Hugonis Grotii Annales et historiae de rebus Belgicis

271쪽

asa HVGONIS GROTII modo spein ultimam hostibus eriperet anxium, initio anni gelida hyems & flatibus adversa

tardaverat. Vere primo invectus mari,Verdi gonem conspicit nuntiis excitum angusta viarum insedisse , vetitusque mandatis certare praelio, inconsulto insuper longius progredi quam certi essent commeatus, praesidium in proximo immunivit: unde aut apertis aquarum septis mergeret campos, aut clausis eosdem sua sponte undantes siccari vetaret, ac sic itinera impediret. Sed cum Verdugo partem sui militis vastandis Frisiorum agris misisset, non a sus id damnum contemnere Wilhelmus, ne a

versanti sibi per Frisios factioni spatam enim

odia eruperant in materiam criminandi daret,

illuc & ipse secedit, & qici potest adversus ii

cursus in posterum inuisit fines: inde vanis r moribus aliorum conatuum hoste decepto, Covordio multarum rerum egestate laboranti necessaria subministrat. Sic aestas acta versis in Gertrudisbeligam partium Viribus. quae posmquam cesserat, Wilhelmus receξtas cohortes terrestri itinere admovit, cunctisque Covo

dium inter & Boreaniam castellis in deditio- hem acceptis, in ipsa Bortania, qua Wedensem inter agrum & Monasteriensium terras proxime disjunctis paludibus has quoque & aestas relabor solito magis pervias secerat) arctusliines, arenarum quodam velut clivo interste . nitur, quin'ue centuriis excitari hiberna, ct propugnaculis firmari jubet. Ipse caetera cum parte eopiarum quippe hosi subsidia adve tare intellexerat) pone Groniugam concessit, praematura spe illectus descituram civitatem, si vorduo abstederet, qui suburbanis munitioni- bus

272쪽

HISTORIAR vM, LIB. III. as 3bus inhaerescens auxilia opperiebatur. Atque interim Fredericus Herembergensis missu Mans ei lii valida cum manu, quod reliquos aditus praesidia hostiuin aut loci natura praecluderet, Uthomarsum oppidum, & castella, quae Wilhelmo tradita diximus, vi multa, nec sine famguine, irrumpit. Inde successu plenus cum Verdiagone ad scindendas Bortaniae mutationes ibat. Sed properata operum moles , de inaccessa paludum ab impetu deterruere. Contianuoque Wilhelmus, per exploratores edoctus in se veniri, fossas & munimenta castroruin augebat. Queis tutus consistentem campis aciem contemsit: neque contulit signa , pr

dens nullam sibi necessitatem, & cuncta hostiabus infesta. Tali mora & levibus praeliis detrusi Covordium intendunt, per huinida & ii pedita, sed subtus reperto solo, supermadentia fascium aggeribus liccabant. Cumque subita belli locus abnueret, castellis Verdugo iter occupat, sperans inclusi militis famem: deceptus falsis nuntiis , jam bis invecto quicquid desiderari poterat. Tentavit & Casiparis Ensemipraefecti fidem praeiniis, metuque , adversus utraque invictam. Sed praecipitante jam anno,

munitiones Hispanicae caeno atque imbribus disserebantur. Accessit victus inopia, cum per octo menses vix tantum stipendii accepissent, quantum duobus mensibus debebatur: agrique circumsiti , etiam Germaniae, rapinis desecerant. Secutum postea frigus auxit egestatem,& orta per utrumque tabe, fluebant corpora. Pars aeruinnas & obsidium fuga deseruere, nec, ut saepe olim, singuli, sed centuriatim. Incitabatque Wilhelmas, si quis ad se transiret prae-

273쪽

mia pollicens. Crevit hinc obsessis audacia, ut erumpere etiam auderent. Otiosa mox hyems, dum suis quisque auxilia & commeatus parant; nam & ainissa ad Groningam castella obsideri a Wilhelmo Frisii jusserant. Sed sero jam

anni, violentiora coeli quam hominum imperia prohibebant. Tantum cohortis partem , suae per Germaniam conscripta Verduponi

Iuccurrebat, armorum inexpertam, obvii Maum ritianorum fudere. Aliaque per itinera fortu, to concursu varie pugnatum, caesis fere aut direptis quos commeatus aut sarcinae onerabant. Sed Wasiam terram tributa aspernantem raptu recorum dc captivorum Solinensis coercuit.

