Hugonis Grotii Annales et historiae de rebus Belgicis

331쪽

3ia HVGONIS GROTII , Gallorum unus , qui Romanae religionis

specie externas gratias suum in usum quaesiverant. Hic, quo tempore pleraque istarum patatium in Borboniiun reflectebantur,ingenti pritio pactus cum Hispanis tradiderat oppidum, dum promissa exsolverentur arcem retinens. Sed evocatus astu Fontani vincitur duobus cum fratribus. Mater dc amnis Orvilllarius praesidio inhaerebant, & ni continuo decederent, perti' culo carissimorum pignorum terrebantur. M

lier magno affectu pavida. Orvillerius indu rnanti propior secretis nuptiis Bulioniuin adit, de regios duces qui tum Picardiam praesidebant. Postquam acciti in arcem Venere, tota die contra oppidum, in quo erant milites millere ducenti, Hispani, Walones, Germani, Itali, multoque nec ignobili sanguine certatum est. Nam & Humerius occidit spectatus militiae imter Gallos & regi carus. Ad ultimum igne &ferro via scinditur: quique cladi superfuerant Orvillerio, ut convenerat, obsides traduntur , aequandis Hispanorum minis. Sed captivi per custodum perfidiam ruptis vinculis arcem in id distrimen adduxere , ut pacto dimitterentur. . Galli arce potiuntur Orvillerii ignavia, qui

sibi eam servare decreverat: Et Fontanus, quia capto oppido serus superVenerat, pudore. inuiram Versus, pallentem inter carnificum manus praesectum pro moenibus ostentat. Ibi ille fi Diti voce modo parentem, modo amicum test

ri, si qua misericordia, si quod fas generis, n stante sibi sub ictu gloriam potius & dignit tem imaginarentur. Cumque illi responderent non esse id penes se, quippe Gallos arce & oppido potiri, suorum in ore jugulatur, addendus iust.

332쪽

MIRTORIARUM, LIB. IV. 3I infelicibus eorum exemplis,. qui partes instabili fide professi utrisque se hostibus hostes fecere. Durianium inde procedit exercitus, quo Cain i racum sub id tempus sacerdotum dc oppidano-i ruin quorundam dolo infeliciter ipsis tentatum, i li tergo ambiretur. Cujus dum munimenta &- locum obsidio ad lunae lumen circum spectat, Valentinus Pardivius Lamota glande ictus ca-

dit. Primus hic ducum egregiis quondam ordi, num rebus ipserum discordiam, & revalituras, Hispanorum opes Providerat: Virtute clarus &plusquain militari solertia, & qualem esse oporteat, qui ad machinaruiri ac Gravelingae oppii di praefecturas magnasque divitias ac Comitis , nomen is caliga surrexerit. Praesidium urbi B honius miserat. Mox ipse pulverem atque alia, menta laturus advehebatur , simulque Sancti. Pauli Comes. Sed primi agminis ductor Vili larsius sis oram maritimam Henrici jussu cura. bat) dum pugnae avidior imperia contemnit, Fontani ab exercitu & erat forte tum festus

Apostolo Iacobo dies, quem Hispani feliceml sibi credunt, & credendo cepe faciunt) circum. . Ventus re captus, mox quia a Lotharingio sco-i dere ad Henricum destiverat, interficitur, &

multi nobilium circa. caeteri evasere. & utrius, que partis errori fortuna ignovit. Nam si maj ribus copiis , quas tum Nisernensis cogebat, Galli in praelium venissent, patebat in urbem via & locus victoriae. Et Hispanus, si fortunam secutus impulisset refugos, parum abfuit quid Papiensis & Quintiniana clades aequaretur. Victor arcem oppugnat, haud satis custoditani. Nain Praesectus loci Gamachius, dum more

temporum sibi quam regno consulit , ex mille

333쪽

ac ducentis Gallis quos secum habebat, paucos sibique fidos intra arcem receperat, reliquos in oppido reliquerat, ut praesto essent siqua ne sibias ingrueret, quod exitio fuit. Nam missi ex

