장음표시 사용
661쪽
6 1 Tras. t. δε h. abitu principiorum.
tamen habet principium in natura ipsa, ratione cuius naturalis etiam aliquo modo dici potet t. Quod non habent alij habitus. Vt enim superjus dicebamus, propria ratio huius habitus sumitur , per immediatam comparationem : ad ipsam veritatemper se euidentem : quam nec respicit. neque ait ngit per aliquod medium, sed solium indiget notitia terminorum : quam itam habet per species terminorum, ex quibus principia ipsa componuntur.Ime autem species, producuntur ab intellectu agente , & imprimuntur intellectui passibili , mediis speciebus sensibilibus obiectorum: quae vocamur phantasmata Oper tio porro sensuum,&eiusdem intellectus agentis : per quam emciuntur species, naturalis est , Sc sne habitu efficitur, Im formatus autem intellectus patiens per has species principiorum, & intellecta per eas significatione terminorum,sine ulla arte vel industria, sine ullo medio, vel discursu , assentitur principiis: & per tal m assensum generatur habitus principiorum :.qui pos eg ip redditur, & perficitur,
per frequentem repetiitionem eri isdem astensus. Et ideo, tam ex parte specierum, naturaliter prod ictatum: quam. ex parte alien tsus principiorum , dicitur habitus ciste naturalis: quamuis liber sit assensus , & ex consequenti , libprie producatur habitus per eum. Et tandem quia aliensius princi potum, & habitus ipse , producuntur sine in edio, siue discursu, sine arte, solum per naturale
Iumen eiusdem intellectus: ideo nop est nor en aliud ei inditum, sed nomine eiusdem intellectus ligniscatur : dum dicimus, esse intellectum principiorum. Haec adtem non habent alii habitus intellectuales , ut habitus scientiae. Is eni in praeter operationii 3 in ellus ias agen; is, praeter species conclusionis, quas imprimit intellestui ea lenti, praeterquirit artem per quam disponantur ptin tria: prae requirit assen.
sum eorum , tanquam medium sorma se , sco intellectus assed titur eon Husioni :.& ps r talem assensum gene atur. Ei ideo neque hab; tus scientiae, neque alij simil* licuntur naturates.
tamen sicut acquiruntur caeteri habitus : Ied sine ullo medio,sine ulla arte, vel in institat peς Flam virtuti in naturalem utriusque intellectus, agentis N ratientis, aci sensuum , 'u' umnaturales operationes praesupponuntur, Et in hoc sensu loquitur D. Thom. dum vocat naturalem hillic habitum : vel dum dicit a natura haberi: non negans per hos modos loquendi, quod sit acquisitus per proprios actus quia ytς Της. sensus verus est , & neu - . ter contradicit alteri. Hunc autem esse sensulam; ius , cylligitur euidenter ex proprio loco, ubi ex.profect agit D. rhom. de h8c 'habitu inquirens, An sit naturans nepe I. z. q. I. arti c. I. asser H e
662쪽
Trat. .de h tbitu principiorum. 643
esse naturalem secundum inchoationem,quod nor; habent carteii habitus:& nihilominus esse acquisitum,per operationem intes lectus agentis,& sensuuna, praesuppositam assensui i ii revectzs passibilis , per quem proxime acquiritur. In quo etiam leniat dixit Ari it. ex si usibu ab non a natura haberi hunc habitum.1ν In eodem etiam sensu , intelligitur aliud t .stmaonitam D. Tli de puero : quem dicit habere hunc habitum : sed non uti Co i' in pter defectum a tali Intelligit autem eum habere se dii in inchoationem:quia hoc modo est naturalis:quem lainen non habet formaliter: quousque per primum assensum princi lorum uti eo generetur,& per sequentes perficiatur. Circa solutionem primi argii men. Asierunt modern: quidam: Non esse ponendum habitum : pro assensu principiorian tumuersalissimoruin quae vocatur dignitates: quia cum sint nobis noti Gsima, absque ulla dissicritate eis assentimus: & ideo per frequentem allensum eorum. , non aequitili ius habitum. Sed forum esse ponendum : pro principijs particissa cibus sesentiarum quibus non facile assentitur intellectus, cin non sint adeo nobis nota : ideo facilitate acquisita pro iis indigh us : quae vocatur hab tus. Et haec sententia videtur mihi satis probabilis: