Hugonis Grotii Annales et historiae de rebus Belgicis

371쪽

3sa HVGONIS GROTII

aderant derivandi artes, quique aggeres ill rum in potestate,exciti contra presentes ad usus. Igitur ad eruptiones versi subter moenia specus duxere, quibus improvisi emergerent: multamque post caedem relata signa captivique, nulla redeuntium clade, cum vicinas inter administrationes securos, in ludo interdum & alea, deprehenderent , quae nunc militaris otii oblectamemta fluat: aut, si clamoribus excitus densior hostis ingrueret, levi praelio, tardo recessu periculum vitabant. Plurimum noxae tormenta ait

Ierunt , & missiles flammae: quippe adversias u bem procedentibus inanes corbes praetenti, qui visum non & tela arcerent. Nec tantum qui machinarum pericula tractabant, sed ducum haud pauci sternebantur. Et hos inter Ronaeus, quo consultore pleraque per Galliam praeclare

vesta Hispanis , nisi quod eadem jubendo AL

bertus dc Fontanus dc Parmensis in se verterant. Gente erat Lotharingus,domo nobilis, ac Gaulicorum motuum per initia Francisci Valesii fortunam ac partes secutus. Mox Guisivsh minetΠ,non minus callid1n,quam fortem &qui nihil profuturum turpe duceret, largiendo stameffecerat. Annis ultimis multa Hispanorum comsilia clam Henrico significaverat, Velut reflectente in i psum studio: re vera quo majora co, natam occultaret. Castrorum praefectura,mo te ejus Vacua, Herinanno Herembergensi tradititur. Oppidanos suae insuper angustiae in vulnera impellebant, minaci circum aspectu aggerum atque collium, quos Varax et rei sub Archiduce praepositus undique machinis armaverat. Ita ni- hil tectum extra turpes sub humo latebras, aut quae imminente vallo obumbrabantur. Soline

. sis

372쪽

HISTORIARUM, LIB. V. 3s 3 sis, persciso crure aeger, imperii munia per nuntios & tribunorum colloquia exsequebatur. Et ipse Mauritius propinquo e litore cuncta ii spectabat. Tum qui deiecti vulneribus, aut armis , inhabiles, quinquageni prope per dies sit

:ulos, Vicinas per insulas atque aliarum urbium hospitia exonerabantur. Pironemque Zelandiae tribunum vigilanti studio exercitus labor valetudine fessum dimisit. Supplementa, dc quae bello aut victui necessaria iudidem advenere Ernesto Nassario, ac postremum Dorpio duce. Crevitque paulatim praesidium, donec in oppiado sex dc triginta, Nastaviano in Castello sexcenturiae forent. Frumenti Vero ea copia, ut,

cum intra oppidum servari commode nequiret, pars navibus sit imposita. Id vero hosti vix λrendum, commeare toties navigia se obsidente. Igitur portum versus opera protendere dc modo hac, modo illa ex parte machinis insequi: st stra plerunque, cum paludum interventu dc sp tiis longitudine ictus elanguesterent, atque ultro ipse Naisaviano e castello telis petebatur. aestus quoque aquarum subinde vehementior incommodum dabat. Inde Itali Marchione Trivici regente aggressi munimentum, quod recens oppidi portae castra spectanti Solinensis praedux rat. Primo fodientium nudi apertique imi tus. at ubi ex vallo conspicui telis urgebantur, structis duobus aggeribus latera cinxere. Tum ii custa machinae: standentesque mox Itali in ipsam munimenti radicem, praelio dejiciuntur, unde resurgentes. Zelandorum manu densaque

vi glandium & inissili igne fugabantur. Assumta aliarum nationum iubsidia: & sibi quaequo

constiterunt, quo virtus discretior elucesceret.

373쪽

vGONIS GROTIQuin dc proprium e beneficiariis agmen progredi jussum, praeeuntibus signis , non militaribus modo, sed quae sacris . c supeliciorum si

lemnibus usurpantur. Hispanis id solitum veteri exemplo, quoties profanam adversus barbariem certaretur, dc quia gens addicta religionibus non aliud majus audendi incitamentum habet.