Hispanis qui ruinam arcis per tormenta effectam specularentur, cum desertam cernerent, clamore testati gaudium, plures suorum trax re , qui arce irrupta nullum spatium reliquere quin una dc oppidum irruerent: nec temper tum caedibus: quippe ubi non armatos Virtus, non inermes misericordia tegebat. His dum rebus fessi exercitus Gallicis in praesidiis quies

cunt, affecta jam aestate Mauritius quod.apud se militis & reversas cum Philippo Nassaxio

copias in bellum trahit. Intentusque Occupa dis, quae pauca circum Frisios hosti tenebantur, Grollam adsidebat, Zulsaniensis territorii op-vidum. Praesidium haud majus sexcentis, paucae 1ntus machinar,nec in longum alimenta, & fossa aquis exhauriri facilis, spein prope admoverant. Compertum id Mondragonio, qui citato cum agmine Aniver a prosectus obVia quaeque Praesidia trans Mosam Rhenumque rapiebat. Erant quinque peditum millia, equites admodum mille. sed in majus numerum augente fama ,. Mauritius , cui bis tantum copiarum erat,

commeatibus dissidens, oppugnatione relictare incensis quae corripi nequibant, ast Isaiam occurrit, quo hostem Germaniam intra sisteret. nec ille in castra quicquam ausus, sed contentus obsidio Grollam exemisse , dc mutuum anni otium pacisci,retro cessit; ubi Lurpiain amnem hosti objiceret. Nam Mauritius insequebatur,odoctus non eam advenisse multitudinem quam

prior fama vulvaverat. Mittit igitur trans at

334쪽

ΠIs ΤORIARUM, LIB. IV. 3Ipnein Philippum Nassaviuin cum equitibus quin-. gentis, ut pabulatores hostilis equitatus subitus concideret. Sed per transfugas ejus consilii cem

dem in locum contulit: Philippus, ut angustum, iter exierat in apertum progressus , statim ci cumfunditur: ac quo minus siequentes si accuri rerent ad veris fugientim impetu dc Viae arcto , ,' Iubricoque implicabantur. Prope tamen,ut --, bigua est equestris maxime praelii fortuna , --. - pulsus hostis erumpentium nisu. Sed desecti uuias neribus duces minuerunt audaciam. Alii hostest turbatos adhuc integri pervasere. Pluribus,cum d. premerentur , fugae terminus Luppia flumen - fuit, quos obvius altera in ripa Princeps cuin cohortibus excepit. Neque magna aut alio memorabilis clades , praeter quod ut primus r quisque dignitate, ita infortun1o fuit. Philipa pus ipse, dum acerrime pugnam ciet saucius α- mox captivus, inter egregia propinquorum He-o rembergensium ossicia exspiravit, intrepidus j x Venta, Ac bello quondam utilissiliam, si servet t. rem intra se animum artas parasset imperiis. M , ritur 3c Ernestus Comitum Solinensium unus.

i. Sed frater Philippi Ernestus Naisavius pretio se

ii rata Nec quicquam praeterea accidit, dum pro- a Pinqui exercitus, atque alter alterius contilias obsidentes autumnum , dc securiora anni tem-s pora exspectant. Nisi quod Mursam dolo no- a diurno aggressus Mauritii miles, jamque pera fossam enitus, dum palos in vallo obstantes retii scindit, suborto die coaetias est disicedere. Priora tandem hibernatum aSiit Mondragonius, inrua litiae incommoda haud ultra serens, dux nona-OL

335쪽

genarius, compertoque pronum seditioni exercitum , hoc nascenti malo remedium invenit, ut parte trans Mosam missa, caeteros citra flumen cohibens ac consilia dissociaret. Nec Princeps ultra moratus est. Statimque Mondragonius s nebrem annum morte sua implevit, militiae v liis , primisque ab Albani armis ad ista tempora continuus. Aderant regendi militem artes 5c auctoritas : vix sane cujusquam parentium d

cum tot ac tam clara facinora memorentur: n

que omiseriin raram selicitatem , quod periculorum haudquaquam timens , quin ultro avidus, sine ullo vulnere ad summam senectam pervenit. Etiam Dux Pastranae obiit, generis clarutudine nec ultra notus. Idem annus Antonium

quoque absumsit, qui Albani armis pulsus olim Lusitaniae regno, cum potius esset per Asticam Indiamque 5c alia Lusitanis possessa excitare partes nondum intermortuas, per Angliam Galliamque Profugus , frustra spes suas in Christi norum Principuin misericordia posuerat. Turc rum δc Maurorum oblatis saepe auxiliis quo mi nus uteretur , credi volebat pietati a se datum. Amici ejus, cum liouoribus pecuniisque a Philippo promissis perduci non potuisset, ut regni jus a se abdicaret, veneno exstinctiun prodidere. Haud longa interim Fontano quies. In Cain racum impellitur : nec potiendi ratio in arerto erat. Sed multa ad latus Belgarum nobilitas

Gallique duces qui Regis sui veniam indignabantur , dc miles post Durianti spolia masoris

praedae avidus,ac civitatum vicinarum pecuniamo rentium preces, claudere egressus lubebant, dc specie obsidentis audendi tempora opperiri.