quamuis etiam sit probabile: fuὸ in assenti iri his principii nonnihil di uitatis ha beat inret, his licet minus tostgὰ; ruam in assentieri principiis para; eularibus,3c hoc satis est, ut indigeat habitu ad assentiendum 3c ut nouam acquirat facilitate per frenu lite repetitionem assensuis. x8 Et ex hac doctrina respondet ut ad argum. Couccisa maiore, sed minori negara, quod intellemis nullam habeat difficultatem se in assensu primorum principiorum ideo nec ulla ira acquirat sacilitatem , per repetitionem a sentis. Nam experientia , docet oppositum & quod aliquam habeat intellectus difficultatem
quam per exercitationem vincit: S ex co lcquenti quod nouam acquirat facilitatem. Quid autem sit haec facilitas: alit in quo consistat,diuersis mois dis explicat ut ab alii' oribus. Duribus omissis, δε cen/um est , Facilitatem,non υμ aliud, quam modum quendam , per quρm fotentiar itur eve ita,at Iue promta a d operandum altaque, o inm d lectatione operatur, quod non hab t ex se,vel a natura:&'simc modum tribuiter habitus,tantopῆrfectiorem , quanto magis inte*Estur,atque perficitur, per repetitionem a st uum.
principiis. v I diuersus pro diuersis.
Drvistinctione specifica huius' habitu nihil inuenitur apua
663쪽
distinguuntur peν diuersos a lusi vi saepe giximus:sed habitus principiorum habet actum eiusdem speciei, circa omnia principia:ergo est idem secundum speciem pro omnibus. Probatur minor, Is quia actus huius habitus,est assentus principiorum:& assensus sunt eiusdem,vel diuersae speciei, per eandem , vel diuersam rationem assentiendi: quae est quasi sormale obiectum eorum : sed eadem est ratio sermalis assentiendi semper primis principiis: erso Omnes assensius sunt eiusdem speciei, & ideo idem quoque erit habitus , secundum speciem. Probatur minor : quia semper assentitur
intellectus primis principiis,sine medio, habita solum significatione terminorum: ergo semper eodem modo.
Nostra tamen sententia duabus conclusionibus explicatur, hoc modo. Prima est, Habitus principiorum practicorum, S speculativo rum, perie distinguuntur quani tςnet Daho. I.p. quaest. 7' .art. I 2. Et probat euidens ratio: inhia actus,&habitus distinguuntur specie, per diuersa obiecta: sed veritas practica,quam continent principia practica, & circa quam versatur Labitus, tanquam. circa proprium obiectum,est d: uersa specie a veritate speculativa cum illa ex propria natura ordinetur ad operandum, haec vero non:
ergo distinguutur habitus isti specie. Principia practica sunt haec,&'limilia:Bonum est prosequendum , & Malum fugiendum. Virtus est amplectenda, & Vitium est repudiandum. Quae per se patet ordinari ad operandum. Speculativa sunt: Totum est maius sua parte. Homo est animal ration te S similia, de quibus mani- . . festum est nullum ordinem dicere ad operandum. Secunda conclusio: Habitus etiam principierum θι eritatiuorlim, xo singuuntur Jerie , fleon um quod in diuersis materiti iniceniun. t tu . hoc modo ut habitus principiorum unius scientiae, distinguatur lile eie ab habitu principiorum alterius. Et si pro principiis niuersalissimis, ponendus est habitus, pro diuersis etiam ponendus est habitus distinctus specie. Ita,ut alius sit habitus,pes memassentitnus huic principio , QDdlibet est, vel non est, ab eo per quem assentimur illi ; Totum est maius sua parte. Mane conclusonem sic probo: Habitus distinguuntur per diuersos actus, &actus sunt diuersi per diuersa obtesta: sed assensus principiorum unius icientiae , specie distinguitqr ab assensu principiorum alterius :& assensus unius principi j. v niuersalissimi , distinguitur etiam specie, ab assensu alterius: ergo habitus etiam erunt distincti specie. Probatur minori quia diuersa principia,cotinent diuersam veritatem,quam respiciunt assensus, tanquam proprium ob ψiectum: ut diuersam veritatem specie continet, hoc principium:
Homo est animal rationale , ab illo , Natura est principium
Ino uS,8 . quietis, eius in quo est ergo essiciunt assensus specie di-lli iactos, in inteIlectu; x diuersi assensus, essicient habitus etiam diuersos