Castella quae invaserat in transitu , ut abiit, hosti recuperata. Philippus Nassavius Liam burgo circumjecta populatus aberraVit urbe ratque ipsum Principem per mare & aestuaria advectum compositae in Brugas insidiae fefellerunt. ipse madore ac frigore morbum Comtraxit. sestinato abitu naVis una mergitur. CunPa utriusque casus penes nocturni itineris duces. At regium per exercitum minuente vi

sus pecunia seditio gliscebat, initio motus ab Hispanisitantaque Caroli Mansseidii, qui

praeerat, irreverentia, ut missos ad ipsum commeatus interciperent: quorum flagitium d testatae diu caeterae nationes, mox viso offerri tumultuantibus stipendia, negari quiescentiabus, ad eadem inclinavere : exactisque ductibus , quos rebus turbatis infidos putant, vilissimus quisque consensu manipulorum praeficiebatur. Is vitae necisque dominus terret singulos, Omnes timet, precariumque non regimen

modo, sed spiritum obtinet, pari periculo, a cipiat

274쪽

HIs ΤORIARUM, LIB. DI. assicipiat imperium seu recuset. Vtcurnque discordes de efferati dum consilium legesque sibi imponunt, nec ulla Inter ipsos dilectis venia est, juris necessitatem fatentur, ejus dein boni testes, quod maxime violant. Alimentum irae militari addiderat, subita nimium Hispanorum qui aerario praeerant, parsimonia, revocatis stipendiorum auctuariis, quae pro insigniori opera , aut per gratiam Parinensis concesserat. Nec tantiun in Galliae confinio, sed Germania carum urbium praesidiis idem furior rapinis revectigalibus alebatur. ubi Novesii civitas parte in praedam egressa reliquos militum d iecit. Secutisque aliis quicunque potuerant, documentum tu militi fuit, ut aVaritiae temperaret , aut vires intenderet. Bercam quae tenebant centuriae septem, abrupto & ips, obsequio, nullum sibi ducem, ut caeteri, sed sen tum viginti dc unius militum lineosuere. nec perpetuus is honos, sed temporibus mutabatur. Exigebant vectigal ab agris circumsitis, inutiore disciplina, quam nuper sub Praefecti imperio factitatum. Is proventus, cum intra menses quatuordecim centum prope millia fi renorum consecisset, in partem 1llis stipendii imputatur. pars altera persolvitur, data unp nitate. In eas leges cum illis transegit He mannus Heren Uensis, accusataque a multis Boioari antistitis negligentia, qui modico tum suintu recuperare oppidum sumn potuit. Et cum Parmense jam id convenerat, sed caus tus exspectandum nunc Emesti adventum, queis studiis teneretur, parum celabat. At B

tavos his malis liberos coeli injuria afflictabat, Cum sine anni ingruens tempestas apud FP

275쪽

vuin stantem in anchoris classom,navium quinquaginta, ut vela in Italiam e pediret, per ii

scias & vada infido mari depressit, ac vicina Iutora naufragiis re luctu complevit. Sequet tem annum missus qui Belgicam regeret Eronestus Austriacus excepit, exitialem sibi &Hispano maxime luctuosum. Erepti namque Frisii, detractie Galliae, arma iinprosperia, ii sidiae pacis infames, hostium res inclytae & fi rentes , apud ipsos inopes & turbidae. Quae

mala in vitae taedium aut mortis necessitatem

egere. Adventum ipsius causae plures, res Tu CIcae,imparata pecunia,& familiare ipsi malum articularius morbus , tardaVerant. Solennia praesecturae delata a Belgis multa gaudii oste ratione, qualem vix olim Principibus ac Iartis rebus imputaverant. adeo facti in omnem p tientiam malorum levamenta plo prosperis i

terpretabantur. Non enim jam Mansseidium vana imperii specie suis pariter atque hostibus Iudibrio sore : mutatum invalidum senem magna nobilitate. Simul honore & velut re

ditas legibus gloriabantur, quod Regi sangui

ne & minitate innexus more prisco ad se misteretur. Albanum meminerant & Requesenium externis imperiis bellum iritasse. Et Parmensi, caetera haud inviso, patriam objici solitam. Ioanni vero, qui regium genus quocunque j re attingeret, modestiam magis quam populidi nobilium studia defuisse. Venire nunc u ram Imperatorum sobolem, Germanica int gritate , nec odiis imbutum, & concordiae faciliorem. Pannonias & extrema imperii fratris imperatoris vice rexerat, amatus subditis ci raudi comitate & otii blandimentis, non I cIa Iac XIV. cesseus

