Hugonis Grotii Annales et historiae de rebus Belgicis

291쪽

x a HVGONIS GROTII ins inconstantia, ut dissiciliter leguntur tanti' steteris meditamenta, mox tormentorum m

tu, ordinem insidiarum patefecerunt , queis Princeps, & frater Henricus Fredericus, atque alii eminentes in re publica viri petebantur.

propriis quisque de causis: Leoninus, quod a partibus regiis descivisset: Aldegondius, quod

ad spes in Regem perfidas excitasset Parmei semi Oldenbarnevestius, quod adversus paci crederetur. Michael Renichonius & Petrus Fu- rius sontium nomina: sed rectius auctoi es edentur , qui in conspicuo positi & gloriae capaces huic se probro obstrinxerunt. Fontanum igiturdi Ibarram Hispanos, Stantarumque Dauciatriae proditorem atque e Belgis Lamotam dc Ba Laemontiuin, veteris in Nassarios odii heredem,' ismulque Assonvillam, Arausiana caede jam olim maculosum, reperta apud reos indicia, aut sponte fassi, postquam certa mors, neque in spargenda culpa Pretium erat, prodiderunt. Etiam Ernesti polli lationes, atque hortante ta reserebantur: ad Renichonium quidem, lasego se foenore pensaturuin: ad Furium haec ipsa:

si id praestas , quod mihi polliceris , TIran-

nuin mactes , recta te via in Paradisum aucet. nec deerant, qui hoc argumento tranquillum ejus quod credebatur ingenium contra interpretarentur , quaesituinque arguerent modestiae vultum, quo tantam seritatem occultaret. Compimnus certe & Hartius, dum in Batavis agunt , erumpente Renichonii scelere, Ernesti ullam in eo culpam negabant: addentes paratum & BaNIaemontiuin, si venire fide publica datisque obsi- idibus liceret, coram dicta refellere. Ied cum

non alia lege admitteretur, quam ut evictus l. poenam

292쪽

HISTORIARUM, LIB. III. 273 Poenam subiret, conditio repudiata est. Sub idein tempus Lodovicus Lopes Lusitanus, sed Iudaicae originis, medicus per Angliam, comprehendiatur , qui quinquaginta millibus' ducatorum ab Hispano sibi promissis spem fecisse veneni in Reginam indicibus & literis convietiis , cum Consciis crimen supplicio expiavit. Auctores rei dicebantur Christophorus Morus, dc Fontanus quoque , dc Stephanus Ibarras , tum Bri ellatagentes, quos Elisabeta datis ad Emestim lite

ris perstrinxisse contenta, concitores talium I suitas nominabat, dc communis exempli causa

dedi sibi postulabat, non id adipiscendi spe . sed

quo Hispani famam magis oneraret. Aliorum quoque similes molitiones prorupere, mirum quanto proventu hominum, quorum par ad promittendum dc ad indicandum scelus levitas e cat.

Auxitque Iesu ticae stelae invidiam in Gallia, fine hujus anni, Ioannes Castellus, juvenis ipBrum ex disciplina, persuasusque a magistris nutula illi regia jura qui a Romana Ecclesia alienus viveret. Is ergo revertenti cx Picardia Parrhiasios Regi cultrum in jugulum direxit: sed flexu corporis ictus in dentem incidit. Id facinus Parrhistoruin Senatus, non contentus ipsius supplicio, diruta quoque altrice domo , dc mole superstructa, quae facti memoriam praeserret,iuir de Iesultarum exsilio expiavit. Namque his praecipuli talia MBatavi de Angli dc Galli imputabant, ut qui pietatis & fortitudinis laude Incendant juventutem , additis & veteri copia exemplis, quoties Tyrannos publice nocentes privata audentia depulisset. Ea de secta , qu niam occasio tulit, nec alii plys in parte contulere,pauca differam. Auctor instituit ignatius

293쪽

Loiola, Navarrico bello ad Pompeiopoliin vulnere debilis sortem adhuc dc militarem animum quietiores ad suras retulerat. accessitque ambitio condendi familiam, cui in spem suturae

magnitudinis, non hominis alicujus eximii, ut tum mos serebat, sed ipsius Iem

nomen P scripsit. Aggregati quibus nova volentibus erant, incredibili studio duo maximE percobus te vim Pontificis Romani, & opes Hispaniae. primique in causam labentem egregia praesidia induxerunt, dc neglecta hactenus, inores incutipatos dc bonas artes: crebris certaminibus e crcit, varias adversus religiones,quae per ea tempora Romano nomini insultabant. Aucta per Americam & Indiam gloria, dum seras inter gentes Philippo imperium Christiana institi rione circumdant. Claraque prodigia velut ipsis evenerint I per locorum longinquitatem celebrantur, fiducia affirmantium, & credendi facialitate. Caetera reipsa aut in speciem abundesinat. Fidem & pudorem sunt in quibus requiaras. Magna in vulgum auctoritas ob vitae sanctimoniam, & quia non sumta mercede j ventus literis sapientisque praeceptis imbuitur.' Sui per arbus & populos praesides. Cunctis per orbem unus imponitur, ut plurimum gente His panus. Sapienter imperant , fideliter parent. Transgressi in morem non una habitant omnes.

