장음표시 사용
51쪽
Opere argumentum invenia S, ut Saepe apud Augusti num, de continua et longius proVisa rerum humanarum ad finem quemdam administratione. Semper praesens Dei judicium, poena aut renumeratio Prae Sens proclamatur. Sed hanc doctrinam nusquam sortius consecratam videas; ita ut considentissime dicere potuerit se Dei negotium egisse. Nam cum harbari Europam invaderent, mox bellis atrocibus vastandam, disciplinis omnibus spoliandam, in hoc antiquae scientiae naufragio eam Saltem doctrinam servavit quam incipientibus mediae aetatis Saeculis
transmitteret, de Dei providentia et judicio. Cum
barbarorum irruptione admota itus, verba Sanctarum Scripturarum recordatur et u Adducet Dominus Super u te gentem de longinquo, Et uNgulis equorum Suo-u rum omneS PlateaS tuas Conculcabunt, et populum
tuum gladio interficient; n exclamatque et u Com- pleta ergo in nos Sunt omnia quae dixit sermo di-ic Tinus, Et Vim Verborum coelestium luit poenare cunctorum n Dei in regenda historia partes cognovit, et tam firmiter, iteratis veluti ictibus, interritis hominum animis impreSSit, ut ea doctrina, ah Augustino sublimius inchoata, in Orosii historiis recePta, mox vero barbarorum irruptionibus judi cioque Dei, quod Salvianus explanavit, fortius confirmata , trans mediam aetatem ad noS PerVenire potuerit '. x Do Gubernatione Dei, lib. VII, c. 2.
3 Addendum quoque est, ne quid omiSSum maneat, poetae ignoti testimonium qui hisce temporibus uni men de divina Pro-
52쪽
VII. Cum Augustinus, Orosius, Salvianusque, illam de gubernatione Dei doctrinam, Paulatim, Pro suis
videntia scripsit. Cum christianis parentibus Dalus esset, mox libidinibus dedi ius, fidem suam deseruerat; sed urbe sua a Gothis, aut, ut eos vocat, a Geti S capta et direpta, cum civibus suis medios inter currus praedamque abductus est. Eo tempore nil religionem christianam rediit, et paueis elapsis annis, cum istae calamitates quibus ea Stigatus ad meliorem frugem sese receperat, aliis argumentum fieret cur Providentiam incusarent, ea men illud scripsit quo eam , quam negabant, Providentiam celebraret.
Cum iisdem fere temporibus , quibus Salviani opus. anno scilicet dis, ut quibusdam placet (mstoire littertiire de las retrice, t. II, p. 26), anno vero d31 aut 5i, si recentioribus seriptoribus fidem adhibeas ( BAEusi , die Christi heri Dichtorti'd Geschiohlschreiber Aonis. Carlsruhe, 1836. S. 65) hoc earmen scriptum fuerit, haud mirum Si eaedem sere in eo sententiae, quae in Salvianο, reperiantur. Incipit poeta memorans quae sint in Providentiam querelae :Nec Parcunt quidam turbatam incessere mentem Linguarum et jaculis Saucia corda Petulat. Dic (aiunt causas, qui rerum hominumque labores Arbitrio credis stare regique Dei rQuo scelere admisso , Pariter periere tot urhes pTot loca, tot Populi, quid meruere mali Si totus gallos sese effudisset in agros Oceanus, vastiS PluS SupereSSet aquis. Quid pueri ius ontes, quid commisere Puellae, Nulla quibus dederat crimina vita I, revis Quare templa Dei licuit popularier igni pCur violata Sacri vasa ministerii p
53쪽
quisque viribus, explanaverint, qui igitur sactum est, ut nullus inter hos Scriptores historiam aliquam
Non honor innuptas devotae virginitatis, Nec texit viduas relligioniS amor. Ipsi desertis qui vitam ducere in antris Suerant, laudantes nocte dieque Deum, Non aliam subiere necem, quam quisque ProPhanus :Idem turho honos sustulit atque honos. Verum haec suti helli sileantur turbine geSta , Confusis quoniam non fuit ordo malis, Forte etenim Placidas res mundi, et tempora Pacis Arbitra dignetur cernere cura Dei.
