장음표시 사용
681쪽
& opinionem. Secundo , repugnat in ordine ad idem subiectum: quia impossibile essi; quod idem eorpus simul sit perfecte& imperfecte calidum aut eadem pars aeris perfecte & imperfecte illuminata. Et hanc repugnantiam absque dubio habent scientia, &opinio , respectu eiusdem subiecti, circa eandem propositionem. Quia opimo, no omnino, vel non plene determinat intellectum, ad veritatem eius; nec firmum,aut stabilem essicit: sed determinat quidem infirmo quodam,ac debili modo i & quasi indeterminatu aliqua ex parte relinquit:& hoc habet opinio quaecunque ex sua
natura & essentia; quomodocumque habeatur,etiam per medium probabile, reputatum necessarium. Scientia vero, plene,atque per
secte, & omnino determinat intellectum, ad veritatem propositionis de in Onitiatae,omnino etiam firmum,ac stabilem reddit. LX quibus utraque pars nostrae sententiae efficaciter probari I potest. Primo quidem; Quod scientia,& opinio sun ut elle no pollunt secundum actus, vel assensus contra secundam & tertiam opinionem hoc argumento: Impossibile est, aliquid simul esse plene, atque omnino determinatum,& non plene, atque omnino determinatum circa eandem rem, cum contradictorie haec oppon
tur. ,ed per assensum scientificum , plene atque omnino determinatur intellectus,ad veritatem propositionis demonstratς, firmusque & stabilis in ea redditur:& per assensum opinionis, nec omnino determinatur, nec firmus, δί stabilis esticitur: ergo repugnat simul esse haec duo in intes lectu, circa eadem veritatem. At dices pro tertia opinione concludere arg. hoc, respectu eiusdem med ij, non vero ratione diuersorum repugnare, quod utroque modo simul se habeat. Igitur probatur ei ficaciter,quod etiam per diuer sa media repugnet: quia simul esse conuictum intellectum, di non esse conuictum , circa eandem veritatem : undecunque id proue niat, siue per idem, aut diruersum medium, plane repugnat, cum
sint esse simul, & non esse respectu eiusdem: ergo non tollit di se ultatem argumenti,quod id fiat per diuersia media. Et si per diuersa media i a fieri potest. sequitur assensum scientificum, & erroneum simul esse poste circa eandem propositionem: ita,ut simul iudicet intellectus, veram esse, & falsam : veram quidem per demonstrationem falsam vero per syl 'ogiimum probabilem. Tune enim cessabit oppositio. quia solum elle dicitur respectu eiusdem,
non vero respectu diueriti tu med orum: quae tamen absurda lunt.
De habitibus vero, facile probari potest,quia non dicunt actua Iem determ nationem intellectus,ad veritatem, sed quasi poten tialem Sc habitualem. No repugnat autem, intellectum ei te imperfecte determinatum actu,& polle plene determinari, licet plena determinatio achralis, repugnet non plenae. Vnde diuersis teri polibus, esse in eodem intes lectu Plenam .dc non plenam de te mina
682쪽
Trac. 3. de opinione or fide humana. 663
minationem nullam continet repugnautiam. At eodem tempore id fieri, maxime repugnat. Ad argu . Seoti,quo probabat repugnantiam habituum. Neganda est consequentia:quia licet actus,& haoitus vellentur circa ideobiectum , & habeamur per idem medium,longe tamen diuersas rationes habent quia habitus est, tanquam inclinatio, & quasi potentia ad actu on actus vero pet actualem attingentiam fit oblecti. Sed no repugnat aliquem habere simul, inclinationes ad actus repus antes, quos potest exercete ili uertis temporibus licet tepu gnet limul exercere virumque. Vnde licet repugnet actus, aut asilensus opinionis de icientiae esse simul,non repugnat tamen simul esse habitus. 6 AEdarg. Durandi; Concessa maiore, do minore,neganda est consequentia..u a repugnantia assensuum opinionis,& scientia non constitit in oppositione iudicior uni . de quibus bene probatur, non esse necessarium,quod simul habeant ur.Sed in eo, quod ratio opinionis essentialiter, est imperfecta, non omnino determinans intellectum ad veritatem. neque eum firmans in ea ratio vero scie-tiae essentialiter persecta est circa idem: cuin plene atque omnino determinet intellectum, eumque in eadem veritate firmet. Firmum autem esse intellectuna, dc stabilem in eadem veritate : Minfirmum simul ac debilem, repugnata.& pariter, simul esse omnino determinatum δc indeterminatum. Et hoc sequitur , siue per idem, siue per diue tam medium id fiat: δ: ideo repugnat simul eia se opinionem,& scientiam, circa eaclem propositi , ne ira, in eodem intellectu. Itaque licet actualis sormido , non si opinioni intran- seca :& licet non possit haberi per medium vere probabile , sed
