장음표시 사용
201쪽
I Institui. Chirurgicarum Lib I I.
ducere videbuntur, omittaque ac praefato ut supra dictum est praesagio, i cive commani apprehensum telum pra settim si sagitta est ipsum leniter contorquendo extrahito. Quod ii communi hac forcipe nihil promoueris, fortiores a lumito. Set telum carni in Letum retro,a I hoc est, ea parte qua venit, recipiendum fit, nec aliter edaci trist amplificanda scalpello, aut nouacula pia g est, quo facilius id tenuatur, quoque minor oriatur
inflammatio: qnse maior quidem sit, si ab illo ipsi, telodum redit, corpus laniatur. Item si ex alia parte vul- Io nuς aperitur, laxius cile debet, quam ut ine postea trans consilium eunte ampl1ficetur. Summa autem utra parte ita b
o . benda cura est, ne neruuς, ne vena maior, ne arteria in-
ridatur. Quod si horum aliquid detectum erit, exci-raendum hamo retuso est, abducendumque est scalpeti isto. Vbi autem satis incisum est, telum eximendum estitum Guoque eodem modo, & eadem cura habita , ne seb eo , quod eximetur , aliquid praedictorum laedatur Si autem telum ita firmiter ossi in lit, ut nulla vi exta hi possit; terebello ut vocant directo diuisionem ampliasica bimus, ac modo infra scripto telum liberabimus. T lo naeo Ore euulsb, non alia est vulneris medicina,quam line eitat, s corpore icto nihil inhaesisset. Ergo vulnus ut SI caetera alia vulnera, tractari ac citrari debet, hoc imo addito, quod qui ab infixo telo alteratus estist guis exprimi , ac educi debet, ut vulnus ipfiam a pu- trilagine vindicetur. Ac persundi quidem tabet oleo calente, maxime si doloris adest utpitio. Si inflammationem experiatur ad evim tollendam insuccatis i inli , fomentis , cataplasio alis , α consimilibus utemur. 3 Si ver3 inflammatione vat auerit, suturis si opus sumit adhibitis, inpostoque medicamento, quod cruentis sta tim vulneribus iniis solet , curati dum est. Caeterii γιib. las his communibus praelibatis, temrestiuum est , proprumis odi te- quaedam de telorum extractioneUsubiiciamns : & quaim nia , sumpta is , ac φω inodo attractione , . vel propulsione , sit V
iudicatione madum iumpta primum ut propositum est j induoue i orum est one- ab is strum lciorum generibus 1cu differentiis 8 fremui. ad inde ab ipsis tedibus assectas. Itaque tela, quae iaci ac vibrari solent, magna rarte iunt. vel oblonga , dii angusta,
202쪽
De plagis, seu cruentis vulneribus. r I
lingusta, cuiusmodi sunt sagittar, vel lata,vel rotunda, aut angulos ut plumbea glans,vel serrea, aut lapis, aut simile aliquid, uod perrupta cute integrum intus insedit. Telum s oblongum est & angustum, cuiusmodi sagitta est, & Ω-s ci IS in corpus conditur, & altissimὸ insediti saepius ita- sagitta se- 'ue alia parte, quam sua venit, sagitta educenda est,prae- pias antro cipueque : quia fere spiculis congitur, quae magis laniant hi in educe si retro, quam si contra trahuntur. Sed inde aperta via, d caio diduci debet, ferrameto ad similitudinem facto Grael: eae literae ψ . Deinde ubi apparuerit, si mucroni arund6 inhaeret, propellenda est sagitta, donec ex altera parte a prehendi, & retrabit possit. Si iam illa, arundo inquam seu hastita decidit, solumque intus serrum est, mucro Vel digitis apprehendi, vel sorcipe, atque ita educi debet. Ne
que alia ratio extrahendi est, ubi ab ea parte qua venit, euelli magis placuit. Nam ampliato vulnere, aut aru -' ido si inest euelle la est, aut si ea non est serrum ipsuin. Porro eximetur ferrum vel terebra inuersa in tubulum quam doliam vocant) immissa, vel sercipe,qua dentes atque eo-io rum radices evelluntur, vel ferramento, quod a telo ex trahendo belui cum Graeci vocant: aut alio quopiam instrumento ad id accommodo. Nonnunquam etiam car hem prius incidentes, si vulnus instrumentum non reci- .pit. Quδd si spicula apparuerunt, eaque breuia & tenuia SI sititia sunt, forcipe ibi comminui debent, vacuumque ab his te- Dieulu es ,-lum educi. At si ea maiora valentioraque sunt, fixis scri- dia est.
