Hugonis Grotii Annales et historiae de rebus Belgicis

551쪽

su Η vGO IIS GROTII bili, sed vel ut nullo generis patrocinio perlongos stipendiorum gradus ad id imperii evecto,

xxxm naves altum tenuere, serentes hominum octo millia , nautas militesque. Mandata acceperant eruere classem,quam rex Hispaniae arborum , funium, nautarum inopia tarde moliebatur : idque inter causas festinandi ordinibus fuerat : adhoc Americana navigia diripere, hostilisque imperii oras populari. Magnum prae sererrorem agebat inarisum ante facinus, & fugis littora desolabantur, praemissis jampridem & ex Hollandia literis,quae venturam classem nunti bant , ut ex captivis cognitum. Ad Coruunam haerebat coepta Philippo classis. Assedere primo Batavi: sed illa non ausa se nudam dare rub a cis haud invalidae tutelam confugerat: paritemque ex arce , navibus, castello , quod propterjacet, machinae detonantes, spem oppugnandi eminus, cominus adimebant. Satis in eo visum, quod gens Oceani se dominam ferens in suis navalibus quaesita latebram , quam praelium in luisset. Vbi ad ostia Tagi Ventum, non defuere, qui Mysiiponis capiendae avidi, oriam pret damve, antiqua vicinorum dissidia, inv1sam Castellanorum dominationem , ipsam denique urbem , quod Anglorum Antoniana expediti ne cognitum, ut vastam ita infirmam, re si tunc ea gens fuisset, quae in bellum, non in praedam proficisteretur, cessuram non dubie afferebant. Contra alii tam longa pace Regi satis adversus desectiones consultum , nec exspectatae jam d dum classi spem ullam contra maximas urbes, in

quas repentium curae metusque Vergerent. 1

rius insulas aggredi Atlantico in Oceano Mai ritaniae adsilao, quaa Veterea ob soli tacunditate

552쪽

HISTORIARUM, LIB. VIII. tem, sive quod omne incognitum ita appellaxent, sortunatas dixere. Vnde ortae gentes, quae' primae incoluerunt, ut pleraque ant1qua & lomi ginqua incertum. Iam olim cum nondum Et ropae noscerentur, sermo non unus. Teneritae ada Afrum accedebat. Ipsi se Guanchas Vocabant. Morum multa, alia Barbaris communia, Ut cum ii Scythis utendas dare uxores : cum Indis sororum filios habere haeredes, tanquam ex certiori sanguinis parte conjunctos, stupris vi oblatisi mors poena: divortiis infamia. Sorores uxoresi ducere jus regibus tantum, ut apud Inchas Pe- ruanos. Plures una, etiam privatis. Et hoc Scy- thicum, quod novae maritae Virginitatem rex,aut

O dynasta delibabat. Dii qui passim, Sol, Luna,

astra : quos super unus bene ac secus actorum judex, dc ideo alia post mortem Vita. Infantes solemni ritu aqua lustrabantur. Christianismis aut Mahometismi nulla indicia. Vita tamen simplex, concors, innocens, antequam eo, quiit Christiani dicuntur, vim, fraudes dc alia non re- Iigionis , sed saeculi vitia portarent. Primi Ge- nuenses anno Christi post mille trecentesimo adiere tantum : centum strine annis serius Be- thineurtius e Picardia nobilis etiam insedit, .moresque ac pietatem intulit, etiam regem se: . dicere austis. Sed cum fortuna tanto nomini non responderet, in Castellae reges jus hoc tra i scriptum est. Horum potentia Veteres ritus, lin-

suam, instituta excidit, & ex his insulis ad in i iora sibi gradum fecit. Vna harum Canaria,

quod nunc quidem commune omnium nomen,

i sed ad hanc aliarum caput privatim 9uoque per- tinet. Arcem illic, egregio situ, subiit Batava classis, acrique globorum certamine Hispana

553쪽

navis una mersa, duae in manus venere. Exste

sum sua sponte dissicilem insulani eques pedesq; parvis cum machinis in luciis coacti prohibete sperabant. Sed Doula explodi tormenta , simul scaphas expediri jubet : dc ipse in primis eu