664쪽
Tractatus s. de habitu prine'. 6 s
diuersos. Et idem exemplum adduci potest, in diuersis principiis
Et si di eas; Distingui specie assensus: sed tamen pertinere ad eudem habitum:quia lunt actus inadaequati, respectu illius, ad Omnia principia,& ad omnes allensus eorum se extendentis. In contrarium est, quod si distinguuntur specie: licet inadaequata,nece 1 se est eos generare habitus partiales specie distinctos. Quia quaelibet caula, producit effectum secundum suam speciem, s licet inadaequatum ergo a causis specie distinisti, s licet in adaequatis necesse est estedius specie diuersos licὸt in adaequatos) procedere. Quare ia dabuntur diuersi habitus, salte partiales,specie distincti. Vequm probatur, debere distingui specie totali. quia habitus principior italon habet tanta extensionem,ac intellectus : ut possit
idem se extendere ad omnes veritates, nec habet maiorem extensionem : quam habitus scientiae, cui proportionatur, ac necessario praesupponitur : sed habitus scientiae,distinguuntur specie per diuersa obiecta sermalia:eigo habitus principiorum, qui eis corre pondent,debet etiam distingui specie, per diuersas veritates prinsipiorum, circa quas vers tur,tanquam circa propria obiecta. Ad argu . oppositae opinionis, neganda est minotaquod habitus principiorum habeat assensum eiusdem speciei, circa omnia principiam am licet Omnibus assentiatur, intellecta significatione terminorum sine medio, modus tamen iste assentiendi,& ratio formalis generica est: sicut etiam est generica in scientiis , assentire conclusionibu ,per medium demonstrativum. Sicut crgo inscientiis, specie distincta est ratio assentiendi, secundum distinctam rationem principiorum, per quae assentitur intellectus conclusionibus, huius, aut illius scientiae:& sicut per hanc distinctam ratione specificam: distinguuntur habitus scientiae specie , ita in assensu principiorum distincta est ratio assentiendi specifica, secundum distinctionem specificam diuersarem veritatum, quas diuersa principia continent.Nam ratio assentiendi principiis, ipsamet veritas principiorum per semetipsam est, & non per aliud medium: duersa igitur veritas immediata cum sit, diuersa etiam ratio a sentiendi erit,&diuersum assensum secundum speciem efficiet: dc diuersi assensus secundum speciem , diuersos habitus principio -
665쪽
ε ς Tract. a. de hasta sitientia.
An praser habitum Pincipiorum,ponendus sit pro eonclusionibus at eoi di habitus distinctus, qui avelletur sesentia. PRima opinio est,quorumdam modernorum, qui eum pro uniis 2 ne suis mis p incipiis non penant habitum p incipiorum : sed solum pro particularibus huius aut illius seientiae: asserunt nihil
minus,talem habitum principiorum,postquam assensum eorum haber,habita notitia terminorum extendere se ad assensus omniu' eon elusionum eiusdem l cientiae:& ita praeter habitum principiorum,non esse ponendum habitum scientiae,ab eo dili inctum. Probant testimonio Arist. 6. lib. Ethic. cap. 3. ubi enumerans
habituς intellectuales,de sapientia I quae est habitus unus Infelle ctus,asserit, esse scientra tri ,3 intellectum,simul eorum quae honorabilissima sunt:ergo sentit eundem habitum,suffcere pro principiis,& conclusionibus:quare non est secessarium multiplicate al
Probant deinde ratione. Quia assensus,quorum unus dependet 24 ab altero,non possvnr generare distinctos habitus:quia diuersi h bitus independentes esse debent, sed assensus e clusiomam,prae stipponit assensum principiorum k quo intrinsecam habet dependentiam , ut ex se patet : ergo non generat distinctum habitum ab eo, sed idem mei habitus,qui principiorum est,se extendit ad eon- cluitones. Maiorem probant, exempIo uniuersaliorum scientiaru; ut Dialecticae, atque Philosophiae,quae licet diuersas habeant con clusiones : non ' ideo tamen ponuntur in eis, pro singulis singuli, ac diuersi habitus,sed unus qui se extendat ad omnes, propter intrinsecam dependentiam unius conclusionis