장음표시 사용
211쪽
168 Institui. Chirurgicarum Lib. II.
Noma sol gnitudine quoque variant tela quatenus alia magna sunt, misi sum ut trium digitorum longitudinem expleant:alia parua, utpta a magni unum digitum aequent: ali a vero medium inter haec locum ris ne. occupent. Numerus etiam in his diuersitatem adfer qua- Numerus. tenus nonnulla simplicia sunt, nonnulla composita. Te snuia siquidem quaeciam serramenta , siue ferrea frustula ipsis imponuntur, ac sic innexa sunt, ut in teli evulsione Eabiim. facile lateant,& in imo relinquantur. Habitu disterunt tela , quatenus alia ferrum acutum ligno seu hastilibus habent infixum , alia concauum, ita ut hastile in serri tub to tum insertum habeant:atque hoc alia firmiter, alia neglis gentius,ut dum evelluntur,relictum intus remaneat. Vires. viribuq demum & facultate disserunt, quatenus ven no quaedam sunt oblita, alia verb minime . Atque hae quidem sunt telorum differentiae. Nunc de instrumentis,quia bustela res extraneae nostiis corporibus infixae exta . huntur dicendum est. Nam de sedibus,in quas tela ipsa pe-' netrarunt, poste, agemus, dum scilicet de modo euellendi tela, alia quae infixa, sumpta a sede affecta indicatione,c58.in Dumtu meritabimur Ita oue instrumenta,quae a telorum aliorum- P . ta , oi μ' p que infixorum disserentii, , & particularii in quas pen infixis otii trarunt varietate, excogitantur, imuniunturque licet VH- rem extra inmulta sint, octo tamen apud Guidonem, dc recenti es hendis αci o chirurgos sunt magis communia. nista, Primum,sunt sorcipes seu vi vulgb loquuntur , tenac istae Aviceni ae,quae denticulatae sunt,& capita habent ad ii
a. Secundum, sunt forcipes Albucasis, in modum roriri uis,etiam denticulatae. . 3 Tertium sunt forcipes in modum cannae siue aluminis, soaut scriptori j calami concauae , quas vulgo tenaculas can- nullatas vocitant,ad sagittas spiculis cinctas quas barbu- . .
latas nominant extrahendas accommodae.
Quartum est,re: e bellum inuersum, quod in serri infixi tubulum quam doliam appellant imponitur: ubi autem sue sic tubulo immit sum, serrum apprehcnderit, leuiter ferro sequaci educitur. s Q uintum instrumentum, est terebra in longum porrecta, filatandis ossibus quibus tela firmitet inhaerentὶ apprime idonea.
212쪽
De Plagis, seu cruentis vulneribus. Io
sextum, est excisorius culter, ad amplificanda carnis svulnera, tuo facilius infixa eximantur. Septimum est propulsorium instrumentum,quod gemi- num est,nempe cauum, &solidum siue surdunt . illud foe- minam, hoc marem appellant. Iis tela protrudimus,donec ab altera parte apprehendi,& extrahi possint. Octauum est in modum arcus illius, quem balistam vo- seant. Hoc autem , ictum telum excutitur. Horum autem γο Mea
aliquot formulas in sequentibus depictas inuenies. trahengi te. o Caeteruin extrahcndorum telorum, quae illata corpori- la infixa d. bus intus haelemnit,modus est duplex, per attractionem V- plex. nus, alter per mirusionem,seu impulsionem. Attractio I c tu fit ab ea parte maximὸ qua venit telum , seu interdum e- aio. tiam & ab ea in quam retendit. Protrusio autem fit in a Fropulsio. F partem oppositam ei,ex qua venit, infixumque est. Horum autem modorum indicationes desumendae sunt, tum ab ipsis telorum generibus,quae supra commemorauimus,
tum ex illis tedibus, in quas illa penetrarunt. De quia omni nubus mox dicam, si communia quaedam praemisero in ex qηaedam im trahendis telis sedulb obseruanda. Si itaque telum in extrahendi conspectu sit, sic ut se habet protinus extrahendum est: sin telis seduo occultatum est,ita faciendum Hippocrates praecipit. Cor- inser M pus vulnerati, si tamen ipse poterit) in ea figura constitui
Gebet,in qua erat eo tempore quo vulnus accepit, atque
I ita quo tetenderit telum,specillo explorandum est. Si α- 1geod non potest, iacens saltem ita debet collocari, ut quam proxime fieti potest , ad eam figuram aceedat. si αtelum aliquod defixum primis conatibus commode ac si lubriter euelli non possit, sic eousque dimittere debes,do-
φ nec circumposita caro emarcescat, putrescatque. Deinde intermissum opus aggredere, telum ipsum quod infixum est, modo huc, modo illuc agitando, ac manibus vel forcipibus leuiter ipsum contorquendo: ita enim l uius mu ito ac facilius telum extrahes: ut recte praceperunt Avicennas, Brunus, & Albucasis. Quanquam alia ter visum sit Henrico. Hic enim voluit statim ac sine mora, tela quocunqae modo fixa extrahi. Si armatus h mo telo ictus fuerit, nec possit leuiter , ac facile telum manibus euelli, vulneratum protinus suis armis exui iube i. . to, d rite apparatis omnibus, quae ad opus eiusmodi con-
213쪽
t I stitui. Chirurgicarum Lib. II.