eius , cum propius adiri vada non sinerent, in aquam desilit, aliisque hoste obviam progredi, tria dux vulnera , multa & alii tuborum telis simul & jaculis, veteri nOVOque armorum g nere impetiti, accepere. Fugatis in oppidum Allagoenam barbaris, arx statim dedita cum machinis ipsoque praesidio: mirantibus qui intravere, ut signa Mauritiana tam longinquo loco figerunt, clara loci munimenta, cunctaque ad defensionein necessaria, nisi quod toto fe- . Culo nulla illic arma perpessis mali novitas in metum verterat. Ducto ad oppidum exercitu, dies obsessoribus pauci trahendas machinis coim sumti : quo tempore obsessi carissima quaeque, mox sese, in rupes invias aut arcto aditu propusnantibus faciles , contulere: plerique adeo quis hostis esset ignari, ut perfuga AEthiops B tavis eiuratione Christianae relinionis se venditaret : desertae dc arces minores duae. Missi, qui

latebraS tentarent terrorem'ue incuterent, justo

longius progressi , notis hosti locis, sibi nestiis,

fessi praeterea laboris aestusque, circumfusis barbaris opprimuntur. Quo cum laetiores insulari redimere se suaque defugerent, excusantes in- lopiam, Incenso oppido arcibusque discessum ruitio pro praeda fuit. Gomerae haud dispar eum .ius. Patuit inane oppidum , machinis , re quae avehere non potuerant, sub humum d

mitis: & qui spe praedae juga montium penetr Vorant, ad octoginta trucidati, imbelli vulgo

554쪽

magna victoria & more barbarorum etiam in Vistos mortuosque crudeliter exercita. Batavi Creptis corporibus in tecta flammis saeviere. VLriCvs Douia , quando spes primae sesellerant, nuhil rastanda ad littora opus tanto exercitu, partium alteram navium cum praeda domum remittit : quae feliciter vitata hostium clade nam. sub idem tempus Corunna vela fecerat) mox 'coeli inclementia segreges medium sub alitum-

DUm portuS tenuerunt. 1pse cum caetero virium

Brasiliam petere instituit, nobilem Americae Portionem, Lusitanicae posscssionis, nobili lignore saccharo opulentam. Sed Hesperidum infulas omnemque Africam Oceano objacentem innoxius legens, ubi cum nova multa , tum e conchis pecuniam mirabundus inspexit, auctus inde captis mercatorum ex Hispania naxibus, Thomae insulam, Lusitanorum coloniam, fatali consilio reficiendis copiis deligit. Invitabant re aquae dulces, dc testudines,haud ingratus cibus , ad hoc ovorum fecundae, quae duro cortice haud temere perfringas: pisces juxta innumeri, belluarum metu, aut ignorantia humanae avidia ratis, quia piscatores non commeant, adhaerent navibus. Sunt de alati, qui volatu sessi ultro adsident. Insula haec AEthiopiae, quae Guinea diacitur, objecta eo coelo despicitur, quod noctium spatia diebus exaequat, imminenteinque semper solem nec deflectentem alio nulla hyeme rei Perat : quam mundi pervasti plagam nec in se ges sussicere , nec homines larre, rudis narigationum asseruit antiquitas. Verum, ut docuit e Perientia, nulla naturae pars usibus Vacat, nec ea

est hominum modestia , quae vel infelicissimum solum quaestu suo vacare patiatur. Peuemtum

555쪽

dus insulae ambitus: qua latissima est in duodo

cim leucas patet, media in montem surgunt, ainubes impendens rore suo arundines nutrit , -- 'hus saccharum eximitur: is maximus proveatus

Lusitanos dc centena, aut plura singulis servitia exercet. Nascitur & Zinalber: & arbores quarum succus vini praestat usum ad sitim ac V luptatem. Egredientibus classe nζmo obstitit. Oppidum Pavoas a post levem pΠgnam dir ptum. Arcein tenenti Francis o Menerio signibricavit Dousa, non sibi praedonis in morem intratum mare, sed justa classe missum ab Ordinibus & clarissimo ducum Mauritio, Veteres n Vasque injurias bello publico persequi,ne se majora agitantem uno in praesidio haerere Cogeret. Paratam dedentibus clementiam & poenaS contumacibus. Admotis machinis secuta deditio.

At insulani qui profugerant, facta eruptione ii cendunt oppidum, cujus flammas subjicientibus

aliis suerant restincturi, nec impune: nam Batavi, moti damno velut suo, per agros Vitimque ignem sparsere. Sed acrius pro Indigenis cmium pugnabat, unde coorta vis morbi ingens incanabili pernitie Batavorum castra insederat.