Si cunctos annoS Veterum recolamUS avorum ,
Et quidquid Potuit nostra videre dies;
Maximus injustis locus invenietur in orhe , OPPreSSis autem Pars ProPe nulla bonis. Talia cum facilis vulgi sparguntur in aurES, Quam multis rudibus lingua maligna nocet pNec tantus dolor est Scythicis consumier armis , Quantus ah infidis cordibus ista seri . Prome igitur sanctis coelestia tela Pharetris ;Et mρdicis hostem confice vulneri huS. Forte aliqui poterunt errorum evadere Noctem, Inque viam, visa Iuce, referre Pedem, At ne Sermo moram Patiatur ab impare VerSu, IIeroi numeris porrige PentamEtrUm.
Tum, postquam contendit Deum CSSe, eum re S humanas curare profitetur et
.... Omnem autem hanc molem qui condidit, ipse Et regit, utque nihil non ortum sumpsit ab illo, Sic nihil est quod Stare queat, factore remoto. Nam qui pigra Deo dant otia, Credo , verentiar Ne curae intentum vigiles durique labores Conficiant, et tanta simul non explicet ianta S,
54쪽
condiderit, ubi haec rerum humanarum, Providen tia regente, administratio, nec tantum judicium Dei Praesens, ut ait Salvianus, Sed voluntas quaedam suprema res ad sinem longe praevi Sum deducen S, Su
blimi quodam modo appareret Jam antea dixi primos ecclesiae doctores maturius hoc oPuS aggreSSOS
suisse, quam ut prorsus ab iis estici potuisset; duabusque prae Sertim de causis, rem iis dissicillimam (ne
o mersi in tenebras divinique ignis inanes, Et Plus corporeis oculis quam mente videntes lEffluit aetaSAe venit, et spectant genita ac gignentia finem :
Ille manet, simul acta tenens et agenda, futuris Ulterior, tum Praeteritis Prior et omnibus unus Praesens, et Solus Sine tempore tCmPora Condens.
Declarat demum in sutura vita mercedes bonis, malis poenas distribui, sed et in hac praesenti vita jam apparere Dei regnum justamque providentiam :Multa tamen mundum Per Saecula cuncta regentis Iustitiae documenta dedit : dum maxima bellis Regna quatit, dum Saepe urbes PopuloSque Potentes Exhaurit morbis , cremat ignibus , obruit undis et Dumque inopes ditat, dejectos elevat. auctoSImminuit, solvit vinctos, Subigitque SuperboS. Nec vero IIoc nisi cum magna ratione putandum est Accidere, ut quoties iram experiuntur iniqui, Supplicia insontes videantur obire nocentum. Multa quidem Semper mundo communia in isto Indignos dignosque manent et sol omnibus idem est, Idem imber, pariter subeuntur frigora et sebiuS.
55쪽
quid gravius dicam) suisse existimaverim, Primum
quod non magnam Satis historiarum Seriem prae Sein promptu haberent, unde aliquis ordo divinus in lucem proferretur, deinde quod contra Paganos obluctari coacti materiam non tranquille et graviter, ut decebat, Sed tanquam causae Suae defenSoΓES, acrius quam diligentius tractaverint.
Addebat insuper incommodi aliquid, quod Deo
sol San plus aequo tribuerent, et quidquid humanum est, prudentiam in consilio, in agendo fortitudinem,
fortunae negligerent. Superius jam dictum est scriptores historiae, apud veteres, nihil fere Deo in rebus humanis, in historiae eventis tribuisse. Pulcherrima quidem est Polybii de tractanda historia, de intelli gendis fortunae casibus, doctrina, cum nulli auxilio, nulli superae administrationi considat, sed hominem
tantum, Scilicet animum, voluntatem, fortitudinem, in rebus terrestribus imperantem celebret. In tali explicandae historiae ratione, neScio quae viget Stoica virtus, qua Sublimius efferuntur animi vires. Si vero nos ad totam mundi historiam convertimus, fieri non potest quin Dei partes in hoc tanto opere desi derentur, CredamuSque nimiam hanc ESSE veterum historicorum fiduciam, nimium superae admini Strationis contemptum. Cum igitur quidam nascentis
ecclesiae doctores hanc de gubernatione Dei doctri nam primum introspicere sibi visi sunt, tanto lumi ne capti nihil jam nisi Deum in historia contemplati Sunt. IIumanum genus quod tantopere sibi apud Po-
56쪽
lybitim confidebat, ante christianorum Deum se submisse inclinavit, jura sua abjecit; ita ut Scripto res illi Deo tantum divinisque rebus intenti, nullum
jam sensum, nullam sere intelligentiam eventorum habuerint.
