장음표시 사용
651쪽
631 Dact. de Subath. scientiarum.
scientiam subalternantem : demonstrario vero quia, ad substernatam. Quae differentia, non potest esse vera,si scieκtia subalternata demonstrat proprias conclusiones demonstratione, propter quid ,etiam intra proprios limites. vel etiam reddens causam proximam earum , licet non primam. Nam si hoc verum est, ad eam pertinebit demonstratio propter quid, & non quia .Praeterea loquens Aristo t. de utraque scientia in particulari, & vocans subal ternantem Mathematicam,& subalternatam lensibilem, quia illa abstrahit a materia sensibili, haec vero respicit illam expresse docet: subalternatam sol tim demonstrare , Mia. ad subalternantem vero pertjnere demonstrationem , propter quid, his verbis: His enim , i um quidem sensitivorum est scire, ipsium inro propter qui
Secundum et ero , quod vera sit nostra sententia, probatur hoc argu. Vt aliqui habeat scientiam alicuius conclusionis,& veram demonstrationem eius, necesse est, quod praemissis assentiatur ex sola notitia terminorum: vel si demonstrabiles sint,eas sciat redux re usque ad principia omnino indemonstrabilia: alioqui si se eas reducere nesciat, non habebit veram demonstrationem conclusionis, nec veram scientiam eius.Sed principia propria scientiae subalternatae, per quae demonstrat suas conclusiones,non sunt immediata; sed demonstrabilia : cum possint demonstrari a scientia subalternante ; ergo non fiet vera demonstratio alicuius conclusonis ex eis, nisi ab eo,qui sciat ea reducere usque ad prima omnino inde monstrabilia , per veras demonstrationes. Atqui subal ternata scientia, .ntra proprios limites, nescit ea sic reducere, ut pater, a solaque subalternante reduci possunt: ergo subalternata intra proprios limites, non potest veram demonstrationem propter quid, suarum conclusionum emcere, nisi auxilio seientiae subalternantis aut in quantum cum ea continuatur. Sed ut explicemus, quonam modo fiat continuatio haec , quo πetiam modo demonstrentur a subalternantem otandum est,Quod in quacunque demonstratione necessarium est medium coniungi cit -- tremitatib.inpramsin, ut ratione talis coniunctionis,extremitates
ipsae colungantur in c6clusione:& hoc est fundamentu totius ,rtis demostrati . Vt os editur in hae demonstratione: Omne animal rationale est risibile : Omnis homo est animal rationale; ergo omnis homo est risibilis. in qua animal rationale, quod est medium, coniungitur in praemissis cum homine,qui est maior extremitas,& cum risibilitate, quae est minor & virtute huius coniunctionis,coniunguntur homo,& risibile in conclusione. Secundo notandum,Medium in demoniatione propter quid.c tinere causam eonclusionis.Vnde sequitur non posse scientiam su alter
652쪽
alternantem demonstrare a priori principium seientiae subalteris natae,per medium sibi proprium nude acceptum : hoc est, in propria abstractione a materia sensibili consideratum,sed necesse est,
ut tale medium eoniungatur extremitatibus , ex quibus constat principium eiusdem luvalternatae scientiae demonstrandum, tanquam conclusio 1 alioqui non erit medium.