angustum videbatur secietatis incrementa pari tib includere. dant nomina dc conjuges, nec quicquain prius docentur, quam mortis metuniciis;hre cunctos hominum aflectus exuere. Sed maxime adsciscitur,siquis ingenio ante alios, aut sal

294쪽

HI s T O R IA R v Μ, L IB. III. eligunt, ut quem facundia aut stribendi meditationibus sperant clarescere. Pecthorum nobilitatem maximis consiliis miseefitur, exploranti. sagacitate, dc quia ad eruenda arcana nullum vehementius tormentum religione est. Opes t satis ac muneribus in se vertunt. quas per a tes novissimi omnium brevi sectas priores famae dc opulentia vicere, hoc ipso caueris invisi de tanquam h diverse mores exprobrarent. Sed sh- per aemulantes evecti, tenent Principum d Inos , laudabili temperamento. quippe medii foedum inter obsequium 3c tristem arrogamtiam , nec fugiunt hominum Vitia, nec sequuntur. Praecipuum id Hispano dominationis i strumentum, quo domi concordiam retinet,quo turbat externa. Nam eorum mentibus infusi,

qui Latina sacra adorant, per Galliam & A gliam ipsosque Batavos, hic pro regno disserunt, Ibi contra regnum. dc quanquam capitis stippi

cio finibus arcentur , non obstat periculum quontinus audeant fallantque. At imperator pacem quantumvis repudiatam, dc quibus dixi sceleriabus invisam,non desinebat retentare, super commune Germaniae velum, statorni decoris cura. Et, ne monere tantum videretur, habito Ratis- bonae Principum ac civitatum concilio, decerni curaVerat, armis coercendos, qui perpetuae bellorum miseriar seque dc sinitimos damnarent. Quae ut erant inania nec Voces unquam & mianas transitura, ita accipiebantur. nam immunente Pannonicis urbibus tum vel maxime Tu ca , curae dc Vires Germaniae ad externa non supererant. Eodem anno egregium Foederatis

ordinibus ac gloriosum fuit' exciri ab Iacobo

Rege Scottae, juxta Galliae, Angliae, Daniae. M c Reges

295쪽

2 6 HVGONIS GROTII Reges ad Baptisini soleiruata filio eelebranda , quem primum illi conjunx dederat, Repis D niat filia. Respondet honori liberalitas egregiis

in regium infantem muneribus testata,cui Hematici Frederici nomen inditum est. Simul vel rem cum Seotis amicitiam, atque inter gentes commercii jura quaeque alia Belgarum cum P incipibus, ac postremo cum Caiolo pacta r coluere. Sed frustra armorum societas assectata apud Scotum Danumque, & eidem affinitati innexos Germaniae principes, quibus tuta ac illaesa quies, nec satis caulae, cur alienis armisse interponerent. Facta sane per Scotiam spes non sine causa Hispanis infensam, qui per almnos aliquot, ejus regni quietem factionibus tu harant: unde acerbiora in Romanenses jura, de

Ithac auctis odiis reperti qui justissimam Iacobi spem in Angliae regnum in Hispani filiam transferrent , argumentis sane absurdis, sed quae mitimum ad inserendam injuriam promtum oste derent: verum formidanaae potentiae cunctis o

viam eundi initium &Scotus & ceteri principes in alios alii rejectabant. Reversa per Angliain

legatio,cujus ΓrmcepsWatravi Brederocius iuclyta stirpe dignationem reipublicae praeserebat, IacoboValqiuo comite,de rebus foederis consultavit. Ibi munerum invidia patuit, queis gratiae Scotorum Regis ambita erat, objectante Regiana ut externae opis egentibus intempestivam magnificentiam: neque tam regalis ingenii in re, neminem fastigio suo accedere serentis, quam quod callida mulier , & quae inter munimenta potentiae haberet successionem tenere in incerto, nollet proximum regno & sanguine