ptoriis calamis, utconsuluit Celsus contegenda sunt,ac ne
quid lacerent, sic euellenda Alij spicula ipsa Dcipibus1eu tenaculis ut vocatio cenhulatis apprehendunt, atque 3o ita telum eximunt. Quod si telum spiculis utroque vc 'stin fodictantibus cinctum in neutram partem sequatui, iuxta ipsi malia incisione patefaciendus locus est, nisi ve ira aut tale aliquid impediat, atque inde ferrum undiqua te ex licarum modestδ, ac sine ulla vulsione tollendumse 33 est. Quidam etiam spicula eiusmodi fixis calamis,seu exi- . .' . . ' iis arundinibus, prius contegunt, ne quid lacerent d inde ita evellunt, ea scilicet parte, quae eductioni magis Lata te eos utre videbitur: Latum vero telum si conditum est, ab ea parte ab Etera parte educi non expedit, ne ingenti vulneri, ipsi qua vem quoque ingens vulnus adiiciamus. Euellendum ergo est, extrahendi
203쪽
i 1 Institui. Chirurgicarum Lib. II.
genere quodam serramenti, quod Diocleum graphiscum Graeci vocant, quoniam autorem Dioclem habet: quem inter priscos, maximosque medicos suisse memoriae pro-otundum ditum est, ut Cornelius Celsus amotauit libro septimo, e capite quinto. Tertium quoddam genus telorum est ro- tundum, ut diximus, aut angulosum, ut lapis, plumbea glans,aut sitnile aliquid,quod ex funda aut tormentis bellicis mittitur & perrupta cute integrum in corpus defigitur,ac latet.Tela autem eiusmodi intus condita esse bis notis deprehendes. Moles asperabatque inaequalis, si contrectetur subesse sentitur. Plaga seu diuisio non omnino in rectum tendit, sed & maior etiam ac amplior apparet: caro item contusa liuidaque cernitur. Dolor praeterea cum nrtis v grau itate quadam infestat. In omnibus his, latius vulnus ictor m aperiendum, idque quod inest ea qua venit, aut uncis ad-e parte qua uersave scalpelli parte, aut vulnerario specillo recipiendii 'mi xtra est,aut denticulata forcipe, si fieri potest,& eam vulnus ad inviom. imiserit, extrahendum. Quod litelum infixum sic intus latea ut nullo modo reperiri possit,aut non satis commo-Q. . . de extrahi,tantisper dimittenaum est, donec natura ipsum io φω inter- protruda aut minifestet. Interdum vero tela infixa intere
rra intus cicatrice ducto vulnere citra noxam aliquam i
rpore de diu delituerunt. Deinde longiore temporis spacto p xxςm R Ut pcr eam abscessu occupante ac dirupto exiliere, quo factM VesI o μί' nera mox ad sanitatem perducta sunt,ea illis curationς ῆ4 f. hibita,quae aliis dubetur vulneribus. Quod multis contigisse vidit Albucasis,ut resere parte secunda suae chirurgip lacte'usde telorum extractione,sumpta ab ipsorum dissentiis indica tione:nunc de re eadem dicemus, sumyta ab ipss actectis sedibus indicatione. tithodis Itaque sedes in quas tela penetrarunt, vel caro sunt, et ιxtrati ridi Dis yel articulus. Atq; in iis quide partibus, vel alte telumi/ia trisaea inscui vel in summo duntaxat, aut saltem non admodum sumpta a se altE,& citra mediu infixum est. Adhaec vel membruvii a. alii Iam duntaxat telo ictum est, vel particulae plures simul confi-