Sed extremitates eius respiciunt materiam sensibilem : ergo neceste est medium scientiae subalternantis, quasi descendere ad materiam sensibilem,ad eamque determinari ivt per talem coniunctionem cum extremitatibus in praemissis, essiciat ut conium gantur extremitates ipsae in conclusione et & ita conclusio ipsa. quae principium est subalternatae scientiae a priori demonstretur. Et talis coniunctio medij cum extremitatibus, ex quibus constar principium scientiae subalternatae demonstrandum, est continuatio inferioris scientiae cum superiori: in qua continuatione consistit sormalis ratio subalternationis. Quae omnia hoc exemplo fiunt manifesta. Principium scientiae subalternatae,nempe perspe- tuae:quod ipsa,nee seit, nee potest demonstrare intra proprios i mites,est hoc:Res a longe viderur sub minori, vel acutiori angu- Io. Demonstratur autem sie , a scientia subalternante, nempe ageometria:Res quae videtur sub angulo magis protracto, videtur sub angulo minori, nam angulus magis protractus acutior est,& ideo minor: sed res visa a longe videtur per angulum magis protractum, aut longiorem ut est manifestum ; ergo videtur sub angulo minori. Ecce medium geometricum, nempe angulu magi s protractum,esse minorem,quod non posset demonstrare pri cipium illud perspectivae nis coniungeretur cum extremitatibus, ex quibus componitur, videlicet cum re a longe visa,& cum minori angulo: & nisi ita coniunctum essiceret cum eis utramque praemissam eiusde demonstrationis per quam demonstraretur ideprincipiu, tanquam conclusio composita ex eisde extremitatibus. Et ecce continuatam seientiam subalternatam, cum subalternante,in eadem demonstratione,per tales coniunctiones. Continuatiuum autem,est medium scientiae subalternantis, ut coniunctum in praemissis eum extremitatibus , ex quibus componitur, principium scientiae subalternatae, per illud demonstratum. Et continuatio haec, non tollit distinctionem vitiusque scientis,ut statim probabitur.
Ex his intelligitur primo,quomodo sit possibile,quod scientia
subalternans, probet per demonstratione a priori principia scientiae subalternatae,etiam si abstrahat a materia sensibili, & principia probanda eam respiciant: id enim facit, per unionem proprij rnedij, cum extremitatibus principio probandi, cum quibus con-
653쪽
iungitur in praemissis & per coniunctionem , quasi deseendit, &Contrahitur per eas,ad materiam sensibilem:& per talem contractionem continuatur cum ea.
Iam ergo soluuntur facile argum.oppositae opinionis. Nam M spm una, Concedimus antecedens,quod subalternata scientia reddat eausam proximam suae conclusionis. sed negamus conseque tiam,quod demonstret eas intra proprios limites.Nam ad veram demonstrationem,non suffcit reddere causam proximam,sed requiritur reddere omnes causas, sque ad primam:alioqui non habebit certum assensum praemissarum , cum nesciat eas reducere
usque ad principia per se nota, & indemonstrabilia: & ideo nee
habebit veram scientiam conclusionis,nec veram demonstratio
Ad aliud vero, quod additur in eodem argum. nempe, solum Arithmeticum esse musicum,& solum geometram,perspectivum: si hi soli demonstrare dieuntur a priori conclusiones musicae, &perspectivae, negandum est, quia principia alicuius scientiae, per quae demonstrantur cones usiones eius non pertinent ad habitum talis seientiae, sed ad alium distinctum , qui dicitur habitus principiorum a & ideo nec suscipiunt denominationem scientiae: nec
ea habent denominationem a seientiis.Principia autem scientiae subalternatae,quae demonstrantur a scientia subalternante , comparanturad principia eius,per quae demonlirantur,tanquam con- elusiones eorum:& ideo non pertinent ad eam, sed ad alium habitum inferiorem,qui est scientia subalternata. rare nec Geometra denominatur perspectivus, nee Arith. 4 meticus denominatur mulie ,sicut nec conclusiones musicae,dicuntur geometria,quamuis verum sit, non denominari musicum
vere scientem, nisi simul sit Arithmeticus: nee scientem perspeetiuum,nisi simul sit geometra. Ad secundum; Concedimus primam & secundam consequentiam,quod principia subalternarae,sunt conclusiones subalternantis,negamus tamen , quod non possint eis coniungi in eadem demonuratione. Nam licet principia subalternantis, abstrahant a, materia sensibili, determinari tamen pollunt, εc quasi contrahi, per principia subalternatae, ad conficiendam eandem demonstra
tionem : ut explicatum est. Per hanc autem unionem principiorum unius,cum principiis alterius ivt conclusionibus eorum, non
tollitur distinctio utriusque scientiae: sicut per unionem principiorum cuiuslibet seientiae, cum conclusionibus eiusdem , in eisdem demonstrationibus, non tollitur distinctio habitus scientiae, ab habitu principiorum Praesertim eum semper seientia subalternata,& salternans, habeant diuersa obiecta, & diuerso modo a materia abstrahentis,ex quibus distinctio habituum aperte colligitur alligeo by Coosl
654쪽
nae. de Subali. scientiarum. 633
gitur. Et si aliquis quaerat ; Quid ergo, aut quomodo dicendum
est,demonstrare scientiam subalternatam, intra proprios limites, aut quomodo loquendum Respondeo ; si intra proprios limites , accipiatur praeci se, nullam demonstrationem propter quid, habere posse, neque etiam,quia, neque aliquam posse demonstrare conclusionem. Vnde neque es Ie scientiam,hoc modo sumptam: quia sub hac praecisione accepta,nescit demonstrare propria principia,vere demonstrabilia: ergo non habebit certum assensum eorum:& ideo, non poterit certam conclusionem , aut scientificam colligere.m demonstratione vero, quia certum est, eam non habere, sub ratione sor mali scientiae subalternatae: quia ut talis est, non procedit ab effectu, sed a causa. Solum igitur demonstrat suas conclusiones,demonstratione propter quid,auxilio subalternantis; ut continuatur cum ea, quare solum hoe modo est vera scientia subalternata.
