vocamus. plena hoc dolia in cuniculo locantur,

fune devincta, qui longius procurrit. is, ubi ad specum hostis acccssit, incensus sitiali pulvere, ignem spargit in Cetera. Horridus igitur fiagor

audiri, tollique caelo crassa nubes igneis inte currentibus radiis, & versum subito propugnaculum certa stiperstantium pernicie: sed pleri sue, id metuentes , in tempore abstiterant. V litabant eo jactu rapta in sublime corpora, lacerique artus reti baut impetum, & vice telii vula

250쪽

HIS TORI A R vM, LIB. II. a 3Ivulnera in alios prorogabant. Sed altera spe- cus, disiecta valli parte, ore non satis occluse, aut quia vetus sub humo maceries impetum repercusserat, Vim pulveris retro egit. Ibi Nassavianorum antesignani subtracto solo disjecti aut obruti. quosdam absumsit flamma. Scandere jam parabat acies, atque aliud aῆmen portarum obices moliebatur , cum speculantem propius Mauritium glans oppido immissa malam transfixit, & statim ore evoluta est. nec ipse quidquam mutatus tenebat regimen , dc lita ducibus exsequebatur. Sed apud posteriores vulgata in pejus fama turbaverat exercitum, aisngentiabus stupulis, quantum timebant. Proinde inhubita adhuc oppugnatio , ne creditum falsb perticulum vero occasionem aperiret : & quia miliatum quoque plures vulnerati, nec interiora oppidi , admota quamvis turre, fatis noscebantur. Fremebat sane miles, nec indignari ante desiit, quam conspecto pbst oppido difficultas ore gnationis apparuit. Ruinas tamen, qua moles sederant, obsessores tenuere : Vexillis quoque impositis. Oetera adhuc aggeris defendebat tur, quae persedere ac deinde impetum facere Mauritius agitabat. Atque interiin obsessi s rum obvallaverant, non in spem ullam, sed in ram quaerentes oc tempora paciscendi. Videbant inferri machinas, parum in vallo praesidii ,. quin eadem pro hostibus munimenta, &, si manus miscerentur, cadendum paucioribus. Ita cunctis anth rebus quam animis Vieti leges accepere nec inhonestas, nec graves. Samarii nobilis inter Iesilitas saluti nominatim cautum. Ita ut fieret, auctores erant qui ex senatu Mauritio aderant,teinpori in is consulentes, intellecto jam coire