dicatione. Nae sunt,ita ut particula una telo traiecta,alteri astigatur. M litam iis Igitur si in summa,carne telum impactum cst, aut certe imma car magnas venas, & loca peruosa non transit, nihil melius Metat est,quam qua venit, id euellere. Similiter etiam quod alte p. inhaesit,obiecta vero partes,id est,quae ex diuerso respondenix
204쪽
De Plagis, seu cruentis vulneribus. I73
8ent,si conuulnerenrur,vel ex sanguinis profusione, vel ex aliorum membiorum consensu, de consortu lege periculuinuebant,euulsione qua parte infixum est,eximi debet. Illud autem digitis,uel ipsius teli arundin seu hastili squod F pleninque ligneum citi in sum tubulum immisso, extrahemus. In quibus vo b alte telum in carne infixum est, si t/Lmalia& plus est, hoc est,tongius spacium, per quod telo reuer- in carnem. tendum, quam quod perrumpendum est, iamque venas sedit. neruosque id peruansuit:breuiter cum parum admodum Io inregret carnis ex aduola parte superest,neque aliquid obstat quominus contra mucronem incisio commode Aripossit,inelius est aperire quod superest, eaque propulsatu lum educere. Nam & propim petitur, & tutius euellitus, & in maiore membro, si medium mucro transit, faciis lius sanescit quod peruium est quia utrinque medicamento fouetiar. Protrudi autem debet, vel hassili ipso si inhaereat,vel si exciderit, propuli ro instrumento,cauo quid c, vel solido quod & sui dum quidam vocant prout res cxigit. Porro si telam acumen quod baxis vocant habeat,to hoc autem specillo deprehendimus propulsorij instrumenti foeminam, si vero tubulum seu concauitate habu rit, matrem demittemus, atque ita ferrum inserto instrumento frotrudemus, quod educi facillime possit.At si etia si ibium Min opposita, seu ulterius telum processerit, nec ea parte v ositam. ipsum possit extrahi, qua infixum est, diuisis iis, quae op- res serii. posita sunt, per illa ipsum eximemus,vel euellentes , ut dictum est,uel per eam partem in quam tetendit, ut modo diximus,propellenres,summa cura suti monuimus semper
habita,ne vel neruum, vel tendinem,uel maiorem venam,so aut arteriam incidamus. Turpe si quidem est, dum telum extrahimus, maiorem noxam inferre, quam telum ipsum effecerit. Si telum ossi inhaesit, non nisi attrahendo ipsum exime- , tilum olis re tutum est. Eo autem usque mouendum est. donec is lo- inhaesit. Π cus laxetur, qui mucronem momordit, dctum vel manu, vel forcipe telum extrahendum est. Quae ratio in dentibus quoque cilciendis est, & vix unquam ita telum non sequiis tur: sed si morabitur, excuti quoque ictum aliquo serr mento poterit. Quidam tenaculis sui vocant seu forcipibus alligant arcum, quem vulgo balistam nominant, α
205쪽
r74 Institui. Chirurgicarum Lib. . II.
laborante bene stabilito, intensum ipsius instruinenti ne suum,seu chordam,rcmittunt & ita telum extrahunt.