TEM ARISTOTELIS. , Mibile autem, scientia disserunt ab opinabili, opinione; quoniam scientia quidem vniuarsalis.
INtentum Arist.in hoc eap. est ,distinguere scientiam ab opiniones postquam scientias distinxit inter sese, in his capitibus intermediis,a decimo usque ad hoe vigesimum sextum. Dividitur autem in duas partes. In prima; Asserit,& probat scientiam,& scibile, distingui ab opinione & opinabili. In secunda, Duo proponte
dubia in contrarium solui. Conclutio Arist. est haec: Seientia, is stibile, ex una parte. disserunt ab opinione, , opinabili,ex altera. Quam probat hac ratione: Scientia versatur circa uniuersale,& necestarium : ergo scibile est uniuersale, & necessarium : opinio vero circa contingens, & saepe particulare, aut etiam iangulare : ergo Νpinabile est contin
Sens , & particulare : ergo diuersa eii scientia ab opinione : &icibile ab opinabili. Antecedens probat, ex parte scientiae , quia vi cap. 1. dictum est ii Scientia est de his, qua non possunt aliter se habere: erso de necessariis , quia necesssarium est, quod no potest aliter te habere. Praeterea: Scientia est debu , qua sunt dae omur, per se, o uniuersaliter, aut secundu quod ipsium: ergo est de uniuersalibus. Probat deinde idem antecedens , de opinione,& opinabili. Nam quaeda ait vera sunt in exitii matione,quae in re - pollunt esse vera, aut falsa:de quibus non est sciet iameque intellectus , qui est notitia principiorum : ergo de his erit opinio: Scsum pollini aliter se habere , quod est esse contingentia: erit de contia
655쪽
63 6 vas. de subali ciem arum.
contingentu&ideo opinabile erit contingens. Probatut antecedens ; Quod de his,quae possunt aliter se habere, non si scientia, tneque intellectus,quia scientia,est de his, quae non possunt aliter se habere: intellectus vero, quasi scientia quaedam immediata est:& sie definiri potest; Intellectus est certa cognitio immeiata propo-stionis, quod est, esse certam cognitionem , ex sola significatione terminorum habitam, sed certa cognitio ex terminis habita,non potest esse de re contingenti, nisi tantum de necellari aiergo repugnat,quod intellectus, & scientia sint de re contingenti. Consequentiam vero, quod de re contingenti sit opinio,probat, quia si certa cognitio dari non potest,de re contingenti,dabitur incerta δε fallibilis. Hoe est talis , quae licὸt vera esse existimetur, tamen non repugnet ei subesse salsum. Vnde inseri, se esse definiendam opinionem: Rim o est aeceptio, velexistimatio su assensus immediata propositionis , o non necessa ria. Et per primam particulam, mediata propositionis, distinguitur opinio a scientia ; quae est cognitio propositionis mediatae: &conuenit cum intellectu. Per secundam vero, nempe, Non nece
Iana. distinguitur ab utroque,videlicet intellectu, & scientia quia
utrumque est de necessariis , ut probatum est.