Rex ipse Philippus scripserat rem esse indignam,

. structuui

336쪽

HISTORIARVM, LIB. IV. 3I structuin patri suo limitis munimentum hostiinnin manibus relinqui. His incitatus, quod desi

gere non poterat, sperare cogebatur. & casus adsuit. Circumsessos exterioribus munimentis Bariolus exuit: inde jam cuniculi: ictus, ruinae, occultat manifestaeque artes intentabantur. Te rebant adhuc excepturae impetum egregiae Gallorum manus, quos Gonzaga patris Nivemensis

missu centum adduxerat, & mox alii quingenti Prosequente equite per incustodita obsessoribus

matutina nebula adjuti transierant .: Tunc quoque nobili exemplo compertum est quam sit Q midolosum a multis formidari, neque ulla satis firma sint praesidia dominationi, quae civibus ii

Vitis tenetur, ubi gravius metu periculum conferre iras impulit. Nam Bala iacum, quod stitutam jure potentiam Vi muniret, tributa gravesque custodias atque alia regibus sesita in cive usum, multitudinis odia claris opibus everterunt. Nec deerat Fontanus clam religione ,

metu , pecunia, commotos semel animos incendere. Priusquam hostes vallo coiisilirent plebs undique conglobata, Helvetio milite eadem v lento,privatas ob injurias,& quia cusos aere nummos Balagniacus auro 6c argento contra in stipendium quasi redemturus imputabat , quod factum alibi pro libertate, pro mercede milia tantibus haud quaquam tolerabatur, acturos de pace ad Fontanum allegant. neque multa pacti, Gallorum metu admisere ultro Hispanos,1 queis

eadem paterentur ob quae Gallos elecerant. A que illi qui arcem clau erant non tormentorum Verberationem , non impetum exspectavere. Et

multa jam exstabant inclementiae Hispanorum exempla ni intra sex dies a Borbonio auxilia, O a nova

337쪽

3i8 HVGONIS GROTII nova adessent, proinissa deditio & mox impi xa : Ita incolumes dimissi sunt, dc Balagniacus quidem Gallis prosequentibus privatus de ii

perio exiit: parum dignus, quam faventem satis habuerat, fortuna. Omno quippe partes diu lactans, nulli omnium fidus, pecuniam ac commeatus modo ab Hispano, modo a Gallo, inte dum & ab Ordinibus Foederatis acceperat. pr ximeque ante obsidium alimenta urbi necessaria vendiderat, ita opus militi dicta . nec munus Vectigal , sacra ac publica munera ipsius in

manu. Arcem quoque adversus machinarum ictus munire neglexerat. At non muliebris uxori animus. dum spes superfuit agere ipsa vigilias , aggerere cespitem, dirigere tomenta, m- lxervisere manipulos, cuncta ducis, militisque munia induere. Etiam plebem largitione te xaverat, quae postquam frustra fuere, agnovitque adversa fata, non tamen principatum hosti r linquere, aut vitam debere sustinuit, eodens die exstincta dolore an sumta morte parum definiatur , quo dedendae arcis foedera sanciebantur. Direptae Balagniaci, Alenconiique imagines: eum ab oppidanis jusjurandum rogaretur, Ricardotus formularum gnarus Verba ita concoperat, quasi in fide Philippi urbs esset futura. Nam ad id tempus Burgunes & Austriaci Pri

cipes, tutelae tantum vetus Comitum Alastei suin jus usurpaverant : eoque titulo Carolus Imperator arcem imposuerat urbi ne ad Fram

cos iterum deficeret. Sed juris discrimen Font nus acinata potestate rescidit, & Philippo ut Principi jurari imperavit , ita ante obsidium convenisse dictaris , cum Ludovico Barlaemomtio urbis Antistite ut sacra iunctione contentus

338쪽

HIs ΤORIARUM, LIB. IV.

ius imperii, quod & ipsum Epistoporum sub re-

Verentia Germanicae majestatis, fuerat, Hispano transcriberet. Neque tamen Barlaemontius etiam post dictum id sacramentum destitit negare pactum, & jus antiquum repetere, annitentibus oppidanis , labore irrito & nihil praeter odiuinutrisque paritum. nam & arx & injuriae licentia penes Hispanos milites erat: Quo factum ut lintearia negotiatio, praecipuus urbi quaestus, Propinqua in oppida dii fueret. Exorati a F tano Itali ut obsidio adsisterent, cum urbe capta possidendum ad Tilemontium regrederentur, in obvias Batavorum turmas sortiter coorti, tum primum fidem bello priestitere. Sed Mauriti nis equestre decus reparatum est, irrupta Wa tia apud Homensem Comitatum oppido , Hei ricus ubi ComitRm Herembergensium unus in potestatem Venit : deinde fusis commeatuum