276쪽

HISTORIARUM, LIB. II. as cessens hostem, non ipse lacessitus..Haud ultra quietem serente barbaro amotus praeliis, & potior visus, qui res Belgarum componeret, sessis armorum civibus, ct gnaro Rege quibustunque legibus constitutae pacis usuin penes imp vantem fore. Gravitas morum Emesto erat: Belgae fastum interpretabantur. Cfterum,quod Proprium genti, rebus haud superior, consiliis de mandatis facile regebhtur. Hac ingenii me- diocritate ita placuerat Philippo, ut suam illi filiam in matrimonium, dc regnum Galliae s eiare per legatos in Gallorum concilio me rime contenderit: sorte dc metuens ne sicui Gallo nuptum illa iret, distincta aliquando sua virili sobole, Hispania. Galliae accessio fieret. Sed aliter fatis visum, quae Henricum Borb nium diversa per itinera in regnum perduxere. Is anxius jam dudum, quod natus imperio solarcligionis specie arceretur , multis quoque. Principum hanc per causam impediri se testantibus, quo minus auxilia ipsi submitterent, attritas sibi vires, atque alios summae spei proximos, amicos inter laudantes honestam constantiam aut suadentes profutura, incertus voli

tabat. Tandem, seu quod nihil crederet sanctius regni quiete, sive dc priorem viam more quam judicio amplexus suerat , accepit Romanam institutionem. Quod adeo Hispani non inte,

fuit , ut multos deiude per annos odium dc ar-rna continuaret. nec ita dudum, Aumatio annitente, Picardiae urbes, fini Belgico proximae, adactae in ipsius verbo fuerant. Etiam Rotnae diu apud Pontificem Clementi nomen erat de potentissimos consilii, vi ac minis obstitit,ue poenitentiae Regis veniam aperirent, perfugain

277쪽

gam sacrorum & novae pietatis simulatorem vocans. Sed utrisque primum partibus , unde abierat, & ad quos venerat suspectus, salubri dein moderatione , his maximas potestates, tuta illis sacra & partem honorum largiendo, spem vicit, & diversissimos ante composuit, nisi paucos, quantum acceperint ignaros, quos nulla unquam felicitas, aut nulla ultio expi vetit. Brevi coeptis per inducias commerciis ,& , ut fit, plebi allubescente otio , validissimae civitates, & caput gentis Parrhisii, ac perduellium duces , obsequiuin accepere , discordia in- ter se, & externae dominationis metu. Medu nium, Bruxellain cum venisset, Hispani, ut suis consiliis adversum, retinendum censuere: scd Ernestus, famae reverentior, obstitit: cognitum tamen primo partium duci ad . promerendam Borbonii gratiam, incitamentum fuit. Nonnulli propria cupiditate, vel Hispanorum artubus detenti, spes suas dc pacem omnium morabantur. Praecipue inquies, Picaxilia , & quae

circum alia Hamoviorum atque Atrebatum vicinitate&vi His panorum infesta erant, pria inoque vere Larolus Mai seldius , qui eos per fines bellabat, antequam ab Henrico auxilium adventasset, Capellam Tiracensis agri municia pium , cum fossa siccata vallum oppugnaretur, in deditionem compulerat. Mox ipse Rex cum copiis pervectus Laodunuin, iisdem finibus adsedit. Vbi trita aestas, depulsoque Mansse dio, qui perrumpere obsidium nitebatur, oppidum in potestatem venit. Dederantque Foederati Ordines pecuniam Henrico hac lege, ut Belgis arma inferret, quod Elisabetae invisum , quae cuin bello sui quoque usum ac reverentiam finituram

278쪽

MI S T O RI A R V M. LIB. III. 2Dturam providebat. Variis rumoribus regis a r ligione desectio per Batavos Britaniuamque jactata ; ut fere nulla res plus sermonum aut luberiora judicia ex Peritur. caeteros ira dc d testatio: Romana sacra venerantes spes incesserat posse dc alibi acceptos in publicum ritus sociari, utque Gallia Germaniae,ita reliquos Gauliae exemplum sequi. Sed foedus dc humanorum societas cum Rege mansit. religiones ex suo quisque usu ordinavere. Et gnari ordines secretis in se artibus grassari hostein , explorandum sanxerunt , ne quod scriptum publice pernici sum in vulgus serperet, neu magistri operatam studiis juventutem pravis opinionibus imbu rent. inde hostis in pacem, ipsi in bellum comsi ia vertere. Et quia Ernestus aucto exercitu famam dc terrorem novae praefecturae circumdare