Sed haec definitio opinionis, non traditur ab Ari. de omni opi- 3nione,sed solum de immediata. Datur enim mediata opinio, quae ex immediata colligitur, per euidentem, aut probabilem consequentiam: vel ex propositione euidenti, per consequentiam non necessariam, ut Arist. docet in hoc eodem cap. Sed solum voluit immediatam definire; ut clim notum sit dari opinionem mediatam,definitione ipsa ostendero , dari etiam opiniones immediatas,quibus assent Hur intellectus probabiliter, ex sola notitia terminorum e sicut dantur propositiones necessariae , quibus ex sola
notitia terminorum assentitur, assensu certo,ac necessario.
Sed contra disterentiam probatam, inter scibile, & scientiam,& opinabile, & opinionem, proponit duo dubia in secunda parte capitis. Primum est,ad probandum,quod non disserant stibile. vinabile: quia saepe contingit ; ut quod unus scit, alter opinetur: ergo idem erit scibile,& opinabile. Respondet, quod de eadem resimplici, aut incomplexa, possunt esse scientia, & opinio , ut de
homine. Non tamen de eadem re complexa 3 ut de propolitione. Nam de homine, potest esse scientia, & opinio , sed non de propositione : ut de hae ; Luod diameter sit e mmenturabilis , aut qualis cestampinio sorte ei te poterit, non scientia. Secundum dubium est: Quia scut scientia procedit ex imme- 4 diatis principiis, ad mediatam conclusionem , ita opinio potest procedere ex propositione immediata probabili , ad mediat aqua de ea colligit. Praeterea , Sicut demonstratio,si procedat a causa,
656쪽
maa. .de habitu principiorum. 6NI
rrit propter quid:& si ab esseau,erit quia: eadem ratione opinio, si procedat ab immediata , continente causam eonclusionis, dicetur , propter quid: s vero ab ea , quae continet effectum , dicetur, uia: ergo conueni upi in his duobus seientia, dc opinio: quare non istinguentur. Respondet ; verum esse antecedens , sed neE-dam esIe consequentiam, quia diuersus est modus procedendi utriusque. Nam scientia procedit per medium necessarium, hoc est, ex necessariis principiis . & per necessariam consequentiamropin o vero . per medium contingens, hoe est, vel ex principiis non necessimis, vel per consequentiam non necessariam . sed probabilem : & hoe est . distingui essentialiter, per diuersa media asisentiendi. Unde sequitur , scientiae non posse subesse falsum , opinionem vero salsam esse posse.
tribus agit Aristo. cap. praesenti, De Intellectu, qui est no- Ititia principiorum. Da Seientia, quae est notitia conclusi num : quae demonstrantur ex principiis. Et de opinione, quam ab his differre doeet. De quibus eodem ordine agendum nobis est, de de singulis singulos tractatus instituimus: in quibus ea quae necessaria lunt ad intelligendam eorum naturam,& rationem, breuissime explicamus i ut sie melius possimus intelligere disterentiam, quam inter ea posuit Arist. Et primo de habitu principiorum quatuor explicabutur. Primum, An β,hoc est .an praeter potentiam i tellectivam,& species intelligibiles, per quas principia,hoc est,prΟ- positiones immediatas apprehendimus,ponendus sit habitus , per quem facile possit intellectus iudicare de veritate eorum, eisdemisque assensum praestate. Seeundum , Qui is habitu. isse. Tertium, An sis naturalia; lta, ut illum reeeperit anima, simul cum potentia intellectiva, dum ereata fuit a Deo: vel an aequisitus per proprios actus. Quartum, An sit unus secundum speciem, pro principiis omnium scientiarum,vel diuersus pro diuersis principiis.
Annuin intellectum , ct species intolligibiles, δεων habitu. principiorum g T Rimo praesupponendum est,tanquam certum in doctrina Aria I stot.& in schola Peripatetica, Quod in intellectae,is voluntate, dantur halituι virtutum moralium, intellectualium. Secundo praesupponendum est ; Hos habitus ponendos esse in m a uectu, distinctos aspectisvi intelligibilib-. Quod eorum,& illarum officium efficacitet probat. Nam officium si eeiei intelligibialis, solum est unire obiectum intelligendum eum potentia inteulectauas
657쪽
cat Tracta. de habitu principiorum.