Sic profecto intelligitur quare tam imperfectum sit apud eos quidquid ad historiam proprie attinet.
Laus vero illis ea debetur, quod hanc opinionem firmiter in animis hominum constituerint, scilicet imperium quoddam Superius a Deo de rebus humanis exerceri; quae sit ea administratio, quid ei Conce dendum sit, quae sint denique justae certaeque divini rectori S parteS, non aptissime quidem delineaverunt, nec Perfecte unquam hoc humanae menti Cognoscere continget. Si quid ergo in his studiis natura incertum sit, longe incertior res apud eoS erit, Cum quidquid humanum sit negligatur , salSamque De cessario historiae imaginem referant. Sed hoc, in quam, eminent, quod doctrinam aliquam novam a religione christiana allatum litteris consecravere; Augustinus ultiori quodam modo, dum philosophi cum historiae intelligentiam adhuc incertam Sed vastis tamen lineamentis Conclusam SuSpicatur, in Numeramque EVentorum humanorum varietatem
velut in unum redigit, exstructis duabus illis terrae coelique civitatibus, quae omnem Sacrae aut profanae historiae evolutionem comprehendunt; Orosius dum historiam omnium Populorum a mundo Creato etiam rat, doctrinamque ab Augustino inventam, exemplo confirmare tentat; Salvianus vero dum Praesentem
57쪽
ubique Deum, rerumque terrestrium sollicitissimum contemplatorem ac justissimum judicem tam vehe menter clamat. Licet igitur Dullus inter eos opus illud aedificaverit, materiam certe aedificando attulerunt, esseCeruntque, quod Sane gravi SSimiam eSt, ut ea doctrina, quamvis mediae aetatis tenebris involuta, NON OmDi DO EVIDESceret; namque his testimoniis instructa, eam Providentiae divinae doctrinam SerVabunt Sequentia saecula, et licet in hoc studio minus Profecerint, Scribendae tamen universae historiae Sem-Per operam dabunt. Jejuna quidem et imperfecta Sunt ea historica opera quae media aetas Produxit,
nee tamen adeo Contemnenda Sunt, Cum per ea Bliquid de hisce doctrinis transmissum suerit. In libro quem scripsit Beda Venerabilis des Sesm cretialibus m&nili, Augustini et Orosii vestigiis incedit, et ipse exemplum sit omnibus Sequentium temporiam Scriptoribus, qui univei Sam historiam Scribere tentabunt, Freculpho scilicet et multis aliis quorum Vix TECOI dari nomina Decesse est. Id pariter animadvertendum est apud tot Chron Orum ScriptoreS, qui, Sixe CiVitatis, sive regni cujusdam sacta enarrent, reS SCmper u Prima Origine repetenteS, USque ad Creatum mundum ascendunt. Quae testimorata quantuli Sint nemo prosecto nescit, sed in his tamen cernimus lucem quam dum nondum exstinctam doctrinae illius, quam eo clesiae doctores attulerant, quaeque Per Scri Ptorem
Cum enim doctrinam informaverint Augustinia S, Orosius, Salvianusque, testimonium vero ahSolutum
58쪽
non produxerint, nec facile, ut diximus, liis temporibus producere potuerint, parum scilicet faven tibus christianorum paganorumque disputationibus; Si nunc tempus veniat quod his studiis melius favere possit, Si veniat aetas jam non certaminibus turbata, quae christianam fidem jam non adverSuS PaganOS reluctantes defendat, sed plane ab omnibus acceptam celebret, in qua denique nulla sit conditio, Sicut antea , cur tale id studium deficiat, si illa, inquam,
aetaS TE Nerit, Surgere poterit aedificium illud cujus materiam primi eccleSi se scriptoreS, Pro Sua quisque Parte, Comparaverunt; perfici et Ludovici decimi quarti aetas quod non potuit quartum Saeculum, et haec erit mel sensis episcopi gloria ut inchoatum ab