existimatum necessarium, quae coaccdenda sunt: Ni lominus, ex Propria ratione intrinleca, habet assensus opinionis, non onan modeterminare intellectam, nec firmate eundem in veritate. Et ideo non potest esse simul cum assensu scienti , plene eum determinante ac firmante : sed adueniente hoc & cum eo plena determinatione intellectus: cessat ille: qtia cessat omnis inderer inatio, α aliqua pertinete ad eius essentiam:& ideo cessante omni,ces sat aliqua & ex consequenti,cessat assensus:aliqua eo parte inde terminatus, atque infirmus: sicut cessat aebit ias membrorum, ad ueniente robore 3c cessat aegrit ido, adueniente sanitate .Et ex his constat soluta esse argumenta ultimae opisonis. Et haec de ope: eposterioris resolutionis adnotasse sufficiat.
683쪽
Aristo.quibus liberalium Artium studiosi,florenti Lsmae huius Academiae Complutensis, satisfacere possint consuetis Magistrorum interrogationibus,
in examine,pro Baccalaureatus gradu subeundo.
De fine, ae diuisione horum librorum. INrs, Quem in his octo libris Topicorum Intendit A- tristoteles,est; Methodum tradere probabilitis disputandi, de quocunque themate , seu problemate oblato. Et quia uniuersale , ac praecipuum instrumentum Topicae dinputationis , est ratiocinatio Dialectica, quam vocamus Topicum syllogismum , duo agit in toto opere; ut uniuersalem eius diuisionem proponamus Primo, explicat naturam syllogismi dialecti ei: & partes , ex quibus componitur Secundo : Q uia syllogismus iste Topicus,hoc est localis dieitur locos omnes, Tquibus argumentorum probabilium copiam deducere possimus eopiose tradit,& explicat,ut ita instructus Dialecticus,quamcunque disputationem , de rebus probabilibus nitituere possit. Nos igitur breui quadam summa,tradere,cupientes,ea, quae necessaria sunt ad artem Topicam intelligendam, S liberalium artium studiosos instruendos, ut satisfacere possint consuetis interrogati nibus subeundi examinis. Duo alia eodem ordine praestabimus. Primum : Quidnam Dialecticus syllogismus sit, explicabimus: quae,& quot sint partes,ex quibus componi debea citam simplices, qualia sunt praedicata Topica, quam etiam compositae: ut problema Dialectieum , & Dialecti ea ptopositio: de quibus Aristoteles agit, per octo priora capita primi lib. Deinde loca,ex quibus eruenda sunt probabilia argumenta, summatim colligemus, enu merabimus,atque expIicabimus. Luodnam sit obaeetum huius operis,ct ordo eius eum cateris par ribus Dialectiea explicatur.
EX his facile potest intelligit Quodnam sit obiectum huius
operis. Nam si omnia, quae in eo tractantur; vel sunt partes syllogismi Dialectici; vel loci, ex quibus argumentorum proba bilium copia deduci possit, quae etiam ad compositionem eiu dem syllogismi ordinantur: beopus totius operis, cuius naruram die L
684쪽
selecta ex libris Topicorum. 66x
εe proprietates intendit Aristoteles in eo explicare , idem syllogismus erit.& ex consequenti,subiectum,seu obiectum eius proprium. Nam praecipuae conditiones obiecti istae sunt. Ordinem. etiam,quem Libri Topicorum seruent,inter caeteras partes Logi cae,& locum eis inter caeteras debitum , non erit dissicilς intelligere , sequuntur enim proxime libros de posteriori resolutione, nuper a nobis explanatos. Cuius ea est ratio : Quia inter species
syllogismorum, post demonstrationem in posteriorum libris ex plicatam,dignior est syllogismus dialecticus caeteris, ideo tracta. tus iste de es, tanquam de proprio obiecto agens,itatim post eosdem libros debet collocari.