Iectiua , ex qua unione sequitur apprehensio eius, quae est prima operatio tIntellectus ) vel unio ipsa est apprehensio. Unde sequitur , species intelligibiles, solum ad apprenendum oblecta proxime deseruire. Sed cum post apprehensionem, sequatur iudicium de veritate , aut falsitate propositionum: in qua principaliter consistit fecunda operatio intellectus: & in quo potest este aliqua indifferentia, aut etiam difficultas,ad iudicandum, additur alius lia.
hitus ab Arist. & omnibus f solis exceptis nominalibus qui species ipsas intelligibiles , dicunt ei Ie habitus : & ideo, nihil aliud
praeter illas ad iudicandum ponunt. His suppositis ; Primum dubium est: An prate peries intelligi-kiles,per quas principia apprehendimus , necessariussit habitus pnncipiorum,ad iudicandum de veritate emUn:quod est eis assentire. Et
est prima opinio Duran in 3. d. 33. q. I. ad finem,& Soli I. lib. de Iustitia,& iure,q. . ari. 1. qui licet habitus scientiarum,in intellectu ponant, praeter species intelligibiles , ad assensium conclusionum: mihilominus ad assentiendum principiis, nullum habitum esse ponendum asserunt: sed sussicere aiunt lumen naturale , quod est potentia ipsa intellectiva. Probant hoc argu . Ad operationes natura- ν es,in quibus nulla est indifferentia,vel libertas, non ponuntur ha hi tus,ut in potentia visiua .imo nec in voluntate, respectu ultimi isnis,in quem naturaliter tendit, per amorem; sed intellectus , naturaliter assentitur principiis, elim sint veritates immediatae ac necessariae : ita ut eis propositis, non possit non assentire: ita enim se habet ad illa: sicut voluntas ad ultimum finem,uel visus ad colores: ergo nullo indiget habitu, ad eis assentiendum. opposita sententia tenet, pratis intellectum, se species intelligibiles,ponendum esse habitum,ad assentiendum primis principiis ind monstrabitibus. Haec est expressa apud Aristol. 6. lib. Et hic. cap 3. ubi inter virtutes intellectuales, quae sunt habitus superadditi potentiis, enumerat intellectum, qui est habitus principiorum. Et D. Thom. in Commentariis eiusdem loci declarat: non de intellectu
Iro potentia, ted pro habitu superaddito potentiae , loqui Aristot.
is verbis: Aeripitur autem hic antellectus , non Do ipsa ιntellemua potentia, seu pro habitu quodam quo homo ex virtute luminis intelis Iectus agentis. naturaliter cognoscit principia indemonstrabilia. Et I. t. q. 9 .arr. I. inquit, Princi a indemonstrabilia inspeculatiuis , non
sunt ipso habitus principiorum , sed sunt principia . quorum es ha
hiem: quam sententiam sequuntur, Henricus quod lib. s 18. Cale.
ri . x. q. I I. art. I.& ibidem Conradus. Ferr. I. lib. contra gente cap. 4. Medina I. 2. q. s. art. L. & moderni omnes. Et videtur nobis
Probatur primo: Necessitas ponendi habitum in potentia: cir- ea aliquod obiectum,est indifferentia eius, ad bene, vel male operandum,
658쪽
Tracta.de habitu principiorum.
randum, eirea illud : ut eum utroque modo possit operari, deter . minetur ad bene operandum, per habitum. Nam halitus. ut vidiamus apud Arist. in praedieamento qualitatis ios dispositis su/iecti,
per quam bene vel male se habet in ordine ad propriam naturam. vel operationem: sed intellectus circa prima principia, potest bene vel male operariaeum possit errare citra illa: ergo indiget habitu ad bene operandum:& ideo necesse est eum ponere. Seeundo: Quia si intellectus non indiget habitu ad assentie dum principiis: quia sunt euidentia, & naturaliter eum mouenusequitur nec indigere habitu, ad asIentiendum conclusionibus Piobatur consequentia: quia habito assensu principiorum , euidentem Veritatem continet conclusio in eis contenta , & etiam
naturaliter mouet intellectum : sed opposita opinio ponit habi tum pro conclusionibus: ergo necessario debet eum ponere cilcaprincipia.