Si telum H- Quod si telii altius in osse desederit quod cognoscimus, lius in os si firmiter in infixum, nulla vi moueatur,aut labet j excis dimers m rio cultro, osse quod iuxta est, exempto, aut etiam terebra sλμ. si crauum sit) prius perforato, telum ipsum extra mus. Sunt qui ab eo ramine terebra facto ad speciem lit irae . contra telum os excidunt, sic ut lineae, quae diducia tur,ad telum spectent quo facto, id necesse est, labet, de facile auferatur. Quod remedium vitimum est Alu terebra roin rectum ac longum porrecta, quae illis directa vocatusi ossis percussi rimas conniventes, & telum infixum mores cus prchendentes, diducunt, atque ita iacile quod infixum
, telum in Inter duo vero ossa,si per ipsem articulum telam perru- orticulo se perit, circa vulnus duo membra fasciis habens sue deligan inter duo os da,& per has in diuersas partes diducenda sunt, ut tendo sudenter'. nes, ligamenta 3 neruosdifledant Quibus extentis, laxius inter cilia spacium est, ut sine dissi euitate telum recipiatur Sed illud quoque videndum est, sicut in aliis locis seu par Ioticulis supra monui, nequis neruus, aut Vena, aut arteria a
telo lares tur, dum extrahitur, cadem scilicet ratione qua: supra posita est. Si partiola At si articuli plures confixae fuerint,hoc est,si mebrumpi m confia aliquod telo traiecitum, alteri affigatur, verbi causa, bra-
serior. Hilum thoraci, aut cubitus alicui alteri corporis particulae, aut crura interse, hoc modo faciendum est. Si non per totum utrunque membrum penetret sagitta aut hasta,cam ab exteriore parte, perinde atque in uno fieri consueuit appreliensem extrahemus. Sin penitus ambae partes trans- so
fixae fuerint, dimidia ligniparte serra reseca a, eas ligni partes quam facillimo fieri poteric modo, sigillatim euul-
si venti ara Porro si venenato quoque telis plaga facta est, iisdemt O cs is omnibus,si fieri potest etiam sestinanti iis actis,adiicienda scim s. curatio est, quae vel cpoto veneno, vel a sertente, aut quo uis alio venenato animante latis adhiberi let. Caeterum quod ad chirurglam attinet, totam carnem, quae v nen iam mutata est, si quidem fieri potest,praecidemus. Agno sces autem ea, quod a sana carne multum diuersa sit. Pau Qia lida
206쪽
De Plagis, seu cruentis vulneribus. I7s
lida enim supra modum, subliuida,&veluti mortua apparet. Sin carnem totam a veneno immutatam circunci ciere
non possis, non aliend erit eirca vulnus scalpello inculare, hoc est, scarisic re, quis phis vitiati iam sanguinis extraha-
tur.Dein venen; in admota vulneri cucurbitula, extrahondum cst. Si circuibitula non est,tum quodlibet simile vas, quod idem possit. Si ne id quidem est quod tamen vix incidere potest)bomo vilis aliquis adhibe dus est, qui vulnus
exugat. Sed illud ne intercat, ante debebit attendere,qui vulnus exuxerit,iae quod in gingiuis,palat6ve, aliave par- re oris ulcus habeat: hoc pacto enim & ipse tutus erit,de tu tum hominem vulneratum praestabit. si quidem νς ςΠ his Vt Celsus ait non gustu, sed in vulnere nocent. Vcrum pini qu In haec aggrediamur, telum ipsum uti docuimus, extinencum erit. Atque hactenus tradita est methodus de ' 'telis e corpore extrahendis. Caeterum Nicodemi incan- tamenta, ia in se surrationes, quas & coniurationes vocant, quae a Theodorico, & Gilberto reseruntur, ne pi ii quidum facio tquae merae nugae sint, Si Christianum homine non *Q deceant. Medicamenta autem ea, quae ea trahcndis in lixi;
dicata sunt subinde Guido vstirpare solet in spinis,piscium ossiculis,lapidibus, itri fi a mentis, surculis,& ollium seu
stulis cnimendis: aitque Dequenti exterimento se cdq-ctum medicamentum ab Avicenna descriptum, inter ca zJ tera praestantistimum esse,&essicacissimum. Recipit autem scrinciati, mellis optimi, aut alveariu sor Emplay mdiciei quae Graece propolis dicitur singulorum libram se- uicennae, j iis, visci querciniquart. unum, ammoniaciquari. semis, infixa fla- olei quart. unxi ex quibus omnibus conficitur cmplastrum, tim extra-3o quod loco cui saeum intus inhaeret,superponitur. hens. Rogerius adscrit multiplici experimento comproba- Noe isse σtum, quod radix arundinis contusa cum inelle, et appos P. I ita, infixa sine dolore extrahit. Pleraque alia sunt in anti- teI aruridotario descripta, quae vim habznt attrabeiadi,& infixa 3s euelle di cuiust nodi sunt ictamnum,thapsia, sagapenum, ammoniacum, aristolochia, ranae combustar, ec id genus alia. SEst V NτVR F L TE
aliquot lustrumentorum. ,quae teli ex trahendu ιdonea sunt.