ab aliareui praes ponitur necesssario, vel qua prae lupponit: quod nos asseruimus, atque probauimasqd. s. Procem tali: ergo cum magis intrinsecam dependentiam habeant: conclusiones eiusdem scientiae,a principiis eiusdem, quam postini habere inter sese conclusiones ipsae, sequitur non ei se ponendum habitum distinctum pro concIusio. nibus ab habitu principiorum. sed hune se extendere ad omnes. Haec tamen sententia manifeste contraria est eidem Arist. in eodem loco,cap. v. ubi expresse docet:Non solum habitum principiorum qui dicitur intelleimis, esse distinctum ab habitu scientiae , & aliis: sed neque posse cum aliquo eorum coincidere , hi
verbis: lait Uectus neque est i cientia, nec ars, nee prudentia. Scientia:
quia ipsum scibilis doman abiis est aνs,ispmdentiaequia in has versantur, quasese aliter habere pessunt. At nec sapientia es est enim sapientis δε quibusdam demonstratιonem habere.2uodsi ea quιbus v νum dicimus, is nunquam falsium, in his qua possunt, aut non possunt aliter se habera: σ hae suntficientia,prudentia,sivientia, intellectus:
,orum autem trinm habitum inullus sepotes, argese tres dico, prin
666쪽
Trama. de habitu silentiae. 6 7
inrtam, pretiam sapientim restat intellectum esse principiorum. M Eit etiam contra rationem Quod sic probo : Habitus distinguuntur per actus qui in intellectualibus,sunt ipsi assimius: sed assilensus principiorum et tinein scientiae , & eonta usionum eius distinguuntur specie: ergo ad habitus specie distinctos: quos generabunt , pertinere debent. Probatur minor: qu a assensus distinguuntur specie, per diuelsas rationes formales aliendiendi. sed a ia1ensus conclusionum haber diuersam rarionem ab assensu principiorum: vi ex se eit m,anifestum,cum assentiatur intes lectus priu-eipiis sine medio,propter ipsam veritatem per se euidente .conclusionibus vero, propter principia in demonstratione disposita: ergo assensus ipsi distinguentur specie.Et si dicas,dutingui specie, - tanquam actus inadaequaros eiusdem habitu : Contra hoe est quod si inad irati sunt assensus, dabitur aliqua ratio assentiendi uniuersalior utroque, sub qua comprehendantur:& quae adaequata sit habitui, qui ponitur pro utroque. Sed talis rario est impossibilis:ergo impossibile est eundem esse habitum. Probo iterum minorem. quia talis ratio communis utrique alliensiui, esset assensus
necessarii , aut euidentis, abstrahentis ab utroque:quae non potest esse una, nisu unitate generica , comprehendente lub se diuersos assensus secundum speciem. Praeterea: Etiam si inadaequatos esse daremus assensus principiorum , & cones usionumaedm sint specie distincti; necesse eli,dil inctos habitus,saltem partiales,& inadaequatos generare : & ita di itinctus iami erit poneadua habitus pro conclusionibus,specie laltem partiali. Tel imonium Aritho. pro opposita sententia exposuit egregie D. Thom. non solum in Commentariis eiusdem , lud etiain I. 2. quaest s7.ari I .ad 2. ubi ait:.Dμεntiam propriis viam, de qua ibi loquitur Aristot. esto quendam habitum , vere quidem scient icum. sed υniuersiali limum,qui circa coclusones etiam uniuersalillimas, sibi proprias Versatur: & simul de principiis, & conclufionibus scientiarum particularium,quodammodo iudinar,tanquam de inferioribus : Quia considerat altilitaras causas,ad quas reducuntur inferiores , & a quibus dependent: atque etiam una uersa issimas rationes entis I ut ellentiam , totum, partem,ac similes:a quibus particulares conclusiones, omnium scientiarum dependent: &quas aliquando demonstrat, per rationes vn uersales extrinsecas,
26 vel ducentes ad impossibile.Et propter has e,cellentias, quodammodo se habet ad alias ieientias, tanquam intellectus,qui est habitus principiorum, & limul est etiam habitus ieientiae, respecta suarum conclusionum, non tamen est idem habitus, cum eo, qui ponitur pro principiis uias:sed diuersus. Et eiusmodi uniuerialis scientia, non e '' alia , praeter Metaphysican . cui praedictae excel
667쪽
6 8 Trae. a.de habitu cientia.