- Nec sane excusaverim adeo rerum naturae im-: perit , qui non vitaverint locos sub ictum s lis jacentes, pestilentemque aerem, qui ut paria inveniat illic genitorum corpora, non ferendus certe insueto populo &ab aquilonibus sivis v

nienti. Quippe ne ventis quidem recreatus, i temperie squallidus dc atro vapore putris aer tellurem premit. Lusitanorum quoque incolentium Iuridi vultus, & febrium continui recursus, satis arguunt etiam coelo calidiore natis

gravem trahi spiritum. Olim in eas terras dam-

556쪽

HISΤΟ RIAR v Μ, LIB. VIII. s 37 natos e Lusitania iudex mittebat, nunc maritia Telegat: quanquam comperto ViX quenquam Europae genitum ad mediam aetatem illic Pextingere. At nautae super coeli aestum laboribus fatigati in paria malis remedia agebantur: nam dc frigus captantibus sopor ad Lunae sulgorem noxius; dc laccharum nucesque Indae dc alia profluvium citantia immodice sumebantur. Iam Vero aqua avidius hausta pernitiem tulerit, anec hominum fraude corruptior, merito ambisam, cum dc hoc a gentis malitia, & illud a r

tione non discrepet. Venerem quoque nonnul-

lis cum indigenis mulieribus dc sunt ita pronae pleraeque ut viros ambiant) exitio fuisse constat,

in tanta diversitate commercia corporum nouxecipiente natura: ita undique causae in mortes

accersebantur. Insignivit cladem dux ipse additus , cui vastum obesumque corpus , dc suo quoque coelo prope motus omnis impatiens, Per biduum languenti quam aegrotanti similius, nulla vi morbi, sed liquata, ut creditur, pinguedine extinctum est. Cujus abscessu turbatum Vulgus, spes concidere: Vox omnium, relinquemdam funestam regionemes: consultum ultioni. Satis se hostium mortes cWm suis periculis misiacuisse. Dousce corpus, ne mox ludibrio soret, alte sub humo defossum dc superjectae totius ορ- Pidi ruinae. avectae machinae dc mercium alia quantae copiae. Iam mari ferebantur, nec tamen cum loco virus loci evaserant: nam dc coeluintarde mutabat, dc hausta semel vis mali ins ctos sequebatur: magisque in arcto navium p stilens aegrorum odor dc contagia morbOS Vulgabant. amissi stupra mille intra quindecim dies. Moae e Brasilia parum praedae, dc reditus festia Z s naba-

557쪽

nabatur, decrescente indies turba, nec una mortis facie: quibus id malum in praecordia inciderat ante morbi sensum pene rapiebantur: alius urebant perpetuae febres, quae ubi caput invas rant, mox Harore praecipites in mare agebantur. Cum jam mitius coelum , re aegris fractisque spes melior exorta, priorem necdum sanatam ab tera lues nihilo mitior excepit: qua solutae demtium genuumque compages, vitium longis na- vigationibus frequens: ac tum plerisque mort serum fuit, quod fluidi adhuc artus in loca maris algidiora, & per anni tempestatem hybernantia provecti, ex contrario nimium assiciebantur. Nec certe a multis jam temporibus tam intemsum frigus fuisse, docent flumina apud nos, etiam quo maris aestus pertingit, concrcta, &homines cnecti gelu. λEixere dc tempestates,

unde plus solito periculi, non suffcientibus qui

regerent aut administrarent. Ex omni centuri num munero duo superstites. & naves exstitere, quae non plures sex homineS Valentes reveli rent. AEgrotabant non ita multi, caeteri absumti

'morbo de expulsi fluctibus jaetabantur: pars navium vires in Anglia recollegit, aliae disjectae, ut quaeque Velis aut nautarum copia pollebat, serme sub exitum hyemis domum advenere. Navis una penuria hominum deserta, altera Clusam delata hostibus cessit. Eum exitum dia sis Batava habuit, reipublicae per fiuntum diu gravis, & domibus multis luctuosa. At suam classem Philippus primo Fortunatas ad insitas miserat, accepta earum clade, ne possessioni B tavus insisteret: sed ubi sponte relictas cogni- tum, ire Terceram, atque ibi venturis America navibus prasidio esse jtissa, postquam venerat, vitia