ducere videbuntur, omissoque ac praefato ut supra dictum est praesagio, Arcipe communi apprehensum teulum praesertim usagitta est ipsum leniter contorquendo extrahito. Quod si communi hac forcipe nihil promoueris, fortiores alsumito. Si telum carni infixum retrδ, hoc est, ea parte qua venit, recipiendum sit, nec aliter edaci possit amplificanda scalpello, aut nouacula pia g sest, quo facilius id sequatur, quoque minor oriatur inflammatio: quae maior quidem sit, si ab illo ipso telodum redit, corpus laniatur. Item si ex alia parte vulnus aperitur, laxius cise debet, quam ut eo postea trans- cousilium eunte amplificetur. Summa autem utra , parte ira ha-o . benda cura est, ne neruus, ne vena maior, ne artetia in-
di datur. Qubd si horunx aliquid detectum fuerit, exci-l iendum hamo ictuso est , abducendumque est scalpeti isb. Vbi autem fatis incisum est, telum eximendum est: tum quoque eodem modo, & eadem cura habita , ne sub cori quod eximetur , aliquid praedictorum laedatur ' Si autem telum ita firmiter ossi inhaesit, ut nulla vi extra hi possit; terebello ut vocant directo diuisionem amplial scabimus, ac modo infra scripto telum liberabimus. Te-' lo a corpore evulso , non alia est vulneris medicina,quam qua, esset, s corpore icto nihil inhaesisset. Ergo vulnus sem , ut&caetera alia vulnera, tractari ac curari debet, hoc uno addito, quod qui ab infixo telo alteratus estsam x guis exprimi , ac cduci debet , ut vulnus iptum a pu- trita ine vi dicetur. Ac persundi quidcm dcbet oleo calente, maxime si doloris adest suspitio. Si inflammationem experiatur ad ecim tollendam insuccatis lanis , Amen; is, cataplasi alis', Meonsimilibus utemuri: sp . Si ver3 inflairimatione vacaverit, sucinis si opus stetit . adbibitis, impostoque medicamento, quod cruciatis ita tim vulnei ibus unici solet curantam est. Caeterum μι ib. lus his communibus praelibatis, tempestiuum est , propria exime vi te- quaedam de telorum cxtractionei subiiciamus Sc quan- nia , si in pta do , ac quoi nodo attractione , vel propulsione , sit v indicatione relidum , sumpta primi ut propositum est india ob ipsoru m retione- ab is brum lciorum generibus seu differentiis ' --,uus. ae inde ab ipsis tedibus affectis. Itaque tela, quae iaci ac vibrari solent , magna re parte suriz vel oblonga , di
214쪽
De plagis, seu cruentis vulneribus. 'rri
'angusta, cuiusmodi sunt sagittae, vel lata,vel rotunda, aut angulos ut plumbea glans,vel serrea, aut lapis, aut silvile aliquid, uod perrupta cute integrum intus insedit. Telum s oblongum est & angustum, cuiusmodi sagitta est, & Ω-s cilix in corpus conditur, & altissimὸ insediti saepius ita- sagitta soque alia parte, quam qua venisi sagitta educenda est, prae- pius antro ripudque: quia fere spiculis congitur, quae magis laniant educe si retro, quam si contra trahuntur. Sea inde aperta via, calo diduci debet, serra meto ad similitudinem facto Graecae literae ψ . Deinde ubi apparuerit, si mucroni arundo inhaeret, propellenda est agitta, donec ex altera parte ap prehendi, & retrahit possit. Si iam illa, arundo inquam 1euhastile decidit, selumque intus serrum est, mucro Vel digitis apprehendi, vel forcipe, atque ita educi debet. Ne is que alia ratio extrahendi est, ubi ab ea parte qua venit,
euelli magis placuit. Nam ampliato vulnere, aut arundo si inest euelle la est,aut si ea non est serrum ipsum. Porro eximetur ferrum vel terebra inversi in tubulum quarti doliam vocantὶ immissa, vel Arcipe qua dentes atque eo Σo rum radices evelluntur, vel ferramento, quod a telo ex- . i in 'trahendo belui cum Graeci vocant : atit alio quopiam instrumento ad id accommodo. Nonnunquam etiam camitem prius incidentes, si vulnus instrumentum non recipit. Quδd si spicula apparuerunt, eaque breuia & tenuia si Mitiat 11 nunt, forcipe ibi comminui debent, vacuumque ab his te- spieulu ei lum educi. At si ea inaiora alentioraque sunt, fixis stri- ha est. ptoriis calamis,utconflatuit Celsus contegenda sunt,ac ne quid lacerent, sic euellenda. -- Alij spieula ipsa Dcipibus