Adarg. eiusdem sententiae; Respondetur, Maiorem esse falsam, absolute: quod probant scientia subalternans,& suba hernata.Nam obiectum huius, continetur sub obiecto alterius:& conclusones eius habent intrinsecam dependentiam,a conclusionibus alterius, per quas probantur,quasi per principia,& nihilominus, sunt habitus , & scientiae specie di itincti , apud Ar.& omnes .Et multo me- Iius distinguentur, habitus scientiae,& principiorum, licet assensus conclusionum, habeat intrinsecam dependentiam,ab assensu principiorum : cum habeant rationes formales diuersas; ut probatum est. In scientiis vero uniuersalioribus, alia est ratio: quia conclusiones, non solum se praesupponunt , & intrinsecam habent dependentiam a principiis, eodem modo se praesupponentibus , ac dependent ibus: sed omnes etiam eonesusiones, habent eandem rationem formalem allentiendi, per medium demonstrativum, &nihilominus etiam in his scientiis,dist inctus ponitur habitus, pro principiis,& conclusionibus, apud Arist.& omnes. An euidentia pertineat ad essentiam scientia. Hoc est secundum explicandum de scientia , pertinens ad eLIT sentiam eius. An videlicet euidentia sit ei essentiale. Et quia
praedicata essentialia cuiuscunque rei, ex eius definitione constat, necesse est definitionem scientiae afferre, eamque explicare, ut ex eius explicatione , constare possit, an inter praedicata ellentialia eius numerari debeat euidentia: quia si numeranda non sit, necessentialis ei censebitur. Arist. 2. eap. huius libri definiuit scientiam in concreto,dicens: Scire, es rem per causam cognoscere, is quod illius est causa e & quod impossibile est aliter se habere; quam definitionem,si ad scientiam in abstracto applicemus,sub forma quidditatiuae definitionis, hoc
naodo assignari potest: Scientia , est cognitio vera, ct certa rei necessaria, per propriam causam. In qua Cognitio, habet rationem ge-ncris, quia in ea couenit scientia cum caeteris actibus tutellectus.
Potest autem cognitio sumi , pro actuali, vel habituali, vel pro utraque: & sie definietur utraque scientia, actualis, & habitualis.
Actualis, est asscnsus eonclusionis. Habitualis vero, habitus peream genitus. In communi autem modo loquendi, pro habituali potius sumitur. Reliqua vero particulae ponuntur pro disterentia; ut pereas distinguatur a caeteris habitibus tutellectus. Nam Vera. dicitur cognitio ut distinguatur ab errore. Certa, ut distinguaturas opinione,& caeteris cognitionibus,quibus non repugnat subesse fallum: per Rem necessariam, separatur a prudentia,& arte, quae versantur circa contingentia. Particula denique per causam distinguit scientiam ab habitu principiorum, qui non procedit per medium, sed immediate asscntitur veritati, babita notitia rer
668쪽
Trae. a.de habitu sientia. 6 s
kg minorum Distinguitur etiam a scientia, quae habetur a posteriori,dc per esse stum: quam non comprehendit At istot. sub hae de finitione : sed solam seientiam persectam, quae vocatur propi
quid. Possumus autem de*nitionem utrique communem,& quasi genericam designare, comprehendentem utraque, mutata solum ultima particula per causam Sc posita eius loeo,particula, per δε-
monstratιonem, Sc erit haec'.Scientia est cognitio vera . rei necessariε, per demon trationem.