Contra nitebantur singulae cohortes per vices custodiarum , ac pame ministra bello oppidan . rum turba tela ac faces ingerens. Ita tres per alternos dies acriter pugnatum, majore aggreiasorum pernitie. Etenim priorum ordinum militites, graVem per armaturam Vice muri caeteris,

ut glandibus impenetrabiles, ita si cominust

nerentur vitandos ad ictus immoti seque & c teros impedierant. Tandem ab impetu ad artes ventum, & utrimque cuniculi, quanquam ait rove sum promoti, damnum az8uaVerant, pro

oppugnantibus fuere, qui planitis dissilientis 1 Ii, ac partim scandentes, suorum & hostium stragibus juvabantur. Ea vero dira facies, cum per iniqua exstantibus tumulis loca dc humum sanguine lubricam, ubi calcandi commilitum artus, attoniti iris, instabiles gradu truderent,

truderentur. Ad extremum coorti hostes dese forem impulere: ac quo minus secuti una vantum rumperent, quod multis ictibus hiare jam

coeperat, agger lunata specie oc fossa structa i terius Solmensis providentia , atque eo Congi bata militum manus obstitit. Nec longus His pano usus munimenti quamvis multo sanguine ac labore constantis. Nam quic'uid ejus restabat obsessi cuniculari pulvere disjecerunt. quia dc areae, quae eum locum vallumque inter pat bat, spccum subjecerant,cujus Q cum Ore fam

374쪽

HIs TORI ARUM, LIB. V. 3ssdes in hostein iaculabantur, qui vix sero cogni

ta fraude, fauces obstruxit: sed cum retro quoque ob stores cavum occluderent, injecto prius igne compressa vis flammae hostium aliquot temra obruit. Nqn cessabant illi interim quod reliquum sos, siubductis aquis siccare , quatere Vallum machinis,eo Violentius, quia maenium ruentia destitutis infra palis sustinebantur, quaque defecerant munimenta oppidani fasces 3c aggerem inserebant. Nec levis oppugnantium laborii, propugnaculum, quod Portus aggerem comtingit. verberare id machinis inseliciter coeperant. nam incensius sorte pulvis ei operi destitinatus adstantium plurimos rapuit, fragore ac tremore tanto ut trans mare Middelburgi quoque sentiretur. Vbi hoc casu, sive alias lassi o sessores aliquantum remiserant, sexcenti, lecta

Batavorum e centuriis manus, claro meridie

quo tempore undae decreverant, staphis vadi que flumen dc quae ultra sunt aestuaria sup rant: improvisique adeo diversis locis involavere , ut Hispani qua se munierant, vallum suum

intra caederentur. Polita contra navigantes to

menta , quia devehi non poterant transfixa ct Vis. mox turmas & octingentos pedites in auxi- lium suis aut ultionem adventantes ita represere, ut redierint egregio cum decore, nulloque

aut facili damno. Post & alibi nec minus prospere eruptum. Instabat percutere moeoia Hiupanus: imoque jam loco in vallum penetrabat, qua Parte interior nulla munitio erat,quanquam

neri id Mauritius jusserat. qui omiserant, Oppiadanorum penuriam & tot simul laboribus um

. parem militem excusavere. Hoc statu, more

belli Albertus periculum denuntiavit obsessis, ni

375쪽

dederent. acceptoque responsio forti, non tamen impugnationem rursus audebat. quia priora certamina duobus millibus haud minus demse xant : plurimique duces & sortissimus quisque ceciderant,dum continuas ad clades cunctabum dum militem exemplo trahunt , -Vum apud rectorem decus sibi dc gratiam certantes. Sed& affectorum incredibilis multitudo, cum jam vicinorum urbes excluderent, campis procubuerat : quae spectaculi foeditas miserationi formidinem iniscebat. Occulta igitur fossorum opera subducere vallum parat, haud satis certa spe, quamdiu recentes in oppidum vectari conspiciebantur. His anxium sors antevertit. Nam suspeeta hostis tam rapidi quiete, ex obsessis alii insulas & vada quaeri, unde flumen ac naves in-Vaderentur, pari erupturas ab imo in urbem imsidias , queis non frons, ut hactenus, sed terga quoque inturi redderentur, aut per ruinas impetus sibitos, ut multa invenit metus, sibi, mox aliis figurabant. Facundi subito attollere hostium,luas imminuere copias, quae diebus iis lem

feroces contemserant, ut maxima malorum I quebantur. Concurritur ad Solinensem, ubi se

ruenti consilio sidque ipsum fuere qui reprehemerent, quod non apud se potius, aut cum dilectis deliberasset centurionis deditionem suadentis haec fere verba fuere: Si non maxima pro hoc loco edita essent virtutis documenta, bigerem α ipse salutis an gloriae viam rectius, sequeremur. Iniqua est fama quae satisfieri nondum sibi patitur. Quoties hostem toleravimus in nos effusium t quoties irruimus ultro Sed ille numirum cladibus etiam proficit: nobis suppi