Ad librum igitur iles Unioersct Historict , PerVEDimus in quo omnia mirari possumus quae apud primos eos doctores desideravimus. Quidquid apud eos
reperimus et apud auctorem noStrum reperiem IS,
sed quanto Sublimius, quanto sortius, nec jam incerto modo delineatum, sed certissima fide et auctoritate confirmatumi Mutuatus quidem fuisse videtur ab Augustino duas quas celebrat hipponensis episcopus civitates, cum omnem historiam in duas quoque partes distribuit, quarum altera religionem, altera regna, POPulos, terrestria denique imperia ample etitur; submittitur, Sicut apud Augustinum, divinae civitati terrena civitas ; imperat religio; hic est de inum historiae impositus sinis ut perpetuo Semperque crescenti triumpho, civitas illa divina, corruentibus
59쪽
undique vicissim terrae civitatibus, confirmetur. IIaec est eadem amborum doctrina, Sed quanto apud mel lensem episcopum sublimiori IIoc ab Augustino imitatus est, sed quanta ingenii vi rem sibi propriam fecit, quam ab antiquo doctore transmiS-Sam acceperati Latent enim interdum apud Augusti-Dum eae Sententiae, multis et inconditis saepius ornamentis involutae, quae in libro is Giperses Histor materiam omnem amplectuntur. Jacebant hinc inde apud Augustinum lapides, marmor, deS et aurum nunc aedificata domuS apparet. Ab Orosio exemplum universae historiae Scribendae accepit, per mediam aetatem jam tranSmiS sum. Nec dicere quidem neceSse exiStimo, quantum
rit. Non enim minus miranda mihi prima pars videtur, quam Secunda illa et tertia pars, quibus religio et imperia cum tanta scribendi magnificentia celebrantur. Non propositum mihi est inquirere quid pro Chronologia auctor effecerit, qui ab Orosio disserat, num ab eo potius exemplum SumpSerit quam a recentioribus chronologiae univei Sae tabulis, quae apud Tui sellinum, exempli gratia, aut PetaVium OCCUΓ-runt. Res est inter eruditos disputanda . Sed quantum ab Orosio scriptor noster disserat, si rapiditatem narrationis, Si rerum delectum qui apud Orosium nullus est aut indiligens, atque ad praesentis causae utilitatem , non ad historiae veritatem accommodatuS, Si eventorum cognationes, totius denique historiae vinculum attendere veli S, non probatione eget. Pa-
60쪽
ginam tamen apud Orosium notare licet, auctoris nostri sententiis satis similem : animadvertit Saepe
Orosius post tot et tam dira bella, pacem repente in toto orbe sactam, nascente Christo; laetitia singulari persunditur cum hanc pacem narrat, tam diu desideratam, et jussu Dei, Christo adveniente, ubi que factam : u Igitur eo tempore, inquit, id est eou anno quo firmissimam verissimamque pacem ordiu natione Dei Caesar composuit, natus est Christus :u cujus adventui pax ista famulata est, in cujus ortu audientibus hominibus exsultantes angeli ceci De re runt: Gloria in excelsis Deo et in terra pax homi-u Dibus honae voluntatis R. n Et alio etiam loco :WQui annus, quantis, quam noviS, quamque inuSiu tatis honis abundaverit, Satis, etiam me non Prosere rente, compertum haberi arbitror, toto terrarum re orbe ui a Pax omnium, Non cessatione, Sed abolic tione bellorum, clausae Iani gemini portae, exstir u patis bellorum radicibus ' ... n Idem dixit quoque scriptor gallicus, et rem ab OroSio longius memoratam, rapido, ut Solet, et eloquenti dicto exprimit: cc Victori elix par mer et par terre, it ferme te temple
Aliam Sententiam notavi quae et apud Augustinum occurrit, Scilicet imperium romanum secretis Dei consiliis paratum suisse, ut omnibus gentibus Sub