Principem vicinorum studiis haeredem destina

296쪽

HISTORIARUM, LIB. III. a 'ri. Igitur, qui mos irastenti, veteris debiti portionem exigit, & ni satisfieret pacem minabatur : quae modeste excusata ad tempus quietem habuere. Atque interim, quo ossenta redim rentur, obtemperatum po enti, ut suam ad claLsem naves dc pecunias adderent, quibus Hispani Britannia Gallica arcerentur. Nam validis portubus considens hostis possessioni maris , quod Hispaniam, Galliamque alluit, utroque e litore imminebat: Vnde dc Angliae metus, nec satis imto Batavis occidens navigabatur. Iunctae clauses plerisque maritimae orae munimentis hostem depulere. At Transrheuanis in partibus, post captam Groningam bellum stetit : quanqu merant alia quae spem dc pretium laboras Promi terent : sed instante Buzanualio, Henrici Regis legato, magis ex assivo visum, postquam tua recte proccsserant, socios respicere: quia tum per Belgarum de Galliae fines acriter certaba, turi erant qui retento milite pecuniam Regimittendam censerent. Sed obstitit Buzanualius

Regem dictans milite rectius quam pecunia uti didicisse. Tantaque ejus habita est ratio, ut &spes egregiae , dc facti jam sumtus in expediti nem noVam continuo posthaberentur. Miles Hispanus , qui Gallicum ad limitem turbarat hactenus, postquam aera de jus licentiae acceperat, exclusiis urbibus, ne per otium peiora amderet, duce Cimacensi Cameraci ad obsidiuinhabebatur. Namque urbem Philippo quondam possessam Balagniacus, ubi memoravimus, im petii Gallici nomine, de suo dominatu invas rat, Princeps Henrico dictus : inde vicina populabatur. Deerant cuncta obsidiis adhiberi si lita: etiam commeatua. Ne nihil agerent clam

297쪽

a 8 HVGONIS GROTII sere urbem eminus & segni custodia Hispani,

amicarum gentium agris , quam hostibus terriabiles , nec ultra mutati quam ut seditionum se Iera sub imperio usurparent. Interdum & h Gallia praedae agebantur. At Henricus plerisque perduellium perdomitis Vere jam regem ferens, eoque virium auctus, ut, qui sua aegre hactenus tueretur, jam vindex & paria ultro minitans

adesset, Philippum edicto increpuit, quod ne probabili quidem obtentu, quae annis ante viginti & quinque ipsi cum Gallis pacta , rumperet. Avito se imperio contentum, quod coelesti providentia magnificum per se & augustuin haheret, abstinere alienis; neque cuin finitimis Belgarum civitatibus armorum sibi causam, nisi quam ipsius injuria fecisset. Haenovios igitur de Atrebates ac caetera stryientium nomina hori batur , proturbare Gallico & Cameracensi solo externum militem inrisum cunctis , & tantum serentibus gravem , quem nemo impune nisi hostis odisset. Quod ni praestitutum intra diem .

fieret, regesturum eo tela, unde in se mittere, tur. Silentium sis, Velut negarent, accepturum. Attainen civitates respondere non ausae : sed

brevi Philippus Romanae pietatis studium,suum hae cum Gallis foedus memorans, Benearini rincipem nec enim alio nomine dignabatur qui frustra religionis quam semper oppugnasset cultorem , & Galliae regem imitaretur, armis undique persequenduin pronuntiaVit. Ea sero , postquam totum per annum Belgicis finibus. ligna cecinerant, juris simulachra adhibebantur. Sed extremo bello ducem Henricus Turrium dilegit vicecomitem Turenae, aucta tum in n

mea Buil tum dignatione, re Mauritu amni

298쪽

HISTORIARUM, LIB. III. 279tate inclytum, cirjus sororem Elisabetam Borb nii per matrem generis in matrimonium acce- Perat. Hoc justior cura, auxiliis & belli gloria attollere principem super jus foederis, privata necessitudine devinctum , & regis gratia florei tem. In Luxenburgiam terram conserre bellum placuit, quod Italicis Germanicisque dileetibus isthac iter foret. nam spes Batavos incesserat, si

novae copiae arcerentur, posse veteres nec multas

adeo, nec sane concordes sponte Belgarum, aut coeunte bello intercipi. Sed properanti in auxilium Philippo Nassavio viginti & octo peditum centuriis viginti selas polliciti ordines ultro