376쪽

HISTORIAR v Μ, LIB. V. 3s cendo perit. Totius mensis certamine detrita DPrido munimenta:nudum aggerem cum hoste divisimus: interiora vallando humus quoque absumta est. Quid igitur moramuri Vent

rumne exercitum ut hostem , quem arcere non

potuit, praesidiis ac sedibus pellat i procul haec quidem exspectatio : Gallia & ultimae Gades spes nostras tenent. Mille hic & quingenti sumus, quos vocant proelia : mors caeteros habet, aut vulnera retentant. Circumsidemur viginti

millibus, quorum nos annis obrui etiam postumus. Quid jam memorem depressas sub te ram insidias, a quibus nulla virtus tuta est ' Ii desensis & inultis pereundiam. Enimvero a majoribus ita nos accepimus , sorti vera pericula nunquam contemtui esse: temerarios nec apud Prudentes tandem, & certe exitium sequi. Tum vero longe alia apud nos atque hostem bellandi ratio est. Nos paucis stipati legionibus per sandum habemus obsequii alacritate quod iam mero deest. Ille dominator, opum inexhaustus, prodigus militis, vili constare putat, quod sanguine emitur. At quem eum in hostem futurum creditis, qui suos ita projicit miserum vero militem , si toties contemta morte Vitam nondum meretur. Quid , 'uod & patriae interest, ne dum pauca pertinaciter tuemur, caetera e dem furori tradantur inermia ' Sit sane sup rior ille, quum validiorem negare non post mus. Habeat solum , sed cruentum suorum ca dibus. Nunquam se nimium hac victoria jaet bit illis, qui tot hic duces , tot commilites r quirent. occurata timoris defensio non olimes flexerat, praecipuo resistentium Matthia Heilio. Is enim clamare, novum hoc Prorsus belli ne-

377쪽

318 Η v G. O NISGROTII fas, ante oppugnationem Vallum deserere, &exitum ab hoste precari eo ex loco,quo suis a huc aditus pateret: spatium saltem vel ad det, berandum sumerent: posse interim muniendo excludi hostem aut proruptione depelli, dum ordines, dum Princeps consuleretur, qui propinqua insula, sollicitus oppido, nihil dum tale

exspectaret. Praelata fortibus tutiora, dc SOL

mensis , qui paulo ante Mauritio duraturum se in extrema promiserat, ordinum quoque Iit ris ac pollicitis in id ipsum animatus, nunc subum militi metuens, seu quia experimento cogniatum est generosos impetus & prae iis invictos adversus obsidium bellique taedia non idem v lere, maturandam judicaVit deditionem, ne,qui intus esset rerum status , transfugarum indicio Proderetur. Conditiones poene ipsi praescripssrunt, avidiore gaudii Alberto, quia non sper 'erat. Sub finem Augusti mensis, cum cent riones non minus sexaginta militum haud minus quinque millia obsidio imputaret, traditum in potestatem ejus Haestum, Nasiavianumque castellum armis intactum : reliqua ripae muniumenta effugientes praesidiarii corrupere. Gr viter ferre Batavi jacturam oppidi dc tribui

rum queis Flandria in partem onerum V ab tur : accedebat metus a Victore exercitu, cui

inultum adhuc anni supererat: dc quam posthac urbem substituram , si tactuin ab hoste vallum ad deditionem sussiceret, si tria hominum mitilia pugnando morari hostem non auderent fApud multitudinem atrox inSolmensem rumor velut emollitum uxoriis amoribus, ut sere vulv

i solatium est, unum publicis cladibus reum estinare. Nec Zelaudi distulerunt gravem

378쪽

HI STORIA RUM, LIB. V. 3Sy. iamdudum, quia imperiosius agebat, suarum cohortium demovere praesectura. Non egere, se opera ejus professi, reliquum dissimulabant: .sed ipse, ut audiret, conscius, Voce ac scripto occurrit, necessitatem excusans. Α Foederatis Ordinibus novam accepit cohortem, Zelandis haud prohibentibus : testatusque est tredecim se annorum militia eum in res Batavas induisse animum, ut acceptas a paucis injurias facile publico condonaret. Vberrimo suorum plausu Cardinalis excipitur: quia non insecunda vis

tutum Austriaca domus, & ipse Gallici limitis

dc Flandriae restitutor, septem post annis reve fain, ac tum forte continuam felicitatem triplici victoria impleverat. Sed favoris & gaudii

praesens usius: sequentia haud ad eam spem fuere. Bello propere defunctus, cum exhausta pamrium militia, simul & de rarium, quietem anno daret, efferendis aliter finibus oculos animumque adjecit : misso fratrem ad Imperatorem Francisco Mendosa, qui regio nomine multa