558쪽

HISTORI ARUM, LIB. VIII. s 39san ilia ventorum, nec sine damno dispulsa est. Mari nostro Dunkerkani audacius praedanteS , querelas excitavere aliis imperitiam res maria, timas regentium, aliis ducum socordiam, dc tiatulo purgandi maris inutile vectigal accusantibus: donec quinque naves captae, aetique in supplicium praedones solatio fuere. Ex Hi l pania vero dc America multi per virtutem aut astuin, irae hostilis incolumcs , domum cum Venissent, terrore dc odio Hispanici nominis omnia implebant. India alii feliciter reversi majore quam antea lucro: famaque rerum dc spe a gescente, iactura Hispaniensis commercii mitigata est. Coeptum dc sal quaeri insulis queis smerica praetexitur. Novum sub hoc tempus auxilium Philippo Fradericus Spinoia adduxit, naves longas sex , quibus in BataVos uteretur , pactus sibi praedam, claram inter Genuenses dc opulentam domum popularibus suis Aurianis, qui per arma increverant, bellica xloria adaequare cupidus. Pars haec classis Hispanae in Batavos futura fuerat, ni graves minas multumque Britanniae sormidatas, propior cura alio vertisset. Igitur seorsim Monere, post modicam in Brevate Galliae portu moram, rara semper coeli felicitate. Praescierant Batavi , dc in fretum Morinum miserant, qui interciperent. Sed oram legentes, eoque tutas naves Flandriam Usque Venti serentes , dc sua fortuna prosecuta est. Dunkerkain tamen intrare Velitae, Clusam fC receperunt, armatae hominibus mille sexcentis : inde mercatoribus dc littori Zelandico minabantur. Et nocuit non parum incognita huic coelo navium facies , sumtu primum, circa O

sidendos exitua, deinde levibus ex damnis sparso Z ι . in .

559쪽

o HVGONIS GROTII

in Iongum terrore, adeo ut multi ex Zelandia profugi alias sibi sedes quaererent. terrorem eventus minuit: nam mox quanquam Spinul nae naves coelo usae silente dc suo , Zelandorum

bellicam deprehenderant, instruet e & propriore assumto milite, illa, vix sexaginta nautas f rem , eo se impetu omnem in partem duas per

horas circumtulit, ut caesis aut vulneratis hinc circiter viginti, inde ducenti quinquaginta peremti metum in ipsos verterent. Iterumque adortae bellicas, quas mercatorum esse per ere rem crediderant, continuis sex horarum carsibus

perfodiuntur, egregium Flii gae oculis adeo prope res gerebatur in sipectaculum. At Albertus Archidux peractis in Hispania nuPtus, cum per

Italiam regrederetur,a Pontifice sacrato auetus ense , quo fidentior in hostem utriusque prodiar ret, mox per Alpes & Burgundiam cum Isabeu Ia conjuge dotale imperium ingressus, ita ad- huc strepenti arctisque rebus, primo autumno intervenit: reperitque Andream dc Mendosam discordes, & certatim ejus anni prospera sibi, culpas alterum alteri tribuentes: quorum, Am drea ad sacra sua remisso, retentus Mendosa: praeterea insensiam Gerinaniam , pronum sed, tioni militem stipendiis non datis, nec Promto unde daretur: quippe Belgae inopes, & Philippum gravis in Batavos Germanosque exercitus structa classis & inetu hostium incerto, per Hiu' paniam insulasque dissilia praesidia exhauserant. Antverpiam ex arce miles pecunias exigebat.

Hamontii id agri Leodicensis municipium est

& locis circum, turmae ac cohortes agrum M

oppida incendii dc populationis terrore vectiugalia fecerant. Andreani castelli praesidium t

560쪽

M ISTO RIARUM, LIB. VIII. Dicitis cum Ernesto Nasiavio, qui adversam ripam servabat, induciis , minas in Sulvainducis de juxta sita, verterat, ni de stipendio compli rium annorum sibi satisfieret. Principum adventus nec his malis medebatur , & nova int Ierat : insensa nobilitate quod Hispanici ipsis mores vultusque & habitus, & Belgis insolens flexo genu salutabantur. Iam Vero aula imp ratorio luxu & vel in pace gravis, ita impensiuinopiam contra crescebant: semperquo ingratum, tum vero odiosum imprimis, magna tributa cujusque nationis ordines poscebantur: addito iniquum esse minora ipsis onera pro fide ac reverentia principum quam rebellibus pro ii juria tolerari. Nec dum ruincipatus solennia inierant: urgentibus Brabaims, dirui arces, a duci externum militem aliaque Alberto pr inissa. Sed I sabella, nihil tale se conscia pactum assimans, ultro etiam indignabatur, velut ipsis postulatis in se licentia quaereretur. Walones insuper orabanc tolli edicta, queis Batavorum merces, ipsis necessariae, excludebantur. Sed haec edicta tantum omistaque, sensu impositae servitutis , & peracti ritus queis mariti duo in nomen Ducum Comitumque accipiebantur: de forte dum extra Lovanti moenia, more avito, Brabantiae sacramentum dicitur, vici in comspectu duo ab equite Batavo incensi malum fecere omen, inchoato inter clades imperio. Sed ει Foederati non magis hostium adversis laeti,

quam rebus suis angebantur, ademta commemciis per edicta pacemque Gallorum Hispania, de quod hostile Belgarum , & inde opificum fuga

terrae marisque reditus acciderant. nec, gravia