numerum auxerant) nuntius occurrit, acceptis

quatuor Helvetiorum militibus Carolum Man fel lium medio vagari. Igitur ptiesidio itineris quinquinurinas ductante Verio assumit, compositumque agmen , ne quam prementi Mansseiadio occasionem aperiret, trans amnem Mosel- Iam ducit Mediomatricum finibus. nam int riora cuncta hostis praeceperat. Turmarum pars maxima , impetrato aut vi quaesito per Germaniam itinere, in Batavos reveris. Vim magnain equorum iter longinquum absumsit. Sed majus in partes damnum, quod procul domo eques licentius agens , per rapinas ac stupra multorum, aut ob religionem aut alias ob causas Batavis faventium animos avertit. At Bullonius, mandata quidem maximarum recum habens, sed vires haud juxta, nec Lucemburgi ausus obsia diuin, postquam sectas cohortes acceperat, Pa . rhisios conlultatum ibat ingravestente jam a tumno. Paruitque eventu, multo ad rapinas usu,

magno domi dc damno & distrimine auxilia sessiuata. Ac quo minua & subito dc acerrimo

299쪽

gelu Batavorum intima irrumperentur non t tantium consilia , sed mala hostium obstitere: iNam regium per exercitum translata seditio, priorisque tumultus finis alteri initium dedit. Ea rabies & sita magnitudine dc remediorum atrocitate caeteras longe antecessit, quia non per singulas cohortes , sed inter nationes, nec circa

fines, sed in ipsis Belgicae viseetibus cenabatur, 'eteremque flagitiis causam , militarem avari tiam, invidia accenderat. Itali, gens natura aemulatrix, soluta Hispanis stipendia , cum de ipsis deberenmr, posthabiti in contumeliam re hebant. Pauci pruno conquesti, tum sibi lab rum & sanguinis pretium periisse, cum ille, c Iumen partium de justius m omnes virtutis aestia

maior Parinensis, quomodoc que mortuus,

gaudium sane dc insolentiam Hispanis anulisset. Nunc palam deseectos circumagi paucorum Iubidine , qui Erneni ingenio & regiis opibus illum derent: At hercule & sibi arma queis adversus peculatores debitum Vindicarent : nec pos te exemplum illis displicere, qui eadem fecissent: aut si quis obsisteret, sensurum quos viros Italia daret, Hispaniae victrix illius olim Verae, non, quae nunc ita diceretur, faeda pessimarum gentium colluvies, dc cui fastus ac crudelitas pro ccunctis virtutibus sint. Nec jam tantum manu pulares,sed praesectorum sortissimi eadem loquebantur : quibus incitamentis, Velut lymphati , omnes ejus gentis: signa Sichemum contulerunt; Brabantiae 1d oppidum munitionibus ac situ placuit , unde praedae ab agris dc Bruxella usque petebantur. Accessere dc aliae gentes, Galli, HL mi , Epiratae, dc ab Italia usque veterum qui

olim apud Eelga. militaverant, pacis optentu re

300쪽

HISTORIARUM. LIB. III. 28r spe praemiorum, nullis prohibitis praeter His. panos: rarumque Husinodi motibus, aderant praepositi, quasi de gentis cujusque gloria quin reretur, non ullo iure potestatis, sed ita pollentes , ut se quisque notabiliter turbando militi approbaverat. Centuriatus in dies legebantur. Signum factioni suae, quam militari facetia rempublicain appellabant, apium examen fecerant praeeunte rene. Tributum indixerant agris, &vectiga praeterea cunctis

quae ex agro eVectarentur. FoVebant seditioia neni arcanae Mauritii Batavorumque artes, ob metum, ne si rediret concordia, 1inprovisum

aliquod vulnus acciperetur. Iam quippe, per dies secine septuaginta, continuum gelu palim des amnesque ferendis etiam inaclunis duraverat. Simul dum hostilis ager , lnde Gallorum bello, hinc ipsorum tumultu, rapitur,clauasis primum, quo inopiam intenderent, dc mox ingenti pretio reductis commeatibus , aerario . Consulebatur. Auditi igitur benigne quos ipsi suorum ad Principem in1serant, narrantes nuru Io se natalium jure, per stipendia duntaxat ;Hispano obligari. atque ea ubi non solvere tur , haud ultro devinetos sese. Ac si quis oppugnatet,usuros lege naturae, quae animantium cuique sui tutelam commendasset. Factae cum illis induciae: Cuquivuin quoque agrum, in quem paterna Principi ditio, tributa poposcerant: neg*ntesque rusticos defendere parabat Hermannus Herembergensis, rogato Principe id saltem permitteret. Sed major hic quoque militis , qui vim partium destrueret, quam imbellis turbae habita est ratio. Quae ubi inc

riam & quidem Hispanorum verbis in dete-