postularet: Vt Vesontio libertatem sibi sub imperii Germanici reverentia jam olim vindicans Burgundis, quae sub His panis, adjiceretur: Vt Αquigranenses parere decreto cogerentur,quod jubebat Romanae religionis accipere magistratus, ac proinde diversos ritus dispellere. Illud vero quasi pro Ansiaticis urbibus, ne impune, Anglos mare praedando infestum habere per mitteret. . Utque Hispanus ad conscribendam in Germania j uventutum, quod a Ne permissum duntaxat, publica auctoritate juvaretur. Sed praecipuae in Clivios ac Iuliacum spes e longo jaciebantur, ubi rapta morte subita insani D cis uxor novis sus icionibus xeteres discordias .

379쪽

'ω HVGONIS GROT II incenderat. Retiqebant regimen consiliarii, srisque indigenarum procerum invitis, & rex Iescentis ducis falsa fama fruebantur. Hi, quia statim uxorem Duci aliam Lotharinoci sam guinis destinabant, crediti prioris necem optasse aut struxisse,prosperisque jam rebus Hispanicis eo serociae venerant, ut Brandeburgici &Palatini Neoburgies procuratores finibus jube .rent excedere. Quin d . ad Foederatos misere, audacter sciscitatum, ecquid ab ipsis exspectam dum haberent. Ordines,& suae imbecillitatis &hostilium virium conscii , modeste respondere, amicos se de Brandeburgici & Neoburnici:

nec eo minus tamen ipsis quoque pacem servaturos intra pacis jura manentibus. Monitos t men velle, ne in Gerinaniam magno malo via res externas accerserent. Mox iidem illi Bri quiuin Comitem & qui alii Protestantium , ut conjurationis reos , accusabant parabantque dejicere honoribus: Quin & Alberto excus . tum miserant, quod dissimulare multa dc in s cundiora occasionem disserre cogerentur. Esse-cit Mendosa horum ut auctoritas Imperatoris decreto firmaretur: pluraque cum posceret, de Imperator ostenderet Protestantium se metuere offensam, quorum ad Turcicum bellum neces ria ipsi esset opera, dixit Mendosa, ita longii quis arinis obviam eundum, ut ne propiores imiuriae interim tolerarentur. Pacis, quanquam see nulla, mentionem tamen ut gratam Germaniae Hispanus admittebat: scripseratque Albe tus Philippo eam in sententiam. Itaque Imper tor ad ordines misit virum nobilem, qui vent ris legatis commeatum posceret: quod cum illi. excusarent, ex voto Hispani onerabantur recu- saxa:

380쪽

ΗISTORIARUM, Lr R. in satae pacis invidia. Nec minus tamen Albertus o Parentes sibi populos sipe pacis detinebat. Atque . ,ο hi dum circa Belgicam casus eveniunt, AnglO- . s. rum interim Batavoruinque classis, cujus ante, memini, His anico mari victrix serebatur. Cau- , sa mittendi, quia compertum Reginae vim n ι Vium Philippo contrahi, qua portum in Gallia se aliquem aut juxta prehenderet. Nec dum illae t. octo ante annis minae exciderant, dc quod Hi- , berniam Tirono duce imperium exuentem His., panus auxiliorum spe tunc cum maxime anim i bat. Vires deiens audis finibus paratas,quia sum-i . tus & occasio aderant, cunctantem in hostem, Vertere ultro placitum. Ceserant e Regina n , Vibiis sedecim re minores, quadraginta, sed beia, lo idoneae. Quinquaginta additi ferendo militi 1. & commeatibus. Copias omnes regere jubeturi Robertus Esse ius Comes, aetatis decore Reg nar haud ingratus: curam navium Carolus A i. Wardus maris praesectus accepit: pari uterque jure, quod ausis ejusinodi anceps δc eventu no- ,. Xium apparuit. Et dispar utrique ingenium. ii juvenili calore Esserius imperatoriuin sibi no- men ac gloriam quaerem , Reginam impensias, muliebriter sugientem, periculi ostentatione, in ', arina , pellere Blitus. Quoque magis clasiis procederet, ipse de suo non parum contulerat, auctor consanguineis dc familiaribus , ut sequea '. rentur exemplum. HOWardus aetate de rerum usu cautior contra tendere , dc quantum posset moram afferre classi: cmque parata jam esset . tum quoque Reginae persuaserat, Eslarium ut literis hortaretur, desisteret ancipiti coepto,quo, que impenderat ab ipsa reciperet. Ille ni plane vetaretur, nayigaturum se bona cum spe respon-