audiebatur , emissi qui per Angliam dc Ge

maniam pedites quater mille , parum equitis scriberent. Tutum militibus iter δc hosti ignarum, qui frustra ad Rhenum occurrerat. At contra Ernesti dilectus paupertate atque aliis catabus impediebantur. Nam Francisci Saxonis La-venburgici cohors, Monasteriensium agro pamlatim colens, a Batavis caesa partim dii luxit: dc his qui superfuerant oldenburgius Comes suos per fines transitum negavit: Cunacensis quoque h Flandris ac Walonibus contrahebat militem, spe ipsi facta fore ut in praesidus attineretur. Sed ubi duci sub Verdiagone coeperunt . dilapsi pars magna ; alios morbi atque egestas absumseruiit. Alia Sivarisenburgii cohors partiin ab hoste, partim rusticis ad Carpam de Aquasgrani concisa. Alii in Hungariam militatum iere. Ita novus miles aversus, vetus inobsequens, multum

279쪽

decepere spes ante conceptas, triginta millia d, visis copiis ultra citraque Rhenum bellatura. Ipsumque Ernestum, quanto nuper exspectatior, tanto praesentem major contemtus,excepit, ubi otium, Venus, morbi ipsius innotuere: Ita ut 1 mosis quoque carminibus laceraretur. Oneravit

ejus insuper famam apud Belgas, quod urbibus quibusdam, Hispanorum ingerere praesidia umluit. Quod ab Insulanis & Namurcensibus coimtumaciter recusatum. Vernante primum anno

in campos proruptum, irritis insidiis duas in uriabes plurimum momenti partibus addituras. Silvam ducis,quae talibus coeptis raro indulget, fortuna eripuit, quia adventu militum collapsus i pis vigiles adverterat. Trajectuin ad Mosam etiam culpam habet , exterritis centurionibus quos Princeps nave praemiserat: & quia miles additus, itinerum gnarus, praedae quam Virtuti assiieverat: nisi forte interdum non magis animorum , quam successuum penes nos potestas

est , fortesque alias & intrepidos fatal1s inte dum ignavia, & repentinus pavor limphaverit. Trans Rhenum inde Mauritius concessit, tot ante gestis apud Frisios finem tinpositurus, quo simul Wilhelmi manus & nova agmina coiere: relicto apud Bommoliam Holieniolo, qui dua bus cohortibus Hollandicuin finem rueretur. Haud inulto ante Vertagonis milites,cum aquas adhuc hyems glaciaret, Delphogyliuin adorti

ad Amanum amnem castellum, primos conatus silentio texere , mox ad terrorem clamoribus utebantur: adeoque linprovisi involaverant, ut

in aggere maritimo, qui imperitia struentium trans fossam ductus vallum attingebat, subito tumultu & ambiguo Marte certaretur inpropi

280쪽

HISTORIARUM, LIB. III. 26rpinqua navis adacta telis,& propugnantium vi tus zggressorein multa cum taede expulisset.Tum Gronuagani dona de preces Ernesto allegavere, ne summum ducem dc robur cxercitus, promissa toties in communem ruinam dc excidium urbis, differret. At Princeps, gnarus Brabantiae timeri, atque alteram partem copiarum bello Gallico illigatam , pracitassis munitoribus, Covordium versus incedit, itineri simul, dc , si necessitas se rei, praelio. Decem peditum millia septeno asemine divisa. eques media sed maxime temum ambierat. Novi consilii ratio, ut turmas homum

nam ci parti virium Verdum maxime fidebat hastatus primum miles , dc aliquot in fronte

machinae frangerent: mox sessos equitatus prorueret. Laevo a latere currus δc advecti obsessis commeatus, de cohortium validiora. Dextrum tormentis dc flumine Vidro claudebatur. Etiam Vertago pro munimentis aciem ostentaverat, ut vires animosque hostium specularetur, facili refullio, vel ex occasione ausurus. Et Princeps

quidem consultabat, munitis paludibus ad O lesios penetrare, aut castella aggredi certius f ret. Sed Hispanus fractas longa inopia collo tes de imminente periculo discordantes, Veterem Parmensis militem, nocte dc silentio eduxit, Oldens aliam versus concedens: ibi castra fixit, militemque stipendii vice praua satiavit, populantem Germaniae agros, dc quae brevi hostibus

cessura tanto avidius raptabantur. Militum no

nihil trans Amasium, ubi Linga oppidum Regis imperio tenebatur: Pars Groningam missi, quo vulgus ingenio mobila, de subitam, siquid imgrueret , sormidinem coercerent. Postquam

nocturnam fugam de vacua castella dies aperuit, Letique