y Et ad arguaeius: Distinguenda est minor, quod intellectus naturaliter auentiatur primis principiis. Nam quantum ad specific tionem . verum ei, quia supposita debita apprehensione eorum: si iudicium serat certa illa, non potest esse iudicium dissensus, sed
assensus debet esse:quantum vero attinet ad exercitium,libertatem
habet circa illa, dependenter a voluntate: & ideo potest assensum
suspendere,ut superius probauimus, quam libertatem non habent sensus, nec voluntas circa bonum in communi: ideo non sunt c paces habitus.
Luidnam sit habitin principiorum, o r Atura is essentia habitus,ex proprio actu.em obiecto.eirea quod luenatus s. eperari intelligenda est. Nam ab his sumunt Ueciem potentiae,& habitus,ut docet Arist. lib. . de Anima c. Explicare igitur oportet: suodnam sit pronium obiectum huius habitus; quem habeat actum cirra illud. obiectum proprium habitus, est euidens,& immediata veritas:siue uniuersalis sit illa, siue particu laris. Proprius modus : tendendi in obiectum, a quo formalis, de ultima ratio habitus desumitur, est per immediatam comparati nem ad ipsam veritatem euidentem, quam sine ullo medio respi .cit.Vnde,sicut alii habitus intellectus,eonstituuntur & distinguuntur specie, per tale,vel tale medium assentien/i: ut scientia. per medium demonstrativum:opinio per medium probabile , & fides per testimonium : ita habitus principiorum, qui dicitur intellectus,ta- Iis est in propria specie,& a caeteris habitibus distinguitur,quia per
se immediate comparatur ad euidentiam veritatis. Vnde proprius aictus eius est,sine ullo medio ei assentire,sicut actus scientiae ammite per medium demonstrativum. Definitio igitur eius talis erit:Η-λtus principiorum,s virtus intellectualis . per quam potentia intelis lectiva,
659쪽
ε o Tras a. de habitu principiorum.
Dctiua Herminarur ad assensum principiorum per se euidentam, o facile eundem eliciandum. in quo autem consiliat haec facilitas diiscemus inferius. An habitus principiorum sit naturalis . vel aequisitis ab in- tollectu, ter proprios actu .HAbito iam quod habitus intellectus sit, & quid sit: sequitur ii
tertium explicandum : Κuonam modo generetur, aNt fiat inmobis. videlicet,an eum accipiat anima simul cum propria natura, di intellectu,dum ereatur a Deor vel sicut in ipsa creatione, accupit intellectum sine ulla specie intelligibili. sed tanquam tabulam
rasam: in qua nihil depictum est, ut asseruit Aristot. eodem modo eum aecipiat, sine ullo habitu prinei piorum. Nam de eaeteris habitibus scientiarum,& virtutum,certum est. nullum habere intellectum a prineipio tales habitus: & ita sieut eos aequirit saecessu te- Poris, per proprios actus, pari ratione acquitat habitum principi xum. Nam si eum intellectu eum accipiat anima,naturalis dicetur: hoe est,a natura inditus,si vero per actus eum acquiratinon naturalis sed aequisitus dicetur,sicut caeteri. Prima opinio affirmat, Esse naturalem, o non acquisitum. Ita II
videtur expressa apud D.Th. I. h. q. s. tie I. ad 3. ubi sic auit:. Puer non potest uti habitu intellectu principiorum ei etiam lega natura- Δ, qua ei habitualiter ines prepto defectum atatis. Quibus verbis, habitum principiorum ponit in puero , nondum habente usum rationis , & addit,non posse eo vii, propter defectum aetatis: ergo sentit inesse ei a natura, & non este acquisitum per actus , & in L. d. 4 q. R. arric. . ad 3. Vocat eum naturalem, his verbis , Habitus naturalis nunquam amittitur, sicut patet de habitu incipiorum. Et ratione probatur : Quia habitus aequisti , sunt facilitates quaedam et εἰ ideo ponuntur, ad vincendam dissicultatem: quam habet potentia ad operandum eirea tale obiectum . sed liueli ous nullam habet dissicultatem, in assentiendo primis principi piaesertim uniuersalissimis, ut his , Quod libet est, vel non est.