Luidsis narieatum Dialecticum. . SImplicia, ex quibus proxime componuntur problema,ac propositio Dialectica . ω remote Dialecticus syllogismus, sunt Predicata rapi seu Dialectica quod idem est ) de quibus agie Arist.cap. . primi libri,ubi ea enumerat, & singula propriis definitionibus explicat. Predicatum Topicum . sic possumus in genere defini re: Est praeipua pars,ex qua componitur problema . ae propositio Dialecti . Praequam partem. illud vocamus, ad distinctionem subiecti, ex quo eadem propolitio Dialectica componitur. Nam
copulam propositionis , non tam partem nunc vocare volumus quam nexum utriusque partis,quo copulatae propositionem com
Quotuplex sit Radicatum Dialecticum. TIdentur ex una parte pradicata Dialectica esse quinque, pro
pter hoc argum. Quia praedicatum distinguitur a praedica,
bit i tanquam actus a potentia. sed actus,& potentia,eodem moilo numerari debent. qtita potentia sumit unitatem,ac distinctionem ab actuaergo tot erunt praedicata, quot praedicabilia. Constat autem ex Porphyrio,praedicabilia esle quinque:ergo quinque etiam debent esse praedicata. iEx alia vero parte videntur esse decem, propter. secundum arg. Quia praedicamentum non est aliud, quam praedicatorum series,& ordinatio: ergo idem erit numerus praedicatorum dc praedicamentorum. Constat autem decem esse praedicamenta,ex hiist.er' go ponenda sunt decem praedicata. 3 His tamen non obstantibus1Nostra sententia est ; euatuor tam tum esse predicata Topica.Vt Aristoteles expresse docet, L. ii. c. quaesunt , Definitio,Gensu. Proprium. π Accidens,ita ; ut nec plura
addenda sint neque aliquod ex his auserendum. Tota autem dis ficultas huius rei, consistit in assignanda ratione, propteL quam
685쪽
cco Selicta ex libris Topicorum.
Ari.quatuor haec praedicara posuit. Pro cuius explicatione, notandum est; finem huius artis topicae, ut diximus, esse methodum tradere, proburtiter di putandi de quacunque re proposita. Dil putatio autem tribus part rbus constat, ita ordinatis. Primo, Quaesione, seu interrogatione, quam titulum disputationis solemus vocare, sic dicentes; Vtrum coelum sit incorruptibile , vel non 8 aut qii id it mile. Deinde Locis, ex quibus eruenda sunt argumenta probabilia,quibus mediis dubiam reddamus quaestionem: & tertio loco,
Argumentis ipsis, quae sunt syllogi mi Dialectici, ex propositionibus Dialecticis compositi. Pro ositio autem Dialectica, ut postmodum dicetur; est altera pars problematis. Problemata vero,& ex consequenti propositiones Dialecticae, ex praedicatis fiunt: quia non est aliud problema,quam quaestio, vel interrogati O, An aliquod tradicatum conueniat tali subsecto ut dum dicimus, An cae- 3lum sit incorruestibile .vel non ' idem est , ac si quaeranaus, An hoc Praedicarum corruptibile,conueniat coelo, vel non .Vnde sequitur: praedicatum topicum non esse aliud , suam id quod de re aliqua quaeri potest. Tet igitur erunt tνἀ δαιta, quot quastiones possunt de re aliqua ferinis tot etiam qliasiones, quot praedicata .Et cum quaestio idem sit, ac problema: idem erit numerus praedicatorum, ac pro blemarum. Et tandem cum propositio, α problema , forma tantum interrogationis disserant , quia problema est interrogatio Vrriusque partis contra. dictionis: ut si dicas; Vtrum coelum sit incorruptibile, vel non, problema esticis. Propositio vero , Interrogatio alterius partis tantum ; vi pytasne coelum est incorruptibile: tot sunt propositiones Dialecticae, qstot problemata. Et ita intelligitur,praedicatum Dialecticum esse primum,ex quo num e rus problematum