Sed an completae sint istae definitiones, vel desit eis particula, euidens, saltem subintelligenda:de hoc est praesens quaestio. Q ut melius intelligatur, explicandi, ae distinguendi sunt isti tres
termini, Certim . Necessitas,de Euidentia.Cretitiaia , est firma ad-hassio intellectus alicui obiecto absque dubitatione,vel formidi ne. Ita eam definiunt Seholasti ei Doctores,in 3. d. x s. praesertim
firma adhaesio intellectus duplex est: Apparens. 8c Vera. Apparens est,quando intes lectus,ex aliqua ratione probabili, atque ex effi Caci applicatione voluntatis,tenaeiter inhaeret alicui obiecto: Sc de hac apparenti adhaesione intelligitur illud axioma,positum ab
Ariit. r. lib. Et hi .cap. 3. Itasirmiteν adharent nonniam suis opinionibus falsis aut emaribus rut alij adhament scient m. De hae vero firma adhaesione,non intelligitur definitio: sed de Vera,qua intelle-ssus propter veritatem ipsam rei, aut solidam , ae firmam rationcm,seu insallibilem auctoritatem,adhaeret alicui obiecto. Certitudo autem se explicata, habet illos tres gradus, quos superius explicuimus. Necessitas vero .in ordine ad propsitionem sumpta, de qua no Ioquimur,est determinatio intelles us ad veritatem:& propositio necesIaria erit, quae ita est vera: ut repugnet elle falsam . quod explicuit Arist. illo verbo , imposlibile atireν se babere. Habet autem necessitas eosdem gradus quos certitudo. identia denique,addit supra firmam adhaesionem manifesta tionem veritatis, sub claritate alicuius luminu: ita ut euidens dicatur obiectum , quasi clarum , ac perspicuum , seu manifestum. Hanc euidentiam seu claritatem habent principia ex se, scientia vero participatam a principiis. Et de certitudine , ac necessitate, nemo potest dubitare quin sint essentiales scientiae , cum utraque
sit expressἡ posita inden nitione Arist.De sola igitur euidelia,cum non sit expressa, quaestio esse potest: An sit ei essennata st Ac ideo indefinitione subintelligenda, ut declaranda. Et prima opinio negat essentialem esse. ita Massius cap. praesenti,q. 3. conclusione I.& 1. Probat, primo: Quia scientia subalternata, est vera scientia, & tamen non est euidens: ergo euidentia.
non est de ratione scientiae. Minorem probat:quia potest conti
669쪽
6so vas. a.de habitu silentiae.
gete quod sit sine subalternante, & soli1m habeat principia accepta, per testimonium eius,qui habet subalternantem:& tunc patet non else tuli lentem. Et,etiam ii cum subalternante sit; intra tame proprios limites, nescit reducere sua principia usque ad prima &indemonstrabilia: ergo non habet cui dentiam eorum , & ex consequenti neque conclusionum, quae ex eis deducit. Nihilominus utroque modo vera scientia est,cum sit de re necessaria, per euidentem consequentiam.