seu tenaculis ut vocano cannulatis apprehendunt, atque o ita telum eximunt. Quod si telum spiculis utroque ver ituri spectantibus cinctum in neutram partem sequatus, ',' iriuxta ipsum a lia incisione patefaciendus locus est, nisi ve - na aut tale aliquid impediat, atque inde ferrum vi ictu . i. ibie ex licarum modestri ac sine ulla vulsi e tollendum i ,. tr 33 est. Quidam etiam spicula eiusmoRi fixis calamis,seu exi- is arundinibus, prius contegunt, ne quid lacerent de- inde ita evellunt, ea scilicet parte, quae editistioni magis Laia telumen' unciae videbitur: Latum vero telum si conditum est, ab ea parte ab altera parte educi non expedit, ne ingenti vulneri, ipsi qua venit, quoque ingens vulnus adiiciamus. Euellendum ergo Cst, extraheta .
215쪽
t 1 Institui. Chirurgicarum Lib. II.
genere quodam serramenti, quod Diocleum graphiscum
Graeci vocant, quoniam autorem Dioclem habet: quem
inter priscos, m imosque medicus fuisse memoriae promtundum ditum est, ut Cornelius Celsus amotauit libro septimo, telis aist am capite quinto. Tertium quoddam genus telo; una est ro- solos m. tundum, ut diximus, aut angulosvin, ut lapis, plumbe flaus,aut simile aliquid,quod ex landa aut tormentis bellicis mittitur & perrupta cute integrum in corpus defigitur,ac latet.Tela autem eiusmodi intus condita esse his notis deprehendes. Moles asper atque inaequalis, si contrectetur subesse sentitur. Plaga seu diuisio non omnino in rectum tendit, sed & maior etiam ac amplior appara: caro item contusa liuidaque cernitur. Dolor praeterea. cum nrt mP grauitate quadam infestat. In omnibus his, latius vulnusn- teiomm aperiendum, idque quod inest ea qua venit, aut uncis ad- Ise parte 'μα uersave scalpelli parte, aut vulnerario specillo recipiendiimt,extro est,aut denticulata sorcipe,si fieri potest,& eam vulnus ad- bivitam. miserit, extrahendum. Quod si telum infixum sic intus latea ut nullo modo reperiri possit,aut non satis commo- . . de extrahi,tantisper dim:ttendum est, donoc natura ipsum λοπω intem protruda aut manifestet. Interdum vero tela WExati re diu ira stra intus cicatrice Oducto vulnere citra noxam aliquam
evore de diu delituerunt. Deinde longiore temporis spacis patiemitis ot str eam abscessu occupante ac dirupto exiliere , quo sectu es D to ob nera nu, sanitatem perducta sunt,ea illis curationς - . hibita, quae aliis dςbetur vulneribus. Quod multis contigisse vidit Albucatis, ut relere parte secunda suae chirurgihi Licteousde telorum extractione, sumpta ab ipsorum dif- sentiis indica tionem c de re eadem dicemus, sumsta ab ipsis ailectis sedibus indicatione. M thodis Ixaque sedes in quas tela penetrarunt, vel caro sent, vel, iris ridi Oin yel articulus. Atq; in iis quide partibus, vel alte telumi la trisaea inscui vel in summo duntaxat, aut saltem non admodum sumpta a se at tὸ,& citra mediu infixum est. Adhaec vel membrii via
de adsed a in duntaxat telo ictum est, vel particulae plures simul confi- dicacione. Xae sunt, ita ut particula una reto traiecta,altari assigatur, M tesum.iis Igitur si in lumna, carne telum impactum cst,aud certe smma car magnas venas, & loca neruosa non transit, nihil melius DG ox moest,quam qua venit, id euellere. Similiter etiam quod altes. inhaesi,obiectae vero partes, id est,quae ex diuerso resto denis
216쪽
De Plagis, seu cruentis vulneribus. Ir3