desumi debet. Deinde ex numero problema tum, numerus propositionum inalecticarum. Et ira, ex ordine ad problemata,& propositiones constituendas, desumitur numerus praedicatorum. Et discursus iste deducitur ex . cap. i. lib. cQuo supposito, hae ratione probatur ab Arist. qu.ttuor tantum esse predicata. Praedicatum est id , quod de re aliqua quaeri potest, ad dispqtationem Dilectica in inlli tuendam: sed quatuor tantum quaeri pussunt: ergo quatuor tantum sunt pnaedicata. Minorem probat: Nam vel quaerimus de aliquo desinitionem ut intelligamus naturam eius,vel genus; ut intelligamus, in quonam praedicamento sit:vel proprietates , aut communia accidentia: Et nihil aliud quaeri potest, quod ad haec non reducatur : ergo quatuor sunt praedicata:ita,ut nec plura, nec pauciora. Et haec sunt, desini-rio,genus. propri:im, is accidens, quae suis definitionibus se explieat cap. . I . lib. Definitio, st oratio. quid erat se significans. Orationem esse aicit: iuia non est propositio, cum nec verum contineat, nec 'salsum; ut animal rationale. Vocat etiam definitionem termi
686쪽
nam, sumpta metaphora ex terminis agrorum. Nam ad quemlibet, solum,& totum pertinet illud ciuini intra terminos eius e lauditur ita ut nihil eius extra sit, sed totum , quod habet, intra tCt-minos con rchendat ur. Sic dc finitio continet, quidquid pertinet . ad essentiam rei ita ut nihil eius sit extra, nec alqud sit eius,quod intra illam non coli prehendatur: & ideo vocatur ab Arist. ter minus. Gduus vero, inquit,esi, uos prae ticatur pluribus disserentιbus flecιe ιn quid It animal. Pro ιum. 3uod non indicat . quid est esse rei. seli aurem mest,inconuersim pra icistMr: Vt rili bile , resi ectu homini: . Aecidens est ii quod nec est desis itιo , nec genus, nec reprium,
inest autem rei. aut etiam , Accidens est,quod messe eidem potest et ut albedo, respectu parietis.' Si autem dixeris ; Vltra has quatuor quaest. aut interrogationes , seu problemata , quae generalia esse videntur, plura possunt specialia quaeri de te: ut, an sit homo:an sit leo: an sit substantia Seiunumera alia:ergo plura quam quatuor, imo innumera praedicata debent concedi. Et praeterea , generalia praedicata adhuc sunt plura: quia sicut quaerimus degenere alicuius rei 3 ut, utrum Animal iat genus hominis, nec ne: ita possumus quaerere de eius differenti a , ne inpe, an Rationale sit differentia hominis: at ine etiam de specie ; ut an Homo lit siecies Petri aut Ioannis: vel etiam an sit species animalis: ergo duo alia praedicata generalia sunt addenda, nempe, Species. Sc D sterentia. 8 Circa primam partem arg. de interrogationibus specialibus asserit Rodblphus Agricola, iiD. i. de Inuentione Dialectica, cap. 3. errasse Ariit in Ailignando numero praedicatorum quia sicut plura sunt genera problematum particularium, ita plura debent constitui praedicata,quam quatuor. Sed plus mihi videtur errasse hic author reprehendendo Aristotelem: quia vera solutio ex doctrina eiusdem Aristot. i. lib. Topicorum, cap. . is lib. . cap. vltim sub is m. colligenda s. Quibus locis duo asserit. Primum ἔ aeuod
cum problema a 'νῶ sentuν ad istutationem diahcticam .cuius finiscit determinatio eiusde a1 problematis, circa quod dii putaturi ita ut praeiactis probabilibus argumentis pro utraque patie , tandem decernarur : utra earum sit probabilior : hinc sequitur , omnia problemata, quae eisdem argumentis, & eodem modo determinantur , ad idem genus problematis pertinere :& 6mria praedicata eorundem sub aliquo ex quatuor designatis comprehendi.