207쪽
i ς Institui. Chirurgicarum Lib. II. Forcipes denticulatae,ad euellendum spinas, ossicula aspera& punguentia, aculeos quoque, & mucrones infixos, aliaque id gemnus acuta. Rrcipes Albuca
Hoc genu foricipis , rem umcorvinum quis
tur,aliis evem tinu insinumentum:quia ad se
eundum tauri. inIrrumentum pertinere τἰῶ-
208쪽
i De Plagis, seu cruentis vulneribus. are Giudfrcipis gemu, ad , Alia forma fretis den-nses educendos, ct tela ticulatae, ad eosdem Vindiculis cincta, obuersv utilis, ct apprime ido- que eu fides habentia. nea, ad quos ct duae alia vulgares chirurgi barba- praecedentes Ariapum difrula vocant. ferentia.
209쪽
is, s Institui. Chirurgicamin L ib. I I.
Qv o modo plutiabea glan f, aut gi bus a ferentariis, , leuis ar
210쪽
.De Plagis sciscruentis Vulneribus. I
VT sagitta, aut quaevis alia tela in corpus defixa, se- i Insrume
cunaum rationem , dc ex arte possis eximere, inue- torum ri. - niendum tibi primum est, quo initium to id queas eH- nentio. cere. Modus autem inueniendi instrumenta, habetur ex 2 πο contemplatione naturae, ac diuersitatis tum laesarum par- inuenien isticularum, tum rerum defixarum. Itaque ex horum duo- in umeta. rum, partis scilicet laesae, & rerum infixarum , accurata consideratione & cognitione , tertium statim se offert: Nodi nempe modus euellendi tela in corpore infixa, qui certe va extiaien A. rius d multiplex ese, vi ex sequentibus patebit. Caeteri in tametli discrimina , seu differentiae telorum ac rerum .iariarum, propemodum sint infinitar, nec scriptis stacito mandari pollini proinde & formae proiectorum ab hostiubus, diligenter a chirurgo perquirendae sunt) Avicennas
tamen conatur cas omnes differentias ad octo reducere. .
Has autem senario numero placuit nunc complecti. Sextium Itaque differunt tela, quae nostiis corporibus infiguntur, materia, figura, magnitudine, numero, habitu, viribus. i. Materia qui iam, quatenus ea quae imponuntur, & bolt ilia Vocantur, aut lignea sunt, aut arundinea. Ipsa vero g tela, aur&rrea sunt, aut aerea, aut stannea, aut plumbea I ' Vel cornea, vitrea quandoque aut ossea: quinetiam arun- dinea, aut lignea confriciuntur. Figura Rutem euariant, quatenus alia sunt rotunda , lia adigulosa, nempe litania I si gula. Alia silcata, aliatrissilea, hoc est, tribus ex partus' μ' husaeie praedita. Nonnulla item sunt spiculata, seu spi- . . culis cincta, quae vulgo barbulata vocant: nonnulla sp 3O culis carent. Atque ex spiculatis, haec posteriora spectantibus u retro vergentibus spiculis munita sunt, ut dum extrahuntur, contra defigantur. Illa in antcriora vergentia habent spicula, ut propulsata idem faciant, hoc est, infigantur, & lanient. Sunt etiam quaedam quibus viro- Π que versum, sulminis instar, spicula Oxtant , ut&dum extrahuntur, & dum intruduntur propellunturve, corpus dilanient, & in obiecta infigantur. Sunt item quibus ferrum quibusdam cardinibus seu verticulis ita mouetur, ut hicula in impulsone contracta, in extractio ne cxplicenzur, atque ira telum cc alii prohibui c. δε -