Τωrum est maius sua parte i ergo neque aliquam aequirit faeilitatem in assensu frequenti eorum : imo neque ea indiget. Probatur consequentia: Quia facilitas dissieultati opponitur , de ad eam superandam ordinatur. unde sequitur : vel non esse ponendum talem habitum,vel esse naturalem,& non aequisitum. Et talem eum arpellat eommunis modus loquendi, fundatus sorte in nomine ipso: quia intellectus voeatur: sicut potentia ipsa, in qua recipitur et quia naturalis est ei. Secunda opinio est, Caiet. I.1.quaest. s t .art. I.d. I. Vbi Hae esse acquisitum: ue autem esse naturalem docet, ut eum non accipias
660쪽
nas. ρ.de habitu principiorum. 6 tanima a principio, cum ipso intellectu: sed sicut intellectus nullam accipit speetem intelligibilem,dum creatur anima,& inia ditur eorpori: ita nullum accipit habitum : sed aequi litis speciebus primorum principiorum, per abstractionem intellectus agen, tis,statim ait,profluere naturaliter habitum princ piorum ac ipsa natura intellectus passibilis : cui tribu tur, ut fiatim per ipsum assentiatur eisdem principiis, apprehensis per species. Et hoc in
do,ait,vocandum esse naturalem. Tertia sententia,alserit: Habitum prancipiorum cum natura, ne
que ab eadem natura intellectus fluere, eo ipsie, quod hisbet siperies niseipiorum, per qum ea apprehen it; sed esse aequisitum per actus ipseos. quibus intellectus alpentstur principiis. Sicut habitus scientiae,& virtutum, aequiruntur per proprios actus: ita Fe Irar. I. contra gentes, capit.78. Et est communis modernorix.& videtur nobis vera tenenda. Probatur primo, expresso testimonio Aristo t. cap.
vlt. huius I. lib. ubi explicans modum , qu9 habitus iste generat ut in nobis, ita ait, Neque itaque iussum determinati habitus . neque ab τε Elii, habitibus fiunt norioribus, sed asinsu. QAbus verbis,docet non inesse nobis a naturameque ex aliis notioribus notitiis fieri, sicut
habitus scientiae, sed per assiensum immediatum veritatis per se notae. Quod eis acquiri per proprios achus.
Probatur deinde ratione: uia natura non concedit rebus, nisi ea quae necessaria sunt ad estendum, & operandum simpliciter: quae vero ad melius vel facilius operandum seruiunt, aequirendaeis relinquit propria industria,& labore, tribuens principia, quibus possint operari,& operando ea acquirere :& hae de causa non concessit hominibus habitus virtutum : quia non requiruntur ad
operandum simplieiter bona opera, sed ad melius, hoc est , eum Bellitate & promptitudine operandum. At habitus principi
rum, non est necessarius ad essentiendum simplieiter primis pii cipiis: sed solum ad assentiendum cum facilitate:ergo non est nobis a natura datos: sed propria industria,& labore acquisitus .Prois harur minotaquia assensus principiorum , non excedit saeuitatemisitelle' vs: sed is informatus per species intelligibiles, per quas
apprehendit terminos, ex quibus principia fiunt, dum eognostitsgnificationem eorum: potest ipse propria virtute iudicare de veritatx eorum:qμd est e ii assentiret ergo ad assentiendum simpliciter, non indiget hahi tu . probatur antecedens: quia principia
cinctemates quaedam naturales,per se euidentes: ergo iunt pro- serti nixae lumini naturali, eluselem intellectus : quare per pro priam ηirtutem potest citca eas operari per aisen sunt. i. ' 'Sed ut haec nostia sententia melius intelli saluti M ut testimo' nia Dahomo uxta mentem eius explicentur notandum estiaeuod
Iuli Eabitus protritioriιm , ne se hebis a natura dat ut, maxumum