Et ideo in hoc primo loco asserit, differentiam, si generalis sit, hoc est, si de pluribus speeiebus praedicetur sicut gemas, cum ge
nere esse connumerandam , de non esse addendu ri pro ea aliud
praedicarum. Secundum est, quod secundo loco docet, Quasiο-nem accidentis finiri, aut desterminari, ex eo selum . 7uod quis probet conueniresubiecto. Ex qua doctrina deducimus nos, omnia pro blemata
687쪽
cs3 Selecta ex libris Top comm.
blemata specialia,quaecumque illa sint, reduci ad problema acci dentis: Et omnia praedicata eorundem, ad praedicatum accidentis. Et ratio huius deductionis est: quia in omni problemate specialiquaeritur: An hoc praedicatum conueniat tali subiecto vel ei infit,
necne,quod patet habere modum interrogationis,aut problema- tis accidentis : quo sollim quaerimus, An accidens conueniat, vel insit subiecto. Et eisdem prorsus argumentis siniuntur, aut determinantur: quia si inquiras, an animal conueniat homini, necne, vel an homo conueniat Petro, necne, sufficienter determinatur, &disputatio eius finita erit: si probemus utcumque ei inesse:quamuis nec probetur esse de essentia eius aut cum eo couerti mec alio modo speciali ei conuenire. Ergo ad formam problematis accidentalis reducuntur. & praedicata eorum, sub praedicato accidentis Comprehenduntur, nec opus est alia multiplicare.
i Ex eadem doctrina : Respondere possimus ad aliam partem eiusdem argumenti de specie, & differentia. Quod si differentia iit subalterna,ad praedicatum generis reduciturni vero infima, ad praedicatum definitionis. Species vero,ad praedicatum generis. stratio omnium eli: quia iisdem argumentis definitur quaestio generis , & disserentiae subalternae , tum utrumque praedicetur, de pluribus differentibus specie , in quid. Eisdem namque arU- mentis probamus,animal esse genus hominis; & sensibile , di iterentiam subalternam eius: atque etiam , hominem esse speciem Petri,& Ioannis. uia si eut genus praedicatur, in quid de speei Fus,ita species de indiuiduis. Iisdem etiam probamus: Animal rationale esse definitionem homi nis;& rationale, esse differentiam
atomam eius. Quod vero ad speciem attinet, satis etiam probabiliter respondent, Albertus Magnus,trae . 2. Topicorum cap. 8. in fine,&Sotus quaest. s.uniuersalium ad primum : Non esse inter praedicata enumerandam e quia praedicata sumuntur per respectum ad subiectum commune,quod non respicit species, sed singularia. Et ratio huius est quia prς dicata,vt dicebamus,ex propria ratione ordinantur ad constituenda problemata,& propositiones dialecticas: & utrumque horum ad constituendum syllogismum dialecticum: qui non constituitur per se ex propositionibus singularibus,sed constantibus subiecto communi: in quibus solis reperiri potest forma syllogistica,ex modo,& figura constans, ut per se est manifestum. Ad primum argum. de praedi eabilibus: Dil inguendum est an- ix recedens. Nam praedicatum uniuersaliter sumptum , distinguitura praedicabili,sicut actus a potentia:& ideo eodem modo numera-rur,ac praedicabile. Verum praedicatum sumptum specialiter, pro Topico, non respicit praedicabile, ut potentiam, sed solium prol actum
688쪽
selecta ex libris Topicorum. 669
actuali sumitur: & modo quidem speciali, a generali prae dicatodist ncto, hoe est , in ordine ad quaestionem, leu problema init
tuendum. Unde alio etiam modo diuerso praedicata numerantur, diuellumque sortiuntur numerum a praedicabilibus, atque etiam a praedicamentis: quae sunt Ordinationis praedicatorum , ut sub ratione generali considerantiarinon ut speciali, & Topica ad specialem etiam finem iam explicatum ordiuata. Quare non sequitur ex eo. quod praedicamenta sint decem . tot debere esse praedicata Topica. Et haec est solutio secundi argumenti.