Secundo probat: uia Theologia, quae deducitur ex principiis diuinae fidei, per veras demonstrationes, non est euidens cum ex principiis obscuris fidei, non possit colligi euidens eon elusio : &tamen est vera scientia; ut est manifestum : ergo euidentia non pertinet ad essentiam scientiar. Haec tamen sententia duo asterit falla. Primum ;Quodsiientia subalternata , ea sens sime subalternante , habens principia solum accepta Per testimonium eius,qui habet subalternante, is vera scien-ria. Nam si principia solum habentur,per testimonium illius, asi sensus eorum solum erit fides humana, cui potest subesse falsum: ergo non possimi esse causa conclusionis certae, aut scientificae: alioqui effectus esset perfectior, quam propria causa. Secundum quod allerit, est, Scientiam subalternatam,etiam dum Icum subalternante existit,in eodem homine.esse scientiam, intra proprios limites sed non ole eludentem: quia nescit reducere suas conclasiones, usque ad principia inde monstrabilia. Haec autem duo, manifestam eontinent repugnatiam:quia si nescit reducere principia erso non erit scientia. Probatur euidenter consequentia ex his verbis Aristo Elis,quae habeatur cap a. huius libri: Non scit qui
demonstrationem herum non habet, &c. Hoc est,pra missarum , ex quibus constat demonstratio quas si non scit reducere, non erunt sibi certae r ergo nee certam conclusionem ex eis deducere ullo modo poterit. Subalterna igitur sicientia. sit mral cum subalternante existes duobus modis consideratur. Primo: 'ntra proprios limites praeesse: hoe est, non considerando continuationem, aut v Rionem, quam habet cum subalternante:& hoc modo, nec est scientia , ut probauimus capite Io. nec est euidens. Sed erit opinio quaedam. Secundo consideratur; ut eontinuata,vel unita eum subalternante. in qua continuatione consist it formaliter subalternatio: & ideo solum, ut si e sumpta,est formaliter subalternata:& hoc modo vera scientia est,& euidens : quia per talem continuationem auxilio sub alternantis,reducit sua principia,usque ad prima inde monstrabilia. Et si dicas: Ipsam non reducere sua principia: sed subalternan - tem. Respondeo , Subalterὴ antem reducere; ut sibi continuatur subalternata:& non alio in odo:& hoc idem est, ae subalternatam Ieda
670쪽
Tract. a.de habitu scientia. 61r
reduceret,ut continuatur cu subalternante. Ita enim fit;ve qui ha bet utramque, habeat euidentiain principiorum subalternatae, ratione continuationis. & i/eo subalternata sit in eo vera scientia,
Vt igitur nostram sententiam explicemus,notandum est,Scientiam duobus modis sumi polle. Primo, In quantum per lumen naturale intesiectus Babeνι pote dc hanc tantum definiuit Arist. qeria hanc tantum potuit cognoscere.Sechado modo, potest considerm ri uniuersalius prout lolu dicit allensum eou lusionis, habitu per demonstratione ex pr missis,sine per lume naturale,siue per aliud quodcunque cognitis:qiraru tamen certunt habeat assensum , sue
per reductionem ad prima indemonstrabilia , sue alio modo. Quia distinctione suppolita , duabus conclusionibus continetur nostra sententia. Prima est, Ad essenti fientia primo modo considerata,pertinet euidentia. Probatur: Quia, si quis demonstravconclusionem,percagiam,vel essectum,cognitum per lumen naturale intellectiis,necesse est, habeat euidentia praemissa rum:cum sibi sint manifestae sub claritate luminis naturalis:& cosequent Iasetiam eodem modo est sibi euidens:ergo conclusio ἰ ex eis deducta, etiam eii euidens. Probatur consequentias quia ex eausa per se,omni ex parte euidenti, euidens quoque effectus debet sequi: sed ex tali astensu conclusionis euidenti generatur habitus scientiae: ergo erit etiam euidens essentialiter. uamuis aurem euidentia , sit praedicatum essentiale scientiae, eam tamen non expressivArist. in definitione quia satis manifestum erat,in verbis eiusdem definitionis hanc contineri. Si autem quis velit eam exprimere, sic dicer:Scientia est,cognitio vera, certa,& euidens,rei necessariae per causam. Et si velit definire omnem scientiam,quia,& propteς quid,sic dicer: Scientia est cognitio vera certa, & euidens, Lei neces lariae, per demonstrationem. Secunda conclusior Ad essentiam stiretia sub uniuersalioνi ista acceptione seu ta , non pertinent euidentia r sed ita potest defiuiri: Scientia est cognitio rei certa per demonstrat ionem. Probatur haec: Quia Theologia, quae halietur ex principiis diuinae fidei, est
cognitio rei certa,per veram demonstratiouei mergo aliquo modo est scientia Probo conlequentiam : quia non est opinio , nec fides humana,cum sit certa:nec est fides diuina,quia fides non in
nititur demonstrationi aec alteri argumentationi, sed solum testimonio diuinoaeonclusio verbThe logica, non innititur Imme
diate testimonio sed demon lirationi: licEt alteia praemii larum, vel utraque innitatur restimonio diuino,& sit alienius fidei. Sed nec eadem conelusio Theologica,pectinet ad intellectum, qui est habitus principiorum. cum ut deducta per demo nil ratIO-Rem; ergo pertinet ad habitum scientiae. Probo iterum conie-quentiam