dent,si conuulnereiarur,vel ex sanguinis profusione, vel ex aliorum membrorum consensu, & consortu lege periculuinuebant,euulsione qua p rte infixum est, eximi debet. Illud autem digitis,uel ipsius teli arundine, seu hastili squods pleriinque ligneum eii, in ferri tubulum immisso, emanemus. In quibus vero alte telum in carne infixum est, sit Amali.& plus est, hoc est,tongius Jacium, per quod telo reuer- incarna ιο- tendum, quam quod perrumpendum est, iamque venas sedis. neruoique id pertransuit:breuiter cum parum admodum Io integri carnis ex aduerta parte superest,neque aliquid obstat quominus contra mucronem incisio commode tari possit,melius est aperire quod superest, eaque propulsaturetum educere. Nam & propius petitur, Sc tutius euellitus, de in maiore membro, si medium mucro transit, facilius lanescit quod peruium est quia utrinque medicamento fouetur. Protrudi autem debet, vel hassili ipse,si inhaereat, vel si exciderit, propuliorio instrumcnto,cauo quid V, vel solido quod Se surdum quidam vocant prout res cxigit. Porro si telum acumen quod Axχ ιν vocant habeat, hoc autem specillo deprehendimus propulsorij instrumenti foeminam, si vero tubulum seu concauitate habu rit, matrem demittemus, atque ita serrum inserto instrumento protrudemus, quod educi facillime possit. At si etia si ritum Min opposita, seu ulterius telum processerit, nec ea parte o positam.
J ipsum possit extrahi, qua infixum est, diuisita iis, quae op- re mi.
posita sunt, per illa ipsum exim us,vel euellentes , ut dictum est, vel per eam partem an quam tetendit, Ut modo diximus,propellenoes, summa cura suti monuimus) semper habita,ne vel neruum, vel tendinem,uel malinem venam, Q aut arteriam incidamus. Turpe si quidem est, dum telum extrahimus, maiorem noxam inserre, quam telum ipsum effecerit. Si telum ossi inhaesit, non nisi attrahendo ipsum exime- si tilum o re tutum est. Eo autem v sque mouendum est. donec is lo- in basiit. Π eus laxetur, qui mucronem momordit, detum vel manu, vel forcipe telum extrahendum est. Quae ratio in dentibus quoque eliciendis est, Sc vix unquam ita telum non sequiatur: sed si morabitur, excuti quoque ictum aliquo serr mento poterit. Quidam tenaculis sui vocant seu sorcipibus alligant arcum, quem vulgo balistam nominant, α' - . laboran
217쪽
i74 Institiat. Chirurg arum, Lihil. II.
laborante bene stabilito, intensum ipsus instrumenti ner
uum,seu chordam,rcmittunt & ita telum extrahunt.
Si telim αι Quod si telii altius in osse desederit quod cognoscimus, lius in esse si firmiter in infixum,nulla vi moueatur,aut labet j exciso-drme m rio cultro, osse quod iuxta est, exempto, aut etiam terebrasti si crasium sit) prius perforato, telum ipsum extra mus-. Sunt qui ab eo seramine .terebra facto ad speciem lite rae contra telum os excidunt , sic ut lineae, quae diducun tur,ad telum spectent. quo facto,id necesse est, labet, et facili auferatur. Quod remedium ultimum est. Alij terebra in rectum ac longum porrecta, quae illis directa vocatur ossis percussi rimas conniventes, & telum infixum mordi cus prchendentes,diducunt, atque ita facilὸ quod infixum
si illum in Inter duo vero ossa,s per ipsum articulum telam perr artiti 'o si perit, circa vulnus duo membra fasciis habens&e deligan inter duo os da,& per has in diuersas partes diducenda sunt, ut tendo ademero. nes, ligamenta &neruos distedant Quibus extentis, laxius inter otia spacium est, ut sine dissicultate telum recipiatur Sed illudquoque videndum est, sicut in aliis locis seu pa ticulis supra monui, nequis neruus, aut Vena, aut arteria a telo laedatur, dum extranitur, eadem scilicet ratione qua: supra posita est. Si partic*la At si poticulet plures confixae sterini,hoc est,si mebrum p res conf- aliquod telo traiectum, alteri assigatur, verbi causa, bra--fuerint. Huum thoraci, aut cubitus alicui alteri corporis particular, aut crura interse, hoc modo faciendum est. Si non per