Suidsit, is quotuplex probloma dialectιcum.1 L A Ristoteles i . libro. capit 3. definit problema dialectieum, di-
Iacens : Esse interrogationem, seu quastionem utriusque partis contrassictionis: ut si dicas: Vtium animal gressibile bipes, sit de . finitio hominis,necne Quatuor autem simi genera problematum: ut eao 3. Se asstrit idem Aristoteles: sicut quatuor sunt praedicata , Vt Problema Afinitionis: quale est illud, ex definitione hominis assignatum. Probloma Generis r ut si di eas, Vmim animal se genus hominis, necneὸ Problema Horij, ut dum dicimus,utrum risibile sit proprium hominis, necne,& tandem, Problema accidentis, Vtrem albedo sit accidens parietis necne Cap. etiam s. eiusdem lib diuidit problema diale meum uniuersaliter Aristo. dicens: Aliud esse P meum: Quod pertinet ad electionem, vel fusam. vel aliquid de prosequendo , aut fugiendo. Hoc enim , inquit, ad praxim,aut operationem ordinatur :& ideo dieitur practicum.Ta Ie est hoe: Vtrum voluptas sit eligenda , vel non. Aliud velo est Speculatiuum ; Quod nihil de prosequendo aut fugiendo continet, nec ad operationem ordinatur: sed solum ad cognitionem veritatis. vi si dicas: utrem coelum sit ineorruptibile: vel non Alia etiam diuisione,potest diuidi problema , seeundum materias diuersarum 13 scientiarum, in quibus reperitur: qua ratione diei mus t Aliud esse problema P, cum. vi, An principium motus,& quietis,eius,in quo est, sit definitio naturae, necne Aliud Metaph eum, vi s dixeris rVtriim ens sit uni uoeum respectu substantiae, & aeeidentis, necne Veruntamen sorinalis cons)eratio omnium problematum secundum quam reducuntur ad quatuor illa ex diuersis praedicatis desumpta, dialectiei propria est: quia ad solum dialecticum pertinet, docere omnes,quonam modo disputatio sit instituenda, M quibus instrumentis : in ea utendum, ad consequendam notitiam verita tis.de qua disputant.
Quidna sit propositio Haloetiea,qquomplex: o quomodo distinguamae a probum te. Ἀ
689쪽
6 a Selecta ex libris Topicorum.
TR ia haec tradit Aristoteles , lib. . cap. 3. in fine: se in primis i definiens propositionem dialecticam , quod sit, quasi rustis alteriin,parata contradictionis: ut si dicas : Putasne animal rationale essit definitionem hominis 3 Differre autem a probleirale ait: non re, sed modo: quia Propositio, ut vocabuli etymologia oliendit, proponit alteri aliquid: ut eidem rei propolitae respondeat, expli. eans,quidnam de illa iudicet, vel Gentiat. Problema velo : Modum habet quaestio.& utramque partem per modum q''aestionis agilan. dae proponit: ut si dicas: Virtam animal rationale sit definitio bonanis, necne Itaque propc sitio dialectica interrogat per modum lim. plicis propositionis : non per modum quaestionis:& assumit unam tantum partem : cum problema utramque, & per modum quaestionis interroget. Id duobus modis solat pr et ferri , vel formalitis tramque partem interrogando: ut in allignato fit exemplo: vel formaliter unam , & viritialiter alteram: ut si solum d:xeris: Virum
animal rationale, si definitio hominis Et hoc modo proferuntur problemata, in communi vis scholarum i quot L sq: artito aliqua disputanda proponitur: quod breuitatis studio, abs e dubiost eo quod iam ab omnibus intelligitur altera etiam pars in terr gata, modo ipso problematicae interrogationis. Vbi aduertere debemus, quod Aristoteles I. bbr. priorum, cap. IIx. non distinxit propositionem dialecticam a problemate : imo neque a pio positione probabili : cum dixerit esse interrogationem contrassictionu: quod problemati proprium est, & rurius, propositionem dialecticam , percontanti esse in te rogationem contraductionis: ratiocinanti vero, esse sumptionem apparentis & probabilis. Ideo remisit distinctionem horum trium , ad cap. s. tib I. Topico. quem citauit dicens : ut in Topici, dictum est. Ibi siquidem proprius erat locus d sim guendi haec: eo modo, quo a nobis distincta sunt Propositio dialectica quadruplex est, sicut de problemate diximus : Definitionis est haec: Putasne animal rationale est