praesidiis. Sed Wartia longius a finibus jacens

deserta iterum. At Heraugerius usu edoctus , multa experienti interdum adeo fortunam. Holi iacturam Lira rependere machinabatur. Id oppidumHispanis quondam captum proditione, re fatis crudeli victoria Netham ad amniculum tuerpiam, Machliniamque medio situ interjacet, magnisque invicem usibus miscet. Hic omne in latus praeda ostentabatur. Antesignani Iucis incerto scalis enisi ignaros vigiles obtru cant : ita portae patuere. introeme pedes, dc equitis parum, mille omnes , lecti Breda ac ci cum praesidiis,nec dubie potiebantur,si quantum in capiendo industriae tantum in tuendo virtutis re obsequii fuisset. Alphonsus Luna praesectus pido primos ad tumultus, haud equidem comsternatus animi, suum militem, quodque e vul-

339쪽

go promtissimum in foro proque curia disponita Mox his quoque inuniinentis distisius portam ab

hoste averiam , qua Lovanium iter est, inedit. At victores, ceu tutis rebus, per templa, per domos , in raptus & licentiam spargi. Sic maximam diei partem intra moenia egere: neque

imperii reverentia aut preces aut minae valu

runt, ut tantum militis sub signa contrahi posset, quod exiguam manum porta depelleret. Interim accita propinquis praesidiis Lunae auxilia venerunt : para maxima Antverpiae cives , pauci His pani ex arce: Videns id Heraugerim, portam quidem qua ingressus, occluserat, quo sitos inpranium cogeret. Sed non ideo palabundi suas, non hostium vires respicere. tantum, quia nihil timuerant, timebant: & quando haud alius p tebat exitus, ultroaue primi coesi viam sequentiabus austrebant, is vallo praecipites fossis hauri bantur. para inter praedam cani: captaque ii minum dc equorum vis. Duci, & nandi peritis effugium fuit. Insignis liberatoriun continentia, quod quae opeidanorum fuerant inter praedam reperta doininis reddiderunt. Burgundicum i terea bellum Hispaniae Galliaeque vires paratu quam eventu majore exercuit. I iii oliin R

mana secietate notissimi, dc sequani , Gallicae

natiores, has terras tenuere; in quorum mox poscissionem, Romano orbe concus , venere

Burgundiones ex Septentrione orti, sed qui propiora Germaniae pridem insederant. Horum &cis dc ultra Ararim late patens porentia , etiam cum regio nomine, a Francica magnitudine in minuta primum, ac postremo obtrita est. Exinde ejus partes modo amicis, sepe & regum Fraim

corum filiis attributae, dum dividuum id imperium

340쪽

HISTORIARV Μ, LIB. IV.rium fuit, manente regni honore, postea AEduorum sermo quae fuerat regio ducatus, Sequan rum comitatus Vocabulo. Post mortem Caroli

Audacis Valesiorum d stirpe Ludovicorum undecimus Francorum rex Mariae Caroli filiae duc tum eripuit, successionem ejus imperii meminis

deserri negans: at comitatum, qui, ex quo Ge iii Inania seorsim regnata est, in ejus fide esse coeps

a rat, post Maximiliani cum Maria conjugium P Austriaca domus tenuit. Hoc tempore Galli quia dam duces, auctores Henrico fuerant, ut Hispa-y num, qua parte securisiimus ad ictum pateret, R invaderet .: posse hoc modo ex Italia in Galliami aut Belgicam transitum militibus Hispanis pro cidi: & jus majoribus debitum repeti. , res priamum minores per duces Praetentatae. Sed cruri Philippus periculum metuens elascum,ut supra diximus, ex Mediolanensi terra, quam is rege- bat, in Sequanos misisset, cum peditum decem; millibus, equitibus mille quingentis, ea Vis h stium Bironium illuc, deinde Regem ipsum t

Ierat. Fortuitis equitum concursibus victor tape Gallus. Iustum praelium Velascus vitabat, se vandis oppidis anxius. In ducatu Burgundico,

Divionem urbem, interno Galliae dissidio M i Manli partes sectantem , Henricus suis imperiis subegit: nihilque munitum illic Meduanto,pra ter Cabillinum reliquit. Sed ubi ille, comit tus intra fines prosequi coepit victoriam, Heu vetii intercessere, quippe per foedera Austriacisi hactenus obstricti, ut Mediolanensi imperio, ac

Burgundiae Comitatu vim externam arcere dei beant. Arripuit occasionem Henricus sine d l decore per inducias retrahendi exercitus, fessus