totum utrunque membrum penetret sagitta aut hasta,eatri ab exteriore parte, perinde atque in uno fieri consueuit, apprehensam extrahemus. Sin penitus ambae partes transfixae fuerint, dimidia ligni parte serra resecata, eas ligni partes quam facillimo fieri poteric modo, sigillatim euul-
si menenata Porro si venenato quoque tela plaga facta est, iisdemt o omnibus, si fieri potest etiam sestinantios actis,adiicienda
Iehu s. curatio est, quae vel epoto veneno, vel a serpente, aut quo uiς alio venenato animante latis adhiberi solet. Caeterum quod ad clii rurglam attinet, totam carnem, quae V enen iam mutata est, si quidem fieri potest,praecidemus. Agno stes autem ea, quod a sana carne multum diuersa sit. Ρ u lida
218쪽
De Plagis, seu cruentis vulneribus. I7s
lida enim supra modum, subliuida, & veluti mortua apparet. Sin carnem totam a veneno immutatam circuncidere non possis, non alienu erit elaca vulnus scalpello incidere, hoc est, carisic. I le, qub phis vitiati iam sanguinis extraha-3 tur.Dein venen; in admota vulneri cucurbitula,extrahondum cst. Si cucurbitula non est,tum quodlibet simile vas,
quod idem possit. Si ne id quidem est quod tamen vix timcidere potest)homo vilis aliquis adhibe dus est, qui vulnus
exugat. Sed illud ne intereat, ante debebit attendere,qui io vulnus cxuxerit, ire quod in gingiuis,palat6ve, aliave parte oris ulcus habeatuloc pacto enim & ipse tutus erit,& tutum hominem vulneratum praestabit. Si quidem vcnena o
Vt Celsus ait non gultu, sed In vulnere nocent. Icrum
pdusquam haec aggrediamur, telum ipsum vii docuimus, ''extinencum erit. Atque hactenus tradita est methodus de . 'ρ telis e corpore extrahendis. Caeterum Nicodemi incan- tamenta,& insusurrationes, quas &coniurationes vocant, quae a Theodorico, & Gilberto reseruntur, ne ni ii quidem facio liquae murae nugae sint, Sc Christianum homine non φ deceant. Medicamenta autem ea, quae extrahcndis infixi dicata sunt,subinde Guido v stirpare solet in spinis,piscium ossiculis,lapidibus, itri fi a mentis, surculis,& ossium ictu stulis crimendis: alique nequenti exterimento se cdq-ctum medicamentum ab Avicenna descriptum, inter cete- I terapraestantissimum esse,& efficacissimum. Recipit autem scrinςnti, mellis optimi, aut alveariu sor Emplar radiciei quae Graece piopolis dicitur lingulorum libram se- uicen me, mis, visci quercini quaila viri , ammoniaci quart. semis, infixa fa- olei quart. xnu:ex quibus omnibus conficitur emplascium, tim extruis 3o quod loco cui fixum intus inhaeret, superponitur. heus. Rogelius adscrit multiplici experimento comproba- Noe isse tum, quod radix arundinis contusa cum melle, de apposio Paul. Q ita, infixa sine dolore extrahit. Pleraque alia sunt in anti- teIPatur. dotario descripta, quae vim habent attraheudi, Sc infixa 3s euelledi, cuiusmodi sun dictamnum,thapsa, sagapcnum, ammoniacum, aristolochia, ranae combustar, de id genus alia.
aliquot iuptrumentorum,quae telis ex trahendu ιdonea sunt.
219쪽
i ς Institui. Chirurgicarum Lib. II. Forcipes denticulatae,ad euellendum spinas, ossicula aspera& punguentia, aculeos quoque, & mucrones infixos, aliaque id genus acuta. oc genus D cipis , rasErum cominum quia
busam appellatur, alii Arpem tinu inmmmentum:quod ad se eundum Guido. Dctrumentum Forcipes Albuca hac d
220쪽
De Plagis,seu cruentis vulneribus. aTe uafropisomu, ad , Aliaformasorcipis den- globos educendos, ct tela ticulatae, ad eosdem Vindiculis cincta, inues. vulu, ct apprime idο- que euodes habentia. nea, ad quos ct alia vulgares chirurgi barba- praecedente oria in distula vocant. ferentia.