definitio hominis3 Pνυνθ, Putasne risibile est propita pzssio hominis Generis, Putasne animal eit genus hominis Accidentis, Putasine albedo est accidens hominis3
Sed valde notandum est in hac parte, Propositi nem sub bae ge- a snerali ratione sumptam: solum significare e nonciat innem, ut proponitur in syllogismo ad inferendam conclusionem. Quae si proponatur primo loco , dicitur Propositio I pliciter, aut Propositio , seu missa maior, vel Prima pars antecedentis. Si secundo loco , dicitur Assumptio: quia sub propositione maiori: sub qua continetur, assumitur: dicitur etiam, Minor propositio, aut Praemissa minor, ac secunda , vel posterior pars antecedentis. Et si in lyllogismodum ustrat tuo proponatur. dicit ut Principium: si in syllogismo dialectico, Propositio tribabilis: Propositιρ avarennia in sillogithaosophistic ru
690쪽
Selecya ex libris Topicorum. 673
sephistieo. Prositio τενο dialectica praeter enunciationem, addit modum propositionis,quasi per modum dubitantis : & problema,
modum interrogantis;vt explicatum est.
Ex quibus intelligitur, tam propositionem Dialecticam, quam . problema , atque etiam propositionem probabilem, deseruire ad disputationem instituendam : sed diuersa ratione: nam problema dialecticum deseruit per modum quaestionis propositae ad disputandum: & ideo primum locum tenet, de quasi caput totius dia17 iputationis vocatur. Propositio vero dialectica, deseruit. quasi pro interrogatione ad respondentem facta ut per eam respondens proferat aliam : qua media . quid de re proposita sentiat, explicet: de ex data responsione, possit interrogans occasionem sumere dispu tandi in unam per alteram partem propositae quaestionis. Propositatio vero probabilis, deseruitiam ad constituen lum syllogilinum. quo possit intentum probari , & quaestio terminari, aut desiniti. Itaque problema & popositio dialeetica, sub propriis rationibus formalibus, ad instituendam disputationem pertinent, non tamen ad syllogismum dialecticum: nisi solum antecedenter, & quasi praesuppolitive. Sola autein propositio probabilis , pertinet ad eandem disputationem, tanquam pars syllogismi dialectici. ubi aduertere debemus,quod Arist. hoc loeo distinguit propositionem a problemate,dicens, problema utramque partem interrogaIe.
sui sit, O quotvlex propositio probabilis.
DRobabile definit Aristot. lib. .cap. i. his verbis: Probabilia au- 1 temsunt, qua videntur omnibus aut pluribus, aut sapientibus: o his vel omnibus . vel plurimis, vel maxime familiaribus , probatis. Quod intelligitur: aut propter rem ipsam , quae ex se apparet vera : vel propter verisimilem aliquam rationem. Itaque probabile, non est idem , quod verum: nec etiam , quod necessa rium,aut certum : sed quod apparet verum omnibus, aut pluribuuaut sapientibus. Sunt enim ρνopositiones in triplici dissisentia. Nam quaedam sunt euidenter verae, & quatum veritas euidenter est cognita. Aliae euidenter falsa, & quarum etiam falsitas euidenter c ignoscHur. Aliae velo medium tenmt '. quia verae lunt,aut falsae, sed veritas,vel falsitas earum non eli euidenter nota: quia causa eard, aut ignoratur, aut non plene cognoscitur 3c ideo pluribus apparent verae, aliis vero etiam contingit apparere falsas,quia verisimilis ta
tio , pro utraque parte esse solet. Et istae dicuntur probabiles. Pa ita igitur, quo pacto probabilis propositio distinguatur a propositione, vera, Certa , Necessaria, ει salia. Quia neri potest, ut secundum rem lit necessaria,vexitatem habens necessariam: vel in re
hi ne Cario salsa, habens necessariam causam Lae Lisiuatis : Sc